pptx file, 4

Zasady prowadzenia badań przesiewowych
w chorobach nowotworowych
Dr n. med. Michał F. Kamiński, Prof. dr hab. Jarosław Reguła
Zakład Profilaktyki Nowotworów i Klinika Gastroenterologii Onkologicznej,
Centrum Onkologii Instytut, Warszawa
Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa
Institute of Health and Society, University of Oslo, Norway
Jak prowadzić badania przesiewowe?
Programowo?
Oportunistycznie?
www.stevton.com
Skryning programowy, zorganizowany
• Precyzyjnie określone kategorie wiekowe, metoda i
interwał
• Zdefiniowana populacja docelowa
• Zespół administracyjny odpowiedzialny za
prowadzenie
• Zespół specjalistów medycznych odpowiedzialny za
prowadzenie i opiekę
• Program kontroli i poprawy jakości
• Metody ewaluacji raków w populacji docelowej
WHO 2005. IARC handbooks of cancer prevention. Volume 10. Cervical cancer screening
Skryning oportunistyczny
• Skryning poza zorganizowanym programem
• Zalecenie lekarza rodzinnego/pracownika
służby zdrowia
• Samodzielne zgłoszenie
Segnan (editor) 2010: European guidelines for quality assurance in colorectal cancer screening and diagnosis
Programowy vs. oportunistyczny
skryning
• Brak badań klinicznych z randomizacją
• Głównie badania opisowe ze skryningu
cytologicznego w Skandynawii i UK
• Skryning programowy i oportunistyczny często
działa równolegle
Medlensky et al. Eur J Cancer 2003;39:1648-1653
Skryning raka szyjki macicy, Anglia
Quinn et al. BMJ 1999;318:904-908
Skryning raka szyjki macicy, Anglia
Quinn et al. BMJ 1999;318:904-908
Skryning raka szyjki macicy, Polska
Umierlaność
Skryning oportunistyczny
Program
Zalety skryningu programowego,
zorganizowanego
1. Równy dostęp do opieki zdrowotnej
• Każdy otrzymuje zaproszenie
• Pozwala dotrzeć do populacji wysokiego
ryzyka, nieprzebadanej
– Niski status społeczny
– Mniejszości etniczne
– Konkretne grupy wieku
Espinas et al. J Med Screen 2011;18:87-90
Ronco et al. Eur J cancer 1997;33:1262-1267
Skryning raka szyjki macicy w Norwegii –
zgłaszalność w systemie oportunistycznym i
programowym
Cancer in Norway 2009
2.Monitorowanie i poprawa jakości
• Ustalenie standardów
– Test przesiewowy
– Diagnostyka pogłębiona
– Leczenie/nadzór osób z wynikiem ‘+’
– Losy osób z wynikiem ‘-’
• Standardy niezbędne dla monitorowania i
poprawy
Odsetek wykrywanych gruczolaków (ADR)
a ryzyko raka interwałowego
Kaminski, Regula et al. NEJM, 2010
Kaminski, et al. DDW 2015
Poprawa ADR prowadzi do zmniejszenia
ryzyka raka interwałowego
3.Informacja i zaproszenie
www.cancerscreening.nhs.uk
Woloshin S et al. N Engl J Med 2012;367:1677-1679
4.Zwiększenie zgłaszalności
www.hart.ro
List zapraszający/przypominający
zwiększa zgłaszalność
• Zaproszenie vs. Brak zaproszeń
– Rak szyjki macicy: RR=1.60 (95%CI 1.33-1.92)
– Rak piersi: RR=1.52 (95%CI 1.28-1.82)
– Rak jelita grubego: RR=1.15 (95%CI 1.12-1.19)
• Rak szyjki macicy (Niemcy, brak zaproszeń)
– 2006: 45%
– 2011: 47,5%
Ferroni et al. Prev Med. 2012
Geyer S, et al. Arch Gynecol Obstet, 2015
5. Koszt-efektywność
• Zwiększenie zgłaszalności/pokrycia populacji
• Zmniejszenie liczby niepotrzebnych testów
Zorganizowany skryning a liczba cytologii
przesiewowych w Norwegii
Cancer in Norway 2009
6.Ochrona przed wadami skryningu
• Zbyt częstym skryningiem
• Niskiej jakości skryningiem
• Powikłaniami skryningu + diagnostyki
pogłębionej
• Niskim follow-up osób z wynikiem ‘+’
• Słabym użyciem zasobów zdrowotnych
Leddin et al. Can J Gastroenterol 2010; 24:705-714
Wady skryningu
programowego/zorganizowanego
• Początkowe koszty
• Brak gwarancji efektywności
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
2014
A1
F1
A2
F2
A3
F3
A4
F4
A5
F5
A6
F6
A7
F7
A8
F8
A9
F9
A10 F10
2015
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
G2
G3
G4
G5
G6
G7
G8
G9
G10
G11
2016
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11
C12
H3
H4
H5
H6
H7
H8
H9
H10
H11
H12
Screening
Control
2017
D4
D5
D6
D7
D8
D9
D10
D11
D12
D13
I4
I5
I6
I7
I8
I9
I10
I11
I12
I13
2018
E5
E6
E7
E8
E9
E10
E11
E12
E13
E14
J5
J6
J7
J8
J9
J10
J11
J12
J13
J14
2019
F6
F7
F8
F9
F10
A11
A12
A13
A14
A15
2020
F11
F12
F13
F14
F15
G7
G8
G9
G10
G11
B12
B13
B14
B15
B16
G12
G13
G14
G15
G16
2021
H8
H9
H10
H11
H12
C13
C14
C15
C16
C17
H13
H14
H15
H16
H17
2022
I9
I10
I11
I12
I13
D14
D15
D16
D17
D18
I14
I15
I16
I17
I18
2023
J10
J11
J12
J13
J14
E15
E16
E17
E18
E19
J15
J16
J17
J18
J19
Wbudowany system ewaluacji na zasadach RHS
Kaminski, MF et al. Endoscopy , 2015
Zalety skryningu oportunistycznego
• Lepszy niż brak skryningu
• Gdy brak rejestrów populacyjnych,
nowotworów
Wady skryningu oportunistycznego
• Duże trudności w kontroli
– Jakości skryningu
– Efektywności
– Kosztów
• Nierówność dostępu
• Nadmierny skryning niektórych grup
– Zwiększone ryzyko powikłań
• Sporadyczne badania - > spadek doświadczenia
• Brak dobrego systemu kontroli wyników ‘+’
WHO 2005. IARC handbooks of cancer prevention. Volume 10. Cervical cancer screening
Oportunistyczny czy zapraszany:
Co powinniśmy wybrać?
•
•
•
•
•
Równość dostępu do skryningu
Kontrola i poprawa jakości każdego etapu
Maksymalizacja zysków
Minimalizacja strat
Umiarkowany koszt
• Wytyczne UE: 10-20% kosztów skryningu na
kontrolę jakości i ewaluację
Skryning RJG - osiągnięcia
• Początek kontroli umieralności na RJG od 2010
• Od 2012 zmiana skryningu oportunistycznego
na zapraszany (równość dostępu, ↑ pokrycia)
• Skala programu: pilotaż -> start populacyjnego
• Innowacyjny program monitorowania i
poprawy jakości kolonoskopii przesiewowej
• SI-PBP + system ewaluacji RHS: ICER <1500$
Skryning RJG - kluczowe potrzeby
• Dalszy rozwój skryningu zapraszanego
– Umowy wieloletnie + nowe ośrodki zapraszane
• ↑ skali (2024): 140 000 kolo + 130 ośrodków
• System Gastronet: poprawa komfortu
• ↑ zgłaszalności: kontraktowanie populacji +
kampanie medialne
• Prawny dostęp: KRN, MSW, NFZ ->efektywność
• Zaangażowanie lekarzy POZ
Skryning RSzM - osiągnięcia
• ↑ spadku umieralności od 2007 roku
• ↑ pokrycia populacji: 12,4%->44,4% (70%?)
• Szkolenia: położne, ginekolodzy, cytodiagności
• Cytologia przez położne POZ
• SIMP: rozliczanie, administracja, zaproszenia
Skryning RSzM - kluczowe potrzeby
• Utrzymanie systemu zapraszanego + poprawa wysyłki:
– Ciągłość realizacji, listy przypominające, terminy
• Prawidłowa wycena świadczeń: skryning > AOS
• Rejestracja wszystkich cytologii (skryning, AOS,
prywatne): oszczędność + kontrola jakości
• Cytologia mobilna + praktyki położne + ginekol.
• Umocowanie prawne COK + dostęp KRN, MSW, SIMP > ocena efektywności + kontrola jakości
Skryning raka piersi - osiągnięcia
• Poprawa stopni zaawansowania + początek
spadku umieralności od 2008 roku
• ↑ pokrycia populacji: 23,4% -> 48,1% (1x: 65%!)
• Audyt kliniczny + testy specjalistyczne
• Szkolenia: technicy elektroradiologii
• SIMP: rozliczanie, administracja, zaproszenia
Skryning raka piersi - kluczowe potrzeby
• Utrzymanie systemu zapraszanego + poprawa wysyłki:
– Ciągłość realizacji, listy przypominające, koniec samowoli!
• Zasady kontraktowania mammobusów (tylko regiony o
niskiej zgłaszalności)
• ↑ kontroli i poprawy jakości: egzekwowanie
wskaźników jakości, raki interwałowe, repozytorium
• Umocowanie prawne COK + dostęp KRN, MSW, SIMP > ocena efektywności + kontrola jakości
• Zaangażowanie lekarzy POZ