dr Paweł Dziekański JST jako środowisko stymulowania

dr Paweł Dziekański
JST jako środowisko stymulowania innowacyjnego rozwoju
w warunkach kryzysu gospodarczego. Jak być regionem
innowacyjnym? Jak finansować innowacje?
Współczesna gospodarka poddana jest presji ciągłej zmiany i nietrwałości (bądź
krótkotrwałości). Te dwie cechy stały się dominujące w dzisiejszym świecie, nie
tylko w sferze ekonomii i gospodarki. Ich dominacja sprawiła, iż każdy podmiot
działający na globalnym rynku musi być przede wszystkim kreatywny, elastyczny,
innowacyjny i odporny na wahania koniunktury. Aktualne kierunki przemian w
gospodarce światowej zmierzają od gospodarki materiałochłonnej opartej na
ekonomii skali do gospodarki opartej na wiedzy.
Pytanie o wzajemne relacje pomiędzy kryzysem a innowacyjnością to w istocie pytanie: kto ma większą motywację do rozwoju – ten, kto ma zapewnione cieplarniane
warunki, czy ten który ma pod górkę?
Władze i administracja samorządowa spełniają istotna role w regionalnych systemach
innowacji tworząc ekonomiczne, techniczne i organizacyjne warunki rozwoju
opartego na wiedzy. Mogą one oddziaływać na proinnowacyjne zachowania
przedsiębiorców i mieszkańców poprzez:
 tworzenie innowacyjnego klimatu (trójkąt rozwoju, innowacji – bieznes –
administracja - szkolnictwo;
 ustalanie nowatorskich celów trwałego rozwoju gminy;
 proinnowacyjne zamówienia publiczne;
 zapewnianie przedsiębiorcom dostępu do informacji (system informacji
publicznej);
 wdrażanie innowacji w urzędzie;
 tworzenie nowoczesnej infrastruktury elektronicznej;
 rozwijanie idei partnerstwa publiczno-prywatnego oraz propagowanie współpracy
miedzy różnymi jednostkami
Skuteczne wdrożenie idei trójkąta wiedzy zakłada pełne wykorzystanie potencjału
do tworzenia synergii między regionami, uniwersytetami i przedsiębiorstwami.
Decydenci na poziomie regionalnym muszą być w pełni świadomi potencjalnych
korzyści jakie niosą ze sobą działania na rzecz badań i innowacji dla wzrostu
gospodarczego danego regionu. Popyt na tego rodzaju działania może zaistnieć
tylko wtedy, gdy przedsiębiorstwa, uniwersytety, ośrodki badawcze i inne stosowne
instytucje będą świadome szans i zalet tych działań. Nadal świadomości ta jest zbyt
niska
Kryzys gospodarczy to doskonały czas, aby przyjrzeć się innowacjom w regionie i
ich rodzajom.






Jak wygląda sytuacja w czasach kryzysu?
Czy zła koniunktura to dobry moment na podejmowanie ryzyka innowacji? A
może w trakcie dekoniunktury wdrażanie nowości to o jeden krok za daleko?
Jacy aktorzy mają największy wpływ na decyzje? Kim są głowni gracze /
partnerzy realizujący założenia innowacji?
Co jest najważniejszym zasobem i jakie jest jego znaczenie dla rozwoju regionu
w obszarze konkretnej polityki publicznej?
Jakie są kluczowe obszary dla rozwoju innowacji w danym regionie? Jak
wygląda stopień innowacji w regionach?
Czy jest prowadzony monitoring innowacji i w jakim zakresie?
Innowacyjność = nowość + praktyczność
Innowacyjność = konkurencyjność + spójność + sprawność + nowość
+ praktyczność
G. S. Altshuller dostrzegał w innowacji konieczność zachodzenia procesów
twórczych i podkreślał związek innowacji z kreatywnością. Według niego innowacja
jest złożonym zjawiskiem i zbiorem umiejętności, odmiennym sposobem
organizowania, syntezy i wyrażania wiedzy, postrzegania świata i tworzenia nowych
idei, perspektyw, reakcji i produktów.
P. Drucker określił innowację jako szczególne narzędzie przedsiębiorców, za
pomocą którego ze zmiany czynią okazję do podjęcia nowej działalności
gospodarczej lub do świadczenia nowych usług. Twierdził, że innowacja jest
pojęciem ekonomicznym i społecznym, nie zaś technicznym.
Innowacje według podręcznika „Oslo Manual”
TYP INNOWACJI
INNOWACJA
PRODUKTOWA
OPIS INNOWACJI
Wprowadzenie wyrobu lub usługi, które są nowe lub znacząco udoskonalone w zakresie swych cech lub
zastosowań. Zalicza się tu znaczące udoskonalenia pod względem specyfikacji technicznych,
komponentów i materiałów, wbudowanego oprogramowania, łatwości obsługi lub innych cech
funkcjonalnych.
INNOWACJA
PROCESOWA
Wdrożenie nowej lub znacząco udoskonalonej metody produkcji lub dostawy. Do tej kategorii zalicza się
znaczące zmiany w zakresie technologii urządzeń oraz/lub oprogramowania. Innowacje w obrębie
procesów mogą mieć za cel obniżenie kosztów jednostkowych produkcji lub dostawy, podniesienie
jakości, produkcję bądź dostarczanie nowych lub znacząco udoskonalonych produktów. Przykładem
nowych metod produkcji jest wdrożenie nowych urządzeń automatyzujących proces produkcyjny w
ramach linii produkcyjnej czy wdrożenie wspomagania komputerowego na potrzeby opracowania i
rozwoju produktów.
INNOWACJA
ORGANIZACYJNA
Wdrożenie nowej metody organizacyjnej w przyjętych przez firmę zasadach działania, w organizacji
miejsca pracy lub w stosunkach z otoczeniem. Celem innowacji organizacyjnych może być osiągnięcie
lepszych wyników poprzez redukcję kosztów administracyjnych lub kosztów transakcyjnych,
podniesienie poziomu zadowolenia z pracy (a tym samym wydajności pracy), uzyskanie dostępu do
aktywów niebędących przedmiotem wymiany handlowej (takich jak nieskodyfikowana wiedza
zewnętrzna czy obniżenie kosztów dostaw).
INNOWACJA
MARKETINGOWA
Wdrożenie nowej metody marketingowej wiążącej się ze znacznymi zmianami w projekcie/konstrukcji
produktu lub w opakowaniu, dystrybucji, promocji lub strategii cenowej. Cechą wyróżniającą innowacje
marketingowe wśród innych zmian w zakresie instrumentarium marketingowego firmy jest to, że polegają
one na wdrożeniu metody marketingowej niestosowanej dotychczas przez daną firmę. Musi być ona
elementem nowej koncepcji lub strategii marketingowej stanowiącej znaczące odejście od metod
marketingowych stosowanych dotychczas.
Innowacyjność jest procesem uczenia się. Wymaga gromadzenia specyficznej
wiedzy i informacji użytecznych w działalności organizacji. Innowacyjna
organizacja cechuje się zdolnością do akumulowania wiedzy. Tym samym można
stwierdzić, że organizacja innowacyjna to organizacja ucząca się, gromadząca kapitał
wiedzy, rozwijająca swój kapitał intelektualny.
Skuteczny system innowacyjny musi więc być trwale osadzony w systemie
terytorialnym, w którym funkcjonuje.
Koncepcja polityki innowacyjnej odnoszącej się do podsystemu gospodarczego,
społecznego i przestrzennego, uznając że współzależność tych podsystemów ma
wpływ na innowacyjność i konkurencyjność regionu.
Dla funkcjonowania innowacyjnych przedsiębiorstw potrzebne jest prawidłowe
funkcjonowanie podsystemu gospodarczego, czyli odpowiednich warunków
prowadzenia działalności gospodarczej, w tym regulacji prawnych i
administracyjnych, systemu finansowania innowacji i instytucji otoczenia biznesu
pośredniczących w komercjalizacji innowacji.
Dla rozwoju innowacyjności bardzo ważne są w szczególności relacje pomiędzy:
1. Pomysłodawcami i inwestorami;
2. Początkującymi i doświadczonymi przedsiębiorcami;
3. Przedstawicielami środowisk nauki i biznesu;
4. Administracją, korporacją, szkoła wyższą, inwestorem (kwadrat ekosystemu
innowacji).
Misja administracji publicznej: tworzyć warunki, a przede wszystkim: nie
przeszkadzać.
Administracja sama powinna identyfikować najlepszych i aktywnie ich wspierać.
Strategiczne decyzje infrastrukturalne mogą mieć ogromny wpływ na innowacyjność
gospodarki.
- Nie wykorzystujemy potencjału instytucji wspierania innowacyjności; Uwielbiamy
regulować. A co ze stymulacją?
-Firmy nie wykorzystują mechanizmów wsparcia innowacji – to zbyt
skomplikowane, ryzykowne i kosztowne
- Sektor szkolnictwa wyższego powinien być silnikiem (lub katapultą) innowacji.
Ale nie jest…Zmiany na świecie dotkną też uniwersytety: będą musiały konkurować
globalnie, naruszona zostanie zasada jedności miejsca i czasu edukacji
- W sektorze publicznym brakuje menadżerów innowacji
- Finansujemy instytucje, a nie projekty czy badaczy
W większości rankingów innowacyjności Polska lokuje się na dalekich miejscach.
Ale jako kraj i jako naród mamy nad innymi wiele przewag, na których możemy
budować nasz sukces.
- Jesteśmy przedsiębiorczy - Potrafimy zrobić coś z niczego
- Chcemy i potrafimy angażować się społecznie (w sieci) jakie mechanizmy
stworzyć, aby skutecznie wykorzystać tę społeczną internetową energię Polaków?
Uczelnie są źródłami talentu, ale nie są źródłami innowacji
- Bez odpowiedniego wykorzystania potencjału intelektualnego w nauce i biznesie
trudno nam będzie osiągnąć istotnie większy przyrost PKB
- Mamy mnóstwo spryciarzy i młodzież odnoszącą sukcesy międzynarodowe
- W Polsce następuje rozwój metropolii
A co zabija naszą innowacyjność?
- Nie uczymy grać razem W czym jesteś świetny? Dlaczego tak jest? Co z tym
skarbem zrobisz? Szkoły za słabo zarażają pasją, nie uczą dzieci odkrywania ich
silnych stron; Nie dbamy o relacje z absolwentami szkół
- Nie wierzymy w siebie, nie chcemy współpracować, jesteśmy nieufni i za mało
chciwi
- Media powinny nie tylko stymulować i tworzyć warunki dla debat na wysokim
poziomie, ale też odpowiednio przygotowywać obywateli do takiego dyskursu
- Kapitał społeczny jest w Polsce nadal na niskim poziomie; Boimy się działać
globalnie
- Polski rynek jest świetną trampoliną do wejścia na rynki globalne. Nie
wykorzystujemy jednak tej szansy
Kryzys gospodarczy
PKB POLSKI [%]
PKB W STREFIE EURO [%]
Eksport polski zmiana w proc. rok do roku Zatrudnienie (% / zmiana rok do roku)
Produkcja przemysłowa z miana w
procencie rok do roku
Inflacja r/r (Polska) (2,5% cel NBP)
Innowacyjność gospodarki polskiej
Świętokrzyskiego do innych regionów, należy uznać, że województwo
Świętokrzyskie jest niezwykle zapóźnione na tle Unii Europejskiej biorąc pod uwagę
poziom innowacyjności. Słabość naszego regionu wynika przede wszystkim z:
 słabych ośrodków naukowych (zwłaszcza w odniesieniu do nauk technicznych);
 bardzo nikłej współpracy pomiędzy sektorem naukowym a biznesem;
 niskiej atrakcyjności inwestycyjnej regionu;
 odpływu kapitału ludzkiego do większych ośrodków miejskich w Polsce
(aglomeracji) oraz do państw UE;
 słabego biznesu, niski kapitał oraz brak nastawienia na prace badawczorozwojowe powoduje zapóźnienie technologiczne.
Aby województwo Świętokrzyskie nie pozostało technologicznym zaściankiem
Europy potrzebne są szeroko zakrojone działania w zakresie:
 wypracowania skutecznego modelu wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji;
 wzmocnienia ośrodków akademickich, zwłaszcza pod kątem nowych
technologii (wyposażenie laboratoriów, pracowni badawczych itp.);
 wzmocnienia współpracy biznesu z nauką;
 zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez tworzenie
kompleksowych terenów inwestycyjnych;
 powstawanie nowych i wzmocnienia już istniejących instytucji otoczenia
biznesu tj: inkubatorów przedsiębiorczości, parków technologicznych, centrów
transferu technologii, funduszy pożyczkowych, seed capital, venture capital itp.
Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje marketingowe w % przedsiębiorstw
ogółem według województw
Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje marketingowe w % przedsiębiorstw
ogółem według Województw
Innowacyjność województwa świętokrzyskiego
Gminy powiatu ostrowieckiego, ich powierzchnia i liczba mieszkańców (stan na
koniec 2010 r.)
Wybrane dane opisujące finanse gmin powiatu ostrowieckiego w latach 2007-2010 –
część dochodowa
2007
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
Bałtów (2)
Bodzechów (2)
Ćmielów (3)
Kunów (3)
Waśniów (2)
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
Bałtów (2)
Bodzechów (2)
Ćmielów (3)
Kunów (3)
Waśniów (2)
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
Bałtów (2)
Bodzechów (2)
Ćmielów (3)
Kunów (3)
Waśniów (2)
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
Bałtów (2)
Bodzechów (2)
Ćmielów (3)
Kunów (3)
Waśniów (2)
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
Bałtów (2)
Bodzechów (2)
Ćmielów (3)
Kunów (3)
2008
dochody własne w dochodach ogółem [w %]
57,12
62,24
26,64
27,84
32,85
32,95
28,93
30,06
23,70
27,50
17,20
18,56
dotacje w dochodach ogółem [%]
18,67
17,77
21,05
21,36
23,68
24,00
22,83
21,63
30,36
28,61
26,32
27,47
subwencje w dochodach ogółem [%]
20,88
19,99
51,47
50,79
43,28
43,04
48,24
48,31
44,21
43,89
26,32
27,47
PIT w dochodach ogółem [%]
21,90
22,43
12,41
12,33
15,72
14,82
11,47
11,96
10,36
11,72
5,93
6,14
CIT w dochodach ogółem [%]
1,95
6,62
0,02
0,09
0,21
0,45
0,04
0,06
0,12
0,34
2009
2010
62,02
29,43
28,76
25,78
27,55
15,18
57,70
28,37
28,41
21,77
31,30
18,42
16,56
22,46
20,83
21,30
25,00
23,33
16,79
12,98
20,83
20,56
20,83
21,58
20,49
47,41
44,21
52,34
46,69
23,33
18,53
33,11
42,02
44,11
36,64
21,58
19,89
10,58
12,49
9,16
9,57
4,22
19,16
7,43
11,61
7,60
8,08
4,28
3,78
0,00
0,13
0,08
0,41
0,65
0,16
0,09
0,05
0,17
Wybrane dane opisujące finanse gmin powiatu ostrowieckiego w latach 2008-2010 –
część wydatkowa
2008
2009
wydatki majątkowe inwestycyjne w wydatkach ogółem [%]
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
19,41
28,17
Bałtów (2)
16,88
26,80
Bodzechów (2)
19,19
16,12
Ćmielów (3)
7,18
8,86
Kunów (3)
12,35
11,68
Waśniów (2)
16,22
33,69
wydatki bieżące ogółem w wydatkach ogółem [%]
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
80,59
70,46
Bałtów (2)
83,12
73,20
Bodzechów (2)
80,81
83,88
Ćmielów (3)
92,82
91,14
Kunów (3)
87,65
88,32
Waśniów (2)
83,78
66,31
administracja publiczna w wydatkach ogółem [%]
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
8,80
7,69
Bałtów (2)
21,92
17,00
Bodzechów (2)
8,28
7,86
Ćmielów (3)
13,72
12,39
Kunów (3)
12,49
13,29
Waśniów (2)
11,73
9,06
oświata i wychowanie w wydatkach ogółem [%]
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
27,62
24,34
Bałtów (2)
31,62
29,12
Bodzechów (2)
39,98
46,23
Ćmielów (3)
34,42
37,01
Kunów (3)
37,90
36,76
Waśniów (2)
36,25
46,29
pomoc społeczna i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej w wydatkach ogółem [%]
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
23,68
19,71
Bałtów (2)
15,60
14,11
Bodzechów (2)
19,50
19,36
Ćmielów (3)
22,36
20,87
2010
28,56
43,05
22,44
28,08
36,53
21,15
70,16
56,95
77,56
71,92
63,47
78,85
7,34
11,72
6,87
9,96
9,18
10,92
23,97
22,43
47,22
45,56
28,73
44,36
19,60
12,22
18,79
17,61
Dynamika dochodów i wydatków gmin powiatu ostrowieckiego w latach 2008-2010
2007
2008
2009
2010
dynamika dochodów gmin [%}
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
104,31
109,02
107,62
106,97
Bałtów (2)
97,45
105,76
125,41
145,72
Bodzechów (2)
97,07
118,23
111,54
108,35
Ćmielów (3)
95,10
109,85
108,51
119,68
Kunów (3)
101,96
108,76
107,15
125,97
Waśniów (2)
101,41
121,12
118,00
99,32
dynamika wydatków gmin [%]
Ostrowiec Świętokrzyski (1)
95,25
111,53
121,11
112,70
Bałtów (2)
90,28
126,71
129,91
140,24
Bodzechów (2)
92,26
124,93
108,34
119,36
Ćmielów (3)
95,93
107,28
112,90
130,49
Kunów (3)
99,76
98,72
115,94
154,02
Waśniów (2)
95,48
122,34
133,63
96,92
Wspieranie innowacyjności w ramach RPO ogółem oraz wg województw w mln
euro
Innowacyjne zamówienia publiczne
Zamówienia publiczne powinny stanowić przedmiot zainteresowania władz
publicznych, w tym przede wszystkim samorządów lokalnych i regionalnych,
dlatego że:
 dążą do rozwiązania problemów lub rozwoju usług publicznych poprzez
wdrażanie innowacyjnych rozwiązań,
 umożliwiają ocenę potencjału proponowanego produktu lub usługi na rynku
komercyjnym,
 promują sektor MSP jako głównego beneficjenta systemu PCP,
 ułatwiają dostęp do kapitału przedsiębiorcom poprzez finansowanie fazy
badawczej,
 przyczyniają się do zwiększenia nakładów na badania i rozwój,
 ułatwiają kooperację podmiotów zainteresowanych wdrażaniem innowacji,
 napędzają gospodarkę.
Barierami w promowaniu innowacji poprzez zamówienia publiczne są:
 brak doświadczenia w zakresie stosowania innowacyjnych zamówień
publicznych w tym niska skłonność do ponoszenia ryzyka związanego z
wykorzystaniem wysoko innowacyjnych rozwiązań w zamówieniach
publicznych,
 prowadzenie krótkookresowej polityki zamówień publicznych i jednoczesny
brak długookresowych strategii w tym obszarze,
 stosunkowo wysokie ryzyko korupcji,
 utrudniony dostęp MSP do „innowacyjnych” zamówień publicznych,
 trudności w zdefiniowaniu obiektywnych kryteriów oceny przedmiotu
zamówienia, którym jest innowacyjne rozwiązanie/technologia,
 trudności w prawidłowym zdefiniowaniu cech/funkcji, które powinien
posiadać/spełniać przedmiot zamówienia, (wskazanie oczekiwanych funkcji, a
nie rozwiązań).
System informacji przestrzennej jako narzędzie wzmocnienia innowacyjności
regionu
W dobie społeczeństwa informacyjnego, gdzie dominującą rolę odgrywa wykorzystanie, przetwarzanie i udostępnianie informacji, informacja jest coraz
intensywniej używana i przetwarzana w sektorze prywatnym i publicznym. Wynika
to z potrzeby rozwoju technologicznego oraz odpowiedniego zarządzania
informacją. Czynnikami wpływającymi na zarządzanie informacją oraz jej
wykorzystanie są jakość i szybkość przepływu, które warunkują konkurencyjność
edukacji, usług czy przemysłu. Podejście takie wymaga wykorzystywania nowych
technik informacyjnych w zakresie gromadzenia, przetwarzania, pozyskiwania i
użytkowania informacji
Procesy innowacyjne, a przede wszystkim powstające w ich efekcie innowacje
produktowe, procesowe, organizacyjne i marketingowe mogą być traktowane jako
jeden z podstawowych czynników podnoszenia konkurencyjności gospodarki
regionów. Efektywność ekonomiczna i skuteczność społeczna procesów innowacji
ujawnia się z dużym opóźnieniem w czasie w stosunku do poniesionych nakładów
oraz zależy od wielu czynników popytowych i podażowych. Ponadto występują
sprzężenia zwrotne między poziomem rozwoju społeczno - gospodarczego a
procesami innowacyjności tak w sferze gospodarczej, jak i społecznej