CIĄŻA

CIĄŻA
Opracowanie: Anna Sroka
Źródło:
www.ratownictwomedyczne.friko.pl
Zagadnienia
Objawy ciąży
 Rozwój płodu w łonie matki –
organogeneza
 Nagłe zagrożenia w czasie ciąży

Objawy ciąży
Możliwe objawy ciąży






Poranne nudności

Częste oddawanie moczu 
Wzmożony apetyt

Zawroty głowy

Zaparcia

U kobiet palących –

niechęć do palenia
2-8 tyg. po zapłodnieniu
6-8 tyg. po zapłodnieniu
Pierwszy trymestr
Pierwszy trymestr
Pierwszy trymestr
Pierwszy trymestr
Prawdopodobne oznaki ciąży





Amenorrhea (brak miesiączki)
Zwykle okres całej ciąży
Rozpulchnienie macicy i szyjki
2-8 tygodni po zapłodnieniu
Powiększenie macicy i brzucha
8-12 tydzień
Powiększenie, mrowienie i przeczulica w piersiach
Kilka dni po zapłodnieniu
Zmiany zabarwienia błony śluzowej pochwy
Pierwszy trymestr
Prawdopodobne oznaki ciąży




Niebieskie i różowe linie (rozstępy) na piersiach i na
brzuchu
Pierwszy trymestr
Zaciemnienie aureoli (obszar wokół sutka)
Pierwszy trymestr
Zaciemnienie linii białej od pępka do wzgórka
łonowego
4 lub 5 miesiąc
Występujące z przerwami bezbolesne skurcze
Wczesna ciąża
Pewne objawy ciąży



Wizualizacja embrionu
lub pęcherzyka poprzez
USG
Czynność serca płodu
Ruchy płodu
wyczuwalne poprzez
powłoki brzuszne

4-6 tygodni po
zapłodnieniu

w 10-20 tygodniu
w zależności od aparatu

po 16 tygodniach
Rozwój płodu w łonie matki
Rozwój płodu


Zapłodnienie - połączenie się plemnika i komórki jajowej
Bruzdkowanie - segmentacja, kolejne podziały jaja w pierwszym
etapie rozwoju zarodkowego na coraz mniejsze komórki, aż do powstania
blastuli; w czasie bruzdkowania ani masa zarodka, ani objętość nie
wzrastają.

Gastrulacja - proces przekształcania się zarodka ze stadium blastuli w
gastrulę; polega na przemieszczaniu się komórek w obrębie zarodka i
wyodrębnieniu listków zarodkowych, początkowo 2 - ektodermy i
endodermy, następnie także trzeciego - mezodermy.

Organogeneza - tworzenie się i rozwój narządów w okresie życia
zarodkowego
I trymestr ciąży

Układ krążenia płodu.
Czynność serca płodu pojawia się około 22 dnia po
zapłodnieniu. W 7- 8 tygodniu ciąży można badać
serce ultrasonograficznie. U zarodka czynność serca
wynosi około 65 uderzeń na minutę. W 10 tygodniu
ciąży wynosi maksymalnie 175 uderzeń na minutę.
Niekiedy silne napięcie emocjonalne matki wpływa
na pracę serca płodu. Tworzenie elementów krwi
odbywa się głównie w pęcherzyku żółtkowym,
grasicy, śledzionie, wątrobie.
I trymestr ciąży

Układ oddechowy.
Zalążek płuc pojawia się już w 3-4 milimetrowym
zarodku. Powstaje z tzw. uchyłku prajelita. Między 4
a 16 tygodniem powstają drogi oddechowe
prowadzące do obwodowych oskrzelików. Ruchy
oddechowe pojawiają się u płodu wcześnie. Na
początku są one jednak płytkie i nierytmiczne. Ich
liczbę i rodzaj można określić w badaniu
ultrasonograficznym jako wyraz dobrostanu płodu.
I trymestr ciąży

Układ pokarmowy.
Płód przez cały okres ciąży żywi się korzystając z
aminokwasów i cukrów matki. Przewód pokarmowy
powstaje z entodermy – czyli wewnętrznej warstwy
komórek zarodka. Początkowo przewód pokarmowy,
to tylko zakończona ślepo z obydwu stron rura.
Otwór odbytowy powstaje dopiero w 3 miesiącu.
Otwór jamy ustnej pojawia się w 4 tygodniu życia
płodowego. W 5 tygodniu formuje się język.
I trymestr ciąży

Układ nerwowy.
Od 3 tygodnia rozpoczyna się rozwój układu
nerwowego. Cewa nerwowa biegnąca wzdłuż
kręgosłupa zarodka, powstaje z ektodermy
zewnętrznej warstwy komórek zarodka. Do 10
tygodnia ciąży trwa niebezpieczny okres dużej
wrażliwości na teratogeny- substancje
hamujące rozwój płodu.
Środki teratogenne












Papierosy
Androgeny (testosteron)
Leki przeciwdrgawkowe (fenobarbital)
Leki przeciwtarczycowe (metamizol)
Kortykosteroidy
Lit
Duże dawki witaminy A
Kokaina
Etanol
Chemioterapeutyki (streptomycyna)
Leki przeciwnowotworowe (metotreksat)
Inhibitory ACE (kaptpopril)
II trymestr ciąży


Układ krążenia płodu.
Po 5 miesiącu, funkcje krwiotworzenia przejmuje
szpik płodu.
Układ oddechowy.
Od 25 tygodnia życia płodowego powstają
pęcherzyki płucne. Proces kształtowania układu
oddechowego kończy się dopiero po urodzeniu, gdy
do płuc dziecka po raz pierwszy dostaje się
powietrze.
II trymestr ciąży

Układ pokarmowy.
Odruch połykania i ruchy perystaltyczne (ruchy
przełyku i jelit przesuwające strawiony pokarm)
pojawiają się u płodu w drugiej połowie ciąży. Ze
złuszczonych komórek nabłonkowych przewodu
pokarmowego płodu i z elementów płynu
owodniowego, powstaje w jelitach płodu smółka.
Jeśli płód wydala smółkę przed porodem, wody
płodowe zabarwione są na zielono.
II trymestr ciąży


Układ moczowy płodu.
Nerki płodu podejmują czynność w 14 tygodniu
ciąży. Obecność moczu w pęcherzu moczowym jest
łatwo zauważalna w ocenie ultrasonograficznej.
Układ nerwowy.
Układ nerwowy płodu dojrzewa. Od 6 miesiąca ciąży
drogi nerwowe ochrania tzw. osłonka mielinowa.
Proces mielinizacji trwa jeszcze u noworodka.
Mielinizacja polega na pokrywaniu nerwów otoczką
zbudowaną z substancji nie przewodzącej
elektryczności. Przyspiesza to przewodzenie
impulsów elektrycznych przepływających nerwami
dziecka.
III trymestr ciąży

Układ krążenia płodu:
Warunki w których żyje płód, można porównać do warunków
na dużych wysokościach. U dorosłego człowieka wysycenie
tlenem krwi wynosi w warunkach normalnych 95%. Krew w
żyle pępowinowej płodu jest wysycona tlenem w 50 - 60%.
Do płodu dociera mało tlenu. Płód „ratuje się” większą ilością
hemoglobiny o dużej zdolności wychwytu tlenu (HbF).
Krwinki zawierające hemoglobinę HbF mają większe
powinowactwo do tlenu i obumierają szybciej. Płód
donoszony ma około 300 ml krwi, co stanowi około 8 - 10 %
masy ciała. Liczbę erytrocytów płodu w ostatnich dniach ciąży
szacuje się na około 5 milionów na centymetr sześcienny.
Poziom HbF w 35 tygodniu ciąży wynosi 95% hemoglobiny
całkowitej płodu. Tuż przed porodem poziom HbF spada do
60%. Krew płodu stopniowo uzupełniana jest hemoglobiną
dorosłych.
III trymestr ciąży


Układ oddechowy.
Między 30 a 32 tygodniem ciąży powstają warunki
dla funkcjonowania wymiany gazowej. Płuca są
jednak małe, zapadnięte. Ruchy oddechowe pojawiają
się u płodu wcześnie lecz są płytkie i nierytmiczne.
Liczbę i rodzaj ruchów oddechowych płodu można
określić w badaniu ultrasonograficznym. Wynik USG
mówi o kondycji płodu. Produkowany jest surfaktant
niezbędny dla prawidłowej pracy płuc.
Układ pokarmowy.
Po 28 tygodniu ciąży zestaw enzymów trawiennych
jest wystarczający do trawienia pokarmu.
Wysokość dna macicy







koniec 16 tygodnia - 1-2 palce ponad spojeniem
łonowym
koniec 20 tygodnia - 2-3 palce poniżej pępka
koniec 24 tygodnia - na wysokości pępka
koniec 28 tygodnia - 2-3 palce powyżej pępka
koniec 32 tygodnia - w połowie odległości pomiędzy
pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym (dolna część
mostka)
koniec 36 tygodnia - przylega do łuków żebrowych
38 -40 tydzień – dno macicy obniża się (jedna z
oznak zbliżającego się porodu)
Nie spać!!!
Zagrożenia dla życia matki i płodu
Poronienia

Utrata jaja płodowego przed upływem 22
tygodnia ciąży – najczęściej występuje w
ciągu pierwszych 10 tygodni
Poronienia - przyczyny





wysoka lub niska temperatura otoczenia lub jej
gwałtowne zmiany (np. zmiany klimatu, praca
w warunkach ekstremalnych)
gwałtowne zmiany ciśnień ( np. start i
lądowanie samolotu )
promieniowanie jonizujące
przebywanie w polu elektromagnetycznym
długotrwałe wibracje i wstrząsy
Poronienia - przyczyny











długotrwały stres
nieprawidłowe poziomy wydzielania hormonów
nieprawidłowa budowa komórek rozrodczych ( jajo, plemnik )
nieprawidłowa budowa rozwijającego się jaja płodowego,
którego przyczyną są wady chromosomalne ( jednorazowe )
wady lub niedorozwój wrodzony macicy
nabyte uszkodzenia narządu rodnego, których przyczyną mogą
być częste wcześniejsze aborcje, lub niewłaściwie leczone
stany zapalne
czynny stan zapalny w pochwie
leki zażywane z powodu choroby
choroby odzwierzęce u kobiety
choroby zakaźne występujące u kobiety w trakcie trwania
ciąży
obumarcie ( zanik funkcji życiowych ) jaja płodowego
Poronienia - objawy

Poronienie zagrażające


Plamienia, krwawienie z pochwy
Dolegliwości bólowe w podbrzuszu
W badaniu stwierdza się prawidłowość budowy jaja
płodowego – wymaga dalszych badań
hormonalnych
Poronienia - objawy

Poronienie w toku



nieodwracalnie prowadzi do utraty ciąży
bardzo silne bóle w podbrzuszu
krwawienie szybko narasta
Objawy te są związane z rozwieraniem się szyjki
macicy, której kanał poszerza się i umożliwia
wydalenie jaja płodowego.
Poronienie - postępowanie


zagrażające - leżenie i leczenie
farmakologiczne, a po ustaniu objawów
badania diagnostyczne
w toku - skierowanie do oddziału
ginekologicznego, w celu wykonania tam w
znieczuleniu ogólnym zabiegu oczyszczenia
macicy
Ciąża pozamaciczna (ektopowa)




Rozwój jaja płodowego poza jamą macicy (w
jajowodzie, szyjce macicy, na jajniku, w jamie
brzusznej)
Pęknięcie jajowodu
Poronienie jajowodowe (trąbkowe)
Zapalenie otrzewnej
Ciąża ektopowa - objawy






Wywiad: w przeszłości nieregularne
miesiączki (brak, lub opóźnione)
Bóle brzucha, tkliwość szyjki i przydatków
Krwawienie z pochwy
Objawy ciąży (jak wcześniej)
Bóle promieniujące do prawego barku
(podrażnienie otrzewnej)
Tachykardia, hipotonia, omdlenia (pęknięcie
ciąży pozamacicznej)
Ciąża ektopowa - postępowanie




Laparoskopia i usunięcie ciąży ektopowej
Metotreksat
Salpingocenteza (przezpochwowe nakłucie i
aspiracja pęcherzyka ciążowego)
W niektóych przypadkach – intensywna
terapia płynowa, transfuzje uzupełniające
Łożysko przodujące





Fragment łożyska rozwija się w dolnym segmencie
macicy
Nagłe krwawienie jasną krwią, bez dolegliwości
bólowych, brzuch miękki
ułożyć ciężarną na wznak z uniesioną miednicą i
uniesionym prawym bokiem
przewieźć do szpitala ginekologicznego w pozycji jak
we wstrząsie, ewentualnie w ułożeniu na lewym boku
przewozić możliwie bez wstrząsów pod opieką
lekarza
Łożysko przedwcześnie odklejone




Odklejenie się łożyska po 20 tygodniu ciąży, a
przed rozpoczęciem III okresu porodu
Krwawienie, ból, twardy brzuch, objawy
zagrożenia ze strony płodu (zaburzenia FHR),
objawy wstrząsu
ułożyć ciężarną na wznak z uniesioną
miednicą i uniesionym prawym bokiem
przewieźć w pozycji leżącej na oddział
ginekologiczny pod opieką lekarza
Nadciśnienie tętnicze w ciąży
PIH

Zahamowanie wzrostu płodu
Niewydolność łożyska
Przedwczesne odklejenie się łożyska
Zamartwica wewnątrzmaciczna

Stan przedrzucawkowy i rzucawka



Nadciśnienie w ciąży

Postępowanie


Ciągłe leczenie podwyższonego ciśnienia i innych
zaburzeń przez całą ciążę
Gdy płód osiągnie wystarczającą dojrzałość należy
rozważyć wcześniejsze ukończenie ciąży
Objawy – EPH-gestoza




EPH-gestoza: obrzęki (oedema), białkomocz (proteinuria),
nadciśnienie (hypertensio)
Stan przedrzucawkowy: błyski przed oczami, szum w
uszach, bóle głowy, ubytki w polu widzenia, bóle brzucha,
nudności, wymioty, niepokój ruchowy, obrzęki podudzi,
nadciśnienie > 160/110 mm Hg; białkomocz (5g/l/24h);
skąpomocz (<400ml/24h)
Rzucawka: nagłe, uogólnione napady drgawek z utratą
przytomności, często bezdech, najczęściej jest następstwem
stanu przedrzucawkowego (obrzęk mózgu, encefalopatia) –
leczenie natychmiastowe – diazepam, thiopental –
ew.intubacja, zwiotczenie, RKO
Zespół HELLP –niedokrwistość hemolityczna, podwyższone
wartości enzymów wątrobowych, małopłytkowość
EPH-gestoza - postępowanie


Ochronić przed niebezpieczeństwem zranień,
urazów w wyniku drgawek
Przewieźć ostrożnie w pozycji leżącej po
ustąpieniu napadu drgawek. Jeśli to możliwe
należy wyeliminować bodźce wzrokowe i
słuchowe, które mogą wywołać kolejne
napady drgawek
Dziękuję za uwagę