Ciąża i dzieci – to też możliwe jeśli żyjesz z HIV

Ciąża i dzieci
– to też możliwe jeśli żyjesz z HIV
Informacje dla kobiet zakażonych HIV
oraz osób zainteresowanych tym tematem
Jakie zadanie ma spełnić ta publikacja?
5
6
Pytanie za pytaniem…
Poczęcie
9
10
12
14
16
W jakim okresie najlepiej starać się o dziecko? Mój partner jest zdrowy – w jaki sposób możemy mieć zdrowe dziecko? Mój partner jest zakażony wirusem HIV – o czym powinniśmy pamiętać? A co, jeśli nie uda mi się zajść w ciążę? Spis treści
Ciąża i poród
19
20
20
21
22
Jaki wpływ może mieć ciąża na moje zdrowie? Czy leki, które przyjmuję, mogą zaszkodzić mojemu dziecku? W jaki sposób mogę ochronić moje dziecko przed HIV? Co ma wpływ na zmniejszenie ryzyka zakażenia?
Po porodzie
29
30
31
Kiedy będzie wiadomo, czy moje dziecko jest zdrowe? A co jeśli okaże się, że moje dziecko jest zakażone HIV? Gdzie mogę zwrócić się o wsparcie i radę?
33
Jakie zadanie ma spełnić ta publikacja?
Zadaniem broszurki, którą trzymasz w ręku, jest udzielenie kilku
porad pomocnych w podjęciu decyzji o macierzyństwie.
Publikacja zawiera informacje dla Ciebie
i Twoich najbliższych: Twojego partnera, rodziny i przyjaciół.
Zapoznanie się z jej treścią nie może zastąpić
osobistego kontaktu z lekarzem specjalistą
w dziedzinie HIV. Na końcu broszurki zamieszczono listę adresów organizacji, które
oferują pomoc i wsparcie osobom zakażonym.
Dla wielu ludzi posiadanie rodziny
i dzieci jest niezmiernie ważną wartością. Te marzenia bliskie są każdej kobiecie, niezależnie od jej statusu serologicznego.
5
Pytanie za pytaniem…
?
W jaki sposób mogę starać się o dziecko
bez narażania mojego partnera?
?
A jeśli moje dziecko urodzi się
zakażone?
?
W jaki sposób zajście w ciążę i posiadanie dziecka zmieni moje życie?
?
Czy leki stosowane w leczeniu HIV mogą
zaszkodzić dziecku przed urodzeniem?
?
Czy ciąża będzie miała wpływ na przebieg zakażenia HIV u mnie?
?
Jakiego wsparcia mogę oczekiwać
od mojej rodziny i przyjaciół?
?
Czy dziecko będzie mogło przyjść na
świat siłami natury, czy też konieczne
będzie wykonanie cesarskiego cięcia?
?
Czy mogę polegać
i przyjaciołach?
?
Czy będę mogła karmić piersią?
6
na
rodzinie
Większość zakażonych kobiet, które pragną
mieć dzieci, zadaje sobie te i inne pytania.
Dla kobiety żyjącej z HIV macierzyństwo jest
trudnym wyzwaniem. Ważne jest, aby się nie
spieszyć i zebrać jak najwięcej informacji przed podjęciem ostatecznej decyzji. Istotne
jest też, aby pragnienie posiadania dziecka
przedyskutować z lekarzem specjalistą, który
ma wiedzę na ten temat, wyjaśni wszelkie
wątpliwości i podejmie się opieki nad kobietą
zakażoną HIV.
Powinnaś omówić wszystkie pytania
i wątpliwości, jakie rodzą się w Twojej głowie
z ludźmi, do których masz zaufanie i którzy
nie będą wywierać na Ciebie nacisku. Do tych
osób należy zapewne Twój partner, przyjaciele i rodzina.
Personel szpitala chętnie służy radą i pomocą.
Kobiety zakażone, które już są matkami, mogą
podzielić się z Tobą swoimi doświadczeniami.
Pamiętaj, że decyzja o posiadaniu
dziecka należy tylko i wyłącznie do
Ciebie i Twojego partnera.
7
Poczęcie
Jeżeli jesteś osobą żyjącą z wirusem i zastanawiasz się, czy kiedykolwiek
będziesz mogła mieć dziecko, odpowiedź brzmi: Tak! Kobieta zakażona
HIV może mieć własne dziecko i cieszyć się jego wychowaniem.
Leczenie kobiet ciężarnych w Polsce prowadzone jest przez lekarzy specjalistów w kilkunastu szpitalach na terenie całego kraju. Adresy tych szpitali znajdziesz na stronie www.
aids.gov.pl
o ile matka w czasie ciąży będzie przyjmowała odpowiednie leki (zgodnie z zaleceniami
zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa
Ginekologicznego pod przewodnictwem prof.
Tomasza Niemca).
Lekarze pracujący w tych szpitalach mają
ogromne doświadczenie w leczeniu kobiet
ciężarnych zakażonych HIV. Dzięki przyjmowaniu leków antyretrowirusowych (zmniejszających ilość wirusa w organiźmie), ryzyko
urodzenia chorego dziecka zostało znacznie
zmniejszone. Według statystyk ryzyko urodzenia dziecka HIV+ wynosi obecnie poniżej 1%,
Jeśli Ty, Twój lekarz specjalista terapii HIV,
położna, a później pediatra zajmujący się dzieckiem, będziecie działać wspólnie i wzajemnie
sobie ufać, zyska na tym zdrowie Twoje i Twojego dziecka.
9
?
W jakim okresie najlepiej starać się
o dziecko?
listą o środkach ostrożności, które należy
zachować w czasie ciąży.
Najlepszym czasem na podjęcie decyzji o macierzyństwie jest okres, gdy czujesz się zdrowa i gdy liczba komórek CD4
w Twoim organizmie jest wysoka (liczba komórek CD4 określa stan systemu odpornościowego). Ryzyko zakażenia dziecka jest wyższe,
gdy liczba komórek CD4 jest niska, a wiremia
wysoka.
Jeśli jeszcze nie rozpoczęłaś leczenia ARV,
Ty i Twój lekarz musicie zastanowić się nad
odpowiednim momentem wdrożenia terapii.
!
Ważne jest, aby…
Twój lekarz prowadzący i Twój ginekolog znali
Twoją historię medyczną i wyniki laboratoryjne.
Osoby te mogą Ci pomóc przy podjęciu
decyzji i wspólnie z Tobą ustalić najlepszy
schemat leczenia. Należy wybrać leki, które
nie będą szkodliwe dla Twojego dziecka
w okresie ciąży, przed porodem. Z uwagi na
Gdy przyjmujesz leki, możesz zajść w ciążę.
Większość matek HIV+ brała leki już wcześniej. Niezależnie od tego, czy rozpoczęłaś
leczenie antyretrowirusowe czy nie, ważne
jest, abyś porozmawiała z lekarzem specja10
to, iż pewne leki na HIV nie powinny być
stosowane w czasie ciąży, być może będzie
konieczna zmiana terapii. Najlepiej, gdyby
zostało to ustalone przed podjęciem decyzji
o posiadaniu dziecka.
Ponad 99% kobiet HIV+ w Polsce,
które otrzymywały leczenie w czasie
ciąży, urodziło zdrowe dzieci!
11
?
Jakie dodatkowe badania
powinnam zrobić?
!
Jeśli planujesz ciążę, porozmawiaj ze
swoim lekarzem specjalistą, jakie dodatkowe badania krwi należy wykonać.
Zanim zajdziesz w ciążę, powinnaś wyleczyć
wszystkie infekcje. To pozwoli Twojemu dziecku na optymalne warunki rozwoju.
Leczenie kobiet zakażonych HIV jest
prowadzone w ośrodkach
referencyjnych i planowane we
współpracy z ginekologami.
Nieleczone choroby przenoszone drogą
płciową osłabiają Twój system odpornościowy i zwiększają ryzyko przeniesienia zakażenia HIV na dziecko.
12
?
Kobiety zakażone HIV mogą mieć problemy
z menstruacją, m.in. nieregularne lub przedłużone krwawienia. Jeśli podejrzewasz, że
coś jest nie w porządku, powinnaś zgłosić to
ginekologowi. Być może do zajścia w ciążę
niezbędne będzie włączenie leczenia hormonalnego.
Mój partner jest zdrowy - w jaki
sposób możemy bezpiecznie począć dziecko?
!
Możesz zajść w ciążę bez ryzyka zakażenia Twojego partnera. Jeśli Ty i Twój
partner jesteście płodni, zapłodnienie poprzez
inseminację jest najbezpieczniejszym sposobem poczęcia dziecka.
Jeśli rozpoczęłaś leczenie antyretrowirusowe, będąc już w ciąży, zostanie Ci wykonany
test na oporność. Test określi, czy wirus
obecny we krwi reaguje na pewne leki, i pozwoli na ukierunkowanie efektywnego leczenia.
Inseminacja to podanie odpowiednio przygotowanych plemników do jamy macicy. Zabieg
ten przeprowadza lekarz ginekolog.
13
?
Mój partner jest zakażony HIV o czym powinniśmy pamiętać?
Nie wszystkim parom udaje się zajść w ciążę
przy użyciu tej metody. Ty i Twój partner musicie uzbroić się w cierpliwość - nieraz potrzeba wielu prób, aby osiągnąć pożądany rezultat.
!
Zakażeni mężczyźni mogą posiadać
zdrowe dzieci. Jeśli Ty jesteś zdrowa,
a Twój partner zakażony, to prawdopodobnie
zostaniecie skierowani do kliniki leczenia niepłodności.
Tam przed zabiegiem inseminacji sperma
jest poddana zabiegowi oczyszczenia, podczas którego wypłukuje się z niej wirusa.
W ten sposób minimalizuje się ryzyko zakażenia partnerki. Warunkiem rozpoczęcia takiego postępowania jest przyjmowanie leków
antyretrowirusowych przez mężczyznę.
Gdy okres spóźnia się 2-3 dni, możesz wykonać test ciążowy (w domu lub w gabinecie
lekarskim).
Nawet jeśli próby zajścia w ciążę trzeba wielokrotnie powtarzać, niezwykle ważne jest,
abyście starali się nie stresować. W razie potrzeby nie bój się prosić o pomoc psychologiczną.
14
Nawet jeśli oboje jesteście zakażeni HIV,
ważne jest, abyście szukali informacji na temat możliwości posiadania zdrowego potomstwa. Poddanie się leczeniu w czasie trwania
ciąży i regularne badania liczebności komórek CD4 oraz poziomu wiremii odgrywają kluczową rolę przy ochronie dziecka przed zakażeniem.
Niezależnie od tego, czy Twój partner
jest zakażony czy nie, należy
pamiętać o jednej podstawowej
kwestii: jeśli chcesz zajść w ciążę, Ty
i Twój partner musicie wykluczyć inne
choroby przenoszone drogą płciową
lub je wyleczyć. Koniecznie należy
porozmawiać na ten temat z lekarzem
ginekologiem.
W przypadku niezabezpieczenia się w czasie
kontaktów seksualnych, istnieje ryzyko infekcji różnymi chorobami przenoszonymi drogą
płciową.
15
?
A co jeśli nie uda mi się zajść
w ciążę?
W niektórych przypadkach odpoczynek i zmiana trybu życia mogą dobrze wpłynąć na płodność. W innych przypadkach pomocna może
się okazać terapia hormonalna.
!
Problemy z płodnością są obecnie dość
powszechne. Dotyczy to zarówno kobiet,
jak i mężczyzn, i to niezależnie od statusu
serologicznego.
W większości przypadków rozwiązanie stanowi prosty zabieg inseminacji, podczas którego lekarz za pośrednictwem cieniutkiego
cewnika podaje wybrane i odpowiednio przygotowane plemniki do jamy macicy w czasie
owulacji.
W przypadku gdy bezskutecznie próbowaliście
zajść w ciążę przez wiele miesięcy, prowadzący lekarz może skierować Was do kliniki leczenia niepłodności.
Stres, złe odżywianie, infekcje, palenie tytoniu,
alkohol oraz niektóre leki mogą mieć wpływ na
obniżenie płodności u osób obu płci. W związku
z tym, przebadać powinni się oboje partnerzy.
Bardziej skomplikowane metody opierają się
na zapłodnieniu pozaustrojowym. Niektóre
z komórek jajowych uzyskanych z łona kobiety są zapłodnione plemnikami w warunkach
16
laboratoryjnych. Zapłodnione jajeczka umieszcza się w macicy.
Najczęściej do zajścia w ciążę potrzebnych
jest kilka prób i nawet ta metoda zapłodnienia
pozaustrojowego nie gwarantuje sukcesu.
17
Ciąża i poród
W czasie trwania ciąży możesz podjąć kroki mające na celu ochronę
zdrowia Twojego i Twojego dziecka.
Ważne jest, abyś w ciąży wykonywała rutynowe badania zlecane przez Twojego ginekologa i lekarza prowadzącego terapię antyretrowirusową.
Papierosy, alkohol i inne używki mogą mieć
zły wpływ na stan Twojego zdrowia i Twojego
dziecka. W czasie ciąży najlepiej w ogóle z nich
zrezygnować. Jeżeli myślisz, że będzie to dla
Ciebie trudne, porozmawiaj na ten temat z lekarzem.
Jest jeszcze wiele innych rzeczy, które możesz
zrobić dla siebie i dla Twojego dziecka: na Twoją kondycję mogą dobrze wpłynąć ćwiczenia
fizyczne na świeżym powietrzu, a świeże warzywa i owoce zapewnią niezbędne witaminy
i substancje odżywcze.
19
?
?
Jaki wpływ może mieć ciąża na
moje zdrowie?
!
Czy lekarstwa, które przyjmuję,
mogą zaszkodzić mojemu dziecku?
!
Jeśli poza zakażeniem HIV nie masz
innych chorób, a Twój system odpornościowy jest silny, ciąża nie wpłynie negatywnie
na stan Twojego zdrowia i na przebieg Twojego
zakażenia.
Większość leków antyretrowirusowych (ARV), które należy przyjmować
w czasie ciąży, jest bezpieczna dla rozwijającego się płodu. Im zdrowszy Twój organizm, tym lepiej dla Twojego nienarodzonego dziecka.
Normalnym procesem jest nieznaczny spadek
poziomu odporności u kobiety w ciąży. Twoje
ciało może stać się bardziej wrażliwe na infekcje.
Efekty uboczne i ryzyko, jakie niesie ze sobą
leczenie antyretrowirusowe dla rozwijającego się płodu, nie są jeszcze dokładnie poznane.
Po porodzie system odpornościowy kobiety
wraca do stanu sprzed ciąży.
Na szczęście, istnieje wiele leków, które stosowano przez lata, i nie odnotowano działań
20
?
ubocznych u bardzo małych dzieci. Twój lekarz specjalista zaleci Tobie leki, które są
najlepsze dla Ciebie i Twojego maluszka.
W jaki sposób mogę ochronić
moje dziecko przed HIV?
!
HIV może zostać przeniesiony z matki
na dziecko w czasie ciąży, porodu
oraz karmienia piersią.
W żadnym wypadku nie powinnaś przerwać
leczenia. Gdybyś to zrobiła, ryzyko zakażenia
Twojego dziecka wzrośnie, a leczenie może
stać się nieefektywne.
W Polsce żadne z dzieci urodzonych
z matek, które w czasie ciąży
przyjmowały leczenie
antyretrowirusowe, nie uległo
zakażeniu HIV. Przy stosowaniu
efektywnego leczenia ryzyko infekcji
jest bardzo niskie, wynosi <1%.
21
Spełnienie następujących warunków
odgrywa dużą rolę przy
zmniejszeniu ryzyka przeniesienia
zakażenia z matki na dziecko:
1. Zmniejszenie poziomu wiremii.
Poziom wiremii wskazuje liczbę jednostek
HIV w Twojej krwi. Dzięki przyjmowaniu leków ARV następuje redukcja poziomu wiremii. Gdy poziom wiremii jest tak niski, że HIV
jest niewykrywalny, ryzyko przeniesienia wirusa do organizmu dziecka jest bardzo mało
prawdopodobne.
1. Leczenie redukujące wiremię we
krwi, najlepiej do poziomu
niewykrywalnego.
2. Planowe cięcie cesarskie.
Nie wszystkie kobiety HIV+ przyjmują leczenie antyretrowirusowe. Nawet jeśli czujesz
się dobrze, a poziom wiremii w Twoim organizmie jest minimalny, istnieje ryzyko zakażenia dziecka. W związku z tym, zaleca się, aby
wszystkie kobiety HIV+ będące w ciąży przyjmowały leki ARV od samego początku ciąży.
3. Leczenie antyretrowirusowe
noworodka.
4. Zakaz karmienia piersią.
22
Jeśli rozpoczęłaś leczenie jeszcze przed ciążą, powinnaś je kontynuować. Zwróć się do
swojego lekarza specjalisty, gdy tylko zorientujesz się, że jesteś w ciąży. W przeciwnym
razie istnieje ryzyko, że zakażeniu ulegnie
dziecko, a Twój stan się pogorszy. Jeśli występują efekty uboczne leczenia, powiedz o
tym swojemu lekarzowi.
23
2. Planowe cięcie cesarskie
Przez określenie poród siłami natury (fizjologiczny) rozumiemy taki poród, podczas którego nie występuje ingerencja medyczna.
W taki sposób mogą rodzić kobiety z niskim
lub niewykrywalnym poziomem wiremii. Jeżeli jesteś osobą zakażoną, lekarze w czasie
porodu naturalnego nie wykonają pewnych
czynności (poród przy użyciu próżnociągu,
ręczne przebicie pęcherza płodowego, itp.).
Dlatego kobiety zakażone HIV znajdują się
w grupie podwyższonego ryzyka i to kwalifikuje je niekiedy do poddania się zabiegowi
cesarskiego cięcia.
Gdy liczba kopii wirusa utrzymuje się na niskim poziomie (czyli wynosi mniej niż 1,000
kopii/ml), istnieje szansa na przeprowadzenie
porodu naturalnego.
Decyzja o cesarskim cięciu ma na względzie
przede wszystkim dobro dziecka. Jeśli przed
porodem ilość wirusa w organizmie jest wyższa, zaleca się wykonanie planowanego cesarskiego cięcia. Badania wykazały, że ryzyko
zakażenia wtedy maleje. Planowany zabieg
cięcia wykonuje się na ok. 10 dni przed naturalnym terminem porodu. Ogólnie rzecz biorąc,
cesarskie cięcie stanowi najlepszą opcję dla
kobiet, u których wykryto duży poziom wiremii
lub które mają inne problemy zdrowotne.
Niezależnie od tego, na jaką formę porodu się
zdecydujesz, zawsze powinna być ona szczegółowo omówiona z lekarzem i położną.
24
3. Profilaktyczne leczenie
antyretrowirusowe noworodków.
Twój maluszek zostanie przebadany
przez pediatrę.
Po porodzie Twoje dziecko przez 4 tygodnie
będzie przyjmowało odpowiednie leki ARV
zmniejszające ryzyko zakażenia wertykalnego. Najprawdopodobniej będziesz mogła zabrać maleństwo do domu i sama dawkować
mu leki. Powinnaś jednak zachować niezwykłą ostrożność. Leczenie to przynosi efekty
tylko wówczas, gdy przyjmuje się precyzyjnie odmierzone dawki leków. Leczenie jest
dobrze tolerowane przez organizm dziecka.
Leki otrzymuje się bezpłatnie.
Zanim dostaniecie wypis ze szpitala,
25
4. Zakaz karmienia piersią.
Od czasu do czasu możesz spotkać
się z krytycznymi uwagami
dotyczącymi karmienia swojego
dziecka butelką. Nawet jeśli nie możesz
karmić piersią, możesz dać swojemu
malutkiemu dziecku wszystko, czego
ono potrzebuje: miłość, czułość
i poczucie bezpieczeństwa.
Wirus HIV jest obecny w mleku matki i dlatego w czasie karmienia może zostać przeniesiony do organizmu dziecka. Ponadto dziecko
ssąc mleko, może poranić brodawki i przyczynić się do przeniesienia wirusa z krwi do mleka. Bardzo ważne więc jest, abyś nie karmiła
dziecka piersią.
Przytulaj swojego maluszka i spędzaj
z nim wiele czasu na karmieniu,
śpiewaniu mu, zabawie, przewijaniu
i masowaniu jego malutkiego ciałka.
Być może wydaje Ci się, że rezygnacja
z karmienia piersią jest bardzo trudna. Tym
bardziej, że ludzie z otoczenia mają tendencję do wywierania presji na młode matki, aby te karmiły swoje pociechy w sposób
naturalny.
To wszystko wpływa na utrwalanie
się silnej więzi pomiędzy Tobą
a maleństwem.
27
Po porodzie
Będąc w połogu możesz czuć się bardzo szczęśliwa, ale
jednocześnie bywać zestresowana.
Może Cię dręczyć pytanie: czy moje dziecko
nie uległo zakażeniu HIV?
W tym okresie bardzo pomocne okazuje się
wsparcie partnera, rodziny i przyjaciół. Zawsze też możesz zwrócić się o poradę do
personelu szpitala.
29
?
Kiedy będzie wiadomo, czy Twoje
dziecko jest zdrowe?
Dopiero po około 3 miesiącach
będzie można realnie ocenić, czy
Twoje dziecko jest zdrowe.
!
Zaraz po urodzeniu dziecku zostanie
pobrana krew i zbadana na obecność
HIV. Krew dziecka będzie jeszcze wielokrotnie
badana w pierwszych miesiącach życia.
Zazwyczaj do 18. miesiąca życia we krwi dziecka wykrywa się przeciwciała anty-HIV, pochodzące jeszcze z organizmu matki.
W związku z tym, test na przeciwciała może
wypaść pozytywnie, mimo że dziecko nie jest
zakażone wirusem.
30
?
A co jeśli okaże się, że Twoje
dziecko jest zakażone HIV?
Leki, które trzeba przyjmować regularnie, częste wizyty u lekarza, wykonywanie testów mogą
stanowić czynnik stresogenny, tak dla dzieci,
jak i dla rodziców. Nikt też nie jest w stanie
przewidzieć, kiedy Twoje dziecko zacznie zmagać się z chorobą.
!
Obe������������������������������������
cnie większość dzieci żyjących z wirusem cieszy się dobrym zdrowiem.
Proponowane opcje leczenia dostępne dla dorosłych i dzieci zostały niezwykle unowocześnione w ostatnich latach.
Wychowywanie dziecka zakażonego HIV nie
jest zadaniem łatwym, będziesz potrzebować
bardzo dużego wsparcia ze strony rodziny
i przyjaciół.
Jednakże efekty uboczne leczenia antyretrowirusowego mogą ujawniać się także u dzieci. W związku z tym konieczne jest, aby pediatra mający doświadczenie w terapii
antyretrowirusowej niezwykle uważnie nadzorował rozwój Twojego maluszka.
Korzystaj jak najwięcej ze wszystkich
dostępnych informacji i możliwości
poradnictwa. Często pomocne są
rozmowy z matkami znajdującymi się
w podobnej sytuacji.
31
Gdzie mogę zwrócić się o wsparcie i radę?
Informacja o Twoim zakażeniu może mieć
również wpływ na członków całej rodziny.
Najprawdopodobniej będziesz przechodzić
przez trudniejsze okresy i to wtedy wsparcie najbliższych i przyjaciół będzie Ci niezwykle potrzebne, aby poradzić sobie z codziennymi wyzwaniami.
Poniżej podane instytucje zapewnią
Ci fachową pomoc i poradnictwo.
„Bądź z nami”
ul. Tamka 37 lok 56, 00-355 Warszawa,
„Sieć Plus”
ul. Modzelewskiego 63, 02-679 Warszawa,
Zwróć się do swojego lekarza prowadzącego i osób pracujących w organizacjach pozarządowych zajmujących się problematyką HIV/AIDS.
„Mały Książę”
ul. Ostrołęcka 16 m6/6a, 04-081 Warszawa
Niektóre z nich mogą Cię skontaktować
z grupami wsparcia dla kobiet i mężczyzn.
Więcej informacji znajdziesz na stronie internetowej KC ds. AIDS
www.aids.gov.pl
33
Jeśli masz pytania i wątpliwości, możesz skorzystać
z Telefonu Zaufania HIV/AIDS:
801 888 448
22 692 82 26
płatne za pierwszą minutę połączenia
Adresy szpitali i klinik, w których prowadzone jest leczenie osób żyjących z HIV
i chorych na AIDS oraz organizacji pozarządowych znajdziesz na stronie
www.aids.gov.pl
Masz wiele możliwości.
34
Na podstawie ulotki wydanej przez Ulrike Sonneberg-Schwan w Monachium oraz duńskiej ulotki wydanej przez
Anne-Mette Lebech, Terese Katzenstein, Merete Storgaard, Gitte Pedersen, Tinne Hornstrup, Pernille Ploug i Tinę Bruun.
Telefon Zaufania HIV/AIDS:
801 888 448
płatne za pierwszą minutę połączenia
22 692 82 26
www.aids.gov.pl
Wydanie polskie sfinansowane
przez Krajowe Centrum ds. AIDS
ze środków Ministerstwa Zdrowia
Wydanie oryginalne
sfinansowane przez: