Temat: Zjawiska agresji i przemocy wśród młodzieży

Temat: Zjawiska agresji i przemocy wśród młodzieży.
1. Wyjaśnienie pojęć : agresja, przemoc, znęcanie.
2. Przyczyny agresji:
a) tkwiące w rodzinie;
b) istniejące w szkole:
- związane z samą instytucją i organizacją szkoły,
- związane z relacjami nauczyciel-uczniowie,
- związane z procesem nauczania,
- inne;
c) wynikające z wpływu grupy rówieśniczej;
d) wynikające z wpływu mediów
3. Formy przemocy najczęściej występujące wśród uczniów.
4. Cechy charakterystyczne ofiary przemocy:
a) pasywnej,
b) prowokującej.
5. Wskazówki pomocne nauczycielowi w rozpoznawaniu ofiary w grupie
klasowej.
6. Cechy charakterystyczne sprawcy przemocy:
a) aktywnego sprawcy;
b) pasywnego sprawcy.
7. Wskazówki pomocne nauczycielowi w rozpoznawaniu sprawcy w grupie
klasowej.
8. Cechy postawy wychowawcy, sprzyjające zapobieganiu agresji i
przemocy w klasie.
9. Zachowania, których powinien unikać wychowawca w pracy z uczniami.
AD.1.Wyjaśnienie pojęć : agresja, przemoc, znęcanie.
Agresją jest każde zamierzone działanie, które ma na celu wyrządzenie
komuś lub czemuś szkody, straty, bólu.
Przemoc ma miejsce wówczas, gdy uczeń atakujący jest silniejszy
fizycznie lub psychicznie, albo jest starszy. Cechą charakterystyczną jest
zatem nierównowaga sił.
Znęcanie ma miejsce wtedy, gdy jeden uczeń jest dłuższy czas narażony
na ataki ( bezpośrednie lub pośrednie) ze strony innego silniejszego
kolegi czy grupy. Nie potrafi się im przeciwstawić.
Ad.2 Przyczyny agresji:
a) tkwiące w rodzinie:
 brak ciepła, zaangażowania, zainteresowania sprawami
swojego dziecka
 pobłażliwość i przyzwolenie dla dziecka na stosowanie
agresji wobec innych
 brak jasnego przekazu , co jest dobre a co złe
 brak jasno wyznaczonych granic – jak dziecku wolno
się zachowywać, a jak nie
 stosowanie agresji i przemocy przez rodziców w
kontaktach między dorosłymi i w stosunku do samego
dziecka
 wychowanie w duchu ,, dziecko nie ma głosu”
 rozwiązywanie konfliktów i napięć domowych
metodami ,, siłowymi”
 kryzysy domowe ( kłótnie, rozwód rodziców)
 podwójne wzorce zachowań ( co innego się mówi, co
innego robi)
 gorący temperament samego dziecka
b) istniejące w szkole:
- związane z samą instytucją i organizacją szkoły:




hałas, mała przestrzeń i ograniczona ruchliwość
czas spędzany głównie w sposób ukierunkowany
stała sytuacja oceny i narzucony z góry porządek
zbyt wiele sytuacji bez możliwości wyboru, wycofania
się z grupy
 anonimowość uczniów i nauczycieli
- związane z relacjami nauczyciel-uczniowie:
 chłód emocjonalny nauczycieli w stosunku do uczniów
 niewłaściwe sposoby komunikowania się nauczycieli z
uczniami ( poniżanie, ośmieszanie przed klasą,
straszenie, podkreślanie władzy nauczyciela itp.)
 agresja i przemoc dorosłych na terenie szkoły
 rozwiązywanie konfliktów dorośli- dzieci metodami
siłowymi”
 relacje oparte tylko na wymaganiach bez nagradzania i
wzmacniania pozytywnych zachowań uczniów
- związane z procesem nauczania:
 zbyt dużo wymagań bez uwzględniania potencjału i
możliwości uczniów
 brak oceniania i podkreślania wysiłków i postępów
uczniów, skupianie uwagi na negatywach
 niesprawiedliwość w traktowaniu i ocenianiu uczniów
 mało uwagi poświęconej rozładowaniu napięć podczas
lekcji
 nuda i schematyczność podczas lekcji
- inne;
 brak spójnych reakcji nauczycieli na agresywne
zachowania i akty przemocy w szkole
 brak jasnych reguł życia szkolnego
 brak konsekwencji i zgodności nauczycieli w
egzekwowaniu przyjętych norm
 brak poczucia współodpowiedzialności u uczniów za
życie szkoły.
c) wynikające z wpływu grupy rówieśniczej:
 naśladowanie osoby z grupy, ocenianej pozytywnie
( odważna , silna), która zachowuje się agresywnie;
oni sami są często niepewni swej pozycji w grupie
 widzenie, żę używający przemocy uczeń odnosi
korzyści, nie traci swej popularności
 naśladowany uczeń stosujący przemoc nie spotyka się
z negatywnymi konsekwencjami ze strony dorosłych
 w grupie rozmywa się odpowiedzialność ( jeżeli jest
się jednym z wielu odpowiedzialność słabnie i
zmniejsza się poczucie winy)
 długotrwałe dokuczanie ofierze powoduje, że
uczniowie zmieniają do niej swój stosunek;
prześladowanie ofiary czyni ją w oczach uczniów
mniej wartościową, zasługującą na taki los; poczucie
winy zatem maleje, wyrzuty sumienia słabną
d) wynikające z wpływu mediów, które pokazują że przemoc:






przynosi sprawcy satysfakcję , nagrodę lub nie jest
ukarana
jest demonstrowana przez atrakcyjną osobę, z którą
uczeń się łatwo utożsamia
jest dokonywana jednocześnie przez wiele osób
jest usprawiedliwiona wyższymi racjami społecznymi
jest przedstawiona jako aprobowana społecznie
jest pokazana realistycznie i atrakcyjnie ( można ją
naśladować)
AD.3 FORMY PRZEMOCY NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE
WŚRÓD UCZNIÓW.
PRZEMOC
FIZYCZNA
PRZEMOC
PSYCHICZNA
PRZEMOC BEZ
UZYCIA SŁÓW I
KONTAKTU
FIZYCZNEGO
* bicie
* popchnięcia
* podcinanie
* wymuszanie pieniędzy
*zamykanie
* niszczenie własności
*kopanie
*plucie
*przezywanie
*wyśmiewanie
*grożenie
*ośmieszanie
*plotkowanie
*namawianie się
*szantaż
*obrażanie
*wrogie gesty
*miny
*izolowanie
*manipulowanie
związkami
AD.4 CECHY CHARAKTERYSTYCZNE OFIARY PRZEMOCY:
a)












PASYWNEJ
jest wrażliwa i nieśmiała
ostrożna w kontaktach
ma trudności z zaistnieniem w grupie rówieśniczej
jest niepewna i lękowa
nie potrafi się bronić, atakowana – płacze, wycofuje się, ucieka
czuje się małowartościowa, nie potrafi właściwie ocenić swojej sytuacji
ma poczucie osamotnienia i opuszczenia
zwykle nie ma w klasie żadnego dobrego przyjaciela
ma negatywne nastawienie do stosowania przemocy
może być słabsza fizycznie ( dotyczy to szczególnie chłopców)
często ma lepszy kontakt z dorosłymi niż z rówieśnikami
może mieć bliższe od przeciętnych stosunki z rodzicami, szczególnie z
matką ( ta bliskość często oznacza nadopiekuńczość)
b)






PROWOKUJĄCEJ
ma problemy z koncentracją, skupieniem się
wyróżnia się niespokojnym zachowaniem, często nad aktywnością
wprowadza zamieszanie , niepokój
wytwarza wokół siebie atmosferę irytacji i napięcia
jej zmienne humory są przyczyną częstych konfliktów z kolegami
jej zachowanie może być odebrane przez większość klasy jako
prowokujące i może powodować negatywne reakcje ze strony innych
AD.5 WSKAZÓWKI POMOCNE NAUCZYCIELOWI W
ROZPOZNAWANIU OFIARY W GRUPIE KLASOWEJ.
DZIECI BĘDĄCE OFIARAMI :




są przezywane, wyśmiewane, zmuszane do posłuszeństwa
podczas kłótni, zaczepek czy bójek reagują często płaczem lub uciekają
często szukają swoich rzeczy, które są chowane lub niszczone
mają sińce, zniszczone lub brudne ubranie ( zapytane nie potrafią
wyjaśnić co się stało)
 przerwy często spędzają same lub w pobliżu dorosłego
 często są wybierane jako ostatnie do pracy w grupach lub do drużyn na
lekcjach W-F
 wyglądają na nieszczęśliwe









mają trudności w mówieniu na forum klasy
pogarszają się w nauce
myślą same o sobie, że są gorsze, wycofują się z kontaktów z innymi
czują wstyd, że nie potrafią się obronić, załamują się
są izolowane, tracą zaufanie do otoczenia
mogą nie mieć bliskiego przyjaciela
unikają szkoły, rano skarżą się na bóle głowy, brzucha, tracą apetyt
spóźniają się do szkoły , trzymają się blisko nauczyciela
wracają ze szkoły powoli, często dłuższą drogą.
AD.6 CECHY CHARAKTERYSTYCZNE SPRAWCY PRZEMOCY:
a) AKTYWNEGO SPRAWCY:
- Agresja przejawiana wobec kolegów, a także wobec
dorosłych
- Zafascynowanie przemocą i jej narzędziami
- Akceptacja przemocy
- Impulsywność
- Potrzeba dominacji
- Niski poziom empatii wobec ofiar
- Średnie lub nieco wyższe niż przeciętne poczucie własnej
wartości
- Niski lub przeciętny poziom strachu i niepewności
- Uznanie dla siły fizycznej
- Większa od innych ( zwłaszcza zaś od swoich ofiar ) siła i
sprawność fizyczna
- Przeciętna popularność w klasie ( może stopniowo spadać)
- Często otoczony ,, świtą” ( 2-3 osoby)
b) PASYWNEGO SPRAWCY:
- Nie inicjuje, ale uczestniczy w przemocy
- nie inicjuje, przyłącza się do stosowania przemocy
- niezbyt pewny siebie, w grupie czuje się lepiej
AD.7
WSKAZÓWKI
POMOCNE
NAUCZYCIELOWI
ROZPOZNAWANIU SPRAWCY W GRUPIE KLASOWEJ.
W
DZIECI BĘDĄCE SPRAWCAMI PRZEMOCY ZWYKLE:
- dokuczają, ale głównie kierują to do słabszych,
bezbronnych kolegów
- lubią dominować i podporządkować sobie innych
- są sprawne i zręczne
- łatwo się denerwują i wybuchają
- nie potrafią radzić sobie z trudnościami
- często nastawione na ,, nie”
- mają trudności z przestrzeganiem przyjętych ogólnie zasad
- mają zwykle małe lub żadne poczucie winy
- wobec ofiar brak im zrozumienia, współczucia czy
sympatii
- łatwo się kontaktują z otoczeniem
- umieją sprytnie wybrnąć z sytuacji, np. stosując oskarżenia
- potrafią udawać
- czerpią korzyści materialne i psychiczne ze swojej
przemocy ( ofiary dostarczają im np. pieniędzy)
- wobec dorosłych mogą być agresywne lub ugrzecznione
AD.8 CECHY POSTAWY WYCHOWAWCY, SPRZYJAJĄCE
ZAPOBIEGANIU AGRESJI I PRZEMOCY W KLASIE.
 Jasne przekazywanie norm – wychowawca wyjaśnia uczniom , jakie
zachowania są krzywdzące dla innych, co jest dobre a co złe
 Brak akceptacji dla zachowań agresywnych i przemocowychwychowawca zdecydowanie i konsekwentnie przeciwstawia się agresji
zwracając uwagę, komentując, karając itp.
 Sprawiedliwość – egzekwuje przestrzegania norm od wszystkich
uczniów jednakowo
 Pozytywne wzmocnienia- wychowawca dostrzega pozytywne
zachowania, nagradza uczniów przestrzegających normy stosując
różne pochwały
 Modelowanie pozytywnych zachowań- nauczyciel daje przykład
uczniom pomagając słabszym, włączając mniej aktywnych w pracę
klasy
 Cierpliwość – wychowawca powinien okazywać zrozumienie dla
długiego procesu przystosowania się uczniów do zasad
AD.9
ZACHOWANIA,
KTÓRYCH
POWINIEN
WYCHOWAWCA W PRACY Z UCZNIAMI.











UNIKAĆ
Krzyku
Obrażania, przezywania
Sarkazmu, wyśmiewania
Braku dyskrecji
Izolowania niektórych uczniów
Nie dopuszczania ucznia do wypowiedzenia własnego zdania w
istotnych sprawach dotyczących jego osoby
Niesprawiedliwości w ocenianiu i uprzedzeń do ucznia
Naznaczania ucznia / klasy
Chłodu emocjonalnego i zbytniego dystansowania się do spraw
uczniów
Grożenia
rozkazów