Materiały dla uczniów i nauczycieli

ODKRYWCY PRZYRODY
Bezkręgowce
opracowanie: dr Elżbieta Roland
WYPOSAŻENIE TERENOWE
Odpowiednia odzież
- obuwie sportowe
- wygodne ubranie wierzchnie, przystosowane do warunków
pogodowych i terenowych.
- okrycie głowy
- wygodna torba
Zabezpieczenie się przed owadami i kleszczami
Niezbędny sprzęt terenowy
f
a - szalka Petriego
b - pęseta
c – igła preparacyjna
d - pipetka
e – lupa
f – pojemniki
Niezbędny sprzęt terenowy
EKSHAUSTOR
Plastikowy cylinder z dwoma zgiętymi
rurkami.
Do jednej z nich doczepiony jest wężyk
gumowy, którego koniec wkładamy do ust
i wciągamy powietrze. W naczyniu
powstaje podciśnienie i jeśli zbliżymy
koniec drugiej zagiętej rurki do małego
owada, wówczas zostaje on wciągnięty do
cylindra.
Rurka, przez którą wciągamy powietrze,
musi
koniecznie
na
końcu
być
zabezpieczona kawałkiem gęstej gazy, aby
owady nie wpadły nam do ust.
Zrób to sam!
SITO ENTOMOLOGICZNE,
Jest to narządzie służące do pozyskiwania fauny żyjącej w ściółce leśnej.
Jest to worek z dwoma leżącymi naprzeciw
siebie uchwytami i dwoma sitami
wewnątrz. Na górne sito nasypujemy
kawałki kory, ściółkę leśną, huby drzewne
lub
inny
materiał.
Potrząsając
napełnionym sitem nad białym płótnem
wytrząsamy w ten sposób zwierzęta, które
znajdują się w tej partii pobranej ściółki.
Zwierzęta te spadają na rozciągnięte
płótno (najlepiej białe ponieważ są lepiej
widoczne), a następnie są wybierane
pęsetą
lub
ekshaustorem
do
przygotowanych
pojemników.
CZERPAK ENTOMOLOGICZNY
Do złowienia większych ilości zwierząt
zamieszkujących np. dolne powierzchnie liści
runa leśnego.
Czerpakiem przesuwamy wahadłowo po
roślinach, niezbyt mocno, starając się
wykonywać ruchy zagarniające ku górze. Po
kilkunastu
machnięciach
wyciągamy
zagarnięte zwierzęta, natomiast siatkę
oczyszczamy z liści i gałązek, które wpadły
podczas „zagarniania”.
SIATKA ENTOMOLOGICZNA
Do odłowu owadów latających stosuje się
siatkę entomologiczną. Za pomocą takiej
siatki można łowić motyle, ważki, sieciarki,
muchówki, błonkówki, prostoskrzydłe oraz
latające chrząszcze i pluskwiaki.
POMOCNA LITERATURA
NAZEWNICTWO ZWIERZĄT
W biologii stosuje się międzynarodowy system nazewnictwa,
pozwalający zidentyfikować dany gatunek niezależnie od jego
nazwy lokalnej. W systemie tym, nazwa każdego gatunku składa się
z dwóch wyrazów, zwykle pochodzących z łaciny lub greki. Na
przykład nazwa motyla - rusałki pawik to Aglais io.
Pierwszy z dwóch wyrazów (Aglais) to nazwa rodzaju, czyli grupy
blisko spokrewnionych gatunków. Do tego rodzaju oprócz rusałki
pawik należy np. rusałka pokrzywnik Aglais urticae.
Drugi wyraz (io) odróżnia dany gatunek od innych w obrębie tego
samego rodzaju (tu od rusałki pokrzywnik Aglais urticae)
Na końcu nazwy umieszcza się nazwisko osoby, która opisała dany
gatunek po raz pierwszy i datę opublikowania opisu.
W przypadku rusałki pawik Linneusz, 1758.
Rusałka pawik
Aglais io Linneusz, 1758
nazwa gatunkowa
nazwa rodzajowa
rok opublikowania opisu
nazwisko autora,
który opisał gatunek
po raz pierwszy
Większe grupy zwierząt także mają nazwy naukowe. Na przykład
wszystkie rodzaje motyli spokrewnione z rodzajem Rusałka (Aglais)
łączy się w rodzinę Rusałkowate (Nymphalidae), która tworzy z
innymi rodzinami motyli i ciem rząd Motyle (Lepidoptera) tworząc z
innym rzędami owadów gromadę Owady (Insecta). Ta i inne
gromady zwierząt mających członowane odnóża oraz szkielet
zewnętrzny należy do typu Stawonogi (Arthropoda).
Królestwo zwierząt dzieli się na:
typy, gromady, rzędy, rodziny, rodzaje i gatunki.
Układ jednostek taksonomicznych dla rusałki pawik:
Takson
Królestwo
Typ
Gromada
Rząd
Rodzina
Rodzaj
Gatunek
Nazwa polska
Zwierzęta
Stawonogi
Owady
Motyle
Rusałkowate
Rusałka
Rusałka pawik
Naukowe nazwy rodzajowe i gatunkowe wyróżnia się w tekście
pismem pochyłym.
Nazwy wyższych jednostek klasyfikacji pisze się pismem prostym.
Ogólna charakterystyka
wybranych
taksonów
I. TYP - PIERŚCIENICE
Gromada : Skąposzczety
Ciało
wyraźnie
segmentowane, pokryte śluzem na
głowie brak czułek, brak nóg,
widoczne siodełko
II. TYP - STAWONOGI
Ciało segmentowane, podzielone na części, pokryte grubym
oskórkiem, odnóża zbudowane z członów połączonych stawami
PODTYP: Skorupiaki
RZĄD: Równonogi
PODTYP: Szczękoczułkowce
GROMADA: Pancerzowce
Ciało wyraźnie segmentowane 22 lub
21 segmentów, podzielone na głowę
lub głowotułów, tułów
i
odwłok, oskórek gruby, zwykle dwie
pary czułek, odwłok zaopatrzony w
odnóża
GROMADA: Pajęczaki
Ciało podzielone na głowotułów,
odwłok, na głowie nie ma czułek;
4 pary nóg
RZĄD: Pająki
RZĄD: Kosarze
RZĄD: Zaleszczotki
RZĄD: Roztocze
PODTYP: Tchawkowce
GROMADA: Wije
Ciało wyraźnie segmentowane
na głowie para czułek,
bardzo dużo nóg,
PODGROMADA: Pareczniki
Od 17- 1174 segmentów
Na większości segmentów mają po
jednej parze odnóży
PODGROMADA: Dwuparce
Od 11- 120 segmentów
Na większości segmentów mają dwie
pary odnóży
GROMADA: Owady
Ciało podzielone na głowę, tułów,
odwłok, na głowie para czułek, 3 pary
nóg
np:
RZĄD: Motyle
RZĄD: Pluskwiaki
RZĄD: Chrząszcze
RZĄD: Błonkówki
RZĄD: Skorki
III. TYP - MIĘCZAKI
GROMADA: Brzuchonogi – Ślimaki
Ciało miękkie, okryte lub nie
okryte muszlą, mięsista noga
różnie zbudowana.
wyraźne zróżnicowanie na głowę , worek
trzewiowy i nogę; noga po stronie
brzusznej worka trzewiowego.
RZĄD: Trzonkooczne
Karty encyklopedyczne
wybranych
bezkręgowców
Typ: Pierścienice
Gromada : Skąposzczety
Dżdżownica ziemna
Wielkość : od 9 do 19 cm
Główne cechy: ciało
wydłużone, robakowate, złożone z
pierścieniowatych
segmentów,
pozbawione
twardych części; ubarwienie zwykle czerwonawe; na
każdym segmencie znajdują się 4 pary sztywnych
szczecinek; u dojrzałych płciowo osobników, w
przedniej części ciała występuje tzw. siodełko;
ciało pokryte śluzem.
Środowisko życia: różne typy siedlisk, najliczniej występują w
glebach żyznych i wilgotnych oraz w kompoście.
Pokarm: odżywiają się martwą materią organiczną na różnym
etapie rozkładu wraz z bakteriami i grzybami.
Ciekawostki: w glebie drążą pionowe i poziome korytarze, do
których wciągają
części roślin i ściółkę,
przyczyniając się do spulchniania gleby, do
zwiększenia ilości zawartego w niej powietrza i wody,
przemieszczania jej składników, a wydalane przez nie
substancje organiczne i mineralne również ją
użyźniają. Pionowe korytarze dużych dżdżownic
sięgają w głąb profilu glebowego do 2m.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Skorupiaki
Gromada : Pancerzowce
Prosionek szorstki
Wielkość: od 10 do 20 mm
Główne cechy: ciało owalne, silnie spłaszczone grzbietobrzusznie,
wyraźnie posegmentowane, segmenty ciała pokryte
pancerzem, Wierzch ciała jest szorstki, pokryty
guzkami. Posiada 7 par odnóży krocznych.
Środowisko życia: najchętniej przebywają w wilgotnych miejscach:
w kompoście, pod opadłymi liśćmi, w zmurszałych
pniach drzew, pod dużymi kamieniami itp. Prowadzi
nocny tryb życia.
Pokarm: odżywiają się miękkimi, soczystymi ale już
rozkładającymi się częściami roślin.
Ciekawostki: w odróżnieniu od kulanki pospolitej nie zwijają się
podczas niebezpieczeństwa.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Tchawkowce
Gromada : Wije
Podgromada : Pareczniki
Wij drewniak
Wielkość: od 18 do 30 mm
Główne cechy: ubarwienie brązowe, ciało podzielone na
segmenty, dorosłe osobniki mają ich 15 plus
głowa. Na każdym segmencie znajduje się jedna para
odnóży,
każda
dłuższa
od
poprzedniej;
głowa jest okrągława i ma parę długich czułek.
Środowisko
życia:
preferują
wilgotne
otoczenie,
żyją
przeważnie pod korą drzew, w próchnie, pod
kamieniami, w ściółce, rzadziej w samej glebie
uciekają od światła i przebywają w możliwie
nienaświetlonych miejscach.
Pokarm:
drapieżniki,
pożerające
owady,
pająki,
inne
równonogi, na łowy wychodzą nocą.
Ciekawostki: aktywne od wiosny do jesieni, zimą chowają
się
w różnych zakamarkach, gdzie zapadają w
stan
diapauzy i zimują.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Tchawkowce
Gromada : Wije
Podgromada : Dwuparce
Krocionóg
Wielkość: w zależności od gatunku od 2 do 47 mm
Główne cechy: ciało segmentowane, wydłużone i walcowate szare,
barwy brunatnej lub czarnej, na większości
segmentów po dwie pary odnóży (maksymalnie mogą
mieć do 130
par nóg), ciało krocionogów
pokrywa twardy
zewnętrzny
pancerz,
zawierający dużo soli
wapniowych
(dlatego
chrzęszczą, gdy są przypadkiem
rozdeptywane).
Środowisko życia: zamieszkują ściółkę lub spróchniałe drewno.
Pokarm: są roślinożerne i żywią się głównie szczątkami
roślinnymi, pędami,
kiełkującymi
nasionami,
młodymi korzonkami, owocami,
bulwami
i
grzybami.
Ciekawostki: posuwają się powoli do przodu,
równomiernie,
ruchem
płynnym.
Nogi
poruszając
się
tworzą fale ruchowe, przesuwające się od tyłu ciała ku
przodowi. W spoczynku lub zaniepokojone zwijają się
w kłębek i zapadają w nieruchome odrętwienie.
Niektóre krocionogi wydzielają wtedy płyn obronny o
nieprzyjemnym zapachu. Nie kąsają ludzi, ani
zwierząt
domowych.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Szczękoczułkowce
Gromada : Pajęczaki
Rząd : Kosarze
Kosarz pospolity
Wielkość: długość ciała od 6 do 10 mm
Główne cechy: mają 4 pary wyjątkowo długich i cienkich nóg, ciało
w kształcie owalne, z zatartą granicą pomiędzy
głowotułowiem a odwłokiem, grzbiet ciemny,
szarobrązowy, brzuch zaś jasny, kremowy. Mają tylko
jedną parę oczu prostych, osadzonych na jego szczycie,
na wyraźnej wypukłości.
Środowisko życia: przebywają zazwyczaj na trawach i krzewach, w
ogrodach, na łąkach i w lasach, często wchodzą do
budynków.
Pokarm: są wszystkożerne, oprócz owadów pożerają inne kosarze i
pająki, wysysają również soki z owoców i liści.
Ciekawostki: są aktywne głównie nocą, choć można je też
zaobserwować w ciągu dnia - najlepiej latem lub
wczesną jesienią. Zagrożone kosarze wydzielają
odstraszającą woń, potrafią też odrzucać nogi.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Szczękoczułkowce
Gromada : Pajęczaki
Rząd : Zaleszczotki
Zaleszczotek
Wielkość: od 2 do 8 mm
Główne cechy: mają 4 pary odnóży, szczękoczułki i nogogłaszczki,
nogogłaszczki zakończone szczypcami; kształtem
przypominają skorpiony ale nie mające zaodwłoka;
tylna część ciała szeroka, zaokrąglona , na odwłoku
wyraźne widoczne segmenty; ubarwienie czarne,
brązowe.
Środowisko życia: zamieszkują lekko wilgotne miejsca w runie
leśnym, można je spotkać pod kamieniami i korą
drzew, w gniazdach ptaków, pszczół. Niektóre gatunki
mogą występować w budynkach mieszkalnych.
Pokarm: są drapieżnikami; polują na powierzchni ziemi na drobne
owady i inne bezkręgowce.
Ciekawostki: potrafią chodzić równie sprawnie w przód, jak i w tył
i na boki; niektóre przemieszczają się na dalsze
odległości przyczepione do ciała owadów.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Szczękoczułkowce
Gromada : Pajęczaki
Rząd : Roztocze
Kleszcz pospolity
Wielkość: długość głodnej samicy wynosi około 4mm, najedzonej
10-12 mm, długość samca około 2,5 mm.
Główne cechy: mają 4 pary odnóży (larwy 3 pary), szczękoczułki i
nogogłaszczki, nogogłaszczki małe; ciało jednolite,
owalne, spłaszczone grzbieto-brzusznie, brak podziału
na głowotułów i odwłok; ciało zaokrąglone, tępo
zakończone.
Środowisko życia: żyje głównie w lasach, na paprociach, roślinach
leśnych.
Pokarm: atakuje liczne ssaki, ptaki i człowieka.
Ciekawostki: może przenosić choroby takie jak borelioza, wirusowe
zapalenie płuc, anaplazmoza oraz kleszczowe zapalenie
mózgu.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Szczękoczułkowce
Gromada : Pajęczaki
Rząd : Pająki
Kątnik domowy mniejszy
Wielkość: od 10 do 12 mm
Główne cechy: ciało masywne, podzielone na głowotułów i
odwłok, między głowotułowiem a odwłokiem wyraźne
przewężenie; na głowie 4 pary oczu; szczękoczułki i
nogogłaszczki, ma 4 pary stosunkowo grubych odnóży,
ubarwienie z reguły mieszanina, szarości, brązu i
czerni.
Środowisko życia: żyją w pobliżu człowieka tworząc pajęczyny w
zakamarkach (piwnic, strychów, mocno zaniedbanych
łazienek, korytarzy, wnęk).
Pokarm: drapieżniki; pokarm stanowią różne owady (np. muchy,
komary, mrówki, rybiki cukrowe).
Ciekawostki: kątniki rozstawiają swoje pajęczyny w kątach trudno
dostępnych zakamarków; pajęczyna przypomina
swego
rodzaju
„płachtę”,
zakończoną
charakterystycznym lejkiem.; w jego przedniej części,
kątnik czycha na swoje ofiary; wbrew obiegowej
opinii, nie są niebezpieczne dla ludzi.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Tchawkowce
Gromada : Owady
Rząd : Skorki
Skorek pospolity
Wielkość: od 10 do 15 mm
Główne cechy: ciało podłużne, spłaszczone grzbieto-brzusznie,
podzielone na głowę tułów i odwłok; na głowie para
czułek; 3 pary odnóży; pierwsza para skrzydeł
przekształcona w krótkie ale mocne pokrywy
skrzydłowe, druga para błoniastych jest pod nimi
złożona i dobrze ukryta; odwłok zakończony dość
pokaźnymi „szczypcowatymi” wyrostkami (cęgami);
ubarwienie brązowo-żółte.
Środowisko życia: skorki lubią przebywać w ciemnych, lekko
wilgotnych przestrzeniach, np. pod ściętym pniem,
stertami opadłych liści; możemy natknąć się na niego:
w lasach, na łąkach, w ogródkach; przebywają tam
często gromadnie, od kilku do kilkunastu osobników.
Pokarm: wszystkożerny; zjadają obumierające fragmenty roślin,
podgryzają młode listki oraz płatki kwiatów, jedzą
opadłe, nieco przegniłe owoce, zjadają niektóre owady
w szczególności mszycami.
Ciekawostki: aktywne głównie nocą.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Tchawkowce
Gromada : Owady
Rząd : Chrząszcze
Chrabąszcz majowy
Wielkość: do 30 mm
Główne cechy: ciało zbudowane z głowy, tułowia i odwłoka; na
głowie blaszkowate czułki, dość spore oczy i gryzący
aparat gębowy; na tułowiu 3 odnóży krocznych
zakończonych ostrymi pazurkami; dwie pary skrzydeł
– pierwsza przekształcona w pokrywy, druga błoniasta.
Środowisko życia: preferują obrzeża lasów, parki, zagajniki; unika
zwartych drzewostanów.
Pokarm: obgryzają liście różnych gatunków drzew liściastych:
dębów, wierzb, brzóz, buków, leszczyn, klonów, topoli,
drzew owocowych i inne.
Ciekawostki: dorosłe osobniki pojawiają się w pierwszej połowie
maja i można je spotkać do końca czerwca; w ciągu
dnia są odrętwiałe, ospałe i niezbyt chętne do ruchu,
dopiero podczas ciepłych, bezwietrznych wieczorów
uaktywniają się. Larwy chrabąszcza majowego
(pędraki) rozwijają się zwykle 3-4 lata i osiągają
długość do 5 cm, żerują na korzeniach.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Tchawkowce
Gromada : Owady
Rząd : Pluskwiaki
Kowal bezskrzydły
Wielkość: około 1 cm
Główne cechy: ciało zbudowane z głowy, tułowia i odwłoka; na
głowie 1 para czułek; kłująco-ssący aparat gębowy
(kłujka, którą można zobaczyć po odwróceniu owada
na grzbiet) na tułowiu 3 odnóży; dwie pary skrzydeł –
pierwsza przekształcona w półpokrywy, druga
błoniasta. Bardzo charakterystyczne czarno-czerwone
ubarwienie.
Środowisko życia: pojawiają się na terenach zurbanizowanych,
często w dużych gromadach u podstawy drzew,
szczególnie lipy, można je zaobserwować na
chodnikach, murkach, w ogrodach; obserwuje się je
także w lasach liściastych i mieszanych – przy leśnych
drogach; miejsca nasłonecznione.
Pokarm: są wszystkożerne – ich pokarm stanowią nasiona (głównie
lipy) oraz martwe owady (niekiedy dochodzi do
kanibalizmu).
Ciekawostki: zimują jako owady dorosłe ukryte w ściółce lub
zagrzebane w ziemi; wiosną budzą się i gromadzą w
nasłonecznionych miejscach kowale żyją do 2 lat.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Tchawkowce
Gromada : Owady
Rząd : Błonkówki
Trzmiel ziemny
Wielkość: od 10 do 25 mm.
Główne cechy: krępa i masywna budowa ciała, pokryte gęstym,
bardzo krótkim owłosieniem; podzielone na głowę
tułów i odwłok; skrzydła pierwszej pary błoniaste,
skrzydła drugiej pary zredukowane- przezmianki;
ubarwienie brunatnoczarne z dwiema szerokimi
ciemnożółtymi przepaskami, zakończenie odwłoka
białe.
Środowisko życia: zamieszkuje otwarte przestrzenie – brzegach
lasów, polach, łąkach; gniazdują w ziemi – w
korytarzach wygrzebanych przez samicę, w
opuszczonych norach gryzoni, pod kamieniami.
Pokarm: nektar i pyłek kwiatowy; odwiedza bardzo różne kwiaty
Ciekawostki: owad ten nie zostawia w ciele żądła; nie produkuje
miodu; jest odporny na zimno, wilgoć i duży wiatr,
pracuje już w temp. 10º C, w dodatku pracują 2-3
dłużej niż pszczoły
Trzmiel ziemny gatunek podlega częściowej ochronie gatunkowej.
Typ: Stawonogi
Podtyp: Tchawkowce
Gromada : Owady
Rząd : Motyle
Rusałka pawik
Wielkość: długość około 35 mm, rozpiętość skrzydeł 50-55mm
Główne cechy: ciało zbudowane z głowy, tułowia i odwłoka; na
głowie para czułek, aparat gębowy dorosłych motyli
typu ssącego; na tułowiu 3 odnóży krocznych;
skrzydła
łuskowate
skrzydła
ubarwione
w
intensywnie brązowo-czerwonym kolorze; najbardziej
charakterystyczną cechą tego gatunku, są duże,
wielokolorowe (niebiesko-czarne) plamki („pawie
oczka”) na końcach przednich i tylnych skrzydeł.
Środowisko życia: jeden z naszych najpospolitszych gatunków
motyli; spotkać go można praktycznie wszędzie –
lasy, łąki, ogródki, działki, pola uprawne.
Pokarm: dorosłe motyle żywią się nektarem kwiatowym, ich
larwy (gąsienice) żerują na blaszkach liściowych.
Ciekawostki: wielokolorowe plamki na skrzydłach to mechanizm
obronny; imitując oczy mają zasugerować
ewentualnemu napastnikowi, że czai się tutaj groźny
drapieżnik.
Typ: Mięczaki
Gromada : Brzuchonogi
Rząd : Trzonkooczne
Wstężyk gajowy
Wielkość: osobniki dorosłe mogą być małe – o średnicy muszli 17mm,
jednak zwykle jest to zakres 20-24mm;
Główne cechy: na dobrze wyodrębnionej głowie znajdują się czułki i
oczy; muszla, w zarysie kulista, ze stożkowato
wzniesionymi skrętami, muszla prawoskrętna, ma bardzo
duże zróżnicowanie barwne; z reguły ma ciemną wargę;
silnie rozwinięte mięśnie nogi oraz pokrywający ją śluz
umożliwiają pełzanie.
Środowisko życia: spotykany w różnorodnych siedliskach, takich jak
las, zarośla, żywopłoty (w nich i pod nimi), wysoka
roślinność zielna, na przykład pokrzywy, wysoka i niska
trawa oraz krzewy ogrodowe. Coraz częściej spotykane
są również w ogrodach w wielu miastach.
Pokarm: żywi się glonami i roślinami zielnymi, zwłaszcza ich
obumarłą tkanką.
Ciekawostki: dożywają przeciętnie 7-8 lat. muszle starych zwierząt
tracą zewnętrzną pigmentowaną warstwę i często mają
kolor biały lub szarawy. Ślimaki dobrze „czują się” w
grupach, również wielogatunkowych. Są aktywne
głównie w nocy.
Typ: Mięczaki
Gromada : Brzuchonogi
Rząd : Trzonkooczne
Ślimak winniczek
Wielkość: osiąga rozmiary od 45 do 50 mm, średnica muszli
przeciętnie ok. 50 mm.
Główne cechy: muszla ma barwę jasnobrązową z ciemniejszymi
pasami wzdłuż skrętów; winniczek pełza po wstędze
śluzu za pomocą nogi z prędkością około 5 cm na
minutę; posiada dwie pary czułków; na dłuższych
osadzone są oczy, a na krótszych mieści się narząd
węchu; żeruje głównie nocą lub w dzień przy
wilgotnej i pochmurnej pogodzie.
Środowisko życia:. zamieszkuje obszary o dużej wilgotności, lasy,
parki, ogrody; zimuje w ściółce, ukryty pod
roślinnością.
Pokarm: jest roślinożerny, żywi się świeżymi liśćmi
Ciekawostki: największy ślimak mający muszlę w Polsce
Gatunek podlega częściowej ochronie gatunkowej.
Karty encyklopedyczne
zwierząt
do samodzielnego uzupełnienia
Typ: ...............................
Podtyp: ………………………………………………………………………………..
Gromada : ……………………………………………………………………………
Rząd : …………………………………………………………………………………..
………………………………
Nazwa gatunku
Zdjęcie lub rysunek okazu
Wielkość:
………………………………………………...……….
Główne cechy: …………………………………………...…………
………………………………………………………....
…………………………………………………………
…………………………………………………………
Środowisko życia: ………………………………………………….
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
Pokarm: …………………………………………………………….
Ciekawostki: …………………………………………………..........
Typ: ...............................
Podtyp: ………………………………………………………………………………..
Gromada : ……………………………………………………………………………
Rząd : …………………………………………………………………………………..
………………………………
Nazwa gatunku
Zdjęcie lub rysunek okazu
Wielkość:
………………………………………………...……….
Główne cechy: …………………………………………...…………
………………………………………………………....
…………………………………………………………
…………………………………………………………
Środowisko życia: ………………………………………………….
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
Pokarm: …………………………………………………………….
Ciekawostki: …………………………………………………..........
NOTATKI
PIŚMIENNICTWO
Bellmann H. 2011. Błonkówki. MULTICO Oficyna Wydawnicza
Bellmann H. 2007. Spotkanie z przyrodą. Owady. MULTICO Oficyna
Wydawnicza
Kozłowski M. 2009. Owady Polski-Chrząszcze. MULTICO Oficyna Wydawnicza
Sielezniew M., Dziekańska J. 2010. Motyle dzienne. MULTICO Oficyna
Wydawnicza
Stichmann-Marny U., Kretzschmar E. 2013. Przewodnik rośliny i zwierzęta.
MULTICO Oficyna Wydawnicza
Korbel L. (red). 1993. Świat zwierząt. MULTICO Oficyna Wydawnicza