teoria gier w polityce

TEORIA GIER W POLITYCE
Emilia Zarudzka

Teoria gier jest próbą zastosowania narzędzi
matematycznych do wyjaśniania szeroko rozumianych
decyzji politycznych.

Teoria gier próbuje stworzyć
pewne formalne ramy do opisu
zachowań podmiotów, które
niezależnie od tego czy są to państwa,
wyborcy czy partie polityczne
są traktowane jako "gracze".

Elementem każdej gry jest wzajemna zależność
graczy, polegająca na tym, że wynik gry (wypłata) dla
poszczególnego gracza zależy od tego co on zrobi i
co zrobią jego rywale.

Każdy z graczy stara się osiągnąć
jak najlepszy wynik i wie, że inni
starają się osiągnąć wynik najlepszy dla nich.

Istotne jest także to, że każdy z graczy wie,
który wynik jest najlepszy dla każdego z rywali.
Płacenie podatków

Załóżmy, że żyjemy w dwuosobowym państwie, w
którym każdy z dwóch podatników (Kowalski i Iksiński)
ma do wyboru dwie opcje: płacić podatki albo nie płacić.
Iksiński
Kowalski
Płacić
Nie płacić
Płacić
3, 3
1, 4
Nie płacić
4, 1
2, 2

Dylemat polega zatem na tym, że gracze muszą kierować
się egoistyczną strategią, pomimo iż znany im jest wynik
wyboru tzn. wynik, który byłby korzystniejszy dla obydwu
graczy.

Według norweskiego politologa Jona Elstera
zachowania polityczne to takie zachowania,
które mają na celu rozwiązanie tego
dylematu i doprowadzenie do wyboru opcji (3,3).

Tylko dzięki współpracy gracze są
w stanie osiągnąć najlepszy wynik.

Idealnym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie do gry
kogoś, kto wymusiłby współpracę graczy, który karałby za
społecznie niepożądane zachowania.

Jednak takie rozwiązanie nie mieści się
w regułach gry, a poza tym jest to możliwe
jedynie teoretycznie.

Jeżeli spojrzymy na stosunki
międzynarodowe to w praktyce nie ma
żadnego podmiotu, który byłby w stanie
zmusić państwa do współpracy.

Rozwiązanie pojawia się gdy gra jest powtarzalna.
Dylemat więźnia






Robert Axelrod zorganizował swego czasu "zawody"
mające na celu stworzenie najlepszej strategii gry
w dylemat więźnia.
Polem gry stał się komputer, zaś strategie
zostały zapisane w sformalizowany sposób.
Wygrała strategia "oko za oko".
Po ogłoszeniu wyników ogłoszono drugą
rundę - sytuacja była prostsza, znany był
dotychczasowy zwycięzca.
Jednak ponownie "oko za oko" okazało
się najlepszą strategią.
Jej zasady są bardzo proste:
w pierwszym ruchu współpracuj,
w każdym kolejnym powtarzaj ostatni ruch przeciwnika.

Zwycięstwo strategii "oko za oko" wydaje się
zadowalającym wyjaśnieniem dlaczego ludzie pomimo
wszystko współpracują ze sobą.

Jednakże jeśli analizujemy wersję
dylematu więźnia bez powtórzeń
a taka sytuacja często zdarza się
w rzeczywistym świecie
to przewidywanie ludzkich
zachowań okazuje się nietrafione.

Każdy z graczy mógł wpłacić otrzymane wcześniej 5$ do
"banku", z którego, jeśli odpowiednio wielu członków
grupy zrobiło tak samo, była wypłacana nagroda 10$.

Była ona wypłacana wszystkim.

Każdy podejmował decyzje anonimowo.

Zezwolenie i brak na rozmowę w grupie.

Wersja bez możliwości dyskusji dała
30-45% wpłacających uczestników,
zaś wersja z dyskusją, aż 75-85%.
Analiza działania sondaży opinii publicznej

Założenie, że tylko niektórzy z wyborców mają wiedzę
o usytuowaniu kandydatów na scenie politycznej,
reszta wyborców zaś ma wiedzę
jedynie o własnych przekonaniach
politycznych.

Okazuje się, że po odpowiednio długiej
sekwencji sondaży nie poinformowani
wyborcy zagłosują na kandydatów
odpowiadających ich przekonaniom
opierając się na wiedzy z sondaży.
W naukach politycznych mamy do czynienia z dwojakim
rozumieniem "racjonalności".
Nacisk na racjonalny sposób zachowania,
który byłby zgodny z zasadami.
 Obecne w naukach politycznych
podejście do racjonalności jest zgodne
z wszystkim co ludzie robią i jest rezultatem
realizowania ich własnych korzyści.


Niezależnie jednak od tego czym jest racjonalność, widać
że w wielu sytuacjach podejmowane przez ludzi decyzje są
odmienne od tego, co nakazywałaby teoria gier.

Dokonujemy oceny postępowania stosując
zasady zgodnie z którymi cel zostałby osiągnięty.

Kantowskie imperatywy mówią, że
powinniśmy postępować zgodnie z regułą,
co do której chcemy by stała się ona
powszechna oraz, że powinniśmy traktować
człowieka zawsze jako cel, a nigdy środek
naszych działań.
TEORIA GIER A DEMOKRACJA CZYLI
STRATEGIA GŁOSOWAŃ



Demokracja charakteryzuje się tym, że decyzje
podejmowane są na zasadzie woli większości.
Zaskakujące okazywały się nieraz nie same
głosowania, lecz same przygotowania do nich.
Jedną z rzeczywistych sytuacji pod
kątem teorii gier, dzięki czemu możemy
zobaczyć że brzemienna decyzja została
podjęta przez amerykańską administrację
nie poprzez głosowanie, ale poprzez...
ustawienie kolejności głosowań.

Już w latach 60-tych udowodniono, że umiejętne
przygotowanie “gry” jaką z matematycznego
punktu widzenia jest każde głosowanie – decyduje
prawie zawsze o jej wyniku.

O tym, że amerykańscy politycy posługują
się teorią gier już od dawna niech
posłuży poniższy przykład.


W Stanach Zjednoczonych w wyborach prezydenckich w
1980 roku startowało wtedy trzech kandydatów:
 C – Carter, demokrata,
 R – Reagan, republikanin,
 A – niezależny Anderson.
W letnich sondażach przed listopadowymi wyborami
uzyskiwali oni następujące wyniki:
Wyborcy C Wyborcy A Wyborcy R
(35%)
(20%)
(45%)
C
A
R
A
C
A
R
R
C

Pytanie sztabowców: kto wygra?

Gdyby bowiem każdy wyborca miał zagłosować zgodnie
ze swoimi prawdziwymi preferencjami– wygrałby Reagan
zdobywając 45% głosów.
Ale nie zawsze wyborca głosuje na tego
kandydata, którego woli najbardziej.
Jeżeli wyborca nie głosuje zgodnie ze
swoimi właściwymi preferencjami
mówimy że głosuje strategicznie.
Jeśli wybiera tego kandydata, którego
woli najbardziej – głosuje szczerze.








Wyborcy R mają tutaj strategię dominującą najbardziej
opłaca im się głosować na swojego kandydata.
Dlaczego? Jeśli nawet A zagłosują na C – głosowanie na
A w niczym nie poprawi ich sytuacji, wygra C.
Jeśli wyborcy C zagłosują na A,
wygra A niezależnie od tego na kogo
zagłosują wyborcy R.
Jeśli wyborcy C i A zagłosują szczerze,
to wyborcom R opłaca się także
zagłosować szczerze – wygra ich kandydat.
Tak więc wiemy już, że wyborcy R
zawsze będą głosować szczerze na R.
Jaki będzie wynik wyborów w zależności od
zachowania się wyborców C i A?


Historia pokazała, że jesienią 1980 roku po korekcie
polityki sztabu Cartera i położeniu nacisku na przekonanie
wyborców Andersona na głosowanie na Cartera o mało nie
skończyło się klęską Raegana.
Niestety rozumowanie to zastosowano
za późno, co zresztą zaowocowało
u amerykańskich demokratów stałą
współpracą ze specjalistami od
teorii gier do dzisiaj.
Dziękuję za uwagę