BUDOWA I FUNKCJONOWANIE UKŁADU KRĄŻENIA U ZWIERZĄT.

IMIĘ I NAZWISKO AUTORA: ARKADIUSZ KAMIŃSKI
SZKOŁA: NIEPUBLICZNA SZKOŁA W STASZOWIE (Z UPRAWNIENIAMI SZKOŁY
PUBLICZNEJ)
KLASA: I, SEMESTR: I (WIOSENNY)
Temat z produkcji zwierzęcej.
BUDOWA I FUNKCJONOWANIE UKŁADU
KRĄŻENIA U ZWIERZĄT.
Staszów, dn. 20.08.2008r.
ZAGADNIENIE: BUDOWA I FUNKCJONOWANIE UKŁADU KRĄŻENIA U ZWIERZĄT.
UKŁAD KRĄŻENIA = UKŁAD KRWIONOŚNY + UKŁAD LIMFATYCZNY
POJĘCIE UKŁADU KRĄŻENIA, UKŁADU KRWIONOŚNEGO I LIMFATYCZNEGO.
NACZYNIOWY UKŁAD, układ krążenia, u kręgowców układ krwionośny i układ
limfatyczny — układy zamknięte, mające w całym przebiegu własne przewody; u
bezkręgowców najczęściej naczyniowy układ otwarty, zatokowy (naczynia
otwierają się do przestrzeni międzykomórkowych, tzw. zatok), cieczą krążącą
jest hemolimfa, spełniająca funkcję krwi i limfy kręgowców; naczyniowy układ
zamknięty u bezkręgowców, w b. prostej postaci występuje u wstężnic
i pierścienic.
KRWIONOŚNY UKŁAD, krwiobieg, układ naczyniowy kręgowców, w którym krąży
krew; składa się z naczyń: tętnic (prowadzą krew od serca), żył (prowadzą
krew do serca) i naczyń włosowatych, czyli kapilarów, oraz serca. Ryby mają
krwiobieg, kręgowce lądowe 2 — tzw. krwiobieg wielki oraz krwiobieg mały
(płucny), który rozwinął się w związku z oddychaniem powietrzem
atmosferycznym. U ptaków i ssaków w następstwie istnienia 2 samodzielnych
przedsionków i 2 samodzielnych komór serca nastąpił całkowity rozdział krwi
utlenowanej od krwi odtlenowanej; krwiobieg mały rozpoczyna się tętnicą płucną
w komorze prawej i prowadzi krew odtlenowaną do płuc; tu po przejściu przez
sieć kapilarów, oplatających pęcherzyki płucne, krew pozbywa się dwutlenku
węgla i pobiera tlen, i jako krew utlenowana wraca żyłami płucnymi do
przedsionka lewego, skąd przechodzi do komory lewej; krwiobieg wielki
rozpoczyna się tętnicą gł., czyli aortą, w komorze lewej, skąd prowadzi krew
utlenowaną przez rozgałęzienia aorty do sieci naczyń włosowatych we
wszystkich tkankach ciała; tu odbywa się wymiana substancji między krwią
i tkankami, krew oddaje tlen i zabiera dwutlenek węgla; odtlenowana wraca,
poprzez system coraz większych żył, do przedsionka prawego, skąd dostaje się
do komory prawej; do krwiobiegu wielkiego jest włączony układ wrotny. Krążenie
krwi w układzie krwionośnym jest uwarunkowane rytmiczną akcją serca.
Szybkość prądu krwi wynosi np. w aorcie człowieka 200–500 mm/s, w naczyniach
włosowatych 0,5–0,9 mm/s. Krążenie krwi w układzie krwionośnym jest
regulowane neurohumoralnie — przez oddziaływanie na pracę serca oraz przez
wpływ na naczynia obwodowe (zwężanie się i rozszerzanie naczyń). Termin układ
krwionośny stosuje się często na określenie układu naczyniowego
bezkręgowców.
LIMFATYCZNY UKŁAD, układ chłonny, układ naczyniowy kręgowców, swoiste
uzupełnienie układu krwionośnego, ściślej żylnego, zawierający płyn ustrojowy,
zw. limfą, płynący od tkanek w kierunku dosercowym; naczynia limfatycznego
układu występują w większości narządów, z wyjątkiem m.in. ośrodkowego układu
nerwowego, mięśni szkieletowych, szpiku; limfatyczny układ rozpoczyna się
palczasto rozgałęzionymi, ślepo zakończonymi kapilarami — naczyniami
włosowatymi, leżącymi w sąsiedztwie kapilarów krwionośnych, zanurzonymi
w płynie tkankowym, część jego przenika do kapilarów limfatycznych, skąd
płynie jako limfa do coraz większych naczyń w kierunku dosercowym i u ssaków
wpada ostatecznie do żyły gł. przedniej; u niektórych ptaków i ssaków
w system naczyń limfatycznych są włączone węzły limfatyczne; naczynia
limfatycznego układu są, podobnie jak żyły, cienkościenne i mają zastawki nie
pozwalające na cofanie się limfy; ruch limfy w limfatycznym układzie jest
uwarunkowany różnicą ciśnień w układzie, a także ruchami sąsiednich narządów,
zwł. mięśni i tętnic.
Rysunek 1. Układ krwionośny
PORÓWNANIE UKŁADU KRWIONOŚNEGO I LIMFATYCZNEGO
CECHA
rodzaj układu (otwarty
czy zamknięty?)
rodzaj naczyń
tworzących układ
rodzaj pnia
UKŁAD KRWIONOŚNY
UKŁAD LIMFATYCZNY
ZAMKNIĘTY
OTWARTY
Naczynia krwionośne i serce
PIEŃ PŁUCNY (rozgałęzia się
Naczynia limfoidalne
i limfa
PIEŃ LIMFATYCZNY (łączy
występującego
w układzie
FUNKCJE BIOLOGICZNE
(DZIAŁANIE
FIZJOLOGICZNE, ROLA
BIOLOGICZNA)
na dwie tętnice płucne; z lewej
komory wychodzi AORTA
UKŁAD KRWIONOŚNY:
• NIE TYLKO UCZESTNICZY
W
TRANSPORTOWANIU
GAZÓW
ODDECHOWYCH,
ALE
TAKŻE
ROZPROWADZA
SUBSTANCJE ODŻYWCZE,
HORMONY,
WITAMINY
ORAZ LEKI;
• BIERZE
UDZIAŁ
W USUWANIU ZBĘDNYCH
PRODUKTÓW PRZEMIANY
MATERII.
się z dużymi naczyniami
limfatycznymi przewodem
limfoidalnym prawym i
przewodem piersiowym.
UKŁAD LIMFATYCZNY:
• ODGRYWA
ROLĘ
POMOCNICZĄ
W KRĄŻENIU,
GROMADZI
I ODPROWADZA
PŁYN
TKANKOWY
(PŁYN
MIĘDZYKOMÓRKOWY)
;
• BIERZE UDZIAŁ WE
WCHŁANANIU
I TRANSPORCIE
WITAMIN; ODGRYWA
RÓWNIEŻ
WAŻNĄ
FUNKCJĘ
W REAKCJACH
ODPORNOŚCIOWYCH.
SERCE JAKO NARZĄD POMPUJACY KREW.
SERCE, mięśniowy narząd, którego praca warunkuje krążenie krwi. U człowieka,
ssaków i ptaków serce jest podzielone na 2 przedsionki oraz 2 komory, przy
czym prawy przedsionek i prawa komora prowadzą tylko krew żylną i są
całkowicie oddzielone ciągłą przegrodą od przedsionka lewego i komory lewej,
prowadzących wyłącznie krew tętniczą; między przedsionkiem i komorą każdej
strony znajduje się ujście przedsionkowo-komorowe, okresowo zamykane przez
zastawkę przedsionkowo-komorową (prawą trójpłatową, zw. trójdzielną, lewą
dwupłatową, zw. dwudzielną). Do przedsionka prawego uchodzą żyły gł., do
lewego — płucne; z lewej komory odchodzi tętnica gł., czyli aorta,
rozpoczynająca krwiobieg wielki, z prawej komory — pień tętnic płucnych,
rozpoczynający krwiobieg mały, płucny; w ich ujściu występują trójpłatowe
zastawki półksiężycowate. Mięsień sercowy jest zbud. ze swoistej tkanki
mięśniowej, poprzecznie prążkowanej, której włókna tworzą sieci, połączone
tkanką łączną w zwartą masę; zawiera ponadto warunkujący automatyzm pracy
serca, tzw. układ bodźco-przewodzący (przedsionkowo-komorowy), zbud.
z tkanki mięśniowej o cechach embrionalnych, w którym powstają i są
przewodzone bodźce do pracy serca. Mięsień sercowy pokrywa surowicza błona
— nasierdzie (część osierdzia), od wewnątrz wyścieła wsierdzie; w związku
z intensywną pracą jest on bogato unaczyniony, zaopatrywany w krew przez
tętnice wieńcowe (wieńcowe naczynia). Praca serca polega na rytmicznych
naprzemiennych skurczach (systole) i rozkurczach (diastole) mięśnia sercowego
przetłaczających krew do krwiobiegu małego i krwiobiegu wielkiego (krwionośny
układ); utrzymanie właściwego kierunku przepływu krwi zapewniają znajdujące
się w żyłach zastawki. U człowieka dorosłego częstość skurczów serca wynosi
przeciętnie 70/min (tętno). Pracę serca reguluje autonomiczny układ nerwowy,
ma również na nią wpływ kora mózgowa i ośr. podkorowe. Odchylenia od
prawidłowej rytmicznej pracy serca są powodowane zakłóceniem czynności
układu bodźco-przewodzącego albo nieprawidłowymi bodźcami z innych ośrodków.
Serce niższych kręgowców ma prostszą budowę — u płazów składa się z 2
przedsionków i komory, u ryb z przedsionka, komory, ponadto zatoki żylnej
i stożka tętniczego; serce gadów ma podobną budowę jak u ssaków, ale (z
wyjątkiem krokodyli) przegroda międzykomorowa jest niekompletna i krew żylna
miesza się częściowo z tętniczą. U bezkręgowców serce to workowaty,
umięśniony, pulsujący narząd lub pulsujący odcinek naczynia, odgrywający
podobną rolę jak serce kręgowców.
Choroby serca są ważnym problemem społ.; przyczynami ich są: wady wrodzone,
zakażenia (bakteryjne lub wirusowe), gorączka reumatyczna, zatrucia (gł. jadami
bakteryjnymi), zmiany naczyniowe (zwykle na tle miażdżycy i nadciśnienia
tętniczego, prowadzące do zwyrodnienia mięśnia sercowego, niedomogi serca albo
do choroby wieńcowej), kardiomiopatie, zapalenie mięśnia sercowego, zaburzenia
czynności, wytwarzania i przewodzenia bodźców (niemiarowość, blok serca,
rzadkoskurcz, częstoskurcz); objawy zależą od rodzaju choroby: bóle
zamostkowe (w chorobie wieńcowej), duszność wysiłkowa i spoczynkowa (w
niedomogach serca, często na tle wad serca), obrzęki kończyn (w niewydolności
prawokomorowej), obrzęk płuc (w niewydolności lewokomorowej), sinica (w wadach
wrodzonych, w niedomodze mięśnia sercowego).
Rodzaje serca:
SERCE SZTUCZNE, urządzenie o różnorodnej konstrukcji czasowo zastępujące
pracę serca, przeważnie napędzane sprężonym gazem, sterowane elektronicznie;
stosowane w kardiochirurgii w przypadkach, gdy istnieją wskazania do
przeszczepu serca, a brak jest odpowiedniego dawcy; zależnie od typu
i dostępnych rozwiązań obecnie może być stosowane od kilku dni do kilku
tygodni.
Rysunek 2a. Budowa serca.
Rysunek 2a. Budowa serca (podział budowy serca na naczynia krwionośne).
Rysunek 3. Serce, kierunek przepływu krwi.
Krew – elementy morfotyczne krwi.
MORFOTYCZNE ELEMENTY KRWI, ogół upostaciowanych składników krwi poza
osoczem, ogół komórek krwi; badanie m.e.k. ma podstawowe znaczenie
w diagnostyce lekarskiej; polega na oznaczeniu stężenia hemoglobiny, liczby
krwinek czerwonych, krwinek białych i płytkowych, wskaźnika hematokrytowego
(hematokryt), wskaźnika barwnego (który jest miernikiem wysycenia krwinek
czerwonych hemoglobiną), procentowego składu krwinek białych i ocenie
morfologii komórek krwi na podstawie mikroskopowego badania rozmazu krwi.
KREW, zootechn. pojęcie używane w hodowli zwierząt w celu prakt.,
przybliżonego określania stopnia dziedziczenia pewnego kompleksu cech;
zwierzęta hodowane w czystości rasy nazywa się zwierzętami czystej krwi (np.
arabskie konie czystej krwi) lub pełnej krwi (np. angielskie konie pełnej krwi);
zwierzęciem półkrwi (50%) jest potomek rodziców 2 różnych ras czystej krwi lub
np. ojca rasowego, a matki bezrasowej; zwiększenie udziału krwi danej rasy
u mieszańców następnych pokoleń uzyskuje się przez kojarzenie ich
z reprezentantem jednej z ras wyjściowych i określa wskaźnikiem procentowym
lub ułamkowym (pojęcie ułamków krwi wprowadził F. Galton).
CZYSTA KREW, zootechn. określenie przynależności hodowanych zwierząt do
rasy utrzymywanej od wielu pokoleń w czystości, bez krzyżowania z innymi
rasami lub ze sztukami bezrasowymi; np. konie czystej krwi arabskiej.
PEŁNA KREW, zootechn. nazwa zwierząt hodowanych w ścisłej czystości rasy,
używana gł. w odniesieniu do koni, zwł. koni pełnej krwi angielskiej.
SKŁAD OSOCZA (W %)
9%
1%
woda
związki organiczne
związki nieorganiczne
90%
Wykres 1. Procentowy skład osocza krwi.
Krwinki jako elementy morfotyczne krwi.
KRWINKI, komórki krwi, upostaciowane (morfotyczne) składniki krwi; krwinki
czerwone (erytrocyty), krwinki białe (leukocyty) oraz trombocyty (u ssaków
i człowieka zw. płytkami krwi).
Elementy morfotyczne krwi
Działanie fizjologiczne, rola
NAZWA KRWINKI
Postać krwinek
biologiczna krwinek
składniki zawierające czerwony barwnik
ERYTROCYTY upostaciowane
krwi
kręgowców krwi hemoglobinę, za której
[gr.], krwinki
pośrednictwem przenoszą tlen
czerwone, czerwone i człowieka
ciałka krwi
jądrzaste komórki krwi
i limfy (występujące także
w tkance
łącznej),
wykazujące
w większości
dużą
zdolność
do
LEUKOCYTY [łac. aktywnego pełzakowatego
i fagocytozy
< gr.], krwinki białe ruchu
(endocytoza); pełnią gł.
funkcję
obronną
—
w drodze fagocytozy albo
reakcji
typu
immunologicznego.
TROMBOCYTY
[gr.], płytki krwi
GRANULOCYTY
z narządów oddechowych (płuc,
skrzeli) do wszystkich tkanek,
a dwutlenek węgla — z tkanek
do narządów oddechowych;
biorą
też
udział
w przenoszeniu
i magazynowaniu
pewnych
składników miner. oraz org.;
powstają w szpiku kostnym; po
ok.
120
dniach
ulegają
rozpadowi (gł. w śledzionie).
U
człowieka
występuje
w normie
4–10
tysięcy
3
leukocytów w 1 mm
krwi;
liczba leukocytów jest zmienna,
zależy m.in. od odżywiania,
pracy fiz., stanu zdrowia, nadto
od pory dnia i etapu trawienia.
Leukocyty powstają w szpiku
kostnym (monocyty i wszystkie
granulocyty) oraz w węzłach
i grudkach
limfatycznych,
migdałkach, śledzionie i grasicy
(limfocyty i część monocytów).
u ptaków wrzecionowate
jądrzaste komórki,
krwinki
biorące
udział
u ssaków płytki krwi
w procesie krzepnięcia krwi
(płytki Bizzozera, krwinki (erytropoezy)
płytkowe)
zależnie od różnego
powinowactwa ziarnistości do
barwników rozróżnia się
granulocyty zasadochłonne
leukocyty (krwinki białe)
(bazofile), granulocyty
zawierające w cytoplazmie
kwasochłonne (eozynofile)
ziarnistości, jądro
i granulocyty obojętnochłonne
komórkowe płatowate
(neutrofile), najliczniejsze;
wykazują dużą aktywność
fagocytarną, stąd zw.
mikrofagami
nie zawierające ziarnistości
w cytoplazmie; jądro
wśród agranulocytów rozróżnia
AGRANULOCYTY
komórkowe
się: limfocyty i monocyty.
niesegmentowane
rozróżnia się: mikrofagi,
czyli
granulocyty
obojętnochłonne,
małe
i najaktywniejsze
z fagocytów;
makrofagi,
fagocyty duże, obejmujące
krążące we krwi monocyty
oraz fagocyty występujące
w różnych narządach, np.
w płucach — makrofagi
komórki żerne występujące
płucne, komórki Browicz–
u zwierząt, zdolne do
Kupfera
wątroby,
wychwytywania i trawienia
makrofagi
otrzewnowe,
drobnoustrojów (np. bakterii),
histiocyty.
Układ
FAGOCYTY
komórek innych organizmów lub
makrofagów stanowi ważną
zmienionych komórek własnego
część
układu
ciała, czyli zdolne do
immunologicznego; jego rolą
fagocytozy (endocytoza)
jest rozpoznawanie obcych
antygenów,
następnie
„przedstawienie” ich (po
opłaszczeniu
przeciwciałami)
innym
komórkom immunologicznie
czynnym (np. granulocytom,
makrofagom) i ostatecznie
po endomitozie zniszczenie
antygenów.
BIERNACKIEGO ODCZYN, OB, badanie diagnostyczne oparte na pomiarze szybkości
opadania erytrocytów we krwi, którą po dodaniu czynników hamujących
krzepnięcie (cytrynian sodu) umieszcza się w kalibrowanej szklanej rurce;
szybkość opadania krwinek zależy od zmian w proporcjach ilości białek osocza
krwi, albumin i globulin, i jest normalnie niska, wzrasta m.in. w zakażeniach
miejscowych i uogólnionych, także w ciąży; odczyn opadania krwinek odkrył
(1894) i opisał E. Biernacki.
Podział granulocytów ze względu na środowisko: kwaśne, obojętne i zasadowe.
Podział granulocytów ze względu na środowisko: kwaśne, obojętne i zasadowe
Działanie fizjologiczne, rola
Rodzaj granulocytu
Postać krwinek
biologiczna krwinek
wykazują
zdolność
rodzaj krwinek białych,
fagocytowania drobnoustrojów
czyli
leukocytów;
u
oraz tworzenia kompleksów
człowieka
—
kuliste
EOZYNOFILE [gr.], komórki o średnicy ok. 9 antygen–przeciwciało;
w niektórych
chorobach
acydofile,
µm, zwykle dwupłatowym
pasożytniczych
ich
ilość
granulocyty
jądrze
i kwasochłonnych
znacznie wzrasta; zaburzenie
kwasochłonne
ziarnistościach
współdziałania
eozynofilów
w cytoplazmie; stanowią 2–
z komórkami tucznymi prowadzi
5% leukocytów
do objawów alergii
rodzaj krwinek białych,
czyli
leukocytów;
u wykazują zdolność endocytozy;
człowieka kuliste komórki zawierają
heparynę,
o średnicy ok. 10 µm, przeciwdziałającą
krzepnięciu
wydłużonym
jądrze, krwi,
oraz
serotoninę,
BAZOFILE [gr.], mającym
zwykle
2 histaminę;
i in.
związki,
granulocyty
przewężenia (lub więcej) powodujące
rozszerzanie
zasadochłonne
i zasadochłonnych
naczyń
i zwiększające
ich
ziarnistościach
przepuszczalność;
zbliżone
w cytoplazmie;
stanowią czynnościowo
do
komórek
zaledwie
ok.
0,5–1% tucznych.
leukocytów
u ptaków
wrzecionowate
jądrzaste
komórki, krwinki
biorące
udział
TROMBOCYTY u ssaków płytki krwi w procesie krzepnięcia krwi
[gr.], płytki krwi
(płytki Bizzozera, krwinki (erytropoezy)
płytkowe)
zależnie od różnego
GRANULOCYTY leukocyty (krwinki białe)
zawierające w cytoplazmie powinowactwa ziarnistości do
ziarnistości,
jądro
barwników rozróżnia się
komórkowe płatowate
granulocyty zasadochłonne
(bazofile), granulocyty
kwasochłonne (eozynofile)
i granulocyty obojętnochłonne
(neutrofile), najliczniejsze;
wykazują dużą aktywność
fagocytarną, stąd zw.
mikrofagami
nie zawierające ziarnistości
w cytoplazmie;
jądro wśród agranulocytów rozróżnia
AGRANULOCYTY komórkowe
się: limfocyty i monocyty.
niesegmentowane
NACZYNIA KRWIONOŚNE: ŻYŁY I TĘTNICE.
ŻYŁY, naczynia żylne, naczynia krwionośne prowadzące krew z tkanek
i narządów ciała do serca (krwionośny układ); ściany cieńsze i bardziej wiotkie
niż w tętnicach (niższe ciśnienie krwi); wewnątrz żył występują zastawki żylne
(kieszonkowate fałdy błony wewnętrznej żyły) uniemożliwiające cofanie się krwi,
szczególnie liczne w żyłach kończyn; żyły łączą się z tętnicami siecią naczyń
włosowatych. Do najczęściej spotykanych schorzeń żył należą żylaki,
zakrzepowe zapalenie żył (zakrzepica) oraz ostre lub przewlekłe zapalenie
ściany żył, spowodowane sąsiedztwem ogniska zapalnego, prowadzące często do
przedziurawienia żył oraz rozsiewu zakażenia.
TĘTNICE, naczynia tętnicze, arterie, naczynia krwionośne wiodące krew z serca
do wszystkich tkanek i narządów ciała (krwionośny układ); ściany sprężyste,
grubsze i mocniejsze niż w żyłach (wysokie ciśnienie krwi), kurczliwe, zawierają
włókna mięśniowe gładkie; dużą kurczliwością odznaczają się zwł. małe tętnice,
zw. tętniczkami, przechodzące w naczynia włosowate; zwężanie się
i rozszerzanie tętniczek wskutek skurczu włókien mięśniowych decyduje w dużej
mierze o ukrwieniu narządów; pomiędzy sąsiednimi tetnicami i żyłami są liczne
zespolenia; tetnice pulsują w rytmie skurczów serca (tętno). Najczęstszą
chorobą tetnic jest miażdżyca tętnic; częste są też tętniaki; do wad
rozwojowych należy np. zwężenie aorty, zwężenie tętnicy nerkowej.
Rola poszczególnych żył i tętnic ich porównanie.
CECHA
Inna nazwa naczyń
kierunek przepływu
mięśniówka
ciśnienie
TĘTNICE
naczynia tętnicze, arterie
↓
krew wypływa z serca
gruba
większe (>)
ŻYŁY
naczynia żylne
↑
krew dopływa do serca
cieńka
mniejsze (<)
zastawki
światło przekroju
choroby naczyń
brak
małe
obecne
duże
Do najczęściej spotykanych
schorzeń żył należą
żylaki, zakrzepowe
zapalenie żył (zakrzepica)
miażdżyca tętnic; częste są też
oraz ostre lub przewlekłe
tętniaki; do wad rozwojowych
zapalenie ściany żył,
należy np. zwężenie aorty,
spowodowane sąsiedztwem
zwężenie tętnicy nerkowej
ogniska zapalnego,
prowadzące często do
przedziurawienia żył oraz
rozsiewu zakażenia
EWOLUCJA UKŁADU KRWIONOŚNEGO I SERCA U ZWIERZĄT - Z LICEUM (OD PANI
MGR A. OBCOWSKIEJ)
minóg
ryby
chrzęstn
oszkielet
owe
Ewolucja serc i naczyń krwionośnych
Serce
Naczynia krwionośne
z serca wychodzi rozdwajająca się
żylne, złożone z zatoki aorta brzuszna, od której odchodzi 8
żylnej, przedsionka i komory. tętnic skrzelowych. Układ wrotny
Obecność zastawek.
wątroby (powstał po raz pierwszy u
lancetnika)
żylne; stożek tętniczy
zaopatrzony w zastawki
Krew
odtlenowana
ze
stożka
tętniczego wypływa aortą brzuszną,
która rozpada się na 5 par tętnic
skrzelowych
żylne, składa się z zatoki
żylnej, przedsionka i komory.
za komorą znajduje się
zredukowany stożek tętniczy
ryby
do jednej zastawki; jego
kostnosz funkcje przejęła opuszka
kieletowe tętnicza. jest ona częścią
aorty, a nie serca. u ryb
dwudysznych
częściowa
przegroda
między
przedsionkami.
serce składa się z zatoki
żylnej uchodzącej do prawego
przedsionka, komory i stożka
tętniczego. mieszaniu się
krwi zapobiega gąbczasta
komora
ścian
komory.
Nierównomierne
skurcze
PŁAZY
przedsionka,
zastawka
(Ampihibia)
spiralna stożka tętniczego.
U płazów
ogoniastych
przegroda
między
przedsionkami
jest
poprzedzona otworkami, u
płazów bezpłucnych brak jej
zupełnie.
serce zbudowane z dwóch
przedsionków i jednej komory
podzielonej
niepełną
przegrodą.
do
prawego
przedsionka uchodzi słabo
rozwinięta zatoka żylna,
GADY
stożek tętniczy rozpada się
(Reptilia)
na
trzy
naczynia
rozchodzące niezależni od
siebie
z różnych
części
komory. w sercu krokodyla
występuje pełna przegroda
dzieląca komorę serca .
aorta
brzuszna
daje
4 tętnice
skrzelowe,
krew
natleniona
w skrzelach zbiera się w 4 tętnicach
skrzelowych,
które
łącząc
się
przechodzą
w aortę
skrzelową.
u minoga i ryb do zatoki żylnej wchodzi
parzysty przewód Cuviera i żyła
wątrobowa.
stożek tętniczy przedłuża się w pień
tętniczy dzielący się na trzy pary
naczyń – łuki tętnicze. Skurcze
zastawki spiralnej zapewniają rozdział
krwi:
tętnicą szyjną płynie krew z tlenem
(homolog I pary tętnic skrzelowych
ryb);
aortą płynie krew mieszana (homolog
II pary tętnic skrzelowych ryb);
tętnicą płucno – skórną z dwutlenkiem
węgla (CO2) → homolog II pary tętnic
skrzelowych.
z prawej części komory odchodzi
tętnica płucna zawierająca dwutlenek
węgla (CO2). Z lewej części komory
odchodzi prawy łuk aorty, zawiera
krew utlenowaną. Ze środka aorty
odchodzi lewy łuk aorty, który zawiera
krew mieszaną. Oba łuki aorty łączą
się w aortę grzbietową. U krokodyla
mimo niepełnej przegrody następuje
częściowe mieszanie krwi – otwór
Pamiza u podstaw łuków aorty.
PTAKI
(Aves)
serce czterodziałowe – dwa
przedsionki i dwie komory.
rozmiary serca są bardzo
znacznie
w
porównaniu
z innymi kręgowcami, co ma
związek
z
intensywną
przemianą materii.
z lewej części komory wybiega prawy
łuk aorty
serce czterodziałowe
z lewej części serca wychodzi lewy łuk
aorty. Charakterystyczną cechą układu
krwionośnego ssaków jest układ
wrotny wątroby, brak układu wrotnego
nerek, który występuje u innych
kręgowców. Występuje sieć dziwna.
SSAKI
(Mammalia)
Ewolucja UKŁADU KRWIONOŚNEGO u kręgowców – opracowanie własne.
GROMADA
EWOLUCJA UKŁADU KRWIONOŚNEGO u zwierząt
układ krwionośny, jak u wszystkich kręgowców, zamknięty;
RYBY (PISCES)
przez serce (zbud. u większości z zatoki żylnej,
przedsionka i komory) przepływa krew żylna
serce mają o 2 przedsionkach i 1 komorze (krew tętnicza
PŁAZY
i żylna nie są całkowicie rozdzielone); w związku
(AMPHIBIA)
z oddychaniem płucnym pojawił się u płazów krwiobieg mały
(krwionośny układ)
serce zbud. z 2 przedsionków i 2 komór, oddzielone
GADY (REPTILIA)
niepełną przegrodą (u krokodyli całkowitą)
w krwiobiegu krew żylna jest całkowicie rozdzielona od
PTAKI (AVES)
tętniczej (serce z 2 komór i 2 przedsionków, w układzie
tętniczym obecny tylko prawy łuk aorty)
SSAKI
4-oddziałowe serce z pełną przegrodą między komorami i z
(MAMMALIA)
zachowanym jednym (lewym) łukiem aorty
układ krwionośny otwarty; serce zbud. z 1 komory i zwykle
2 przedsionków (liczba przedsionków odpowiada liczbie
MIĘCZAKI
skrzeli); krew bezbarwna (np. u chitonów) lub zawierająca
(MOLUSCA)
barwnik hemocyjaninę (metaloproteiny), np. u większości
ślimaków, małżów i głowonogów.
OWADY (INSECTA) układ krwionośny otwarty, składa się z wydłużonego,
wielokomorowego serca położonego w worku osierdziowym,
odchodzącej od niego tętnicy oraz zatok; krew, u większości
PIERŚCIENICE
(ANNELIDA)
OBLEŃCE, robaki
obłe,
Nemathelminthes
PŁAZIŃCE, robaki
płaskie,
Platyhelminthes
bez barwnika, pełni funkcję przenośnika pokarmu
i produktów przemiany materii.
układ krwionośny zamknięty lub otwarty (wieloszczety
i niektóre gat. pijawek)
układu krążenia brak
układu krążenia brak
LITERATURA – AUTORZY:
1. Praca zbiorowa pod redakcją K. Spalika, WSiP, Warszawa 2004, Wydanie
pierwsze.
2. Encyklopedia Biologia, PWN.