Farmakoterapia w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego
advertisement
Podstawy Farmakologii Leków Stosowanych Przez Ratowników Medycznych Podstawowe receptory - lokalizacja i efekty pobudzenia ADRENERGICZNE 1 – serce – przyśpieszenie AS, zwiększenie siły skurczu 2 – oskrzela, naczynia krwionośne – rozkurcz 1 – naczynia krwionośne – skurcz CHOLINERGICZNE M1 (muskarynowe) - żołądek – zwiększanie wydzielania kwasu żołądkowego M2 (muskarynowe) – serce - zwolnienie AS M3 (muskarynowe) – gruczoły - zwiększanie wydzielania gruczołowego Nm (nikotynowe, typ mięśniowy) – płytka nerwowo-mięśniowa – skurcz mięśni szkieletowych Nn (nikotynowe, typ neuronalny) – układ nerwowy – różnorodne efekty INNE D1, D2 (dopaminowe) – nerki, układ krążenia – poprawa perfuzji nerek i diurezy, pobudzenie układu krążenia, wymioty Podstawowe receptory - lokalizacja i efekty pobudzenia H1 (histaminowe) – rozsiane – r. alergiczne, wymioty H2 (histaminowe) – żołądek – zwiększanie wydzielania kwasu żołądkowego Receptory opioidowe – układ nerwowy – działanie przeciwbólowe Receptory benzodwuazepinowe (strukturalna część receptorów GABA) – układ nerwowy – działanie uspokajające, nasenne, przeciwdrgawkowe, rozluźniające mięśnie szkieletowe UKŁAD KRĄŻENIA Układ krążenia LEKI DZIAŁAJĄCE NA SERCE • ADRENALINA (EPINEFRYNA) • ATROPINA • AMIODARON (CORDARONE) • LIGNOKAINA (LIDOKAINA, XYLOKAINA) • ADENOZYNA (ADENOCOR) • DIGOKSYNA • PROPRANOLOL, METOPROLOL • VERAPAMIL (ISOPTIN, LEKOPTIN) • SIARCZAN MAGNEZU (MgSO4) • CHLOREK POTASU (KCl) Układ krążenia LEKI OBNIŻAJĄCE CTK • FUROSEMID • CAPTOPRIL (ACEI) • NITROGLICERYNA (NTG ) LEKI WPŁYWAJĄCE NA KRZEPNIĘCIE KRWI PRZECIWPŁYTKOWE • KWAS ACETYLOSALICYLOWY (ASPIRYNA, POLOCARD) • KLOPIDOGREL LEKI PODWYŻSZAJĄCE CTK • DOPAMINA PRZECIWZAKRZEPOWE • NOREPINEFRYNA • HEPARYNA (LEVONOR) ADRENALINA Działanie: 1 α1 oskrzela naczynia dawka 2 serce ADRENALINA Działa od 3 do 5 min Wskazania: - resuscytacja krążeniowo-oddechowa - wstrząs anafilaktyczny - astma - gdy stosowanie innych leków działających inotropowo dodatnio nie przynosi oczekiwanego efektu Przeciwwskazania: przy resuscytacji brak, kardiomiopatia zaporowa, zwężenie ujścia aorty, przełom nadciśnieniowy, wstrząs hipowolemiczny, łagodny rozrost gruczołu krokowego ADRENALINA - DAWKOWANIE Resuscytacja • 1mg co 3 - 5 min i.v / i.o • dzieci 10 - 30 μg / kg m.c i.v / i.o • dzieci E.T 100 μg / kg m.c droga E.T nie jest zalecana Anafilaksja • osoby dorosłe 0.5 mg i.m /i.c • niemowlęta < 6 m - cy 150 μg i.m / i.c • dzieci 6 m – cy – 6 r.ż 150 μg i.m / i.c • 6 - 12 r.ż 300 μg i.m/ i,c >12 r.ż 0.5 mg i.m / i,c Osoby dorosłe • bolus 50 μg i.v (można powtarzać) • następnie wlew 2 – 10 μg/ min i.v Dzieci 1 μg/ kg m.c i.v wlew VF / VT – zacząć podawanie po trzeciej defibrylacji (wytyczne ERC 2010) VF / VT – zacząć podawanie po drugiej defibrylacji (wytyczne AHA 2010) Asystolia / PEA – podać tak szybko jak to będzie możliwe Bradykardia 2 - 10 μg / min Astma 300 μg s.c (można trzy dawki w odstępach 20 min) Skurcz oskrzeli 0.5 - 1mg E.T, dzieci 10 μg / kg m.c E.T ATROPINA Działanie: antagonista receptorów muskarynowych M1/M3 Wydz. Żołądkowe Wydz. gruczołowe Rozkurcz oskrzeli M2 (tachykardia) ATROPINA Wskazania: - bradykardia zatokowa - zatrucie związkami fosforoorganicznymi, lekami cholinomimetycznymi, zatrucie grzybami zawierającymi muskarynę - premedykacja (rzadko) - stany spastyczne mięśni gładkich (kolka wątrobowa, kolka nerkowa - rzadko) Przeciwwskazania: nadwrażliwość na leki cholinolityczne, jaskra z wąskim kątem przesączania, zaburzenia drożności przewodu pokarmowego ATROPINA - DAWKOWANIE Resuscytacja: asystolia/ PEA - 3 mg iv / i.o. dawka jednorazowa (podejrzenie stymulacji nerwu błędnego) - Dzieci 0,02 mg/kg m.c i.v. / i.o. (minimalna dawka 0,1 mg) - Dzieci E.T. 0,06 mg/kg m.c. – (dawka potrójna) droga E.T. nie jest zalecana (wytyczne ERC 2010) - 1 mg co 3-5 min iv/ i.o. (wytyczne AHA 2010) Bradykardia - 0,5 mg i.v. / i.o. – można powtarzać (max. 3 mg) AMIODARON Działanie: lek przeciwarytmiczny klasy III Kanały K+ (zależne od potencjału) Ca K Ca K serce AMIODARON Wskazania: - nadkomorowe i komorowe zaburzenia rytmu serca - zaburzenia rytmu serca w przebiegu zespołu WPW Przeciwwskazania: bradykardia zatokowa, blok przedsionkowo komorowy, zaburzenia czynności tarczycy, nadwrażliwość na jod, porfiria, hipokaliemia, ciąża, okres karmienia piersią, równoległe stosowanie leków wydłużających odstęp QT AMIODARNON - DAWKOWANIE Resuscytacja - 300 mg i.v./i.o. (po trzeciej defibrylacji) - 150 mg iv./i.o. (po piątej defibrylacji) - Wlew 900 mg/24 h - Dzieci 5 mg/kg m.c. iv./i.o. (można powtarzać mac 15 mg/kg m.c./24 h) Częstoskurcze - Wlew 300 mg iv./i.o. Pacjent niestabilny wlew 10-20 min Pacjent stabilny 20-60 min - Wlew 900 mg/24 h DO ROZPUSZCZANIA AMIODARONU UŻYWAĆ ZAWSZE GLUKOZY 5%!!! NIE STOSOWAĆ JEŚLI JUŻ BYŁA PODANA LIDOKAINA!!! Dawka dobowa 1,2 g/24 h LIDOKAINA Działanie: amidowy środek znieczulenia miejscowego oraz lek przeciwarytmiczny Kanały Na+ (zależne od potencjału) Na Serce Włókna nerwowe LIDOKAINA Wskazania: - komorowe zaburzenia rytmu serca: częstoskurcz komorowy, migotanie komór Przeciwwskazania: ciężkie zaburzenia przewodnictwa w sercu, znaczna bradykardia, zespół Morgagniego-AdamsaStokesa, tachyarytmie napadowe, ciężka niewydolność krążenia ZAGROŻENIE HIPERTERMIĄ ZŁOŚLIWĄ LIDOKAINA - DAWKOWANIE Resuscytacja - 100 mg lub 1-1,5 mg/kg m.c. i.v./i.o. (po trzeciej defibrylacji) - Można powtórzyć bolus 50 mg i.v./i.o. - Dzieci 1-1,5 mg/kg m.c. i.v./i.o. - Dzieci 2-3 mg/kg m.c. E.T (droga E.T. nie jest zalecana) NIE STOSOWAĆ JEŚLI BYŁ JUŻ PODANY AMIODARON!!! ADENOZYNA Działanie: endogenny nukleozyd purynowy o działaniu przeciwarytmicznym Receptory adenozynowe serce oskrzela ADENOZYNA Wskazania: - lecznicze - szybkie przywrócenie rytmu zatokowego w napadowym częstoskurczu nadkomorowym, także w zespole WPW - diagnostyczne – określenie miejsca powstawania pobudzeń dodatkowych Przeciwwskazania: blok przedsionkowo komorowy II lub III stopnia, zespół chorej zatoki, astma ADENOZYNA - DAWKOWANIE Szybkie wstrzykniecie dożylne (1-2 sek) Dorośli: - 6 mg i.v. - 12 mg i.v. - 12 mg i.v. Dzieci: - 0,1 mg/kg m.c. iv (max 6 mg) - 0,2 mg/ kg m.c. i.v. (max 12 mg) - TRZECIEJ DAWKI NIE MA!!! DIGOKSYNA Działanie: glikozyd nasercowy – wymiennik K+/Na+ Ca K kardiomiocyt Na Ca skurcz DIGOKSYNA Wskazania: - zaawansowana niewydolność serca (NYHA III/IV) - zwłaszcza migotanie (lub trzepotanie) przedsionków z szybką akcją komór Przeciwwskazania: całkowity blok serca lub blok przedsionkowo komorowy II stopnia, niemiarowość wywołana glikozydami nasercowymi, niemiarowość nadkomorowa z dodatkowa droga przewodzenia (zespół WPW), kardiomiopatia przerostowa ze zwężeniem odpływu lewej komory, częstoskurcz komorowy, migotanie komór DIGOKSYNA - DAWKOWANIE Dorośli - 0,25 – 0,5 mg i.v. kolejne dawki 0,2 mg co 3-5 h (max 1,5 mg) - 0,01-0,015mg/kg m.c. i.v. (przy jednoczesnym stosowaniu Amiodaronu dawkę należy zmniejszyć o 50%) WĄSKIE OKNO TERAPEUTYCZNE !!! PROPRANOLOL Działanie: nieselektywny antagonista receptorów 1 2 serce oskrzela PROPRANOLOL Wskazania: - nadkomorowe i komorowe (np. po aminach katecholowych, po wysiłku lub w zespole WPW) - przełom tarczycowy - nadciśnienie tętnicze - choroba niedokrwienna serca Przeciwwskazania: astma oskrzelowa i stany skurczowe oskrzeli, bradykardia, wstrząs kardiogenny, nasilona niewydolność serca, zespół chorej zatoki, choroby naczyniowe METOPROLOL Działanie: selektywny antagonista receptorów 1 1 serce PROPRANOLOL, METOPROLOL DAWKOWANIE - 2-5 mg i.v. (max 0,1 mg/ kg m.c.) - Wlew ok. 5 min (max 1mg/min) lub trzy równe dawki w odstępach 2 min. VERAPAMIL Działanie: antagonista kanałów wapniowych zlokalizowanych w sercu Kanały Ca++ serce VERAPAMIL Wskazania: - zaburzenia rytmu serca np. częstoskurcz napadowy nadkomorowy, migotanie lub trzepotanie przedsionków z szybką czynnością komór (z wyjątkiem WPW) - przełom nadciśnieniowy powodujący ostrą niewydolność serca Przeciwwskazania: wstrząs kardiogenny, powikłany zawał serca, ciężkie zaburzenia przewodzenia VERAPAMIL - DAWKOWANIE I 2,5-5 mg i.v. przez 2 min. II. 5-10 mg i.v. (w razie potrzeby co 15-30 min. Max 20 mg) Alternatywnie 5 mg i.v. co 15 min do całkowitej dawki 30 mg SIARCZAN MAGNEZU Działanie: obok potasu drugi najważniejszy kation wewnątrzkomórkowy Wskazania: - nadciśnienie tętnicze indukowne ciążą - stany przedrzucawkowe i rzucawka - hipomagnezemia - napady astmy oskrzelowej - pomocniczo w zwalczaniu zaburzeń rytmu serca Przeciwwskazania: hipermagnezemia, blok przedsionkowokomorowy, hipotonia, niewydolność nerek 20% SIARCZAN MAGNEZU - DAWKOWANIE 25-50 mg/ kg m.c. i.v./i.o. max 2 g (bolus lub wlew 10-20 min) 1 amp (10 ml) zawiera 2g MgSO4 CHLOREK POTASU Działanie: podstawowy kation wewnątrzkomórkowy Wskazania: - profilaktyka i leczenie stanów niedoboru potasu - przedawkowanie glikozydów naparstnicy. Przeciwwskazania: hiperkaliemia, stany chorobowe zwiększające ryzyko hiperkaliemii, niewydolność nerek, niewydolność kory nadnerczy, ostrożnie w chorobach serca z zaburzeniami rytmu serca, w stanach ostrego odwodnienia CHLOREK POTASU - DAWKOWANIE - 10-20 mEq/h (do 100 mEq/h przez CVP) 1 ml 15% = 2 mEq K+ 1 ml 7,5% - 1 mEq K+ 1 g KCl = 13,5 mEq K+ FUROSEMID Działanie: diuretyk hamujący wchłanianie zwrotne sodu i wody w pętli Henlego kłębuszków nerkowych (pętlowy) Na mocz K 2 Cl woda X krew FUROSEMID Wskazania: - stany obrzękowe (zastoinowa niewydolność serca, marskość wątroby, choroby nerek) - przełom nadciśnieniowy - obrzęk płuc - hiperkalcemia Przeciwwskazania: bezmocz, zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej, stany przedśpiączkowe spowodowane marskością wątroby FUROSEMID - DAWKOWANIE • 0,5 mg/kg m.c. i.v. • 2 mg/kg m.c. i.v. (jeśli nie ma efektu) LEK PODAWAĆ 1-2 min. CAPTOPRIL Działanie: inhibitor konwertazy angiotensyny Wątroba krew Nerki nadnercza Renina Angiotenzynogen Czynniki wzrostowe Enzym konwertujący angiotenzynę (ACE) Angiotenzyna I Aktywacja układu sympatycznego Angiotenzyna II Aldosteron Skurcz naczyń Na+ retencja H2O retencja K+ wydalanie CAPTOPRIL Wskazania: - nadciśnienie tętnicze - zastoinowa niewydolność krążenia Przeciwwskazania: zwężenie obu tętnic nerkowych lub stan po transplantacji nerek, ciąża, okres karmienia piersią NITROGLICERYNA Działanie: lek rozszerzający naczynia, także wieńcowe poprzez uwolnienie tlenku azotu Wskazania: - leczenie napadu dławicy piersiowej - zawał serca - ostre zatrucie kokainą - obrzęk płuc - kamica żółciowa Przeciwwskazania: hipotonia w przebiegu zawału, ryzyko methemoglobinemii, nadciśnienie/krwawienie mózgowe NITROGLICERYNA - DAWKOWANIE Tabletka – 0,5 mg s.l. (można podać trzy razy w odstępach 5 min.) Areozol – 1 lub 2 rozpylenia s.l. w odstępach 5 min. (każda dawka zawiera 0,4 mg leku). Pompa -10-200 mcg/min Nie więcej niż 3 rozpylenia w ciągu 5 min !!!! DOPAMINA Działanie: amina katecholowa pobudzająca, wraz ze wzrostem stężenia receptory dopaminowe a następnie i α D α1 serce naczynia dawka 1 nerki DOPAMINA Wskazania: - zaburzenia hemodynamiczne występujące we wstrząsie spowodowanym zawałem mięśnia sercowego urazami, posocznicą, operacjami kardiologicznymi - zaostrzenie przewlekłej niewydolności serca Przeciwwskazania: ciężkie zaburzenia rytmu serca, guz chromochłonny nadnerczy DOPAMINA - DAWKOWANIE 2 – 30 mcg/kg m.c./min i.v. (CVP)/i.o. NORADRENALINA Działanie: pobudzenie receptorów α i α1 1 naczynia serce NORADRENALINA Wskazania: głęboka hipotonia - w celu utrzymania prawidłowego ciśnienia tętniczego Przeciwwskazania: hipotensja po zawale serca, wstrząs hipowolemiczny, dławica Prinzmetala, choroby zakrzepowe, równoległe stosowanie anestetyków wziewnych, znacznego stopnia hipoksja lub hiperkapnia NORADRENALINA - DAWKOWANIE Dorośli - Wlew 2-20 mcg/min i.v. Dzieci - 2 mcg/min i.v. KWAS ACETYLOSALICYLOWY (aspiryna) Działanie: przeciwpłytkowe, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne Kwas arachidonowy CYKLOOKSYGENAZA Prostaglandyny Tromboxany ZAPALENIE AKTYWACJA PŁYTEK KRWI BÓL GORĄCZKA KWAS ACETYLOSALICYLOWY (aspiryna) Wskazania: - bóle o małym lub umiarkowanym nasileniu - gorączka w przebiegu zakażeń - zapalenie stawów, gorączka reumatyczna - zawał serca, wtórna profilaktyka zawału serca Przeciwwskazania: nadwrażliwość na lek lub inny NLPZ, zaburzenia krzepnięcia krwi, astma oskrzelowa, ciąża NIE STOSOWAĆ U DZIECI DO 12 R.Ż KWAS ACETYLOSALICYLOWY DAWKOWANIE Działanie przeciwkrzepliwe Tabletka 160-325 mg p.o. 100 mg p.o. przy łączeniu z Clopidogrelem (w leczeniu przewlekłym) Pozostałe działania 500 mg – 2 g p.o KLOPIDOGREL Działanie: inhibitor agregacji płytek krwi ADP Fibrinogen IIa/IIIb IIa/IIIb KLOPIDOGREL Wskazania: - zapobieganie zakrzepom objawowej miażdżycy u chorych z zawałem serca - zapobieganie zakrzepom u chorych z OZW Przeciwwskazania: ciężkie zaburzenia czynności wątroby, czynne krwawienia, okres karmienia piersią KLOPIDOGREL - DAWKOWANIE Tabletka: 300 mg p.o. Następnie 75 mg/d HEPARYNA Działanie: lek przeciwzakrzepowy, aktywator antytrombiny III, inhibitor czynnika X Hamowanie czynnika Xa Heparyna Aktywacja Fibryny AT III Aktywacja czynników krzepnięcia Trombina Aktywacja płytek Inne działania HEPARYNA Wskazania: - leczenie zakrzepowego zapalenia żył, zapaleń żył i zatorów - wczesne leczenie zawału serca Przeciwwskazania: wzmożona skłonność do krwawień, ciąża, poród, wrzodziejące zmiany w żołądku i jelitach, zaawansowane choroby wątroby i nerek, ostre zapalenie trzustki, małopłytkowość HEPARYNA - DAWKOWANIE Bolus 80 j.m./kg i.v. Wlew 15 j.m. /kg/ h i.v. (średnio 5000 j.m. bolus następnie 1000 j.m./h) UKŁAD ODDECHOWY Układ oddechowy LEKI ROZSZERZAJĄCE OSKRZELA • SALBUTAMOL (VENTOLIN) • BERODUAL (FENOTEROL I BROMEK IPRATROPIUM) • ATROVENT (BROMEK IPRATROPIUM) • ADRENALINA (EPINEFRYNA) • SIARCZAN MAGNEZU ( MgSO4) • THEOSPIREX (AMINOFILINA) • ASTMOPENT (ORCYPRENALINA) LEKI PRZECIWZAPALNE - GLIKOKORTYKOSTEROIDY HYDROKORTYZON (CORHYDRON) DEKSAMETAZON (DEXAVEN) PREDNIZOLON (FENICORT) SOLU – MEDROL (METYLOPREDNIZOLON) SALBUTAMOL Działanie: krótko działający agonista receptorów 2 2 oskrzela SALBUTAMOL Wskazania: - zwalczanie duszności w przebiegu astmy oskrzelowej - przerwanie stanów spastycznych oskrzeli w przebiegu nieżytu oskrzeli - ciężkie stany skurczowe dróg oddechowych - POChP, rozedma płuc Przeciwwskazania: zawał serca, niestabilne nadciśnienie tętnicze/choroba niedokrwienna mięśnia sercowego, nadczynność tarczycy 1 SALBUTAMOL - DAWKOWANIE 2,5 – 5 mg E.T w nebulizacji (kolejne dawki co 15-20 min) 0,25 mg i.v. (powolny wlew) lub 0,003-0,3 mg/min i.v Zwykle stosuje się 0.004 mg/ kg m.c. w ciągu 10 min Następnie powolny wlew 0,1-0,2 mcg/kg m.c./ min lub 0,5 mg s.c. BERODUAL Działanie: bromek ipratropium - antagonista receptorów muskarynowych oraz fenoterol - agonista receptorów 2 M1/M3 Wydz. gruczołowe Rozkurcz oskrzeli 2 ipratropium fenoterol oskrzela BERODUAL Wskazania: - POChP - zapobieganie i leczenie objawów przewlekłych obturacyjnych chorób dróg oddechowych - astma oskrzelowa Przeciwwskazania: kardiomiopatia przerostowa, tachyarytmie BERODUAL - DAWKOWANIE 0,25 – 0,5 mg E.T (można powtórzyć 15-20 min) 1 ml = 20 kropli = ok. 0.25 mg (1 kropla 0,0123 mg leku) ATROVENT Działanie: bromek ipratropium - antagonista receptorów muskarynowych, pochodna atropiny M1/M3 Wydz. gruczołowe Rozkurcz oskrzeli ATROVENT Wskazania: - POChP - Astma oskrzelowa Przeciwwskazania: nadwrażliwość na atropinę lub jej pochodne ATROVENT - DAWKOWANIE 0,25 – 0,5 mg E.T. (można powtórzyć 15-20 min) THEOSPIREX Działanie: pochodna metyloksantyny hamująca receptory adenozynowe A1 oskrzela A1 serce THEOSPIREX Wskazania: - stany chorobowe z ostrymi napadami duszności (astma oskrzelowa, stan astmatyczny, przewlekłe infekcje oskrzeli, rozedma płuc) Przeciwwskazania: świeży zawał serca, ostry obrzęk płuc, niewydolność wątroby, zaburzenia rytmu serca, choroba wrzodowa żołądka, nadczynność tarczycy, padaczka, ciąża THEOSPIREX - DAWKOWANIE 5 mg/kg m.c. w ciągu 20-30 min. Następnie wlew 0,5 – 0,7 mg/kg m.c./h ASTMOPENT Działanie: wycofany z użycia w Polsce nieselektywny agonista receptorów HYDROKORTYZON (HK) Działanie: glikokorykosteroid o kompleksowym działaniu przeciwzapalnym, wpływający na gospodarkę wodnoelektrolitową PLA2 hamowanie produkcji czynników prozapalnych Potęgowanie działania amin katecholowych HK Hamowanie aktywności układu immunologicznego Retencja sodu i wody/utrata potasu (częściowe działanie mineralokortykosteroidowe) HYDROKORTYZON Wskazania: - objawowe - różne postacie wstrząsu, reakcje anafilaktyczne, choroby alergiczne m.in. astma oskrzelowa - substytucyjne Przeciwwskazania: nadwrażliwość na lek HYDROKORTYZON - DAWKOWANIE Dorośli: 200-400 mg i.v. (ponad 1g w stanach krytycznych) Dzieci: 4-8 mg/kg m.c. i.v DEKSAMETAZON (DX) Działanie: glikokortykosteroid o silnym działaniu przeciwzapalnym a słabym wpływie na gospodarkę wodno-elektrolitową PLA2 hamowanie produkcji czynników prozapalnych Potęgowanie działania amin katecholowych DX Hamowanie aktywności układu immunologicznego Retencja sodu i wody/utrata potasu (częściowe działanie mineralokortykosteroidowe) DEKSAMETAZON Wskazania: - ostry obrzęk mózgu - Wstrząs anafilaktyczny stan astmatyczny ostra niewydolność nadnerczy choroby alergiczne Przeciwwskazania: w ostrych groźnych dla życia stanach nie ma żadnych przeciwwskazań DEKASAMETAZON - DAWKOWANIE 4-16 mg/ 24h i.v. (wyjątkowo 32 mg/24h i.v.) 0,6 – 1 mg/kg m.c. i.m. PREDNIZOLON Działanie: glikokortykosteroid o pośrednich właściwościach pomiędzy hydrokortyzonem a deksametazonem Wskazania: - astma oskrzelowa - zatrucia drogą wziewną - ciężkie choroby infekcyjne z towarzyszącym uszkodzeniem narządów - reakcje alergiczne, wstrząs anafilaktyczny PREDNIZOLON DAWKOWANIE Dorośli 25-50 mg i.v. Dzieci 1,5 – 2,5 mg/ kg m.c./ 24h i.v. UKŁAD POKARMOWY Układ pokarmowy • • • • METOCLOPRAMID HIOSCYNA (Buscolysin) PAPAWERYNA NO – SPA METOCLOPRAMID Działanie: antagonista receptorów dopaminowych dolny zwieracz przełyku odźwiernik D jelita ośrodek wymiotny METOCLOPRAMID Wskazania: zaburzenia perystaltyki przewodu żołądkowego, zapobieganie nudnościom i wymiotom Przeciwwskazania: krwawienia z przewodu pokarmowego, niedrożności, perforacja przewodu pokarmowego, padaczka, guz chromochłonny. METOCLOPRAMID - DAWKOWANIE Dorośli 10 mg i.v./i.m. Dzieci pow. 6 – 14 r.ż. 2,5-5 mg 2-6 r.ż. 0,1 mg/ kg m.c. HIOSCYNA Działanie: alkaloid pokrzyku, antagonista ośrodkowych i obwodowych receptorów muskarynowych M1 M2 M3 żołądek serce gruczoły jelita HIOSCYNA Wskazania: ostre stany skurczowe przewodu pokarmowego lub dróg moczowych, kolka żółciowa Przeciwwskazania: nadwrażliwość na lek lub atropinę, jaskra, rozrost gruczołu krokowego, zwężenie w obrębie przewodu pokarmowego, tachykardia, dławica piersiowa, niewydolność serca HIOSCYNA - DAWKOWANIE Dorośli 20 mg iv, im można powtórzyć po 20 min Max 100 mg/ 24 h Dzieci powyżej 6 r.ż. 5- 10 mg 2-4 razy/24 h PAPAWERYNA Działanie: spazmolityk bezpośrednio rozkurczający mięśnie gładkie Wskazania: stany skurczowe mięśni gładkich przewodu pokarmowego oraz dróg moczowych Przeciwwskazania: nadwrażliwość na lek, zaburzenia przewodnictwa serca PAPAWERYNA DAWKOWANIE 40 -120 mg s.c./i.m. do 4 razy/24 h co 3 godz. 40 mg i.v. jednorazowo - powoli NO-SPA - DROTAVERYNA Działanie: spazmolityk, syntetyczna pochodna papaweryny Wskazania: - stany skurczowe mięśni gładkich dróg żółciowych, moczowych i dróg rodnych Przeciwwskazania: nadwrażliwość na lek, ciężka niewydolność nerek lub wątroby, niewydolność serca, blok przedsnionkowo-komorowy II lub III stopnia NO-SPA - DAWKOWANIE 40-80 mg i.v./i.m. (2-3 razy dziennie) 40-240 mg/24 h LEKI PRZECIWBÓLOWE Leki przeciwbólowe NLPZ · KETONAL (KETOPROFEN) · PYRALGINA (METAMIZOL) OPIOIDY · TRAMAL (TRAMADOL) · DOLARGAN (PETYDYNA) · MORFINA (MF) · FENTANYL (FNT) KETONAL Działanie: NLPZ, hamuje odwracalnie agregację Kwas arachidonowy CYKLOOKSYGENAZA Prostaglandyny Tromboxany ZAPALENIE AKTYWACJA PŁYTEK KRWI BÓL GORĄCZKA KETONAL Wskazania: - jako lek przeciwbólowy i przeciwzapalny Przeciwwskazania: astma aspirynowa, czynna choroba wrzodowa, ciężka niewydolność nerek, czynne krwawienie KETONAL - DAWKOWANIE 100-200 mg / 24h i.m./i.v. Maksymalnie 200 mg / 24 h NIE STOSOWAĆ U OSÓB DO 15 R.Ż PYRALGINA Działanie: NLPZ, pochodna pirazolonu, nie działająca przeciwzapalnie, wykazuje dodatkowo działanie spazmolityczne Wskazania: - bóle różnego pochodzenia, również w przebiegu choroby nowotworowej Przeciwwskazania: uczulenie na pyralginę!, ostra porfiria wątrobowa, zaburzenia funkcji szpiku kostnego PYRALGINA - DAWKOWANIE powyżej. 15 r.ż. (pow. 50 kg m.c.) 0,5 – 1 g i.m/ i.v W razie konieczności można podać jednorazowo 2,5 g Dawkę można powtórzyć co 6-8 h. Max. 5 g /24 h Rozcieńczenie 1:10 (5% glukoza, 0,9% NaCl, płyn Ringera) TRAMAL Działanie: działający ośrodkowo lek przeciwbólowy z grupy słabych opioidów aktywujacy receptory opioidowe, wykazuje również działanie przeciwkaszlowe Receptory opioidowe działanie przeciwbólowe Tramal aktywność układów kontroli bólu TRAMAL Wskazanie: - ostre i przewlekle bóle pourazowe, pooperacyjne i nowotworowe - w premedykacji Przeciwwskazanie: - zatrucie substancjami (etanolem) i lekami powodującymi depresje centralnego układu nerwowego TRAMAL - DAWKOWANIE Dawka pojedyncza powyżej 12 r.ż. 50-100 mg/4-6 h max. 400 mg/ 24 h Dzieci powyżej 1 r.ż. 1-2 mg/kg .m.c. Max 8 mg/ kg m.c. DOLARGAN (PETYDYNA) Działanie: silny lek przeciwbólowy z grupy opioidów, działa 8-10 krotnie słabiej niż morfina ale w większym stopniu uwalnia histaminę Receptory opioidowe działanie przeciwbólowe Dolargan Receptory muskarynowe rozkurcz zwieraczy Histamina oskrzela metabolity uzależnienie / drgawki DOLARGAN (PETYDYNA) Wskazania: - krótkotrwałe zwalczenie bólu ostrego różnego pochodzenia, np. kolka nerkowa lub żółciowa - Dreszcze pooperacyjne Przeciwwskazania: niewydolność wątroby, nerek, padaczka, napad astmy oskrzelowej, zwiększone ciśnienie śródczaszkowe DOLARGAN - DAWKOWANIE Dorośli: Dawka pojedyncza 25-50 mg i.v. 1,5 g/ kg m.c. / 3-4 h Max 100 mg i.v. Max 300 mg i.v./ 24 h 25-100 mg s.c. i.m. co 4 h Dzieci 0,5 – 2 mg s.c. i.m./ kg m.c. co 4 h MORFINA Działanie: silnie działający opioid, pochodna fenantrenowa występująca w opium Receptory opioidowe działanie przeciwbólowe MF Histamina rozszerzenie naczyń żylnych preload MORFINA Wskazania: - leczenie bólu pourazowego, nowotworowego, pozawałowego - leczenie obrzęku płuc (uspakajająco, przeciwbólowo, zmniejsza obciążenie wstępne) Przeciwwskazania: ostra niewydolność oddechowa, zatrucie środkami narkotycznymi, atropiną, podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe. MORFINA - DAWKOWANIE 2-20 mg i.v. 0,1-02 mg/ kg m.c. Wlew ciągły 0,03 – 0,05 mg/ kg/ h Dawkowanie osobniczo-zmienne w przypadku leczenia przewlekłego (tolerancja) FENTANYL Działanie: silnie działający syntetyczny lek przeciwbólowy z grupy opioidów Wskazania: - zniesienie bólu i odpowiedzi hemodynamicznej na intubacje i bodźce chirurgiczne (utrzymane efektu analgetycznego podczas znieczulenia, analgezja w czasie znieczuleń ambulatoryjnych, analgezja chorych w oddziałach IT) Przeciwwskazania: należy zmniejszyć dawkę chorych w podeszłym wieku FENTANYL - DAWKOWANIE 50-100 mcg i.v. 1-5 mcg/kg m.c. Wlew ciągły dożylny 1-10 mcg kg m.c./h LEKI PRZECIWHISTAMINOWE • CLEMASTINUM • PHENAZOLINUM • HYDROKSYZYNA CLEMASTINUM Działanie: syntetyczny nieselektywny antagonista receptorów histaminowych, wykazuje również działanie cholinolityczne i uspokajające H1 (obwodowe) Reakcje alergiczne H1 (w mózgu) M Działanie uspokajające Działanie cholinolityczne CLEMASTINUM Wskazania: - w nagłych przypadkach reakcji uczuleniowych Przeciwwskazania: jaska z wąskim kątem przesączania, ciężka astma CLEMASTINUM - DAWKOWANIE Dorośli: 2 mg i.v/i.m (2 mg x 2 /24 h) Dzieci powyżej 3 r.ż. 200-750 mcg 25 mcg/ kg m.c. Do rozpuszczenia (1:5) używać glukozy 5%!!! Podawać powoli PHENOZALINUM Działanie: lek przeciwhistaminowy pierwszej generacji, blokuje receptor H1, wykazuje również działanie cholinolityczne, miejscowo znieczulające, przeciwarytmiczne oraz zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych Wskazania: - nadkomorowe zaburzenia rytmu serca w przebiegu odczynów alergicznych - leczenie ostrych odczynów alergicznych Przeciwwskazania: jaskra z wąskim kątem przesączania, padaczka PHENOZALINUM - DAWKOWANIE Doraźnie 50-100 mg i.m. do 300 mg /24 h Migotanie przedsionków 100-200 mg i.v. powoli w ciągu 10 min. max 300 mg Dzieci: powyzej 12 .ż 50-100 mg i.m./24 h HYDROKSYZYNA Działanie: działa uspakajająco i przeciwlękowo, zmniejsza napięcie mięśniowe wykazuje właściwości przeciwhistaminowe, przeciwbólowe, przeciwwymiotne i znieczulające miejscowo Wskazania: - lęk, uogólniony niepokój, napięcie przedmiesiączkowe - nadpobudliwość u dzieci - pomocniczo w leczeniu alergii Przeciwwskazania: rozrost gruczołu krokowego, porfiria, jaskra z wąskim kątem przesączania HYDROKSYZYNA - DAWKOWANIE 50-100 mg i.m. (można powtórzyć co 4-6 h) Max 400 mg/24 h Dzieci 1 mg/ kg m.c. LEKI USPAKAJAJĄCE I NASENNE BARBITURANY · THIOPENTAL BENZODIAZEPINY · DIAZEPAM · KLONAZEPAM · MIDAZOLAM KETAMINA THIOPENTAL Działanie: barbituran bardzo szybkim i krótkim działaniu nasennym i przeciwdrgawkowym. Nie działa przeciwbólowo i zwiotczająco Aktywacja receptorów GABA-A w mózgu ClBARBITURANY GABA BENZODIAZEPINY ZAHAMOWANIE AKTYWNOŚCI NEURONÓW THIOPENTAL Wskazania: - głównie do indukcji znieczulenia ogólnego i sedacji do krótkotrwałych zabiegów ambulatoryjnych – - przerwanie napadu drgawek - obniżenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego pacjentów z urazem głowy (śpiączka barbituranowa) Przeciwwskazania: porfiria, astma, hipowolemia THIOPENTAL krew Tkanka tłuszczowa Tkanka tłuszczowa THIOPENTAL - DAWKOWANIE Wlew ciągły 4-8 mg/kg/h Indukcja znieczulenia 5 mg/kg (max. 500 mg) Przygotowanie: 20 ml Aqua pro injectione Roztwór 2,5% (1 ml = 25 mg) 5% (1 ml = 50 mg) DIAZEPAM Działanie: długodziałąca benzodwuazepina wykazująca silne działanie przeciwdrgawkowe, uspokajajace i nasenne Modulacja działania receptorów GABA-A w mózgu ClGABA BENZODIAZEPINY ZAHAMOWANIE AKTYWNOŚCI NEURONÓW DIAZEPAM Wskazania: - leczenie objawów zespołów odstawiennych - lek uspokajający - w premedykacji jako lek przeciwdrgawkowy - stan padaczkowy u dzieci - drgawki gorączkowych - rzucawka ciężarnych Przeciwwskazania: jaskra z zamykającym się katem przesączania, przewlekła niewydolność oddechowa, zespół bezdechu sennego, ostre zatrucie lekami działającymi na OUN lub alkoholem DIAZEPAM - DAWKOWANIE Dorośli: 0,2-1 mg/kg m.c. Dzieci 0,2-0,3 mg/ kg m.c. KLONAZEPAM Działanie: długodziałająca benzodwuazepina, wykazująca silne działanie przeciwdrgawkowe a także dzianie nasenne i uspokajające Wskazania: - lek z wyboru we wszystkich postaciach stanu padaczkowego - może być stosowany również w leczeniu zaburzeń psychicznych Przeciwwskazania: ostra niewydolność oddechowa, ciężka niewydolność wątroby, należy zachować ostrożność u osób w podeszłym wieku KLONAZEPAM - DAWKOWANIE Dorośli: 1 mg Dzieci 0,3-0,5 mg/ kg m.c. Max. 2-8 mg Powolny wlew 3 mg/8 h MIDAZOLAM Działanie: krótkodziałająca benzodiazepina o bardzo silnym działaniu nasennym i uspokajającym, działa także przeciwdrgawkowo, charakteryzuje się szybkim początkiem działania Wskazania: - premedykacja - wprowadzenie do znieczulenia ogólnego - sedacja Przeciwwskazania: ostra niewydolność oddechowa, wstrząs, śpiączka, ostre zatrucie alkoholem MIDAZOLAM - DAWKOWANIE 0,05 – 0,3 mg/ kg m.c. Wlew 0,05-0,3/ kg m.c./min KETAMINA Działanie: szybko działający środek anestetyczny Receptory opioidowe działanie halucynogenne Ketamina Receptory NMDA działanie przeciwbólowe Układ adrenergiczny AS, CTK, ciśnienie śródczaszkowe KETAMINA Wskazania: - do znieczulenia w zabiegach nie wymagających zwiotczenia mięśni (nie znosi bólu trzewnego) - w leczeniu oparzeń skóry - wprowadzenie do znieczulenia ogólnego pacjenta we wstrząsie Przeciwwskazania: nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca, zwężenia zastawki aortalnej lub mitralnej, niewyrównana nadczynność tarczycy KETAMINA - DAWKOWANIE Dawka analgetyczna: 0,2-0,5 mg/ kg m.c.(brak działania anesteycznego) Dawka anestetyczna: 0,5 – 2 mg/ kg m.c. 2-6 mg/ kg m.c. / h (wywołuje stan anestezji zdysocjowanej) 5-10 mg i.m. WYBRANE ODTRUTKI ANEXATE (FLUMAZENIL) NALOXON GLUKAGON ANEXATE ODTRUTKA PRZY PRZEDAWKOWANIU BENZODIAZEPIN (0,20,6 mg iv) ClGABA BENZODIAZEPINY ANEXATE ZAHAMOWANIE AKTYWNOŚCI NEURONÓW NALOXON Swoisty antagonista receptorów opioidowych 0,4-0,8 mg I dawka: 0,4 mg i.v. 0,8 mg im 0.8 mg s.c 1 mg i.n. Można miareczkować dawkę 6-10 mg (przywrócony oddech brak świadomości) Czas działania 45 – 75 min (podane i.v.) Dziękuję za uwagę GLUKAGON Zmniejsza nasilenie blokady receptorów w sercu spowodowanej przedawkowaniem betablokerów Dorośli 1 mg i.m. lub s.c. DZIECI 0,05-0,15 mg/ kg m.c. i.m. lub s.c.
