Za łamanie praw pracowniczych można nawet trafić do więzienia
advertisement
Za łamanie praw pracowniczych można nawet trafić do więzienia Większość pojedynczych naruszeń przepisów prawa pracy to wykroczenia zagrożone karą grzywny od 1 tys. do 30 tys. zł. Jeśli jednak sprawca dopuszcza się ich wielokrotnie, w sposób złośliwy lub uporczywy, stają się już przestępstwem. A za nie odpowiedzialność jest dużo większa. Wykroczeniem jest zawinione popełnienie czynu społecznie szkodliwego, zabronionego przez ustawę pod groźbą kary. Wykroczenia przeciwko prawom pracownika należą do grupy wykroczeń formalnych. Oznacza to, iż sprawca ponosi za nie odpowiedzialność niezależnie od tego, czy wywołały one określony skutek. W szczególności bez znaczenia pozostaje fakt, czy pracownik poniósł jakąkolwiek szkodę. Wykroczenie może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie, chyba że ustawa odpowiedzialność za wykroczenie wiąże wprost z działaniem umyślnym. Z nieumyślnym popełnieniem wykroczenia mamy do czynienia, gdy sprawca nie ma zamiaru popełnienia czynu zabronionego, robi to jednak na skutek niezachowania wymaganej w danych okolicznościach ostrożności, mimo że możliwość popełnienia takiego czynu przewidywał lub mógł przewidzieć. Wykroczenie zostaje popełnione umyślnie, gdy sprawca działa w bezpośrednim zamiarze popełnienia czynu zabronionego albo gdy przewidując ewentualną możliwość popełnienia czynu zabronionego, godzi się na to. Kodeksowy katalog Nie zawsze za wykroczenie odpowiada sam pracodawca, często są to osoby działające w jego imieniu lub zajmujące się określoną dziedziną działalności pracodawcy. Podstawowy katalog wykroczeń określony w art. 281 kodeksu pracy obejmuje: ● zawarcie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których zgodnie z art. 22 par. 1 powinna być zawarta umowa o pracę, ● niepotwierdzenie na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę, ● wypowiedzenie lub rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy bez wypowiedzenia, naruszające w sposób rażący przepisy prawa pracy, ● stosowanie wobec pracowników innych kar niż przewidziane w przepisach prawa pracy o odpowiedzialności porządkowej pracowników, ● naruszenie przepisów o czasie pracy lub przepisów o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych, ● nieprowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników, ● pozostawienie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników w warunkach grożących uszkodzeniem lub zniszczeniem. Konieczne ustalenia Wykroczenia z art. 281 k.p. popełnić może pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu. Za czyny tego rodzaju odpowiadać może zatem pracodawca będący osobą fizyczną lub osoba zarządzająca lub wchodząca w skład organu pracodawcy, jednostki organizacyjnej lub osoby prawnej. Przy ustalaniu osoby odpowiedzialnej za wykroczenie popełnione przeciwko prawom pracownika zatrudnianego przez osobę prawną bardzo istotne jest, aby pamiętać, iż niejednokrotnie czynności z zakresu prawa pracy w imieniu takiego pracodawcy podejmować mogą inne osoby, niż wynikałoby to z ogólnych zasad reprezentacji tej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej. Uprawnienie do podejmowania czynności za takiego pracodawcę wynikać może z ustawy czy rozporządzenia, ale również ze statutu danej osoby prawnej lub regulaminu pracy. Osoby odpowiedzialne za wykroczenia nie zawsze będą więc tożsame z osobami ujawnionymi w Krajowym Rejestrze Sądowym, uprawnionymi do składania oświadczeń woli w imieniu osoby prawnej będącej pracodawcą. W przypadku osób prawnych, które składają się z wielu oddziałów, pracodawcami są właśnie te oddziały, zaś osoby nimi zarządzające wykonują za pracodawcę czynności z zakresu pracy i tym samym odpowiadają za wykroczenia przeciwko prawom pracownika określone w art. 281 k.p. [przykład 1] Działanie w imieniu Każdy pracodawca może ponadto wyznaczyć osobę do wykonywania w jego imieniu czynności z zakresu prawa pracy (art. 31 par. 1 k.p.). Wymaga to złożenia oświadczenia woli pracodawcy i wyrażenia na to zgody przez tę osobę (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 września 2005 r., II PK 412/04, OSNP 2006/13-14/210). Forma takiego oświadczenia uzależniona jest od wewnętrznych regulacji danego pracodawcy. Przykładowo w przypadku spółki handlowej powinna ona wynikać ze statutu. W każdym jednak przypadku oświadczenie musi być złożone w sposób wyraźny i zgoda pracownika na przyjęcie tego obowiązku musi być bezsporna. Jeżeli pracodawca nie chce, aby przekazanie uprawnień dotyczyło wszystkich czynności podejmowanych w sprawach indywidualnych, jak i zbiorowych, oświadczenie powinno określać zakres upoważnienia lub zakres czynności zastrzeżonych wyłącznie do kompetencji zarządzającego. Zarówno oświadczenie, jak i zgoda nie wymagają zatem żadnej szczególnej formy, jednak przynajmniej dla celów dowodowych powinny one być złożone na piśmie. [przykład 2] Kontrakt cywilny zamiast stosunku pracy Nie każde z wymienionych w art. 281 k.p. wykroczeń wymaga świadomego działania sprawcy. Dla przypisania odpowiedzialności za wykroczenie obejmujące zawarcie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których zgodnie z art. 22 par. 1 k.p. powinna być zawarta umowa o pracę, świadomość osoby podpisującej umowę cywilnoprawną za pracodawcę, że w danych warunkach powinna zostać jednak zawarta umowa o pracę, musi zostać wykazana. Istotą tego wykroczenia jest bowiem zamiar obejścia prawa. Odpowiedzialność nie zależy z kolei od wniesienia przez pracownika lub inspektora pracy sprawy o ustalenie istnienia stosunku pracy. [przykład 3] Niezachowanie formy pisemnej Popełnienie wykroczenia polegającego na niepotwierdzeniu na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę wiąże się z nałożonym na pracodawcę obowiązkiem zawarcia każdego rodzaju umowy o pracę (na czas nieokreślony, na czas określony, na czas wykonania określonej pracy, na okres próbny) w formie pisemnej. Dlatego jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca ma obowiązek, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić mu na piśmie ustalenia co do rodzaju umowy oraz jej warunków. [przykład 4] Wykroczenie to dotyczy wyłącznie umów o pracę i nie obejmuje uchybień formalnych przy nawiązaniu stosunku pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę. Wadliwe rozstanie z pracownikiem Wykroczenie polegające na wypowiedzeniu lub rozwiązaniu z pracownikiem stosunku pracy bez wypowiedzenia, w sposób naruszający rażąco przepisy prawa pracy dotyczyć może wszystkich stosunków pracy, więc również tych zawartych w oparciu o powołanie i mianowanie. [przykład 5] Naruszenie przepisów musi mieć jednak charakter rażący. Jest to pojęcie ocenne, dlatego podlega badaniu przy uwzględnieniu okoliczności każdego przypadku. Naruszenie przepisów dotyczyć może różnego typu uchybień, przykładowo: ● niewskazania przyczyny wypowiedzenia lub wskazania przyczyny całkowicie fikcyjnej, ● naruszenia wymagań formalnych wypowiedzenia lub rozwiązania umowy w zakresie ich formy pisemnej, konsultacji związkowych, pouczeń dla pracownika, okresu wypowiedzenia, ● wypowiedzenia umowy pracownikom szczególnie chronionym, ● wypowiedzenia w czasie urlopu pracownika oraz w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, ● wypowiedzenia stosunku pracy, gdy przepisy w ogóle na to nie pozwalają. Inna kara porządkowa Kolejne z wykroczeń polega na wymierzeniu pracownikowi innej kary niż przewiduje to kodeks pracy (upomnienie, nagana, kara pieniężna). Przykładowo jeśli za notoryczne spóźnianie się do pracy pracodawca zastosuje wobec pracownika karę porządkową polegającą na skróceniu o jeden dzień jego urlopu wypoczynkowego, będzie to uznane za wykroczenie. Wykroczeniem nie będzie z kolei ukaranie pracownika jedną z kar wymienionych w kodeksie pracy, ale za inny czyn, niż wynika to z przepisów, czy wymierzenie mu wyższej kary pieniężnej, niż pozwalają przepisy. Wykroczenia nie będzie stanowić także naruszenie dopuszczalnego terminu stosowania kar porządkowych, pominięcie wysłuchania pracownika przed ukaraniem lub brak pisemnego zawiadomienia o ukaraniu. Uchybienia takie mogą być jednak naprawione w postępowaniu przed sądem pracy. Czas pracy i rodzicielstwo pod większą ochroną Wykroczeniem będzie też naruszenie przepisów o czasie pracy. I to bez znaczenia, jakiego konkretnie przepisu to dotyczy. W praktyce może to więc być np. przekroczenie norm dobowych i miesięcznych, niezapewnienie przerw lub minimalnego odpoczynku, naruszanie przepisów o godzinach nadliczbowych, pracy w porze nocnej czy w święta. Identyczna sytuacja zachodzi w przypadku naruszenia któregokolwiek przepisu znajdującego się w działach kodeksu pracy dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz zatrudnienia młodocianych. Przykładowo kara spotkać może pracodawcę za: ● zatrudnianie, kobiet w ciąży i w okresie karmienia przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, ● zatrudnianie kobiety w ciąży w godzinach nadliczbowych albo w porze nocnej, ● nieudzielanie pracownikom wychowujących dzieci przysługującego im dni zwolnienia z tytułu opieki na dzieckiem do lat 14, ● zatrudnianie młodocianego przy pracach wzbronionych w godzinach nadliczbowych albo w porze nocnej itp. Nieprowadzenie akt osobowych Sankcji karnej podlega też nieprowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników. Szczegółowe zasady prowadzenia dokumentacji i akt osobowych określa rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. nr 62, poz. 286 z późn. zm.). W piśmiennictwie istnieje spór co do tego, czy wykroczenie to obejmuje wyłącznie nieprowadzenie akt osobowych lub innej dokumentacji pracowniczej w całości, czy też dotyczy każdego naruszenia przepisów powyższego rozporządzenia. Nie budzi jednak wątpliwości to, iż odpowiedzialność za wykroczenie poniesie osoba, która co prawda założyła akta osobowe, ale prowadzi je w formie szczątkowej. [przykład 6] Grzywną zagrożone jest ponadto pozostawianie dokumentacji pracowniczej oraz akt osobowych pracowników w warunkach grożących ich uszkodzeniem lub zniszczeniem. Odpowiedzialność za to wykroczenie związana jest z nałożonym na pracodawcę obowiązkiem przechowywania dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy i akt osobowych pracowników w warunkach bezpiecznych, czyli takich, w których nie będą występowały takie zagrożenia. (art. 94 pkt 9b k.p.). Odpowiedzialność karną ponieść może osoba, która pozostawia lub przetrzymuje dokumentację lub akta osobowe w takim miejscu, w którym ze względu na niekorzystne warunki przechowywania lub dostęp osób niepowołanych mogą doprowadzić do ich uszkodzenia lub zniszczenia. [przykład 7] Konkretne osoby za konkretne powinności Kolejną grupę wykroczeń wymienia art. 282 k.p. Obejmuje ona naruszenia dotyczące: ● wypłaty wynagrodzenia i innych świadczeń należnych pracownikowi lub jego rodzinie w określonym terminie i wysokości, lub dokonywania potrąceń, ● udzielania urlopu wypoczynkowego, ● wydawania świadectw pracy, ● wykonywania orzeczeń sądu pracy lub ugód zawartych przed komisją pojednawczą. Odpowiedzialność za wymienione wykroczenia ponosić mogą wyłącznie osoby, które w zakresie swoich czynności mają wpisane wykonywanie tych obowiązków. W mniejszych firmach mogą to być: ● pracodawcy będący osobami fizycznymi, ● członkowie organu zarządzającego jednostką organizacyjna lub osobą prawną; ● osoby, którym powierzono wykonywanie wszystkich czynności z zakresu prawa pracy. Najczęściej jednak za wykroczenia takie odpowiedzialność poniosą inni pracownicy, np. w zakresie niewypłacania wynagrodzeń główny księgowy, zaś w przypadku wydawania świadectwa pracy pracownik działu kadr, o ile wykonywanie tej czynności z zakresu prawa pracy zostało im powierzone. Za potrącenia odpowiada księgowy W przypadku wynagrodzeń wykroczeniem będzie naruszenie obowiązków w zakresie wypłaty każdego z jego składników, nie tylko płacy zasadniczej. Wykroczeniem może być zatem np. wstrzymanie wypłaty premii, nagród itp. To samo dotyczy innych świadczeń, takich jak np.: odprawy, zasiłki z ubezpieczenia społecznego, ekwiwalenty za odzież roboczą czy jej pranie itp. Obniżenie wynagrodzenia, żeby zostało uznane za wykroczenie, musi być bezpodstawne. Nie będzie takie, jeśli znajdzie oparcie w przepisach prawa, np. w związku z wadliwie wykonaną pracą. Z kolei bezpodstawne potrącenia to potrącenia niezgodne z art. 87 i art. 871 kodeksu pracy (w niewłaściwej wysokości, z naruszeniem kolejności potrąceń bądź bez uwzględnienia kwot wolnych). [przykład 8] Mniejszy urlop Kolejne wykroczenie sprowadza się do nieudzielania przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnego obniżenia jego wymiaru. W tym drugim przypadku chodzi o przyznanie go, ale w wymiarze niższym niż ten, który wynika z powszechnie obowiązujących lub zakładowych przepisów prawa pracy. Wykroczeniem będzie również nieudzielenie urlopu w terminie ustalonym w planie urlopów, jeśli pracownik nie uzgodnił z pracodawcą zmiany tego terminu. Jeśli jednak pracodawca, nawet bezpodstawnie, odwołał pracownika z urlopu, czyn ten nie stanowi wykroczenia, jeśli pozostała część urlopu została pracownikowi udzielona zgodnie z przepisami. Niewydanie świadectwa pracy Wykroczeniem z art. 282 par. 1 pkt 3 k.p. jest niewydanie pracownikowi świadectwa pracy. Świadectwo to pracodawca powinien wręczyć pracownikowi (lub innej upoważnionej przez niego na piśmie osobie) w dniu, w którym następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy. Jeżeli jednak wydanie świadectwa pracy w tym terminie nie jest możliwe, pracodawca ma 7 dni, aby przesłać je pracownikowi drogą pocztową albo doręczyć mu je w inny sposób. W sytuacji gdy termin ten nie zostanie zachowany, pracodawca lub osoba odpowiedzialna u niego za wystawianie świadectw pracy może ponieść odpowiedzialność za wykroczenie. Jeśli jednak kadrowa wyda świadectwo w terminie, ale zamieści w nim nieprawdziwe lub nieścisłe informacje i odmówi ich sprostowania, nie poniesie odpowiedzialności za wykroczenie. Sankcją zagrożone jest bowiem wyłącznie niewydanie świadectwa pracy, a nie popełnienie błędów przy jego sporządzeniu. Kara grzywny zagrożone jest także niewykonanie: ● wyroku sądu pracy (prawomocnego lub natychmiast wykonalnego), ● ugody zawartej przed komisją pojednawczą, ● ugody zawartej przed sądem pracy. Konstrukcja taka oznacza, iż nie poniesie odpowiedzialności pracodawca, który nie wywiąże się z zobowiązań przyjętych na siebie w drodze ugody pozasądowej. Uporczywe działania świadczą o przestępstwie Naruszenia praw pracowniczych wynikających ze stosunku pracy przy wykonywaniu czynności z zakresu prawa pracy, nawet identyczne jak te stanowiące wykroczenia określone w przepisach art. 281 – 282 k.p., mogą zostać zakwalifikowane jako przestępstwo z art. 218 par. 1 kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem kto wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Złośliwość w rozumieniu art. 218 par. 1 k.k. to szczególnie negatywne nastawienie związane z dążeniem do wyrządzenia pracownikowi szkody lub określonej dolegliwości. Aby ustalić, że czyn miał charakter złośliwy, niezbędne jest ponadto stwierdzenie, że naruszanie praw określonego pracownika nie ma racjonalnych przyczyn i motywowane jest niechęcią pracodawcy (lub osoby wykonującej za niego czynności) do pracownika. Z kolei przez uporczywość rozumieć należy wielokrotność lub długotrwałość naruszania praw pracownika. Znamiona te mogą występować oddzielnie lub łącznie (np. gdyby pracodawca wielokrotnie nie wypłacał pensji pracownikowi, chcąc go złośliwie szykanować w ten sposób). Zasadnicza różnica pomiędzy wykroczeniem z art. 282 k.p. a przestępstwem z art. 218 par. 1 k.k. polega na zagrożeniu karą. Sankcją za przestępstwo przewidziane w art. 218 par. 1 k.k. może być bowiem nie tylko grzywna (w wysokości określonej przepisami kodeksu karnego) lub ograniczenie wolności, ale także kara pozbawienia wolności do lat 2. Przestępstwem będzie też odmowa ponownego przyjęcia do pracy, o którym orzekł właściwy organ, oraz niewykonanie wyroku sądu zobowiązującego do wypłaty wynagrodzenia lub innych świadczeń pracowniczych. Ten drugi czyn zagrożony jest zresztą surowszą sankcją, bo karą pozbawienia wolności do trzech lat. Naruszenie zasad bhp... Odpowiedzialność karną tak za wykroczenie (określone w art. 283 k.p.), jak i za przestępstwo ponieść można także, naruszając zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Za wykroczenia z art. 283 par. 1 k.p. odpowiadają: ● osoby odpowiedzialne za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie, ● osoby kierujące pracownikami. Zasadą jest, że za bezpieczeństwo i higienę pracy odpowiada sam pracodawca, co wynika z art. 207 par. 1 k.p. W praktyce, podobnie jak ma to miejsce w przypadku pozostałych wykroczeń, kara wymierzona może zostać pracodawcy będącemu osobą fizyczną, członkowi organu zarządzającego jednostką organizacyjna lub osobą prawną oraz osobie, której powierzono wykonywanie wszystkich czynności z zakresu prawa pracy. W piśmiennictwie istnieją jednak spory, czy za wykroczenia za naruszenia przepisów bhp odpowiedzialność karną ponieść mogą pracownicy służby bhp, lekarze sprawujący opiekę nad pracownikami, społeczni inspektorzy pracy. Moim zdaniem rację mają zwolennicy stanowiska, iż osoby takie nie mogą być obarczone odpowiedzialnością za wykroczenie (z wyłączeniem w pewnym zakresie lekarzy, o czym niżej), za czym przemawia jeszcze dobitniej ostatnia nowelizacja art. 207 k.p., która w sposób klarowny wskazuje, że pracodawca nie może przerzucać odpowiedzialności za stan bhp na inne podmioty. Drugą grupą osób, które mogą zostać ukarane, są kierownicy jednostek organizacyjnych (działów, wydziałów), brygadziści, mistrzowie itp. [przykład 9] Do popełnienia wykroczenia z art. 283 par. 1 k.p. dochodzi w wyniku nieprzestrzegania przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny przez podmioty opisane powyżej. Wykroczeniem jest przy tym naruszenie jakiegokolwiek przepisu lub jakiejkolwiek zasady bhp, czy to umyślnie, czy nieumyślnie. Dla udowodnienia sprawstwa wymagane jest jednak precyzyjne wskazanie, jaki konkretny przepis lub jaka konkretna zasada bhp nie były przestrzegane. ...i innych związanych z tym obowiązków Art. 283 par. 2 kodeksu pracy zawiera katalog wykroczeń dotykających różnych dziedzin działalności pracodawcy związanych z szeroko rozumianymi przepisami bhp. Odpowiedzialność za nie ponieść może każdy, kto narusza obowiązki wskazane w tym przepisie. Najczęściej będzie to pracodawca, ale może to być również pracownik, jeśli to on zobowiązany jest do wykonania określonej czynności. Źródłem powstania tego obowiązku może być zakres czynności pracownika, przepisy prawa ogólnie obowiązującego lub prawa zakładowego. Zgodnie z cytowanym przepisem karze grzywny podlega zatem ten, kto wbrew obowiązkowi: ● nie zawiadamia w terminie 30 dni właściwego okręgowego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju, zakresie prowadzonej działalności, jak również o zmianie miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności oraz o zmianie technologii, jeżeli zmiana technologii może powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników, ● nie zapewnia, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego albo jego części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, wyposaża stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności, ● dostarcza pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności, ● stosuje materiały i procesy technologiczne bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i bez podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych, substancje i preparaty chemiczne nieoznakowane w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację, niebezpieczne substancje i niebezpieczne preparaty chemiczne nieposiadające kart charakterystyki tych substancji, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem. [przykład 10] Braki w dokumentacji chorób zawodowych Prawidłowe ustalenie okoliczności wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz ich dokumentowanie zabezpieczone jest tym, iż czyny naruszające te powinności również stanowią wykroczenia. Popełnić je może każdy, kto: ● nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy, ● nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę, ● nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej albo przedstawia niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich wypadków i chorób. [przykład 11] Obowiązek zgłoszenia wypadku wynika z art. 234 par. 2 k.p. Fakt, iż obejmuje on nie tylko niewątpliwe wypadki przy pracy, ale też te mające związek z pracą, jeżeli mogą być uznane za wypadek przy pracy, oznacza, że zgłoszenie takie musi zostać dokonane niezwłocznie, a nie dopiero po formalnym uznaniu go za wypadek przy pracy. Zgłoszenie spóźnione może zostać zakwalifikowane jako wypełniające znamiona wykroczenia. Cięższe przewinienia karane są surowiej Istotne naruszenia zasad bhp stanowi już przestępstwo. Popełnione ono być może podobnie jak odpowiadające mu wykroczenie poprzez niedopełnienie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Podstawową cechą odróżniającą te dwa czyny jest to, że przestępstwo musi wiązać się z narażeniem pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 220 par. 1 k.k.). Krąg osób, które mogą ponieść odpowiedzialność za wskazany czyn, podobnie jak ma to miejsce przy wykroczeniu z art. 283 par. 1 k.p. obejmuje osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo i higienę pracy. Do wypełnienia znamion takiego przestępstwa nie jest jednak konieczne wystąpienie śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pracownika, ponieważ wystarczające jest już samo narażenie na nie. Jeśli skutki takie występują, dochodzi do zbiegu z przestępstwami przeciwko życiu lub zdrowiu. Przestępstwo narażenia pracownika na utratę życia lub zdrowia z art. 220 k.k. może być popełnione zarówno umyślnie (gdy sprawca przewiduje możliwość narażenia życia lub zdrowia pracownika, godząc się z tym, albo bezpodstawnie przypuszcza, że takie narażenie nie nastąpi), jak i nieumyślnie (gdy narusza swe obowiązki, nie przewidując sprowadzenia zagrożenia mimo możliwości i powinności takiego przewidywania). W pierwszym przypadku za jego popełnienie grozi kara w wymiarze od miesiąca do trzech lat pozbawienia wolności, w drugim sprawca podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Karze nie podlega jednak taka osoba, która dobrowolnie uchyliła grożące niebezpieczeństwo. Jeśli odpowiedzialność karną ponosi sam pracodawca, liczyć się musi z możliwością orzeczenia wobec niego dodatkowo środka karnego w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej (art. 41 par. 2 k.k.). Ustalając zakres odpowiedzialności sprawcy, sąd może mieć na względzie także stopień przyczynienia się pokrzywdzonego pracownika, na przykład jego rażące niedbalstwo w zakresie przestrzegania zasad bhp. Niezapobieganie wypadkom Przestępstwem zagrożonym karą grzywny do 180 stawek dziennych lub karą ograniczenia wolności jest również naruszenie obowiązków dotyczących zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowych (art.221 k.k.). Przestępstwo to popełnić można w trzech formach: ● niezawiadomienia właściwego organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej, ● niesporządzenia wymaganej dokumentacji dotyczącej wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, ● nieprzedstawienia wymaganej dokumentacji dotyczącej wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Okolicznością pozwalającą odróżnić to przestępstwo od wykroczenia z art. 283 par. 2 pkt 6 k.p. o podobnych znamionach jest umyślność sprawcy, która występuje tylko w przypadku przestępstw. [przykład 12] Dla pracowników tymczasowych Mimo, że pracowników tymczasowych nie łączy stosunek pracy z pracodawcą użytkownikiem, tylko z agencją pracy tymczasowej, to obowiązki w zakresie zapewnienia należytego bezpieczeństwa i higieny pracy spoczywają jednak na pracodawcy użytkowniku. Z tego powodu zgodnie z art. 27 ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. nr 166 poz. 1608 z późn. zm) wykroczeniem zagrożonym karą grzywny jest niezapewnienie pracownikowi tymczasowemu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy tymczasowej lub niewyposażenie stanowiska pracy pracownika tymczasowego w maszyny i inne urządzenia techniczne, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności. Karze podlegać może tak pracodawca użytkownik, jak i osoba działająca w jego imieniu. Identyczną sankcję można zastosować wobec tych osób, gdy: ● nie dostarczają pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej; ● nie zapewniają mu napojów i posiłków profilaktycznych; ● nie zapewniają przeszkolenia pracownika tymczasowego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz szkolenia okresowego; ● nie zapewniają ustalenia w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, któremu uległ taki pracownik, ● nie informują go o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz zasadach ochrony przed zagrożeniami; ● nie wypełniają innych obowiązków, uzgodnionych z agencją pracy tymczasowej, związanych z wykonywaniem pracy tymczasowej przez pracownika tymczasowego. Utrudnianie działań inspekcji pracy Lekceważenie działań podejmowanych przez inspektorów pracy również może spotkać się z konsekwencjami w postaci kary grzywny do 30 000 zł. Wykroczenie stanowi bowiem: ● niewykonanie w wyznaczonym terminie nakazu inspektora pracy; ● utrudnianie działalności organu Państwowej Inspekcji Pracy (inspektora pracy, okręgowego inspektora pracy, głównego inspektora pracy). Z odpowiedzialnością za wykroczenie liczyć się musi także ten, kto bez zezwolenia właściwego inspektora pracy dopuszcza do wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16. roku życia. Pracodawca nie może także ignorować lub utrudniać działań podejmowanych przez społecznych inspektorów pracy, ponieważ uniemożliwianie działalności społecznego inspektora pracy czy niewykonywanie zalecenia zakładowego społecznego inspektora pracy stanowi wykroczenie. Wykroczenia te zagrożone są jednak niższą karą grzywny do 2500 zł (art. 22 ustawy z 24 czerwca 1983 r. o Społecznej Inspekcji Pracy – Dz.U. nr 35, poz. 163 z późn.zm.). [przykład 13] Osobą odpowiedzialną za popełnienie wykroczenia polegającego na utrudnianiu działalności inspektora pracy nie zawsze jest sam pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu. Wprawdzie najczęściej działanie lub zaniechania takie podejmuje sam pracodawca (będący osobą fizyczną) lub osoba działająca w imieniu pracodawcy, w przypadku gdy jest on osoba prawną (jednostką organizacyjną), nie można jednak wykluczyć sytuacji, gdy działań lub zaniechań mogących zostać uznane za utrudnianie działania organów inspekcji pracy dopuści się jeden z pracowników albo nawet osoba współpracująca z pracodawcą na zasadach cywilnoprawnych. [przykład 14] Pracodawca nie może ponosić odpowiedzialności za działania takich osób, ponieważ może ich nie akceptować, a nawet o nich nie wiedzieć. Inna sytuacja zachodziłaby wtedy, gdyby osoby te działały na polecenie pracodawcy, ponieważ wówczas samo wydanie polecenia można już uznać za utrudnianie działalności Państwowej Inspekcji Pracy. Jako przykładowe zachowania skutkujące odpowiedzialnością za wykroczenie przepisy wskazują uniemożliwianie przeprowadzania wizytacji (kontroli) oraz nieudzielanie informacji niezbędnych do wykonywania zadań organu inspekcji pracy. Karę za wykroczenie wymierzona być może jednak także za każde inne zachowanie, które można zakwalifikować jako utrudnianie działalności organu PIP. Naruszenia przepisów o funduszu socjalnym Kolejną dziedziną, w której pracodawca zatrudniający pracowników może popełnić wykroczenie, jest działalność socjalna. Karze grzywny od 20 do 5000 złotych podlegać może pracodawca lub osoba odpowiedzialna w jego zakładzie za wykonywanie przepisów ustawy o zakładowym funduszu socjalnym. Zakres odpowiedzialności został w tym przypadku określony bardzo szeroko, ponieważ wykroczeniem będzie nie tylko zaniechanie wykonywania przepisów tej ustawy, ale także naruszanie każdego z jej przepisów. Najbardziej typowe przykłady działań, które skutkować mogą odpowiedzialnością, to nieutworzenie funduszu świadczeń socjalnych mimo obowiązku ustawowego, nieprzekazywanie środków do funduszu socjalnego lub przekazywanie ich w niepełnej wysokości albo po terminie. [przykład 15] Zatrudnianie cudzoziemców Pracodawca, który powierzy cudzoziemcowi nielegalne wykonywanie pracy, podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł. Karze grzywny do 10 000 zł podlega z kolei ten, kto za pomocą wprowadzenia cudzoziemca w błąd, wyzyskania błędu, wykorzystania zależności służbowej lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania doprowadza cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy. Z kolei ten, kto żąda od niego korzyści majątkowej w zamian za podjęcie działań zmierzających do uzyskania zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy, podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł. Nieopłacenie składek na Fundusz Pracy Kolejne dwa wykroczenia przy zatrudnianiu pracowników popełnić można w związku z powinnościami dotyczącymi opłacania składek na Fundusz Pracy. Karze grzywny nie niższej niż 3000 zł podlega bowiem taka osoba, która: ● nie dopełnia obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy lub nie opłaca ich w przewidzianym przepisami terminie, ● nie zgłasza wymaganych danych lub zgłasza nieprawdziwe dane mające wpływ na wymiar składek na Fundusz Pracy lub udziela w tym zakresie nieprawdziwych wyjaśnień albo odmawia ich udzielenia. Sprawca nie podlega jednak odpowiedzialności, jeżeli przed dniem przeprowadzenia kontroli zaległe składki na Fundusz Pracy zostały już opłacone w wymaganej wysokości. Wykroczenia te popełnione mogą zostać tak przez pracodawcę (osobę wchodzącą w skład organu pracodawcy osoby prawnej), jak i zatrudnionego w danym zakładzie pracy pracownika odpowiedzialnego za odprowadzania składek (np. główną księgową). Jednym z ostatnio (od lutego 2011 r.) spenalizowanych czynów jest pobieranie dodatkowych opłat (oprócz tych przewidzianych w art. 85 ust. 2 pkt 7 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) od osoby kierowanej do podmiotu w celu nabywania umiejętności praktycznych, w szczególności odbycia praktyki absolwenckiej, praktyki lub stażu zawodowego, niebędących zatrudnieniem lub inną pracą zarobkową. Grozi za nie kara grzywny nie niższa niż 3000 zł. Złamanie zakazu dyskryminacji Karę za wykroczenie pracodawca otrzymać może także już podczas prowadzenia naboru nowych pracowników. Karze grzywny nie niższej niż 3000 zł podlega bowiem, kto odmówi zatrudnienia kandydata na wolnym miejscu zatrudnienia lub miejscu przygotowania zawodowego ze względu na: ● płeć, ● wiek, ● niepełnosprawność, ● rasę, ● religię, ● narodowość, ● przekonania polityczne, ● pochodzenie etniczne, ● wyznanie, ● orientację seksualną. Kryteria różnicowania przy zatrudnieniu powodujące zaistnienie wykroczenia zostały określone w sposób ścisły. Zauważyć wypada, iż w odróżnieniu od niektórych innych przepisów antydyskryminacyjnych nie obejmują one np. dyskryminacji ze względu na przynależność związkową. Odmowa zatrudnienia z tego powodu nie będzie stanowiła zatem wykroczenia. Utrudnienia przy tworzeniu rad Członkowie zarządu centralnego lub zarządu innego szczebla w obrębie przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym albo przedstawiciele w państwie członkowskim i osoby działające w ich imieniu podlegają karze ograniczenia wolności albo grzywny, jeżeli: ● uniemożliwiają utworzenie lub utrudniają działanie specjalnego zespołu negocjacyjnego, europejskiej rady zakładowej lub informowanie pracowników i konsultacje z pracownikami prowadzone w trybie określonym porozumieniem sposobach informowania i konsultacji z pracownikami (gdy nie powołano europejskiej rady zakładowej), ● dyskryminują członka specjalnego zespołu negocjacyjnego, członka europejskiej rady zakładowej lub przedstawiciela reprezentującego pracowników zgodnie z porozumieniem dotyczącym informowania i konsultacji w związku z pełnioną przez niego funkcją. Przeszkadzanie związkom zawodowym Poważniejsze konsekwencje grożą tym pracodawcom, którzy przeszkadzają w działalności związków zawodowych. Jak wynika z art. 35 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z późn. zm.), czyn taki stanowi przestępstwo, które zagrożone jest karą grzywny lub ograniczenia wolności. Formy utrudniania działalności związkowej nie zostały szczegółowo wyliczone w ustawie. Przykładowo będzie to odmowa udzielania należnych związkowcom zwolnień z pracy, czy uchylanie się od zawarcia umowy o udostępnieniu pomieszczeń lub przekazaniu związkowi urządzeń technicznych. Pracodawca czy osoba działająca w jego imieniu (oraz inne osoby w związku z pełnioną funkcja lub stanowiskiem) odpowiadać mogą również za inne przestępstwa przeciwko wolnościom związkowym. Kara grzywny lub ograniczenie wolności grozi bowiem także za: ● przeszkadzanie w utworzeniu zgodnie z prawem organizacji związkowej, ● dyskryminowanie pracownika z powodu przynależności do związku zawodowego, pozostawania poza związkiem zawodowym lub wykonywania funkcji związkowej, ● niedopełnianie obowiązku w zakresie pobierania składek związkowych, ● niedopełnienie obowiązków informacyjnych w związku z przejściem zakładu pracy na nowego pracodawcę, ● niedopełnienie obowiązku wypłaty wynagrodzeń i przekazywania składek na ubezpieczenie społeczne działaczy międzyzakładowej organizacji związkowej. Przewinienia wobec ZUS Pracodawca zatrudniający pracowników obciążony jest licznymi obowiązkami fiskalnymi związanymi z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne. Naruszanie tych powinności także stanowić może wykroczenia. Odpowiedzialności za nie podlega pracodawca jako płatnik składek albo osoba obowiązana do działania w jego imieniu. Na podstawie art. 98 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) karze grzywny do 5000 złotych podlegać może zatem ten, kto: 1. nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie, 2. nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia, 3. udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli, 4. nie dopełnia obowiązku wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i zasiłków finansowanych z budżetu państwa albo wypłaca je nienależnie, 5. nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych, 6. nie dopełnia obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych w przewidzianym terminie, 7. nie stwierdza nieprawidłowości w imiennym raporcie miesięcznym w terminie nie później niż do dnia 30 kwietnia następnego roku kalendarzowego, 8. nie dopełnia obowiązku przekazywania dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym w wymaganej formie. W myśl art. 98 ust. 2 cytowanej ustawy tej samej karze podlega ten, kto dopuszcza się czynów określonych powyżej przy opłacaniu składek lub dokonywaniu wpłat z innych tytułów, do których poboru obowiązany jest ZUS. Nadmienić należy, że od 31 maja 2012 r. opisany wyżej katalog wykroczeń ubezpieczeniowych będzie węższy, ponieważ tracą moc art. 98 ust. 1 pkt 1 i art. 98 ust. 2 cytowanej ustawy, które wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 18 lipca 2010 r. zostały uznane za niezgodne z art. 2 Konstytucji RP, z art. 4 ust. 1 protokołu nr 7 do konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz z art. 14 ust. 7 międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, (Dz.U. nr 225, poz. 1474). PRZYKŁAD 1 Szef oddziału, a nie prezes Spółka prowadzi sieć salonów fryzjerskich w różnych miastach. Szef każdego z nich jest oddzielnym pracodawcą dla zatrudnianych w nim pracowników. Szef jednego z salonów pozostawił akta osobowe pracowników w warunkach grożących ich zniszczeniem. Za to wykroczenie odpowie on, a nie prezes spółki. PRZYKŁAD 2 Tylko za własne postępowanie Pracodawca będący osobą fizyczną prowadzi w sąsiednich miastach sieć restauracji. Sam jest pracodawcą dla zatrudnionych w nich pracowników. W każdej miejscowości menedżer restauracji na mocy pisemnego porozumienia wykonuje za pracodawcę wszystkie czynności z zakresu prawa pracy. W tej sytuacji poszczególne osoby wyznaczone do wykonywania czynności w imieniu pracodawcy będą odpowiadały osobiście za wykroczenia popełnione przy wykonywaniu swoich obowiązków. PRZYKŁAD 3 Przesądza wybór zatrudnianego Pracodawca i pracownik zawarli umowę o świadczenie usług dozoru mienia. Przed zawarciem umowy strony rozważały zawarcie umowy o pracę, ale pracownik uznał, że korzystniejsza jest dla niego umowa cywilnoprawna. I tylko taką umowę chciał podpisać. W takiej sytuacji brakuje podstaw do przypisania pracodawcy odpowiedzialności za wykroczenie. PRZYKŁAD 4 Umowa podopisana wstecznie Pracownik pracował najpierw przez dwa tygodnie na okres próbny bez umowy. Następnie pracodawca podpisał z nim wstecznie umowę na okres próbny i umowę na czas określony. Pracodawca może ponieść odpowiedzialność za wykroczenie, ponieważ podpisanie umowy po terminie nie uchyla naruszenia przepisów. PRZYKŁAD 5 Kilka naruszeń, jedno wykroczenie Prezes spółki wypowiedział umowę pracownicy w ciąży zatrudnionej na podstawie umowy zawartej na okres 5 miesięcy bezpośrednio po przedłożeniu przez nią zaświadczenia o niezdolności do pracy. Pracodawca może ponieść odpowiedzialność za jedno wykroczenie, chociaż swoim czynem naruszył rażąco kilka przepisów prawa pracy dotyczących wypowiadania umów. PRZYKŁAD 6 Akta nie mogą być wspólne dla wszystkich Pracodawca prowadzący niewielki zakład usługowy założył dla wszystkich pracowników zatrudnianych na okres próbny jedne wspólne akta osobowe. Pracodawca może ponieść odpowiedzialność za wykroczenie, ponieważ nie można uznać, aby w ten sposób spełniał wymogi prowadzenia dokumentacji pracowniczej. PRZYKŁAD 7 Odpowiednie warunki przechowywania Spółka po otrzymaniu wypowiedzenia umowy najmu biura do czasu pozyskania nowego lokalu przeniosła całe akta osobowe zatrudnionych przez nią osób do wiaty przy hali produkcyjnej. Ze względu na panujące tam warunki dokumentacja pracownicza narażona została na zawilgocenie i zagrzybienie. Za takie zachowanie osoba odpowiedzialna może otrzymać grzywnę. PRZYKŁAD 8 Grzywna za zaniżanie płacy Pracodawca określił w umowie z pracownikiem, że wysokość jego wynagrodzenia równa będzie przeciętnemu wynagrodzeniu ogłaszanemu przez prezesa GUS w poprzednim roku kalendarzowym. Po zmianie wysokości wynagrodzenia w kolejnym roku nie podwyższył jednak wynagrodzenia pracownikowi. Pracodawca, który w ten sposób bezpodstawnie obniża wysokość jego wynagrodzenia, może ponieść odpowiedzialność za wykroczenie. PRZYKŁAD 9 Kto poniesie konsekwencje Pracownik nieostrożnie obchodził się z substancjami żrącymi, naruszając tym samym zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. Do naruszenia tych zasad przyczynił się jednak również nadzorujący jego pracę brygadzista. Odpowiedzialność za wykroczenie ponieść może wyłącznie brygadzista, ponieważ kodeks pracy nie przewiduje odpowiedzialności pracowników za wykroczenia. Ważne Karę grzywny otrzymać może ten, kto wbrew obowiązkowi nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, bądź gdy wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża czy dokonuje bezpodstawnych potrąceń Ważne Pracodawca zatrudniający pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych musi również takim osobom zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, ponieważ sankcje za wykroczenie sprawca ponosi niezależnie od tego, na jakiej podstawie jest wykonywana praca. Bez znaczenia pozostaje też to, czy świadczona jest w zakładzie pracy, czy poza nim PRZYKŁAD 10 Środki ochrony indywidualnej bez certyfikatu Pracodawca prowadzący produkcję, która wymaga stosowania środków ochrony indywidualnej otrzymał w barterze od kontrahenta chińskiego dużą ilość środków ochrony indywidualnej i przekazał je pracownikom do użytkowania. Nie mają one jednak polskiego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznaczone tym znakiem. Niezależnie od rzeczywistej jakości tych środków pracodawca dopuszcza się wykroczenia przez cały czas, w jakim udostępnia je pracownikom. PRZYKŁAD 11 Zgłoszenie to też powinność lekarza Lekarz badający na zlecenie pracodawcy pracownika wykrył u niego chorobę zawodową. Odnotował to w dokumentacji, ale nie zgłosił choroby zawodowej ani pracodawcy, ani innemu organowi. Może on odpowiadać za wykroczenie, ponieważ zgodnie z art. 235 par. 1 i 2 obowiązek niezwłocznego zgłoszenia właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdego przypadku podejrzenia choroby zawodowej ciąży nie tylko na pracodawcy, ale także na lekarzu, który jest właściwy do rozpoznania choroby zawodowej. PRZYKŁAD 12 Musi być umyślność sprawcy Pracodawca celowo i świadomie zataił chorobę zawodową pracownika, aby uniknąć związanej z tym odpowiedzialności odszkodowawczej, ponieważ choroba ta była skutkiem wielu naruszeń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Świadczy to o popełnieniu przestępstwa przez pracodawcę. PRZYKŁAD 13 Uniemożliwianie kontroli Pracodawca zakazał społecznemu inspektorowi pracy przeprowadzania jakichkolwiek kontroli na terenie zakładu, a następnie państwowemu inspektorowi pracy wstępu do niektórych pomieszczeń, w których prowadzona jest produkcja. Powołał się przy tym na konieczność zachowania tajemnicy handlowej. Dodatkowo zakazał inspektorowi pracy wizytującemu pozostałe pomieszczenia robienia zdjęć linii produkcyjnej. Zachowania takie mogą zostać uznane za wykroczenia polegające na utrudnianiu działalności PIP i uniemożliwianiu działalności społecznego inspektora pracy. Ważne Wykroczenie stanowi naruszenie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy zawartych nie tylko w kodeksie pracy, lecz także w aktach wykonawczych oraz przepisach o charakterze branżowym PRZYKŁAD 14 Gdy pracownik jest nadgorliwy Pracownik pracujący na stanowisku ochroniarza, zatrudniony przez firmę zewnętrzną, z własnej inicjatywy (bez polecenia pracodawcy) uniemożliwił inspektorowi pracy wstęp na teren zakładu i rozmowy z innymi pracownikami. Ta osoba, a nie pracodawca, ponieść może odpowiedzialność za wykroczenie z art. 283 par. pkt 8 kodeksu pracy. PRZYKŁAD 15 Złamanie regulaminu ZFŚS Pracodawca wydał regulamin wydatkowania środków z funduszu socjalnego, który przewiduje powołanie komisji socjalnej. Nie została ona jednak powołana, a pracodawca wbrew protestom zakładowej organizacji związkowej wydatkuje środki tego funduszu samodzielnie. Takie postępowanie pracodawcy może stanowić wykroczenie. Ważne W przypadku każdego wykroczenia przeciwko prawom pracownika kara może być wymierzona wyłącznie za jego popełnienie. Samo usiłowanie nie jest karalne. Karalne nie jest także przygotowanie się do niego, jeśli ostatecznie nie doszło do jego popełnienia Rafał Krawczyk sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu Podstawa prawna Art. 281 – 283 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998r nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Art. 22 ustawy z 24 czerwca 1983 r. o Społecznej Inspekcji Pracy (Dz.U. nr 35, poz. 163 z późn. zm.). Art. 12a ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 z późn. zm.). Art. 120 – 123 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zm.). Art. 39 – 40 ustawy z 5 kwietnia 2002 r. o europejskich radach zakładowych (Dz.U. nr 62, poz. 556 z późn. zm.).
