Cyberprzemoc

CYBERPRZEMOC
-nowy problem wychowawczy
Współczesne czasy trudno sobie wyobrazić bez mediów elektronicznych,
telewizji, komputera, Internetu czy telefonu komórkowego. Wielu rodziców nie
zdaje sobie sprawy z istotnych zagrożeń, gdy dziecko sięga po treści, do których
nie jest przygotowane emocjonalnie, poznawczo i psychicznie. Gdy dziecko
pozostaje bez kontroli i nie respektuje ustalonych zasad, wówczas ma
nieograniczony dostęp do różnych informacji. Mogą one negatywnie wpływać na
jego system wartości i przekonań, a także narazić na doświadczanie przemocy
psychicznej ze strony rówieśników lub osób dorosłych.
Specjaliści podają, że jeśli rodzice nie dostrzegają sygnałów ucieczki swojego
dziecka w Internet i na czas nie zareagują, wówczas potrzeba przebywania
nastolatka w wirtualnym świecie może być tak silna, że doprowadzi go do
uzależnienia.
Dlaczego nastolatki chętnie przebywają w Internecie?
Kiedy dzieci dorastają, buntują się przeciw ustalonym przez rodziców regułom i
chętnie wymykają się spod kontroli rodzicielskiej.
Internet pomaga nastolatkowi oderwać się od codzienności i wprowadzić w swoje życie inny
świat. Może on nawiązywać kontakty i decydować o ich formie i czasie trwania, pozyskiwać
wirtualnych przyjaciół. Może być, kim chce, przedstawiając się jako zupełnie inna osoba. Internet
staje się lepszą rzeczywistością, gdzie młody człowiek nie musi podporządkowywać się i
przestrzegać zasad postępowania. Jest wolny i anonimowy, nikt mu nie mówi co wolno, a co nie,
może uczestniczyć w forach i czatach, niezależnie od statusu materialnego i miejsca
zamieszkania.
Z JAKIMI FORMAMI PRZEMOCY MOŻE SPOTKAĆ SIĘ TWOJE DZIECKO W
SIECI?
1. Nękanie, straszenie, szantażowanie przy użyciu sieci internetowej.
2. Wysyłanie kompromitujących wiadomości- włamania na konta pocztowe i komunikatorów
(GG, Skype).
3. Rejestrowanie niechcianych filmów i zdjęć.
4. Tworzenie ośmieszających stron www.
5. Publikowanie w Internecie lub rozsyłanie przy użyciu telefonu komórkowego
kompromitujących informacji, zdjęć.
6. Podszywanie się w sieci pod kogoś bez jego zgody.
Model czasowego kontaktu dziecka z Internetem i komputerem wg Mazowieckiego Centrum
Profilaktyki i Uzależnień
ETAP I
Do 6 roku życia
Dziecko nie powinno pracować na komputerze i
przebywać w sieci internetowej
ETAP II
7-8 rok życia
Uczymy dziecko kontaktu z komputerem – zawsze pod kontrolą
rodziców. Poza zajęciami edukacyjnymi (np. szkoła) dziecko bawi
się na komputerze do 90 minut tygodniowo.
ETAP III
9-12 rok życia
Stopniowo zezwalamy na częsty kontakt z komputerem i
Internetem wg zasady przemienności: dzień z komputerem dzień
bez. Wdrażamy dziecko w gry edukacyjne i uczymy
samodzielnego poszukiwania informacji w SIECI. Rozmawiamy z
dzieckiem o informacjach i zdarzeniach w sieci. Zezwalamy na
komunikację z rówieśnikami –dziecko podpisuje „Kontrakt
internetowy z rodzicami”. Dzienny pobyt w SIECI nie powinien
przekraczać 60 minut. Jeden dzień w tygodniu bez komputera.
ETAP IV
13-14 rok życia
Dziecko uczy się przebywać w sieci codziennie, z
jednym dniem w tygodniu bez komputera. Czas
dziennego przebywania ograniczony do 90 minut. Na
etapach od 6-14 roku życia nie wyrażamy zgody na
uczestnictwo w grach, gdzie przeważa motyw walki i
zabijania.
ETAP V
Okres gimnazjum
Jak wyżej. Maksymalnie ograniczamy gry tzw. strzelanki.
Rozmawiamy z dziećmi o świecie cyberprzestrzeni. Nie
zezwalamy na przebywanie w sieci po godz. 22.
ETAP VI
Dzieci starsze
Kontynuujemy zasadę dzień w tygodniu bez komputera.
Maksymalnie ograniczamy (kontrakt) czas korzystania z sieci
w godzinach nocnych.
CYBERBULLYING (CYBERPRZEMOC)
• Agresję definiuje się jako taką formę zachowania, która ma na celu zranienie lub
wyrządzenie krzywdy drugiej osobie. Powszechnie panuje opinia, że w sieci poziom
agresji jest wyższy niż poza nią, a ludzie bez przerwy wyzywają się i kłócą. Istotnie
badania na temat komunikacji w Internecie, ujawniły, iż zdumiewająco dużo w niej
wyzwisk, przekleństw i obelg- dużo więcej niż w grupach spotykających się twarzą w
twarz.
• SIEĆ sprzyja anonimowej agresji, pozwala na ukrycie się sprawcy pod innym
imieniem, płcią, miejscem zamieszkania. Do rangi problemu społecznego wzrosło
uczenie dzieci „nieinwazyjnego” korzystania z SIECI.
SYMPTOMY CYBERPRZEMOCY WŚRÓD DZIECI
Dziecko wykazuje pewne symptomy, które mogą wskazywać na przemoc jakiej doznają
w sieci. Można do nich zaliczyć:
 poirytowanie, smutek lub zdenerwowanie po zakończeniu rozmowy przez telefon lub
korzystania z komputera;
 izolację od kolegów/koleżanek;
 okazywanie złości albo niezadowolenia ze szkoły lub konkretnego przedmiotu;
 wykazywanie nietypowych oznak przygnębienia lub smutku.
ŹRÓDŁO CYBERPRZEMOCY
• Cyberprzemoc pojawiła się wraz z gwałtownym rozwojem mediów elektronicznych i z
upowszechnieniem dostępu do nich. To media inicjują wejście dzieci w świat kultury. Mają
one dostęp do telewizji kablowej satelitarnej, interaktywnej, komputerów, Internetu,
rzeczywistości wirtualnej, dysków, laserów, telefonów komórkowych. Media w znacznym
stopniu oddziałują na psychikę dziecka oraz jego zachowania. Najgroźniejszy okazuje się
kontakt z agresją – ze scenami gwałtu, morderstw, walk. Identyfikacja z bohaterami
posługującymi się przemocą może prowadzić do swoistej fascynacji siłą i bezwzględnością.
Media dostarczają dzieciom konkretne wzorce przemocy, które przenoszone są np. na grunt
szkolny. Ne uświadamiają oni sobie, że jest to świat fikcji. Internet i telefon komórkowy to
narzędzie manipulacji.
Zamiast wzbogacać zasób wiedzy, rozwijać zainteresowania,
wyobraźnię, czy twórcze myślenie, użytkownicy wirtualnego świata „kształcą” się w metodach
psychicznego terroru, zastraszania i ośmieszania.
CYBERPRZEMOC W SZKOLE
Najczęściej spotykane formy przemocy w szkole to agresja słowna, znęcanie się
fizyczne i demonstrowanie pogardy wobec młodszych czy słabszych uczniów. Źródłem
negatywnych uczuć, które wyzwalają agresję są:
• zazdrość o lepsze stopnie,
• zazdrość o wyższy status materialny,
• poczucie wyobcowania lub izolacji od grupy,
Agresor swoje odczucia przenosi na podłoże cyberprzemocy, a przyjemność czerpie z
poniżania innych w sieci.
FORMY CYBERPRZEMOCY
Do działań określonych mianem „cyberprzemocy” wykorzystywane są miedzy innymi:
 poczta elektroniczna,
 czat,
 komunikatory,
 strony internetowe,
 blogi,
 serwisy społecznościowe
 grupy dyskusyjne,
 telefony komórkowe (widomości, SMS, MMS)
NAJPOWSZECHNIEJSZE FORMY CYBERAGRESJI
• publikacje nieprawdziwych danych,
• podszywanie się pod inne osoby,
• umieszczanie w sieci wyzwisk,
• zastraszanie,
• formułowanie gróźb,
• rejestrowanie niechcianych zdjęć lub filmów (zazwyczaj filmy te pochodzą z nagrań telefonem
komórkowym)
• rozsyłanie ośmieszających materiałów przy użyciu telefonów (SMS, MMS),
• włamania na konto pocztowe.
CYBERAGRESJA W PROGRAMACH TELEWIZYJNYCH I FILMIE
• W przekazie telewizyjnym mamy do czynienia z nadmierną prezentacją agresji w
stosunku do rzeczywistości. Telewizja chcąc zwiększyć swą oglądalność, koncentruje
się głównie na przedstawianiu wydarzeń spektakularnych, wstrząsających i
niezwykłych, stając się jednocześnie „reklamą przemocy”.
• Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku większości filmów, które przepełnione są
eksponowaniem różnego rodzaju przestępstw takich jak napady na tle rabunkowym i
seksualnym, sceny tortur, gwałtów i morderstw.
• Nieskończona seria przemocy, wulgarności, wstrząsających historii, scen w mocnych
barwach, to brutalna synteza współczesnej telewizji.
Omawiając cyberagresję nie można pominąć gier komputerowych, które stają się coraz bardziej
zauważalnym medium informacyjnym wirtualnego świata. Grający przeznaczają setki, a nawet
tysiące godzin na tę formę aktywności, która staje się następnie ich stylem życia i wielu
przypadkach prowadzi do uzależnienia. Gracz zarówno we własnej postaci bądź też jako
wirtualna tożsamość, staje się w pewnym stopniu marionetką twórców tego rodzaju zabawy i jest
podatny na wszelkie formy manipulacji zgodnej z założonym przesłaniem gry.
Młody gracz nie tylko obserwuje brutalne i wręcz wyrafinowane akty agresji i przemocy, lecz
także ich osobiście dokonuje. Niezależnie od faktu, że jest to agresja symulowana, nie
dokonywana w rzeczywistości, osoba grająca oswaja się z nią i nabiera sprawności. Ponadto,
żeby grać i wygrywać musi identyfikować się z bohaterem – agresorem, który zarówno zabija jak
i dokonuje wielu innych szokujących aktów przemocy.
Agresja i przemoc obecna w grach komputerowych wbudowana jest w ich reguły oraz
każdorazowo nagradzana poczuciem sukcesu. Zabijanie, niszczenie, działania destrukcyjne to
klasyczny sposób osiągania sukcesu. Bez zachowań ostrych , nierzadko barbarzyńskich
niemożliwy jest awans na kolejny poziom lub osiągnięcie celu gry. Agresywne gry budują
zwrotną reakcję: im jesteś bardziej bezwzględny, szybszy, zdecydowany, tym szansa na sukces
jest większa.
Agresja występuje w grach komputerowych w różnych postaciach, poprzez:








wieszanie, duszenie ręczne,
strzelanie, uderzanie, kopanie, łamanie, znęcanie się
podpalanie i palenie,
topienie,
dźganie, szarpanie, rozrywanie,
ukąszenie
wysadzanie w powietrze
ścinanie, mielenie
W kontekście przedstawionej analizy agresywnych gier, niepokojem napawa fakt, że
w grach młody użytkownik spotyka nieporównywalnie więcej środków i technik
zabijania niż w przeciętnym filmie akcji, a wzorzec bohatera gry działa na niego od
kilkunastu do kilkudziesięciu razy w miesiącu, czyli o wiele częściej i dłużej niż
wzorzec rodzica. Należy zaznaczyć, iż agresja ta jest tam nagradzana, a wręcz
prowadzi ona gracza do sukcesu.
Gry komputerowe i stosowane w nich technologie, maja w wielu przypadkach bardzo
destruktywny wpływ na młodych graczy, zwłaszcza jeżeli są nimi dzieci. Świadczy o
tym wiele tragedii, których sprawcami były dzieci mordujące swoich rówieśników.
Wydawałoby się, że od rozrywki nie można się uzależnić. Jednak, gdy dziecko spędza
w wirtualnym świecie większość czasu wolnego, wówczas jest na drodze do
psychicznego uzależnienia się od gier. Wszelkie próby oderwania takiego dziecka od
komputera kończą się awanturami, agresją dziecka, płaczem i krzykiem. Zaczyna się
opuszczanie lekcji, zaniedbywanie obowiązków, potrzeby snu i jedzenia.
Objawy uzależnienia do gier komputerowych
- granie w gry komputerowe staje się najważniejszą aktywnością w
życiu dziecka;
- dziecko coraz więcej czasu spędza przy grach komputerowych,
rezygnuje z dotychczasowych aktywności( np. spotkań z
rówieśnikami);
- zaprzestanie grania w gry komputerowe powoduje pojawienie się
nieprzyjemnego samopoczucia, rozdrażnienia, a nawet
niekontrolowanej agresji;
- osoba z powodu zaangażowania w gry komputerowe wchodzi w
konflikt ze swoim najbliższym otoczeniem, najczęściej rodzicami;
ROLA RODZICA
Zasady, które pozwolą uniknąć niebezpieczeństwa uzależnienia od gier komputerowych:
 Instalacja programu kontroli rodzicielskiej na komputerze (Beniamin,- blokuje np. strony erotyczne, przy jego pomocy można stworzyć białą i czarną
listę stron, które dziecko będzie mogło przeglądać oraz takie, do których nie będzie miało dostępu; Ochraniacz- blokuje nieodpowiednie czaty i inne
aplikacje, Amadeusz- wyposażony jest w system czasowych ograniczeń dostępu do komputera, Internetu, Gadu-Gadu stosownie do wieku dziecka;
Alladyn- bezpieczna przeglądarka dla dzieci, która zawiera przeznaczone dla nich domeny.
 Monitoring zachowań i czynności dziecka w Internecie;
 Zapoznanie dziecka z netykietą;
 Kupowanie dziecku sprawdzonych gier (o treści gier możemy dowiedzieć się wpisując nazwę gry w wyszukiwarkę, warto również sprawdzić, jakie ma
oznaczenia PEGI jest to ogólnoeuropejski system klasyfikacji gier opracowany, by chronić dzieci i młodzież przed dostępem do treści nieodpowiednich
dla ich wieku; Jeśli na grze jest znaczek PEGI OK, to jest ona bezpieczna dla dziecka. Jeśli gra otrzymuje dodatkową klasyfikację, np. PEGI 12- w grze
występują elementy przemocy, dopuszczalna jest także nagość i nieliczne wulgaryzmy, PEGI 16- gry zawierają treści, w których występuje przemoc lub
aktywność, seksualna taka jak w rzeczywistości, PEGI 18- gry przeznaczone są tylko i wyłącznie dla osób dorosłych;
 Sprawdzanie zasobów komputera dziecka;
 Ustalenie zasad dotyczących korzystania z komputera i czasu spędzanego na graniu;
 Nauczenie dziecka alternatywnych dla komputera sposobów spędzania wolego czasu.
INTERNETOWE STRONY DLA RODZICÓW
1.Przeglądajmy strony internetowe, które przeglądały ostatnio nasze dzieci.
• W przeglądarce Internet Explorer/Firefox –klikamy na pasek „Historia”-tam wyświetlą się wszystkie ostatnio przeglądane
strony.
• Przeglądarka Firefox ma dodatek WOT- który ma opcję rodzicielskiego blokowania stron o niepożądanych treściach.
2. Warto odwiedzać strony, które stworzono z myślą o rodzicach, które informują o grożących dziecku niebezpieczeństwach
płynących z Internetu:
• www.bezpiecznyinternet.pl
• www.dzieckowsieci.pl
• www.kidportect.pl
• www.saferinternet.pl
• www.dyzurnet.pl
10 RAD DLA RODZICÓW
JAK ZAPEWNIĆ DZIECKU BEZPIECZNE KORZYSTANIE Z KOMPUTERA I
INTERNETU ?
1. Przyjrzyj się, w jaki sposób Twoje dziecko korzysta z sieci- jakie lubi oglądać strony, jakie wybiera gry, ile czasu
poświęca na przebywanie z komputerem, jakie ujawnia emocje, jak się zachowuje, kiedy musi zakończyć swój
pobyt w Internecie.
2.
Zapoznaj się z treścią gier, w jakie gra Twoje dziecko.
3.
Zainstaluj w komputerze dziecka programy kontroli rodzicielskiej.
4.
Ustal zasady, z jakich gier może korzystać Twoje dziecko, z których nie- uzasadnij to racjonalnie.
5.
Naucz dziecko podstawowych zasad bezpieczeństwa w Internecie- porozmawiaj z nim na temat zagrożeń, z jakimi
może się spotkać w sieci i sposobów ich unikania (www. dzieckowsieci.pl).
6.
Naucz dziecko krytycznego podejścia do informacji czytanych w sieci.
7.
Zapoznaj dziecko z netykietą- kodeksem dobrego zachowania w Internecie (www.sieciaki.pl).
8.
Ustal ramy czasowe spędzania dziecka przy komputerze (1 godzina dziennie), nie przedłużaj wyznaczonego
czasu.
RADY DLA RODZICÓW C.D.
9. Bądź konsekwentny i stosuj zasadę najpierw obowiązki, potem komputer.
10. Pokaż dziecku inne formy spędzania wolnego czasu- porozmawiaj o korzyściach,
zachęć do kontaktu z rówieśnikami i bliższego kontaktu z rodziną.
Pamiętaj!
Zgłoś na www.helpline.org.pl wszystkie podejrzane sytuacje, z którymi w Internecie
zetknęło się Twoje dziecko.
GDZIE SZUKAĆ POMOCY ?
• Jeśli niepokoją Cię zachowania Twojego dziecka, podobne do przedstawionych symptomów uzależnieniazgłoś się do poradni uzależnień. Terapeuta pomoże Ci rozpoznać problem i powie, co robić w takiej
sytuacji.
• Warto przeczytać:
• Bednarek j. (red. Nauk.), Andrzejewska A. , Cyberświat: możliwości i zagrożenia, wyd. Akademickie Żak,
Warszawa 2009,
• Kaliszewska K., Zagubieni w sieci- czyli o nadmiernym używaniu zasobów i możliwości Internetu, Wyd.
Nauk. UAM, Poznań 2006,
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
MAŁGORZATA ŚRODKOWSKA