Rozwój mowy u dzieci od 3 do 6 roku życia

Rozwój mowy u dzieci od 3 do 6 roku życia
Okres przedszkolny to w życiu każdego dziecka czas intensywnego rozwoju,
również w zakresie mowy i nabywania słownictwa.
Dziecko 3-letnie:
powinno wymawiać wszystkie samogłoski ustne i nosowe (a, o, e, u, i, y, ą, ę).
Zdarza się, że niektóre samogłoski mogą być zastępowane przez inne, np. e, o
jako a.
Wśród spółgłosek prawidłowo realizowanych powinny się znaleźć p, b, m, pi, bi, mi,
t, d, n, l, li, k, g, ki, gi, j, ł, f, w, h, a także głoski szeregu ciszącego ś, ź, ć, dź.
Trzylatek rozumie to, co mówią do niego inni, jeśli treść wypowiedzi nie odbiega
od jego wcześniejszych doświadczeń. Spełnia także polecenia, pokazuje części
twarzy i ciała, na polecenie przynosi konkretne przedmioty, a zapytany podaje
swoje imię. Porozumiewa się z innymi za pomocą zdania składającego się z kilku
wyrazów. Jego słownik zawiera około 1500 słów.
Na proces nabywania nowych słów przez małe dziecko składa się wiele czynników,
między innymi liczba wypowiedzi, które są kierowane do dziecka, oraz ich jakość.
W wypowiedziach mogą występować ciągle formy gramatycznie niepoprawne.
Głoski szeregu syczącego s, z, c, dz bywają już realizowane prawidłowo, choć
wiele dzieci wypowiada je jako ś, ź, ć, dź. Trudna głoska r zaczyna być
realizowana jako l, np. lowel zamiast rower, czy lyba zamiast ryba.
Słuch fonematyczny jest u dzieci 3-letnich w pełni rozwinięty, więc potrafią one
różnicować wymowę prawidłową, np. sanki/sianki, samolot/samolot, tylko nie
potrafią wymówić trudnych dla siebie dźwięków.
U dzieci 4-letnich:
wśród spółgłosek poprawnie realizowanych powinny się znaleźć s, z, c, dz. Powinny
być one realizowane zazębowo, tzn. z zamkniętymi zębami, język nie powinien
wsuwać się między zęby.
Dziecko rozumie i wykonuje polecenia złożone, także te, które zawierają
wyrażenia przyimkowe: pod, na, do, w, przed, za, obok. Rozpoznaje i wskazuje
kolory. Poprawnie układa historyjkę obrazkową składającą się z 4 elementów.
Zaczyna poprawnie realizować głoski sz, ż, cz, dż, choć w dalszym ciągu mogą być
one realizowane jako s, z, c, dz. Głoska r nadal może być zamieniana na l.
Dziecko 5-letnie posługuje się wypowiedziami wielozdaniowymi, chętnie opowiada
o wydarzeniach, w których uczestniczyło, o ulubionych bajkach, rodzeństwie,
kolegach. W wypowiedziach uwzględnia związki przyczynowo-skutkowe. Opisuje
przedmioty podając ich cechy charakterystyczne oraz możliwości ich
zastosowania. Słownik czynny dziecka zawiera około 4500 słów. Dzieci używają
wielu nazw, które oznaczają przedmioty i zjawiska związane ze środkami
lokomocji czy zawodów. Zwiększa się również liczba używanych przez nich
czasowników oraz przymiotników.
Głoska r zaczyna być realizowana prawidłowo. Dość często zdarza wymowa
hiperpoprawna, np. kororowy zamiast kolorowy. To zjawisko z czasem ustępuje.
Prawidłowo powinny brzmieć głoski szeregu szumiącego sz, ż, cz, dż.
U dzieci 6-letnich głoska r powinna być już realizowana prawidłowo.
Piąty i szósty rok życia to czas, kiedy większość dzieci mówi płynnie, ale nie
opanowuje języka w pełni. Proces opanowywania języka przedłuża się na pierwsze
lata szkoły podstawowej, kiedy to na lekcjach dzieci utrwalają gramatykę
ojczystego języka.
Opracowano na podstawie:
G. Demelowa, Elementy logopedii, WSiP, 1979.
D. Emiluta – Rozya, Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym,
CMPPP MEN, 1994.
E. Czaplewska, S. Milewski (red.), Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki,
GWP, 2012.