Praktyczny przewodnik po mediacji
advertisement
Praktyczny przewodnik po mediacji dr Ewa Habryn - Chojnacka adwokat, Wicedziekan Wielkopolskiej Izby Adwokackiej w Poznaniu, mediator PRAKTYCZNY PRZEWODNIK PO MEDIACJI CZYM JEST MEDIACJA? Mediacja to szczególny rodzaj postępowania, które ma na celu uzgodnienie przez strony stanowisk i rozwiązanie sporu w drodze zawarcia ugody. Jest to alternatywny sposób na rozwiązywanie sporów. Jej celem jest wypracowanie przez strony kompromisu, pozwalającego na rozwiązanie sporu, który między nimi zawisł. KIEDY SPRAWA NADAJE SIĘ DO MEDIACJI? • każda sprawa nadaje się do mediacji, jeżeli strony chcą dojść do ugody, • jeżeli jedna ze stron nie chce znaleźć polubownego rozwiązania, sprawa nie nadaje się do mediacji ZALETY MEDIACJI Realny wpływ Stron mediacji na treść ugody • w przeciwieństwie do postępowania sądowego w mediacji strony mają możliwość elastycznego kształtowania swojej sytuacji • inicjatywa w znalezieniu rozwiązania należy do stron, a nie sądu • mediacja obejmuje nie tylko przedmiot sporu, ale również inne sporne kwestie nie objęte przedmiotem sporu • strony mają realny wpływ na wybór osoby mediatora, na rozpoczęcie i zakończenie mediacji. Szybkość postępowania mediacyjnego • postępowanie mediacyjne jest zdecydowanie krótsze niż postępowanie sądowe. Od stron zależy, jak często odbywać się będą spotkania mediacyjne i jak długo one potrwają. Chęć i zaangażowanie stron w rozwikłanie sporu może przynieść efekty w krótkim terminie, co pozwala na oszczędność czasu zarówno własnego, jak i pracowników. Minimalizacja kosztów • koszty mediacji są zazwyczaj dużo niższe niż koszty postępowania sądowego. Wysokość opłaty mediacyjnej znana jest stronom przed rozpoczęciem postępowania mediacyjnego. W przypadku mediacji w toku postępowania sądowego zawarcie przez strony ugody powoduje zwrot 3/4 opłaty sądowej od pozwu. Utrzymanie relacji między stronami • w przypadku sporów sądowych wydanie przez sąd wyroku z reguły kończy współpracę między stronami. W przypadku mediacji utrzymanie dobrych relacji między stronami może być jednym z jej celów, a nawet jednym z postanowień ugody w wyniku niej zawartej. Elastyczność mediacji pozwala na złagodzenie napięć między stronami i wypracowanie dobrych zasad współpracy na przyszłość. Poufność mediacji • przebieg mediacji, ujawnione fakty i dane, zgłaszane propozycje ugodowe oraz wszelkie informacje związane z mediacją są poufne. Mediator musi zachować w tajemnicy wszystko, czego dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, a zwolnić go od tego obowiązku mogą wyłącznie strony. Elastyczność mediacji • mediacja, w przeciwieństwie do postępowania sądowego, to proces elastyczny. • może trwać godzinę, kilka godzin, dzień lub dłużej • można ją prowadzić w trakcie jednej lub kilku sesji • można ją prowadzić przy wspólnym udziale stron lub w osobnych pomieszczeniach bądź mieszać oba style • można dostosowywać przebieg mediacji do własnych potrzeb, • można w sposób nieskrępowany wymieniać poglądy, • można elastycznie wypracowywać propozycje ugodowe. ZASADY MEDIACJI Dobrowolność - każda ze stron musi dobrowolnie przystąpić i uczestniczyć w mediacji, - mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację, niezależnie od tego, czy postanowienie to zostało wydane z inicjatywy sądu czy na wniosek drugiej strony, - jeżeli mediator nabierze podejrzeń, że któraś ze stron nie uczestniczy w mediacji dobrowolnie, może zakończyć mediację, - każda ze stron może w dowolnym momencie odstąpić od mediacji - na ugodę muszą wyrazić zgodę wszystkie strony Poufność - postępowanie mediacyjne nie jest jawne - obowiązek poufności dotyczy mediatora i uczestników mediacji • poufność w trakcie mediacji: - strona decyduje, co mediator ma ujawnić drugiej stronie • poufność w postępowaniu sądowym - mediator jest obowiązany zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, mediator może być zwolniony z tego obowiązku wyłącznie przez strony, - strony nie mogą powoływać się w toku postępowania przed sądem lub sądem polubownym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym, - mediator nie może być świadkiem co do faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z obowiązku zachowania tajemnicy mediacji. Bezstronność - mediator jest bezstronny, - mediator nie ocenia racji stron - mediator utrzymuje równowagę między stronami tak, aby wypracowane przez strony rozwiązanie odpowiadało potrzebom i interesom wszystkich uczestników mediacji Neutralność - mediator nie doradza, - mediator nie ocenia, kto powinien wygrać, - mediator może kwestionować stanowisko i postawę każdej ze stron - mediator nie może narzucić stronom ugody, - mediator nie rozstrzyga sporów KIEDY MOŻNA PROWADZIĆ MEDIACJĘ? Gdy spór przed sądem jeszcze się nie toczy: Strony mogą wszcząć postępowanie mediacyjne na podstawie umowy o mediację. Umowa o mediację może przybrać formę: - oddzielnej umowy - klauzuli mediacyjnej w umowie kreującej stosunek prawny pomiędzy stronami. Klauzula mediacyjna zachowuje byt samoistny w stosunku do umowy podstawowej, zatem nieważność umowy podstawowej nie wpływa na nieważność umowy o mediację. Elementy umowy o mediację (klauzuli mediacyjnej): • zgoda na mediację • przedmiot mediacji – powinien być określony precyzyjnie • osoba mediatora albo sposób wyboru mediatora Gdy spór toczy się już w sądzie: W toku postępowania sąd może skierować strony do mediacji: - z własnej inicjatywy albo na wniosek jednej ze stron - aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę - na zgodny wniosek stron – również po zamknięciu pierwszego posiedzenia - na zarzut pozwanego, zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy – jeżeli strony przed wszczęciem postępowania zawarły umowę o mediację bądź w umowie zawarły klauzulę mediacyjną Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania. Postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji może być wydane na rozprawie albo na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację, niezależnie od tego, czy postanowienie to zostało wydane z inicjatywy sądu czy na wniosek drugiej strony. Mediacji nie prowadzi się w postępowaniu nakazowym i upominawczym. Czas trwania mediacji • kierując strony do mediacji, sąd wyznacza czas jej trwania na okres do miesiąca, • strony mogą złożyć zgodny wniosek o wyznaczenie dłuższego terminu na przeprowadzenie mediacji. • w trakcie mediacji termin na jej przeprowadzenie może być przedłużony na zgodny wniosek stron. WYBÓR MEDIATORA • w postępowaniu sądowym mediator jest wyznaczany przez sąd w postanowieniu o skierowaniu stron do mediacji, jednakże strony mogą zgodnie wskazać osobę mediatora bądź ośrodek mediacyjny, • w przypadku umowy mediacyjnej (klauzuli mediacyjnej) strony same wybierają mediatora WSZCZĘCIE MEDIACJI Wszczęcie mediacji przez stronę następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie. PRZERWANIE PRZEDAWNIENIA Skutecznie wszczęta mediacja przerywa bieg terminu przedawnienia roszczenia Mimo doręczenia wniosku mediacja nie zostaje wszczęta, a bieg terminu przedawnienia nie zostaje przerwany, jeżeli: • stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówił przeprowadzenia mediacji, • strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji, • strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora, • strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację. UGODA ZAWARTA W WYNIKU MEDIACJI Ugoda zawarta przed mediatorem ma po jej zatwierdzeniu przez sąd moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym. Jeżeli dla swojej ważności czynność prawna w postaci ugody wymaga szczególnej formy, strony powinny nadać ugodzie taką formę. Gdy ugoda dotyczy przeniesienia własności nieruchomości, powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. ZATWIERDZENIE UGODY PRZEZ SĄD Sąd zatwierdza ugodę na wniosek strony. Sąd zatwierdza ugodę w następujący sposób: a) przez nadanie jej klauzuli wykonalności - jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, b) postanowieniem na posiedzeniu niejawnym - jeżeli ugoda nie podlega wykonaniu w drodze egzekucji. Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda: • jest sprzeczna z prawem, • jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, • zmierza do obejścia prawa, • jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.
