Konspekt ze szkolenia dotyczący czynności lekarza sądowego
advertisement
LEKARZE SĄDOWI Kwestie dotyczące lekarzy sądowych reguluje: Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym (2007 r., Nr 123 poz. 849 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie wzoru zaświadczenia wystawianego przez lekarza sądowego oraz wzoru rejestru wystawionych zaświadczeń (Dz. U. 2008 r., Nr 14 poz. 86 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 stycznia 2008 r. w sprawie wynagrodzenia przysługującego lekarzowi sądowemu i trybu finansowania tego wynagrodzenia oraz zwrotu kosztów dojazdu, a także wzoru zestawienia wystawionych zaświadczeń (Dz. U. 2013 r., poz. 467, z późn. zm.). Przepisy regulujące poszczególne procedury sądowe (np. art. 117 § 2a kpk). Usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby oskarżonych, świadków, obrońców, pełnomocników i innych uczestników postępowania, których obecność była obowiązkowa lub którzy wnosili o dopuszczenie do czynności, będąc uprawnionymi do wzięcia w niej udziału, wymaga przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie, wystawionego przez lekarza sądowego (art. 117 § 2a kpk). Lekarz sądowy wystawia zaświadczenia potwierdzające zdolność albo niezdolność do stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu uprawnionego uczestników postępowania z powodu choroby, zwane dalej "zaświadczeniami", na obszarze właściwości danego sądu okręgowego (art. 2 ust. 2 ustawy o lekarzu sądowym). przepisy określają jaki dokument i przez kogo ma być wystawiony. ZASADY WYKONYWANIA CZYNNOŚCI LEKARZA SĄDOWEGO. Lekarzem sądowym w rozumieniu ustawy jest lekarz, z którym prezes sądu okręgowego zawarł umowę o wykonywanie czynności lekarza sądowego. Lekarz sądowy przy wykonywaniu czynności związanych z wydawaniem zaświadczeń korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Prezes sądu okręgowego określa liczbę lekarzy sądowych dla obszaru właściwości sądu okręgowego, mając na uwadze zapewnienie na tym obszarze dostępu do lekarza sądowego. Prezes sądu okręgowego zwraca się z pisemnym wnioskiem do właściwej okręgowej rady lekarskiej o przekazanie listy kandydatów na lekarzy sądowych, określając liczbę lekarzy w danych specjalnościach. Okręgowa rada lekarska, w terminie 90 dni od dnia otrzymania wniosku, przekazuje prezesowi sądu okręgowego listę kandydatów na lekarzy sądowych wraz z rekomendacjami. Liczba lekarzy sądowych w okręgu Sądu Okręgowego w Kielcach 4 września 2015 roku Lekarzem sądowym może zostać lekarz, który spełnia następujące warunki: 1) 2) 3) 4) 5) 6) ma prawo wykonywania zawodu lekarza na terytorium RzeczypospolitejPolskiej; ma pełną zdolność do czynności prawnych; nie był karany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe; ma nieposzlakowaną opinię; uzyskał rekomendację okręgowej rady lekarskiej; ma tytuł specjalisty lub specjalizację I lub II stopnia. 2. Lekarzem sądowym nie może zostać lekarz, wobec którego jest prowadzone postępowanie (art. 5 ust 2 ustawy): 1) 2) 3) o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe; związane z niedostatecznym przygotowaniem zawodowym; w przedmiocie niezdolności do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia. ROZWIĄZANIE UMOWY O WYKONYWANIE CZYNNOŚCI LEKARZA SĄDOWEGO Okręgowa rada lekarska zobowiązana jest do niezwłocznego przekazania prezesowi sądu okręgowego informacji, które mogą mieć wpływ na wykonywanie czynności lekarza sądowego, w szczególności o podjętych uchwałach w przedmiocie pozbawienia prawa wykonywania zawodu, zawieszenia w prawie wykonywania zawodu albo ograniczenia wykonywania określonych czynności medycznych bądź zakończonych i prowadzonych postępowaniach karnych lub dotyczących odpowiedzialności zawodowej. Lekarz sądowy jest obowiązany niezwłocznie poinformować prezesa sądu okręgowego o niespełnianiu warunku w postaci posiadania prawa do wykonywania zawodu lekarza, o utracie pełnej zdolności do czynności prawnych oraz niespełnianiu warunku w postaci niekaralności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, a także o prowadzonych postępowaniach, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy. W przypadku uzyskania takich informacji prezes sądu okręgowego rozwiązuje umowę o wykonywanie czynności lekarza sądowego ze skutkiem natychmiastowym. W razie powzięcia uzasadnionych wątpliwości co do rzetelności zaświadczenia wystawionego przez lekarza sądowego prezes sądu okręgowego może rozwiązać umowę o wykonywanie czynności lekarza sądowego ze skutkiem natychmiastowym. PRZESŁANKI WYSTAWIENIA I TREŚĆ ZAŚWIADCZENIA LEKARSKIEGO. CZAS I MIEJSCE WYSTAWIENIA ZAŚWIADCZENIA (art. 12 ustawy) Lekarz sądowy wystawia zaświadczenia w miejscach, dniach i godzinach ustalonych na podstawie umowy o wykonywanie czynności lekarza sądowego (art. 12. ust. 1 ustawy); Właściwy do wystawienia zaświadczenia jest lekarz sądowy objęty wykazem lekarzy sądowych dla obszaru danego sądu okręgowego, właściwego dla miejsca pobytu uczestnika postępowania. Jeżeli stan zdrowia uczestnika postępowania uniemożliwia stawienie się na badanie, lekarz sądowy przeprowadza i wydaje zaświadczenie w miejscu pobytu tej osoby. badanie PODSTAWY WYSTAWIENIA ZAŚWIADCZENIA Zaświadczenie może być wystawione po okazaniu wezwania lub zawiadomienia organu uprawnionego bądź po złożeniu oświadczenia o otrzymaniu wezwania lub zawiadomienia i okazaniu dokumentu potwierdzającego tożsamość. Ustawa określa wyraźnie i wynika to też z treści zaświadczenia, iż regułą winno być wystawianie zaświadczenia w oparciu o osobiste badanie przeprowadzone przez lekarza sądowego, zaś odstąpienie od tego winno należeć do wyjątków i mieć miejsce tylko w przypadkach podanych w ustawie (tak art. 11 ustawy - „Lekarz sądowy wystawia zaświadczenie po uprzednim osobistym zbadaniu uczestnika postępowania i po zapoznaniu się z dostępną dokumentacją medyczną”). Uczestnik postępowania jest obowiązany przedstawić lekarzowi sądowemu posiadaną dokumentację medyczną z przebiegu swojego leczenia. Zakłady opieki zdrowotnej oraz lekarze udzielający świadczeń zdrowotnych są obowiązani niezwłocznie, na żądanie lekarza sądowego, udostępnić mu dokumentację medyczną z przebiegu leczenia osoby ubiegającej się o zaświadczenie. Możliwość odstąpienia od osobistego badania tylko w sytuacji wskazanych w art. 12 ust.4 ustawy tj. w przypadku: a. pobytu uczestnika postępowania w szpitalu, b. pobytu w hospicjum stacjonarnym, c. pobytu w innym zakładzie opieki zdrowotnej, przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu. Tylko w tych przypadkach lekarz sądowy może wydać zaświadczenie na podstawie udostępnionej dokumentacji, bez osobistego badania uczestnika postępowania Przyczyna odstąpienia od osobistego badania musi być wskazana w zaświadczeniu. Wyrok SN z dnia 02.06.2010 roku w sprawie V KK 376/09 - prawo do odstąpienia od osobistego badania w oparciu o przepis art. 12 ust. 4 może dotyczyć też cudzoziemców. Wprawdzie ustawa z 2007 r. o lekarzu sądowym nie przewiduje specjalnego trybu wystawiania zaświadczenia o stanie zdrowia dla cudzoziemców przebywających poza granicami, wydaje się wszakże, że istnieje w tym wypadku możliwość skorzystania z uregulowania przewidzianego w art. 12 ust. 4 tej ustawy i wydanie zaświadczenia przez lekarza sądowego na podstawie udostępnionej mu dokumentacji lekarskiej. WNIOSKI Zaświadczenie może mieć treść pozytywną lub negatywną (uczestnik może lub nie może stawić się na wezwanie sądu). Usprawiedliwienia niestawiennictwa na wezwanie organu procesowego, uzasadnionego chorobą, nie można dokonać zaświadczeniem dowolnego lekarza, a jedynie zaświadczeniem lekarza sądowego. Lekarz sądowy stwierdza bowiem nie tylko stan zdrowia osoby wezwanej, ale także ocenia czy stwierdzone schorzenie rzeczywiście uniemożliwia stawiennictwo (bo zagrażałoby to zdrowiu osoby wezwanej lub uprawnionej do udziału w czynności procesowej). Wymóg przedłożenia zaświadczenia istnieje zarówno wtedy, gdy uczestnik postępowania leczy się ambulatoryjnie, jak również gdy przebywa w szpitalu (w tym ostatnim przypadku można odstąpić od osobistego badania). SA w Katowicach w sprawie II AKz 226/09 Samo przedłożenie zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego niezdolność do pracy w celu usprawiedliwienia nieobecności na wezwanie Sądu nie jest wystarczające. W takim wypadku konieczne jest stwierdzenie przez uprawnionego lekarza, że dana osoba nie może stawić się w określonym dniu na wezwanie. Nie każda bowiem choroba, a nawet nie każda hospitalizacja uzasadniają usprawiedliwienie niestawiennictwa na wezwanie, ale takie tylko, które stanowią chorobę obłożną, bądź wynikającą z nagłego i poważnego pogorszenia zdrowia, wymagającego niezwłocznego poddania się leczeniu szpitalnemu. Lekarz sądowy nie weryfikuje ustaleń innego lekarza, lecz dokonuje ustaleń samodzielnie w oparciu o osobiste badanie oraz dostępną dokumentację. Do najczęstszych uchybień należy wystawienie zaświadczenia przez lekarza sądowego, stwierdzającego brak możliwości stawienia się na wezwanie organu procesowego, pomimo nieprzeprowadzenia badania i oparcie się tylko na dokumentacji (niejednokrotnie ograniczającej się do zaświadczenia L4) oraz tłumaczenie faktu odstąpienia od osobistego badania tym, iż osoba dysponuje zaświadczeniem o niezdolności do pracy. Takie zaświadczenie winno być zweryfikowane, poprzez zażądanie wyjaśnień od lekarza sądowego, co do podstaw jego wystawienia. Orzecznictwo SA i SN nakazuje przeprowadzenie w takich przypadkach przynajmniej czynności sprawdzających. Zdarza się też, że taki dokument uznany zostanie za niewiarygodny, bo wystawiony bez zachowania trybu przewidzianego dla wystawiania zaświadczeń i bez zachowania procedury jaka powinna poprzedzić to wystawienie. Podstawa do takiej oceny może być dowód z opinii biegłego na okoliczność stanu zdrowia uczestnika postępowania i jego możliwości udziału w tym postepowaniu. Taki dowód będzie dla organu procesowego rozstrzygający. Art. 17 ustawy Organ uprawniony może podjąć niezbędne czynności sprawdzające dla zweryfikowania rzetelności zaświadczenia. W razie wątpliwości co do rzetelności wystawionego przez lekarza sądowego zaświadczenia organ uprawniony niezwłocznie zawiadamia właściwego prezesa sądu okręgowego, prokuraturę i okręgową radę lekarską. Nawet zaświadczenie w odpowiedniej formie (druk), wystawione przez uprawnioną osobę, z zachowaniem wymaganych procedur, może być kwestionowane przez strony. Jego weryfikacja przez sąd będzie jednak miała miejsce absolutnie wyjątkowo i tylko przy ujawnieniu się jakichś szczególnych, uzasadniających to okoliczności. I W orzecznictwie zasadnie podkreśla się, że żaden pogląd lekarza nie ma waloru decyzji, wiążącej organy procesowe, jest to bowiem jedynie przesłanka decyzji tych organów (zob. SA w Krakowie II AKz 95/92, KZS 1992, z. 3-9, poz. 90); II Zaświadczenia lekarskie, określone w art. 117 § 2a k.p.k., podlegają swobodnej ocenie, co jednak nie oznacza, iż mogą być one traktowane z góry jako niewiarygodne. LEX nr 1356736 II AKzw 588/09 postanow. s.apel. w Krakowie 2009-06-30 Skoro skazany należycie usprawiedliwił swe niestawiennictwo na posiedzeniu, a prawdziwości tego usprawiedliwienia nie podważono, to sąd okręgowy nie powinien był rozpoznawać sprawy, bo czyniąc to, naruszał prawo skazanego do udziału w posiedzeniu i do obrony swej wolności (art. 117 § 2-2a k.p.k.). Przedłożenie zaświadczenia lekarza sądowego, uprawnionego do oceny zdolności wezwanego do stawienia się przed sądem, nie może być ignorowane, ani dowolnie kwestionowane, jak to Sąd Apelacyjny stwierdził dawno temu w postanowieniu z dnia 11 maja 1994 roku (KZS 5/94 poz. 25). Gdy bez stwierdzenia niewiarygodności takiego zaświadczenia ignoruje się je, jest to naruszenie prawa przez sąd. WYNAGRODZENIE LEKARZA SĄDOWEGO Przyznanie i wypłata wynagrodzenia. Art. 18 ustawy Lekarzowi sądowemu przysługuje wynagrodzenie za każde wydane zaświadczenie. W przypadku konieczności dojazdu do miejsca pobytu uczestnika postępowania lekarzowi sądowemu przysługuje zwrot kosztów dojazdu na zasadach określonych w przepisach dotyczących pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 stycznia 2008 roku w sprawie wynagrodzenia przysługującego lekarzowi sądowemu, zwrotu kosztów dojazdu i wzoru zestawienia wystawionych zaświadczeń. Za wystawienie zaświadczenia, w wysokości 100 zł. Lekarz sądowy sporządza zestawienie wystawionych zaświadczeń, za każdy miesiąc kalendarzowy. Do zestawienia należy dołączyć dokumenty potwierdzające koszty dojazdu do miejsca pobytu uczestnika postępowania. lekarzowi sądowemu przysługuje wynagrodzenie Wzór zestawienia stanowi załącznik do rozporządzenia. Zestawienie wraz z właściwymi dokumentami potwierdzającymi wydanie zaświadczenia oraz dokumentami, są przekazywane przez lekarza sądowego organowi kierującemu gospodarką finansową sądu okręgowego w formie pisemnej. W terminie 14 dni od otrzymania dokumentów organ kierujący gospodarką finansową sądu okręgowego stwierdza ich prawidłowość lub wskazuje zastrzeżenia i występuje o ich uzupełnienie albo skorygowanie. W terminie 30 dni od dnia otrzymania wszystkich prawidłowo sporządzonych dokumentów następuje wypłata wynagrodzenia oraz zwrot kosztów dojazdu do miejsca pobytu uczestnika postępowania. Wstrzymanie wypłaty wynagrodzenia. art. 19 ust. 1 ustawy Prezes sądu okręgowego, na wniosek organu uprawnionego, wstrzymuje wypłatę wynagrodzenia: - w razie uzasadnionych wątpliwości co do rzetelności zaświadczenia wystawionego przez lekarza sądowego; - jeżeli zaświadczenie nie zawiera wszystkich wymaganych elementów. art. 20. Za wystawienie zaświadczenia poświadczającego nieprawdę co do okoliczności usprawiedliwiającej niestawiennictwo nie przysługuje wynagrodzenie. INNE OBOWIĄZKI LEKARZA SĄDOWEGO (art. 15 i 16 ustawy) Lekarz sądowy prowadzi, w formie pisemnej, odrębnie na każdy rok kalendarzowy, rejestr wystawionych zaświadczeń. Wzór rejestru określony jest rozporządzeniem z dnia 15.01.2008 r. (dane tam wpisywane wynikają z ustawy o lekarzu sądowym, m.in. co do przyczyny odstąpienia od osobistego badania uczestnika postępowania w przypadku, o którym mowa w art. 12 ust. 4. Lekarz sądowy ma obowiązek udostępnić rejestr na żądanie prezesa sądu okręgowego, sądu lub prokuratora. Po zakończeniu roku kalendarzowego, a także w razie rozwiązania umowy o wykonywanie czynności lekarza sądowego, lekarz sądowy niezwłocznie przekazuje rejestr do właściwego sądu okręgowego. Rejestr jest przechowywany we właściwym sądzie okręgowym przez 15 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło przekazanie. WYKAZ LEKARZY SĄDOWYCH Prezes sądu okręgowego prowadzi wykaz lekarzy sądowych dla obszaru właściwości danego sądu okręgowego. W wykazie lekarzy sądowych zamieszcza się imię i nazwisko lekarza sądowego, wraz z numerem telefonu, numer prawa wykonywania zawodu, informację o specjalizacji, terminie rozpoczęcia i zakończenia wykonywania czynności lekarza sądowego oraz miejscu, dniach i godzinach przyjęć. Prezes sądu okręgowego przekazuje wykaz lekarzy sądowych prezesom sądów rejonowych, prezesom sądów apelacyjnych oraz Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego, prokuraturze, komendom i komisariatom policji, innym organom uprawnionym do prowadzenia dochodzeń oraz okręgowej radzie adwokackiej i radzie okręgowej izby radców prawnych, właściwym dla obszaru właściwości danego sądu okręgowego. Taki wykaz przesyłany jest także właściwej okręgowej radzie lekarskiej. Informacje o miejscach, dniach i godzinach przyjęć lekarzy sądowych, wraz z ich imieniem i nazwiskiem oraz numerem telefonu, wywiesza się na tablicach ogłoszeń w siedzibach podmiotów, o jakich wyżej mowa, a także w miejscach wykonywania zawodu lekarza przez lekarzy sądowych. Wykaz lekarzy sądowych jest prowadzony w formie pisemnej. Dodatkowo wykaz może być prowadzony w formie elektronicznej i udostępniony na ogólnodostępnej stronie internetowej sądu okręgowego.
