Główne problemy zdrowotne w Łodzi

Główne problemy zdrowotne w Łodzi.
Problemy zdrowotne, jakie wzięto pod uwagę przy planowaniu działań profilaktycznych
zostały wybrane na podstawie analizy epidemiologicznej dla regionu łódzkiego.
Od początku lat 90-tych choroby układu krążenia oraz nowotwory złośliwe są głównymi
przyczynami zgonów na świecie, w Polsce, w tym również w Łodzi.
Struktura przyczyn zgonów w woj. łódzkim w 2007r.
Pozostałe
6%
Nowotwory złośliwe
22%
Choroby ukł.
krążenia
46%
Choroby zakaźne
1%
Przyczyny
zewnętrzne
6%
Stany niedokładnie
określone Choroby ukł.
9%
trawiennego
5%
Choroby ukł.
oddechowego
5%
Wśród przyczyn zgonów, oprócz chorób układu krążenia i nowotworów złośliwych, wysoki
odsetek od wielu lat wykazują zewnętrzne przyczyny zgonów (urazy i wypadki).
Wskaźniki zgonów z powodu chorób układu krążenia i nowotworów złośliwych dla Łodzi są
wyższe niż dla w województwa, zaś z powodu przyczyn zewnętrznych niższe dla Łodzi.
Porównując wskaźniki zgonów z powodu chorób układu krążenia oraz nowotworów
złośliwych zauważa się, że dla Łodzi są one znacznie wyższe niż dla woj. łódzkiego i dla
Polski.
Choroby układu krążenia
1

Choroby układu krążenia w 2007 r. były przyczyną 45,6% wszystkich zgonów w Polsce,
46,6 % ogółu zgonów w województwie łódzkim, a 46,4 % wszystkich zgonów w Łodzi.

Współczynnik zgonów na 10 tys. w 2006 r. wynosił: w Polsce - 44,2, w woj. łódzkim 54,8
(w 2008 r. – 58,09) zaś w Łodzi 55,99 (w 2008 r. – 58,8) i był jednym z najwyższych
w województwie.

W woj. łódzkim wśród chorób układu krążenia dominują inne choroby serca (4296
zgonów) i choroby naczyń mózgowych (3951 zgonów). Mężczyźni częściej niż kobiety
umierają z powodu choroby niedokrwiennej serca (współczynnik zgonów mężczyzn –
14,36; kobiet – 10,54). Kobiety natomiast częściej niż mężczyźni umierają z powodu
chorób naczyń mózgowych (współczynnik zgonów kobiet – 16,93; mężczyzn – 13,73),
chorób tętnic, tętniczek i naczyń włosowatych (współczynnik zgonów kobiet – 14,59;
mężczyzn – 9,71). Współczynnik zgonów z powodu zawału serca wynosił dla mężczyzn –
8,33, dla kobiet – 5,22.
Nowotwory złośliwe

Drugą w kolejności przyczyną zgonów w Polsce stanowią nowotwory złośliwe (26,1%
zgonów mężczyzn i 23,3% kobiet). W 2007 r. dla mieszkańców województwa łódzkiego
stanowiły one 21,98% wszystkich zgonów. W woj. łódzkim 2007 roku z powodu
nowotworów zmarło 7036 osób, tylko w Łodzi 2399, zaś współczynnik zgonów wynosił
27,43 na 10 tys. mieszkańców, przy czym najwyższy był dla m. Łodzi - 31,91 i był
wyższy od średniej dla miast w Polsce.

Wskaźnik zgonów na 10 tys. ludności z powodu nowotworów złośliwych był wyższy
w grupie mężczyzn (32,02) niż w grupie kobiet (23,26).

W latach 1995-2007 stwierdzono wzrost umieralności na nowotwory złośliwe w Łodzi o
13% u mężczyzn i 18% u kobiet. Przyczyną wzrostu liczby zgonów z tego powodu są
zmiany demograficzne, szczególnie starzenie się populacji.

Ponad 93,6% wszystkich zgonów z powodu nowotworów złośliwych wystąpiło w wieku
powyżej 50 roku życia, przy czym najwięcej zgonów ma miejsce w grupie wieku 70 – 79
lat.
Rak piersi: Jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet zarówno Polsce,
jak i w Europie. W krajach Unii Europejskiej każdego roku raka piersi wykrywa się u ok. 250
tys. kobiet, umiera ok. 60 tys. W Polsce co roku rejestruje się ok. 10 tys. nowych zachorowań,
zaś zgonów kobiet ok. 4,5 tys.. – w 2007 r. w woj. łódzkim zarejestrowano 1080 zachorowań
i 410 zgonów (w 2006 r. – odpowiednio 1064 i 410).
Rak płuca: Jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym mężczyzn, ale dotyczy
osób obu płci i częstość występowania szybko wzrasta. W Polsce rak płuca jest przyczyną
33% ogółu zgonów z powodu nowotworów złośliwych u mężczyzn i 10% u kobiet (w woj.
łódzkim 31,03 % u mężczyzn i 12,47 % u kobiet). Choroba ta występuje zwykle u osób po 40
roku życia, a szczyt zachorowalności obserwuje się ok. 70 r.ż.
Rak jelita grubego: Rocznie notuje się w Polsce 12 000 zachorowań na raka jelita grubego
i odbytnicy. Rak jelita grubego stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów z powodu
nowotworów złośliwych przewodu pokarmowego. Jedynie wczesna wykrywalność
nowotworów stanowi jeden z głównych czynników poprawiających wyniki leczenia, a odsetki
5-letniego przeżycia we wczesnych stadiach zaawansowania przekraczają 80%. W 2007 r. w
2
woj. łódzkim wśród zachorowań na nowotwory złośliwe 6,4 % u mężczyzn i 5,9% u kobiet to
nowotwory jelita grubego. Zgony stanowiły 6,10 u mężczyzn oraz 7,16 u kobiet.
Rak szyjki macicy: W Polsce zgony na raka szyjki macicy stanowią nadal jeden z głównych
problemów onkologicznych, o czym świadczy duża liczba chorych w zaawansowanym
stadium choroby. W zestawieniu przyczyn zgonów spowodowanych chorobami
nowotworowymi zajmuje on szóste miejsce, a czwarte pod względem zachorowalności na
choroby nowotworowe. Szczyt zachorowalności występuje w V i VI dekadzie życia. W
innych krajach europejskich nastąpił znaczny spadek liczby zgonów z powodu tej choroby
(nawet o 80%), głównie dzięki badaniom przesiewowym.
Rak skóry (czerniak złośliwy): obejmuje ok. 20% wszystkich nowotworów złośliwych skóry.
W Polsce rocznie na czerniak zapada ponad 1500 osób. Wskaźnik zachorowalności na
nowotwory złośliwe skóry zaczął raptownie rosnąć od 1998 r.
Zewnętrzne przyczyny zgonu
Na trzecim miejscu wśród przyczyn zgonów znajdują się przyczyny zewnętrzne, czyli
urazy i zatrucia, które w Polsce w 2006 r. wynosiły 6,81%. W woj. łódzkim w 2007 r.
stanowiły 6,4% (w 2006-6,95 %) wszystkich zgonów - z tego powodu zmarło 2 055 osób.
Wskaźnik zgonów wynosi 8,01 na 10 tys. mieszkańców i jest wyższy o 0,49 w porównaniu do
2006 roku (dla Polski wskaźnik wynosił 6,6, dla Łodzi – 7,67). Z powodu przyczyn
zewnętrznych
zmarło
3-krotnie więcej mężczyzn niż kobiet. W tej grupie zgonów dominują: zamierzone
samouszkodzenia – 21,5%, wypadki komunikacyjne – 18,4%, upadki – 12,7%
Współczynnik zgonów z tej przyczyny w Łodzi w 2007 r. wyniósł 70,4 na 100 tys.
mieszkańców (w 2005 r. - 75/100 tys., a w 2004 r. 67,7/100 tys). Wzrosła częstość zgonów
spowodowanych samobójstwami, przewyższając liczbę zgonów w wyniku wypadków
komunikacyjnych. Umieralność z powodu przyczyn zewnętrznych jest w Łodzi wyższa niż
w populacji miejskiej Polski, zwłaszcza w wyniku zamierzonego samouszkodzenia.
Gruźlica
Zapadalność na gruźlicę w Polsce jest ok. 2,5-krotnie wyższa niż w krajach Unii Europejskiej.
W woj. łódzkim zapadalność na gruźlicę (współczynnik na 100 tys. ludności) należy do
najwyższych w Polsce i wynosił: w 2002 r. -32,6, w 2003 r. – 34,8, zaś w 2004 r. – 30,5,
w 2006 r. zapadalność wynosiła 30,3 zaś w 2007 r. – 28,7. W 2006 roku zapadalność na
gruźlicę w Polsce wynosiła 22,5. Mimo, że powyższe dane świadczą o spadku zapadalności
na gruźlicę w woj. łódzkim, pozostaje ona poważnym problemem zdrowotnym w Łodzi.
Chociaż obserwuje się stały spadek nowych zachorowań na gruźlicę płuc i pozapłucną o ok.
100 przypadków rocznie, to Łódź nadal jest miastem o istotnie wyższej zachorowalności niż
przeciętna krajowa. Współczynnik zapadalności na gruźlicę bardzo wyraźnie wzrasta wraz z
wiekiem, jednakże prawie połowa zachorowań dotyczy osób w wieku 15-44 lata.
Cukrzyca
Cukrzyca stanowi poważny problem medyczny, społeczny i ekonomiczny zarówno ze
względu na jej rozpowszechnienie, konieczność wieloletniego kosztownego leczenia, jak
i liczne powikłania. Należy do najczęstszych przyczyn zgłaszalności pacjentów do poradni
podstawowej opieki zdrowotnej.
3
Najwyższy odsetek leczonych z powodu cukrzycy utrzymuje się w grupie osób w wieku 55 –
64 lat. Częstość występowania cukrzycy typu 2 rośnie gwałtownie na całym świecie, a
równolegle do niej wzrastają pośrednie i bezpośrednie koszty jej leczenia. Leczenie cukrzycy
i jej powikłań pochłania corocznie od 7 do 14% całkowitych nakładów na ochronę zdrowia
w Europie i USA.
U większości chorych zagrożenie cukrzycą wynika z nadmiernej masy ciała, małej
aktywności fizycznej, podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi, błędów żywieniowych,
palenia tytoniu, nadmiernego spożywania alkoholu.
Choroby płuc (odtytoniowe)
W Polsce z powodu POChP rocznie umiera ok. 15 tys. osób. W woj. łódzkim chorzy leczeni
z powodu POChP stanowią 20% leczonych na choroby układu oddechowego. Choroba staje
się obciążeniem społecznym, z jej powodu co roku przyznaje się ok. 20 tys., rent inwalidzkich
(głównie dla osób w wieku 50 -60 lat).
Jest to choroba o wyraźnym związku z paleniem papierosów. Dotyczy głównie palaczy,
którzy stanowią 80 - 90% chorych. Choroba częściej występuje u mężczyzn i u osób
w starszym wieku.
Zaburzenia psychiczne
Zaburzenia psychiczne stanowią coraz poważniejszy problem zdrowia publicznego ostatnich
lat. Obok chorób układu krążenia, są najczęstszą przyczyną obniżenia pełnej sprawności
życiowej. W ciągu 10 lat w Polsce liczba osób z zaburzeniami psychicznymi wzrosła o 1/3
i wynosi ok. 800 tys. osób. W miastach woj. łódzkiego widoczny jest wzrost liczby leczonych
w poradniach zdrowia psychicznego: w 1999 r. wskaźnik na 10 tys. ludności wynosił - 72,2,
w 2000 r. – 218,4 a w 2001 r. – 243,5, w 2004 r.- 271,8.
W poradniach zdrowia psychicznego leczy się co roku więcej chorych.
Wybrane choroby u dzieci
Pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej z powodu przewlekłych schorzeń
w 2007 roku pozostawało 129 901 dzieci w wieku 0 – 18 lat.(wskaźnik 2 558,7/10 tys.
ludności), w Łodzi - ponad 32 tys. (wskaźnik 2 742,6/10 tys. ludności). Najczęstszym
schorzeniem u dzieci są alergie ( 24,6%), zniekształcenia kręgosłupa (23,1%). Wysoki
odsetek (15,8%) stanowią również zaburzenia refrakcji i akomodacji oka.
Wady wzroku: Z danych Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi
dotyczących obowiązkowych testów przesiewowych i badań profilaktycznych dzieci
i młodzieży szkolnej wynika, że zaburzenia wzroku stanowią drugi pod względem częstości
występowania problem zdrowotny w populacji szkolnej województwa łódzkiego. Wady
wzroku zostały wykryte u 16% ogółu uczniów, przy czym odsetek dzieci i młodzieży
z problemami narządu wzroku wzrastał z kolejnym etapem nauki w szkołach. Biorąc pod
uwagę fakt, że poziom wykonania testów przesiewowych nie jest w pełni zadowalający,
można stwierdzić, że rzeczywista liczba dzieci z zaburzeniami narządu wzroku może być
wyższa. Zaleca się wykonanie pełnego badania okulistycznego u dziecka do ukończenia 4-5
roku życia. Każde dziecko rozpoczynające naukę i uczące się powinno przynajmniej raz
w roku przejść badanie okulistyczne, szczególnie gdy ma problemy w nauce lub skarży się na
bóle oczu lub głowy.
4
Nadwaga i otyłość: Z analizy badań dzieci łódzkich wynika, że nadmierna masa ciała, w tym
nadwaga i otyłość, dotyczą średnio 15,1% i 3,7% badanej populacji. U chłopców zarówno
nadwaga, jak i otyłość, w porównaniu z dziewczętami występowała istotnie częściej
(u chłopców odpowiednio 17% i 4,4%; u dziewcząt odpowiednio 13,2% i 2,9%).
W odniesieniu do wymienionych chorób niezmiernie ważną rolę odgrywa odpowiednio
wcześnie podjęta profilaktyka i promocja właściwych zachowań zdrowotnych. Istotne jest
również wykrywanie chorób we wczesnym stadium rozwoju, co zwiększa szansę ich
wyleczenia.
W celu redukcji zachorowalności i umieralności mieszkańców Łodzi z powodu chorób,
które stanowią największy problem zdrowotny, prowadzone są badania profilaktyczne
w ramach programów finansowanych z budżetu Miasta Łodzi lub ze środków Narodowego
Funduszu Zdrowia:
1. Profilaktyka i wczesne wykrywanie chorób układu krążenia,
2.Profilaktyka onkologiczna, w tym:
1) profilaktyka i wczesne wykrywanie raka piersi,
2) profilaktyka raka szyjki macicy,
3) profilaktyka i wczesne wykrywanie raka jelita grubego,
4) profilaktyka i wczesne wykrywanie nowotworów złośliwych skóry.
3. Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Chorób Płuc.
4. Profilaktyka Zdrowotna – Zwalczanie Nałogu Palenia Tytoniu.
5. Profilaktyka Zdrowia Rodziny, w tym:
1) profilaktyka wad i chorób występujących u dzieci i młodzieży (w tym: wady postawy,
próchnica zębów,
2) problemy zdrowotne osób w wieku dojrzałym (bilans zdrowia)
4) edukacja zdrowotna,
5) szczepienia ochronne przeciw grypie.
6. Program Ochrony Zdrowia Psychicznego i Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
7. Promocja zdrowia.
5