Program profilaktyczny dla klasy III gimnazjum

Program profilaktyczny dla klasy III gimnazjum
,, Edukacja młodzieży szkolnej w zapobieganiu HIV/AIDS i
chorób przenoszonych drogą płciową. ”
opracowała:
Danuta Daria Stojak- PG 17 w Białymstoku
Wstęp
Bardzo często , my dorośli, narzekamy na to, że młodzież reaguje przede
wszystkim na kulturę obrazkową , jest powierzchowna, lekceważy tradycje,
inteligenckie wartości. Może i tak jest; pytanie tylko czy winić za to wyłącznie
otaczającą rzeczywistość: świat mediów, łatwiej i łatwo zdobywanej informacji,
szybkiej i prostej komunikacji, wreszcie atrakcyjnie reklamowany styl życia, w
którym liczy się nade wszystko siła nabywcza klienta, a nie to ,co może być
powodem refleksji , zadumy. Sądzę ,że nie. Odpowiedzialne wydają się także
szkoła i rodzina, które uparcie nie chce lub nie potrafią zauważać zmian
zachodzących wokół nich, zachowując się jak rybak ( z anegdoty BadenPowella), który usiłuje łowić na to, co sam lubi najbardziej i dziwi się , że ryba
nie akceptuje jego upodobań....
Coraz powszechniejsze jest przeświadczenie o konieczności edukacji
młodzieży w zakresie problematyki związanej z AIDS oraz życiem seksualnym.
Badania dowodzą, że dzięki tej edukacji część młodzieży znacznie później
podejmie decyzję o rozpoczęciu współżycia seksualnego , a także, że ta część
młodych ludzi , która już je rozpoczęła, zmienia swoje zachowania seksualne na
,, bezpieczniejsze”.
Podstawą programu jest przekonanie , że same dane biomedyczne na temat
choroby i jej rozprzestrzeniania się nie wystarczą, by nakłonić ludzi, zwłaszcza
młodych, do praktykowania bezpiecznych zachowań chroniących przed HIV i
chorobami przenoszonymi drogą płciowa. Przede wszystkim potrzebna jest
motywacja do podejmowania stosownych działań oraz nabywania umiejętności
pozwalających przełożyć zdobytą wiedzę teoretyczną na praktyczną.
1
Program obejmuję młodzież klas III gimnazjalnych przy współpracy z
rodzicami , kadrą pedagogiczną i personelem medycznym.
Na udział dzieci w tym programie rodzice powinni wyrazić zgodę.
Przykładowy list do rodziców
Drodzy rodzice / Opiekunowie,
Rozpoczynamy w naszej szkole realizację programu edukacyjnego
dotyczącego HIV/AIDS.
Młodzi ludzie są szczególnie narażeni na ryzyko zakażenia HIV. Potrzebują
rzetelnych informacji i umiejętności , dzięki którym będą wiedzieli, w jaki
sposób się przed tym uchronić. Edukacja seksualna i dotycząca HIV/AIDS nie
nakłania, ani nie zachęca młodych ludzi do aktywności seksualnej; wręcz
przeciwnie uświadamia im, jakie ryzyko niesie za sobą. Dzięki uzyskanym
informacjom i umiejętnościom praktycznym Państwa dziecko będzie miało
świadomość, że nie powinno przedwcześnie rozpoczynać współżycia
seksualnego, dowie się o zagrożeniach, jakie ono niesie i o tym jak je unikać.
Badania dowodzą, że tego typu edukacja odnosi najlepsze rezultaty, jeżeli objęci
nią zostają uczniowie , którzy jeszcze nie są seksualnie aktywni.
Liczymy na Państwa wsparcie i zaangażowanie w realizację powyższego
programu.
Z poważaniem:
Dyr. Szkoły.....................................................
PS
Na ewentualne pytania odpowiada:....................................................................
2
Cel edukacyjny w zakresie problematyki związanej z HIV/AIDS i
chorobami przenoszonymi drogą płciową jest:
1. Dostarczenie uczniom wiedzy teoretycznej i nauczenie ich, w jaki sposób
powinni postępować, aby chronić swoje zdrowie i życie.
2. Kształtowanie odpowiedzialnych postaw i zachowań uczniów.
Metody nauczania:
1. Dyskusja
2. Zadawanie pytań
3. Burza mózgów
4. Odgrywanie ról
5. Analiza przypadku
6. Praca w grupie
Elementy programu
Rozdział 1- Podstawowa wiedza na temat HIV/AIDS i chorób
przenoszonych drogą płciową.
Rozdział 2- Odpowiednie zachowanie: nie spiesz się z rozpoczęciem
seksualnego.
Rozdział 3 - Odpowiedzialne zachowanie : seks z ,,zabezpieczeniem”.
Rozdział 4 - Opieka i wsparcie.
Przykładowy program dla III klasy gimnazjum.
Rozdział 1 (2 godziny)
Podstawowe wiadomości dotyczące HIV/AIDS oraz chorób przenoszonych drogą
płciową (STD).
1. Wiedza na temat sytuacji, w których istnieje ryzyko zakażenia HIV.
2. Umiejętność oceny skuteczności poszczególnych metod zapobiegania zakażeniu
HIV.
3. Wiedza na temat rozwoju zakażenia.
3
Rozdział 2 (2 godziny)
Odpowiedzialne postępowanie: dlaczego i jak unikać wczesnej inicjacji seksualnej?
1. Alternatywne wobec stosunku seksualnego sposób okazywania uczuć.
2. Umiejętność rozpoznawania i unikania sytuacji, które mogą prowadzić do
wykorzystania seksualnego.
Rozdział 3 (2 godziny )
Odpowiedzialne zachowanie: ,,seks z zabezpieczeniem”.
1. Umiejętność prawidłowego używania prezerwatyw.
2. umiejętność przyjęcia postawy asertywnej i odmówienia odbycia stosunku
seksualnego bez ,,zabezpieczenia”.
Rozdział 4 (2 godziny)
Opieka i wsparcie dla osób żyjących z HIV/AIDS
1. Umiejętność opiekowania się chorymi na AIDS członkami rodziny i społeczności
lokalnej.
Podstawowa wiedza na temat HIV/AIDS i chorób przenoszonych drogą
płciową (1 rozdział).
Kto jest odpowiedzialny
za prowadzenie zajęć?
Nauczyciel wychowawca
Nauczyciel z biologii.
Ćwiczenia
Metody
1. HIV, AIDS, choroby
przenoszone drogą
płciową (STD),
podstawowe pytania
i odpowiedzi.
Ćwiczenia ,,typu
informacyjnego”
(ilustrowane).Młodzi ludzie
zadają różne pytania na temat
HIV/AIDS oraz chorób
przenoszonych drogą płciową.
Odpowiedzi podane są w
,,chmurkach”
2. Co wiesz na temat
AIDS?
Ćwiczenie wykorzystujące
metodę ,,aktywnego
uczestnictwa”. Test typu
,,prawda/fałsz ze skalą ocen
3. HIV,AIDS, choroby
przenoszone drogą
płciową (STD). Co
to właściwie jest?
4. Jak można zakazić
się HIV?
5. Nie można zakazić
się HIV podczas...
6. Jaki jest twój
,,stopień ryzyka”?
7. Chroń się przed
4
Metody ,,aktywnego
uczestnictwa”
Ćwiczenia ,,typu
informacyjnego”.
Metoda ,,aktywnego
uczestnictwa”
zakażeniem HIV
8. Który sposób jest
bezpieczny?
9. Co dzieje się po
zakażeniu HIV?
10. Jak rozpoznać
HIV/AIDS?
11. AIDS- u kogo i gdzie
szukać pomocy?
12. Czy jesteś osobą
odpowiedzialną?
Ćwiczenia typu
informacyjnego
Metoda ,,aktywnego
uczestnictwa”
Ćwiczenia typu
informacyjnego
Aktywnego uczestnictwa
Odpowiedzialne zachowanie : nie spiesz się z rozpoczęciem współżycia
seksualnego (2 rozdział).
Kto prowadzi zajęcia?
Pedagog szkolny z
psychologiem
Ćwiczenia
1. .Powody ,dla których
warto powiedzieć
,,NIE”
2. Czekać , czy nie
czekać?
3. Zachęty , zachęty
4. Wskazówki : jak
unikać presji
seksualnej?
5. Uczucie bez seksu?
6. Czy jestem
asertywny/a?
7. Reagowanie na
namowy
8. Twoje poglądy
9. Reagowanie na
groźby i przemoc
Metody
Wykorzystanie metod
aktywnego uczestnictwa ,
typu informacyjnego , do
wszystkich pytań.
Odpowiednie zachowanie: seks ,, z zabezpieczeniem”(3 rozdział).
Kto przeprowadzi
zajęcia ?
Pielęgniarka szkolna ,
pedagog szkolny.
Ćwiczenia
1. Prezerwatywy
2. Jak stosować
prezerwatywy?
3. Seks ,, bez
zabezpieczeń „5
Metody
Ćwiczenia ilustrowane, typu
informacyjnego, metoda
aktywnego uczestnictwa
powiedz NIE!
Opieka i wsparcie ( 4 rozdział).
Kto prowadzi zajęcia?
Ćwiczenia
Wychowawca klasy
1. Przejawy
dyskryminacji
2. Przykład dwóch
społeczności
3. Rola zrozumienia
4. Co możesz zrobić?
5. Jak się opiekować?
6. Jak dbać o własne
bezpieczeństwo?
7. Co wiesz?
8. Popieraj odpowiednie
decyzje
9. Zrozumienie
,tolerancja i wsparcie
Metody
Ćwiczenia ilustrowane ,
metody aktywnego
uczestnictwa, testy typu
prawda/fałsz
Pytania na temat HIV/AIDS i przenoszonych drogą płciową
1. Co to jest AIDS?




AIDS ( z ang. Acquired Immune Deficiency Syndrome) oznacza zespół
(szereg objawów określonej choroby ) nabytego (nie wrodzonego)
upośledzenia odporności.
Zespół AIDS wywołuje HIV (ludzki wirus upośledzenia odporności),
który atakuje i po pewnym czasie niszcz układ odpornościowy organizmu.
Osoba zakażona na HIV choruje na AIDS wtedy, kiedy wirus na tyle
uszkodził układ odpornościowy, że w organizmie mogą rozwijać się
infekcje i różne rodzaje nowotworów.
Na skutek tych infekcji i różnych rodzajów nowotworów człowiek
zaczyna chorować i umiera. Do chwili obecnej nie opanowano jeszcze
żadnej szczepionki przeciw zakażeniu HIV ani lekarstwa umożliwiającego
eliminację wirusa z organizmu człowieka.
2. Co wiemy na temat HIV?


Podobnie jak inne wirusy, HIV jest bardzo mały, zbyt mały, by można go
było zobaczyć pod zwykłym mikroskopem.
Aby się rozmnożyć , HIV musi wniknąć do komórki ciała, w tym
przypadku komórki układu odpornościowego. Uszkadzając komórki, które
chronią nas przed infekcjami, HIV, powoduje, że organizm staje się
bezbronny wobec różnych rodzajów chorób, z którymi te komórki
normalnie sobie radzą.
6


Infekcje , które rozwijają na skutek osłabienia układu immunologicznego
przez HIV, zwane są ,, infekcjami oportunistycznymi”. Obejmują one
między innymi: choroby układu oddechowego- takie jak: gruźlica,
pierwotniakowe zapalenie płuc, infekcje przewodu pokarmowego- jak:
grzybica przewodu pokarmowego i biegunka lub infekcje mózgu –
toksoplazmoza bądź zapalenie opon mózgowych.
Niektórzy ludzie zaczynają chorować na nowotwory( np. mięsak
Kaposiego- rodzaj nowotworu , który powoduje zmiany, między innymi
na skórze.
3. Co to są choroby przenoszone drogą płciową ?





Zdefiniowano wiele różnych chorób przenoszonych drogą płciową.
Najczęściej spotykane to: rzeżączka, chlamydioza, kiła, rzęsistowica,
kłykciny kończyste, wrzód miękki, opryszczka narządów płciowych,
wirusowe zapalenie wątroby typu B i C oraz zakażenie HIV.
Choroby przenoszone droga płciową wywołane są przez wirusy , bakterie
i pasożyty.
Wiele chorób przenoszonych drogą płciową jest uleczalna.
Nie leczone dostatecznie wcześnie, niektóre z chorób przenoszonych
drogą płciową mogą prowadzić do długotrwałych problemów
zdrowotnych tak u kobiet , jak i u mężczyzn- na przykład do uszkodzenia
narządów rodnych i bezpłodności u kobiet, raka szyjki macicy, chorób
serca, uszkodzenie mózgu, a nawet śmierci.
W przypadku wielu chorób przenoszonych drogą płciową wczesne
objawy są często trudne do rozpoznania, dlatego wiele osób nie zwraca na
nie uwagi, dopóki nie pojawią się poważne problemy. To przede
wszystkim dotyczy kobiet. To dlatego ważna jest wczesna diagnoza i
leczenie.
4. Jakie są objawy AIDS?


Do tej kwestii należy podchodzić z dużą ostrożnością w każdym
konkretnym przypadku, ponieważ dolegliwości pojawiające się u osób
zakażonych HIV nie zawsze muszą mieć związek z tą infekcją.
W stadium objawowym zakażenia występować mogą: chudnięcie,
gorączka z niewiadomych przyczyn, pleśniawki w jamie ustnej, półpasiec
i inne infekcje wskazujące na uszkodzenie układu odpornościowego, taki
jak zapalenie płuc (bakteryjne i wywołane przez Pneumocisystis carini),
toksoplazmoza mózgu, mięsak Koposiego i inne, znajdujacych się na
liście zwanych chorób wskaźnikowych.
5. Jak można zakazić się HIV?



HIV występuje w płynach ustrojowych , takich jak: krew, sperma(
nasienie), wydzielina z pochwy , mleko matki.
Wniknięcie wirusa z płynów ustrojowych przez uszkodzoną skórę lub
błonę śluzową do krwioobiegu innej osoby, może spowodować zakażenie
HIV.
Skóra stanowi barierę ochronną przed tego typu penetracją, ale bariera ta
może zostać uszkodzona, uszkodzenia skóry to nawet drobne ( ale
widoczne gołym okiem) ranki, otarcia zadrapania i owrzodzenia.
7
HIV można zakazić się:
1. Podczas kontaktów seksualnych (kiedy sperma lub wydzielina z pochwy
osoby zakażonej zetknie się z błoną śluzową pochwy, członka lub odbytu i
wirus wniknie do krwioobiegu zdrowej osoby uszkodzona skóra dodatkowo
zwiększa ryzyko zakażenia).
2. Za pośrednictwem igły lub innych narzędzi przecinających skórę (na
przykład żyletki lub narzędzi do wykonywania tatuażu), na których jest
krew osoby zakażonej HIV. Używanie tej samej igły i strzykawki przez
osoby dożylnie wstrzykujące sobie narkotyki jest szczególnie ryzykownym
zachowaniem zwiększającym prawdopodobieństwo zakażenia. Źródłem
zakażenia mogą być wszystkie niesterylne igły i strzykawki.
3. Wirus HIV może być również przekazany dziecku przez zakażona matkę w
czasie ciąży, porodu i karmienia piersią.
Uwaga:



Ze względów medycznych konieczna może się okazać transfuzja krwi.
Jeżeli dawca krwi jest zakażony HIV, istnieje duże
prawdopodobieństwo, że wirus zostanie przeniesiony razem z krwią.
,,Mokre pocałunki” ( ,, z języczkiem”) raczej nie powodują zakażenia.
Istnieje jednak niewielkie ryzyko, jeżeli w jamie ustnej są jakieś
skaleczenia lub uszkodzenia śluzówki.
Nie używać wspólnych szczotek do mycia zębów.
6. W jaki sposób nie zakazisz się HIV ?



HIV nie przenosi się za pomocą dotyku, kasłania i kichania, sztućców,
szklanek, kubków, jedzenia , wspólnych kąpieli w basenie, ręczników,
zwierząt domowych , komarów i innych owadów, wanien i natrysków.
Pielęgniarki oraz pozostały personel służby zdrowia, narażony na kontakt
z płynami ustrojowymi pacjentów, są nauczeni zachowania szczególnych
środków ostrożności.
HIV nie przenoszą zwierzęta domowe i owady.
7. Pytania na temat przenoszenia HIV:

Czy HIV przenoszony jest przez osoby sprzedające usługi seksualne
(prostytutki) i ich klientów?
8
Osoby sprzedające usługi seksualne ( tak płci żeńskiej jak i męskiej) i ich
klienci/ klientki narażają się na ryzyko zakażenia HIV w tym samym stopniu,
co osoby, które maja wielu partnerów seksualnych. Mogą przekazać wirus
dalej wielu innym ludziom. Jeżeli osoba sprzedająca usługi seksualne
wymaga , aby podczas każdego stosunku klient używał prezerwatywy, ryzyko
zakażenia będzie w ich przypadku o wiele mniejsze . Niestety, klienci często
odmawiają użycia prezerwatyw, a kobiety i mężczyźni prostytuujący się nie
zawsze mogą i potrafią tego wymagać.

Czy w czasie menstruacji zwiększa się ryzyko zakażenia HIV ( zarówno w
przypadku kobiet , jak i jej partnera)?
Krew menstruacyjna zakażonej kobiety zawiera HIV . Zakażenie zależy od
tego czy wniknie ona do krwioobiegu partnera seksualnego. W czasie
menstruacji kobieta jest także bardziej narażona na zakażenie HIV podczas
stosunku seksualnego.

Czy można zakazić się HIV poprzez transfuzję krwi lub produkty
krwiopochodne?
Istnieje jednak prawdopodobieństwo przetoczenia zakażonej krwi w
przypadku, gdy krew została pobrana od dawcy zakażonego HIV w czasie ,
kiedy znajdował się w tzw. okresie ,, okienka serologicznego” (negatywny
wynik testu). W większości państw począwszy od 1985 roku, cała
zmagazynowana krew poddaje się kontroli na obecność HIV.

Co się stanie z dzieckiem urodzonym przez kobietę zakażoną HIV?
Matka może zakazić swoja dziecko podczas ciąży, porodu lub karmienia
piersią.
Około 30% dzieci urodzonych przez zakażone matki zostanie zakażonych
HIV. U niektórych choroba AIDS rozwinie się w ciągu pierwszego roku
życia. Wiele z nich może nie dożyć swoich drugich urodzin. Jednak niektóre
mogą żyć siedem lat , a nawet dłużej. Wynik testu przeprowadzonego po
upływie osiemnastu miesięcy można uznać za wiarygodny.
9

Czy HIV przenosi się podczas karmienia piersią?
Mleko zakażonej matki zawiera HIV, który może być dalej przekazany
dziecku.
8. Co się stanie, jeżeli żyjemy wspólnie z osobą chorą na AIDS?
Wspólne życie (zwykłe , codzienne kontakty) z osobą żyją z HIV/AIDS nie
oznaczają , że ty także zakazisz się wirusem. Możesz mieszkać całkiem
bezpiecznie w jednym pokoju z osobą chorą na AIDS. Mieszkanie, opiekowanie
się kimś, kto żyje z HIV/AIDS nie jest ryzykowne , jeśli stosowane są
odpowiednie higieniczne środki zaradcze( środki ostrożności w obchodzeniu się z
płynami ustrojowymi, w szczególności z krwią) oraz gdy wchodzi w grę
praktykowanie seksu bez ,, zabezpieczenia”.
Test oceniający wiedzę uczniów ( z poprawnymi odpowiedziami )
Test typu ,,prawda-nieprawda”
1. Można ,,zdać „test na HIV, czyli uzyskać wynik negatywny, jednocześnie bedąc
zakażonym. (P)
2. Mężczyźni mogą zakażać innych HIV poprzez spermę. (P)
3. Możesz się zakazić HIV siadając na tej samej desce klozetowej, na której
wcześniej siedziała osoba chora na AIDS.(N)
4. Wirus HIV znajduje się w spermie, wydzielinie pochwy oraz krwi. (P)
5. Można zakazić się HIV używając tych samych igieł do wstrzykiwania
narkotyków.(P)
6 .Jeżeli zostaniesz zakażony ,to na całe życie.(P)
7 .Można się zakazić HIV pływając w tej samej wodzie co osoba chora na AIDS.(N)
8. Możesz zakazić się HIV odbywając stosunek seksualny z osobą, która dożylnie
przyjmuje narkotyki, używając niesterylnych igieł.(P)
9. Osoby zakażone HIV niekoniecznie wyglądają na chore. (P)
10. Kobiety nie zakażają się łatwo HIV.(N)
11. Matka może przekazać wirus swojemu nienarodzonemu dziecku lub
niemowlakowi.(P)
12. Czas jaki upływa od momentu zakażenia HIV do zachorowania na AIDS może
trwać 10 lat. (P)
10
13. Osoba seropozytywna może zakażać inne osoby dopiero wtedy, gdy zachoruje na
AIDS.(N)
14. AIDS jest konsekwencją zakażenia HIV.(P)
15. Nastolatki zakażone HIV w wieku 14 lat mogą nie wykazywać żadnych objawów,
aż do ukończenia dwudziestu lat.(P)
16. Ludzie pozostający w związku małżeńskim nigdy nie zakażą się HIV.(N)
17. Stosunki seksualne tylko z osobami , które wyglądają zdrowo nie powodują
zakażenia HIV.(N)
Podsumowanie
Postawy wobec HIV/AIDS cechuje dość wysoki poziom lęku i nieufności. Lęk przed
zakażeniem jest silnie stereotypizowany na podstawie dość pobieżnej obserwacji
rzeczywistości i poglądów kreowanych przez media. Wyraźnie widać , że na zmiany
w postawach wobec HIV mają wpływ trzy kluczowe czynniki: wiedza, system
wartości i pochodzenie. Wysoki poziom wiedzy obniża poziom lęku i minimalizuje
inne negatywne obrazy HIV/AIDS. Program ten ma za zadanie uświadomić
młodzieży; Co to jest HIV/AIDS? Jak można zapobiegać? Jak żyć z ludźmi chorymi
na AIDS?
Bibliografia:
1. ,,Zapobieganie HIV/AIDS i chorobom przenoszonym drogą płciową. Edukacja
młodzieży szkolnej”. Krajowe Centrum ds. AIDS Agenda Ministra Zdrowia
2. Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu gdzie mieszkasz i pracujesz. Krajowe
Centrum ds. AIDS.
3. Wiedza postawa i przekonanie studentów polskich akademii medycznych wobec HIV
i AIDS . Krajowe Centrum ds. HIV i AIDS.
11
Spis treści
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wstęp
Przykładowy list do rodziców
Cele, metody, elementy programu
Przykładowy program
Podsumowanie
Bibliografia
12
Strona
1
2
3
3 – 11
11
11