SZKOLNY KONKURS BIOLOGICZNY II edycja październik 2011

SZKOLNY KONKURS
BIOLOGICZNY
II edycja październik 2011
1. Wampiry żyją na kontynencie amerykańskim. Żywią się krwią. Przysiadają na skórze i nacinają
skórę siekaczami. Następnie zlizują krew wypływającą z rany nawet przez 20 minut, aż całkowicie
się nasycą.
Do jakiego rzędu należą te organizmy? (1 pkt)
2. Zwierzęta trujące posiadają kontrastowe, widoczne zabarwienie ciała (często jest to połączenie
czarnego z czerwonym lub żółtym). Takie ostrzegawcze kolory pojawiają się w różnych grupach
zwierząt, np. U owadów – osa, płazów – kumak, gadów – heloderma meksykańska.
Jak nazywa się takie przystosowanie? (1 pkt)
3. Sepia to jedna z technik fotograficznych nadająca zdjęciom charakterystyczny odcień.
Nazwa pochodzi od barwnika wydzielanego przez pewien gatunek zwierząt. Otrzymuje się z nich
rodzaj atramentu, który był stosowany od końca XVIII w.
Jakie to zwierzę? (1 pkt)
4. Człowiek udomowił wiele gatunków zwierząt. Opanowując nowe tereny zabierał je ze sobą. Często
wraz z nimi przypadkowo wędrowały rozmaite istoty, np. pluskwy, myszy, mole. Obecnie uczeni
dokonują prób aklimatyzowania na nowych terenach gatunków, które jak sądzą, mogą okazać się
tam pożyteczne.
Same zwierzęta również przenoszą się z miejsca na miejsce w poszukiwaniu nowych obszarów.
Napisz które spośród wymienionych poniżej zwierząt są mieszkańcami Europy od dawna
(autochtoni), a którzy przybyszami z innego kontynentu:
indyk, jenot, koń, koza, kura, osioł, owca, piżmak (8 pkt.)
5. Rozmaite powiedzenia często sięgają do porównań ze świata zwierząt. Np. „pracowity jak mrówka”.
Nie mają one oczywiście nic wspólnego z rzeczywistością, ale są chętnie używane.
Połącz początek z zakończeniem podanych określeń. (3 pkt.)
Dumny
jak borsuk
Głupi
jak mrówka
Kłótliwy
jak paw
Odważny
jak osioł
Skrzętny
jak lew
Tchórzliwy
jak pies
Wesoły
jak ryba
Wierny
jak szczygieł
Zdrów
jak zając
6. Na pustyniach południowo-zachodniej Afryki spotkać można jedną z najsłynniejszych i
najdziwniejszych roślin świata. Została ona odkryta przez austriackiego botanika w 1859 roku i
nazwano ją jego nazwiskiem. Ma ona bardzo niski, jakby ścięty pień, o wysokości zaledwie 30 cm i
średnicy 1 m ! Z pnia wyrastają tylko dwa, długie, wstęgowate, twarde jak deska liście ułożone
naprzeciwlegle. Kilkumetrowe liście rosną u nasady przez całe życie roślin. Starsze ich części
pękają podłużnie i strzępią się, wijąc się w przedziwnych splotach po pustynnym piasku.
Przez całe życie roślina wytwarza tylko te dwa liście. Żyje ona bardzo długo – nawet 2000 lat więc
liście liczą sobie tyle samo. Roślina ta rośnie na obszarach skrajnie suchych i korzysta prawie
wyłącznie z wilgoci zawartej we mgle.
Jaka to roślina? (1 pkt).
7. Na terenie Meksyku rośnie roślina, która była bardzo ważna dla życia jego pierwotnych
mieszkańców. Do dzisiejszego dnia wykorzystuje się jej owoce zwane kolczastą gruszką.
Roślina ta znajduje się w godle Meksyku. Podaj jej nazwę. (1 pkt).
8. Roślina ta uprawiana jest na wielką skalę, stanowi bowiem źródło cennych włókien, zwanych
pospolicie sizalem. Zakwita ona po 10-50 latach życia i po wydaniu nasion ginie. Pochodzi z
Ameryki, ale jest uprawiana w wielu częściach świata. Jaka to roślina? (1 pkt).
9. Wyraz „manna”, brzmiący podobnie niemal we wszystkich językach europejskich wywodzi się od
hebrajskiego „man” co znaczy – dar niebios. Była ona tajemniczym pokarmem który spadł z nieba
aby nakarmić Izraelitów wędrujących po pustyni pod wodzą Mojżesza. Do dziś stanowi ona pokarm
ludów kamiennej pustyni Azji południowej i północnej Afryki. Są to fragmenty plechy pewnego
organizmu, porywane podczas suszy przez wiatr i przenoszone na znaczne odległości. Opadają one
na ziemię w postaci tzw. mannowego deszczu. Pęczniejąc pod wpływem wilgoci zawartej w mgle
lub deszczu tworzą drobne ziarenka wielkości grochu. Jest to ich sposób rozmnażania. Podaj do
jakiej grupy należy opisany organizm. (1 pkt).
10. W południowej Europie w tym również w Polsce rośnie roślina o intensywnym zapachu. Dorasta do
1m wysokości. Jej zapach związany jest z obecnością bardzo licznych zbiorniczków na liściach i
łodydze wypełnionych lotnym olejkiem, Podczas ciepłej, suchej pogody olejek wydziela się na
zewnątrz tworząc wokół rośliny wyraźnie dostrzegalny obłoczek. Olejek jest łatwopalny, zdarza się
więc że podczas upałów zapala się. Roślina ta posiada tradycyjną nazwę „gorejący krzak Mojżesza”.
Podaj prawidłową nazwę tej rośliny.(1 pkt).
11. Rozmaite części organizmu, zarówno u ludzi, jak i u zwierząt, otrzymały swoje nazwy od
przedmiotów, które przypominają wyglądem lub funkcją. Poniżej podano
5 pospolitych terminów anatomicznych, dla których należy podać w jakim miejscu naszego ciała
znajdują się te narządy lub ich części.
łopatka
miedniczka
przedsionek
soczewka
trąbka
(5 pkt.)
12. W kolumnie A zapisano chemiczne nazwy witamin, a w kolumnie B efekty ich niedoboru
w organizmie człowieka.
Kolumna A
Kolumna B
1. kalcyferol
2. retinol
3. kobalamina
4. biotyna
a. niedokrwistość
b. krzywica
c. kurza ślepota
d. stany zapalne skóry
Zaznacz właściwe zestawienie witamin i efektów ich niedoboru . (2 pkt.)
13. Obok podanego opisu wpisz w miejsce kropek literę oznaczającą narząd, którego dotyczy.
A
B
C
D
1. Uczestniczy w tworzeniu mocznika.
2. Wytwarza kwas solny aktywujący enzymy.
3. Prawidłowe funkcjonowanie tkanki mięśniowej budującej ten narząd wymaga obecności
magnezu.
4. Składnikiem barwnika komórek siatkówki występującej w tym narządzie jest witamina A.
(2 pkt.)
14. Do opisu najczęstszych chorób układu pokarmowego dopasuj odpowiednią nazwę schorzenia.
1. Choroba ta związana jest z uszkodzeniem ściany przewodu pokarmowego, sięgającym aż do
błony mięśniowej, może być spowodowana nadmierną ilością lub aktywnością tzw. czynników
agresji między innymi: kwasu solnego, pepsyny.
2. Polega na występowaniu zaburzeń w składzie żółci, prowadzących do powstania złogów. Głównym
składnikiem tych złogów są: wapń, cholesterol, barwniki żółciowe.
3. Schorzenie to występuje głównie u dzieci, charakteryzuje się zaburzeniem wchłaniania glutenu.
4. Do zarażenia się tą chorobą dochodzi często drogą pokarmową. W wyniku infekcji wirusami dochodzi do
reakcji o charakterze odpornościowym, co może prowadzić do marskości wątroby.
Wirus występuje w wielu odmianach, m.in. A,B,C,D
(4 pkt.)
15. Rozpoznaj rośliny i zwierzęta – podaj pełną, polską nazwę gatunkową (4 pkt.):
A)
B)
C)
D)