Odpowiedź na w/w interpelację

W odpowiedzi na interpelację Pani Poseł Gabrieli Masłowskiej,
przekazaną przy piśmie Pana Marszałka z dnia 28 maja 2009 r., Nr SPS - 023 9757/09, w sprawie przedawnienia roszczenia o zwrot wartości udziału we
wkładzie mieszkaniowym w przypadku spółdzielczego lokatorskiego prawa do
lokalu oraz interpretacji przepisów odnoszących się do spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu, uprzejmie przedstawiam następujące
stanowisko.
Pierwsza część interpelacji dotyczy przedawnienia roszczenia o zwrot
wartości udziału we wkładzie mieszkaniowym związanym z lokatorskim
spółdzielczym prawem do lokalu mieszkalnego, przysługującym małżonkom, w
przypadku orzeczenia eksmisji jednego z małżonków w wyroku rozwodowym.
Zgodnie z art. 58 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1965 r. Kodeks rodzinny i
opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, póz. 59 z późn. zm.) zwanej dalej k.r.o., w wypadkach
wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem
uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na
żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku
orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o
przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża
zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia
zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są
możliwe. Sąd może też w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału
majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje
nadmiernej zwłoki w postępowaniu (art. 58 § 3 k.r.o.). Jeżeli jednak nie dojdzie
do przydzielenia jednemu z małżonków lokatorskiego prawa do lokalu w na
podstawie art. 58 § 2 lub § 3 k.r.o...prawo to, o ile wchodziło do majątku
wspólnego, pozostaje przedmiotem wspólności byłych małżonków w częściach
ułamkowych.
Podziału majątku byli małżonkowie mogą dokonać bądź w wyniku
umowy, bądź na drodze sądowej. Uprawnienie do żądania podziału majątku
wspólnego, po orzeczeniu rozwodu, nie podlega przedawnieniu (art. 220 k.c.).
Należy jednak mieć na uwadze terminy określone w ustawie z dnia 15 grudnia
2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, póz. 1116 z
późn. zm.^zwanej dalej u. sp. m., bowiem w przypadku,gdy byli małżonkowie
nie dokonają określonych czynności zachowawczych, spółdzielnia może podjąć
uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Zgodnie
z art. 13 ust. l u. sp. m., po ustaniu małżeństwa wskutek rozwodu lub po
unieważnieniu małżeństwa małżonkowie powinni w terminie jednego roku
zawiadomić spółdzielnię, któremu z nich przypadło spółdzielcze lokatorskie
prawo do lokalu mieszkalnego, albo przedstawić dowód wszczęcia
postępowania sądowego o podział tego prawa. Jeżeli natomiast małżonkowie nie
dokonają tych czynności, spółdzielnia, po wyznaczeniu dodatkowego terminu i
dokonaniu stosownych pouczeń, może podjąć uchwałę o wygaśnięciu
spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu (art. 13 ust. 2 u. sp. m.).
Jeżeli małżonkowie przeprowadzą podział majątku dorobkowego, w
którym zostanie przyznana spłata na rzecz jednego małżonka tytułem
równowartości udziału we wkładzie mieszkaniowym związanym z lokatorskim
spółdzielczym prawem do lokalu mieszkalnego, to termin przedawnienia tego
roszczenia wynosi dziesięć lat (art. 118 k.c.). Zgodnie z art. 120 § l k.c. bieg
przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się
wymagalne, przy czym przez wymagalność roszczenia powinno się rozumieć
dzień, w którym dłużnik powinien spełnić świadczenie w sposób zgodny z
treścią zobowiązania. Jeżeli obowiązek spłaty wynika z orzeczenia sądowego,
termin przedawnienia biegnie od dnia uprawomocnienia się tego orzeczenia.
Druga część interpelacji porusza kwestię obowiązku przeprowadzenia
postępowania spadkowego przez pozostającego przy życiu małżonka, w
przypadku, gdy w skład spadku wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do
lokalu, które było przedmiotem wspólności majątkowej małżeńskiej.
Należy na wstępie wskazać, że spółdzielcze własnościowe prawo do
lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega
egzekucji, jest ono ograniczonym prawem rzeczowym (art. 17 ust. l u. sp. m.). W
obowiązującym stanie prawnym spadkobiercy osoby, której przysługiwało
spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego (w tym również
małżonek, jeżeli jest spadkobiercą), nie mają obowiązku dokonywania żadnych
czynności zmierzających do zachowania odziedziczonego prawa do lokalu.
Spadkobiercy nie mają zatem obowiązku złożenia deklaracji członkowskiej, ani
też wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku, czy tym bardziej o
dział spadku. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu może zatem przez
nieograniczony czas przysługiwać jednemu lub kilku spadkobiercom, nawet w
sytuacji, gdy żaden z nich nie jest członkiem spółdzielni (tak K. Pietrzykowski:
Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, Warszawa 2008 r., s. 225, E. BończakKucharczyk: Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, Warszawa 2008 r., s.
346).
Jedyny obowiązek, jaki ustawa nakłada na spadkobierców dziedziczących
spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, to wyznaczenie spośród siebie
pełnomocnika w celu dokonania czynności prawnych związanych z
wykonywaniem prawa, włącznie z zawarciem w ich imieniu umowy o
przeniesienie własności lokalu. Jednak w razie bezskutecznego upływu
rocznego terminu, liczonego od dnia otwarcia spadku, na wyznaczenie
pełnomocnika - na wniosek spadkobierców lub spółdzielni - sąd w
postępowaniu nieprocesowym wyznaczy przedstawiciela (art. 17 ust. l u. sp.
m.). W razie śmierci jednego z małżonków, którym spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu przysługiwało wspólnie, powyższe zasady stosuje się
odpowiednio (art. 179ust. 2 u. sp. m.)-