Pojęcie, istota i specyfikacja MSG jako nauki
advertisement
ĆWICZENIA I I. 24.02.2004 MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE – POJĘCIE I ZAKRES Międzynarodowe stosunki gospodarcze to ta część nauk ekonomicznych dotycząca teorii i praktyki międzynarodowych przepływów produktów (towarów i usług) oraz przepływów międzynarodowych czynników ( siły roboczej, kapitału i wiedzy technicznej).W MSG akcent jest położony na powiązaniach między przedsiębiorstwami, krajami i grupami krajów, występujących w skali międzynarodowej. Powiązania te są analizowane z punktu widzenia: 1.praw ekonomicznych rządzących zachowaniami przedsiębiorstw, krajów i grup krajów w procesie kształtowania międzynarodowych powiązań gospodarczych – teoria międzynarodowych stosunków ekonomicznych, 2.polityki ekonomicznej, którą prowadzą podmioty gospodarcze, rozwijając powiązania międzynarodowe – międzynarodowa polityka ekonomiczna. Teoria MSG zajmuje się prawami określającymi rozwój różnych form powiązań międzynarodowych: przepływów towarów i usług, czynników produkcji, powiązań instytucjonalnych i pieniężnych. Międzynarodowa polityka ekonomiczna zajmująca się polityką zagraniczną, dzieli się na: 1.zagraniczną politykę ekonomiczną - analiza celów, środków i narzędzi stosowanych przez pojedyncze kraje w procesie rozwoju stosunków międzynarodowych, 2.międzynarodową politykę ekonomiczną – ocena metod koordynacji stosunków międzynarodowych przez grupę państw lub w skali globalnej. Czynniki powodujące wyodrębnienie się MSG z ekonomii: ogromne i stale wzrastające znaczenie handlu międzynarodowego, występują różnice między stosunkami ekonom .nawiązywanymi w obrębie jednego kraju i w skali międzynarodowej. MSG zajmuje się czynnikami, które mają wymiar międzynarodowy. MSG wyodrębniło się w okresie międzywojennym. W latach 60-tych i 70-tych pojawiły się pierwsze podręczniki z MSG. Gospodarka światowa to system zmieniających się powiązań ekonomicznych między różnymi podmiotami MSG. Podmiotami MSG są: 1. -krajowe organizacje gospodarcze (przedsiębiorstwa), -gospodarstwa domowe (konsumenci), -zrzeszenia producentów i konsumentów, -organy państwowej władzy gospodarczej, -wielkie korporacje transnarodowe, -organy ugrupowań integracyjnych (np. UE), -międzynarodowe organizacje i instytucje gospodarcze (np. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, Światowa Organizacja Handlu (WTO)), 2. kraje rozumiane jako zbiory: ludności, zasobów naturalnych, majątku produkcyjnego, systemu gosp -międzynarodowe organizacje i instytucje gospodarcze, 3.suwerenne kraje prowadzące rozrachunek gospodarczy z zagranicą przy pomocy bilansu płatniczego. Przedmiotami MSG są: formy powiązań międzynarodowych: 1.-międzynarodowe przepływy rzeczowe (produktów materialnych, energii, ludzi, informacji), -międzynarodowe przepływy finansowe (pieniężne), 2.-międzynarodowa wymiana produktów (towarów i usług), -międzynarodowa wymiana czynników wytwórczych (ziemi wraz z zasobami, siły roboczej, kapitału, wiedzy technicznej). Problemy globalne Problem zadłużenia podstawowy problem gospodarczy Eksplozja zadłużenia wzrost cen paliw (4x wzrost ropy), zmiany strukturalne, kryzys energetyczny. Podstawowe problemy współczesnej gospodarki światowej Przyczyn pojawienia się problemów globalnych należy szukać w procesie rozwoju gospodarczego. Są one konsekwencją postępu cywilizacyjnego, a zwłaszcza postępu technicznego. Do podstawy problemów współczesnej gospodarki zaliczamy: nierównomierny w skali świata rozwój demograficzny, wzrost liczby ludności, co wiąże się głównie z wyczerpaniem zasobów energii i surowców, zanieczyszczeniem środowiska naturalnego( efekt cieplarniany, dziura ozonowa, niszczenie lasów, deficyt wody) nie konkurencyjność eksportu zadłużenia międzynarodowe- następstwa handlu zagrożenia zbrojeniami rewolucja techniczna handel niepodzespołami, a gotowymi wyrobami zagrożenia zbrojeniami konsumpcyjny model życia złe kierunki specjalizacji trudności płatnicze zła sytuacja krajów Trzeciego Świata( głód ubóstwo) Istotnymi cechami tych problemów są: 1. światowy charakter problemów globalnych- dotyczą one wszystkich państw na świecie, bez względu na poziom rozwoju gospodarczego i ustrój polityczny 2. złożoność, zależność od wielu czynników i wzajemne powiązanie. Najbardziej jest to widoczne w przypadku problemów krajów rozwijających się. Trudne ich sytuacje oraz perspektywy poprawy zależą od wielu przyczyn, z których każda jest przedmiotem licznych rozpraw( relacje cen art. rolnych: przemysłowych, niszczenie gleby) 3. konsekwencje wiążące się z nierozwiązaniem problemów globalnych to przede wszystkim zaostrzenie problemów co jest poważnym zagrożeniem życia lub zdrowia części ludzkości a w końcowym przypadku upadek cywilizacji. Takie skutki może przynieść wojna nuklearna, założenie równowagi ekologicznej. Przedsięwzięcie zmierzające do ich rozwiązania muszą mieć charakter złożony i dotyczyć wielu sfer życia społecznego 4. rozwiązanie tych problemów jest możliwe jedynie wówczas, gdy odpowiednie przedsięwzięcia obejmują zasięgiem cały świat. II. POJĘCIE I ISTOTA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Gospodarka światowa definiowana jest w kategoriach „rynku światowego” lub „pieniądza światowego”. Rynek światowy-to z jednej strony ogół powiązań i wzajemnych oddziaływań różnych rynków lokalnych dla tego samego towaru lub grupy towarów w skali światowej, z drugiej natomiast stanowi sumę wszystkich powiązań i oddziaływań ogółu rynków towarowych. Gospodarka światowa-to system powiązanych ze sobą gospodarek narodowych. !!! Gospodarka światowa- zespół powiązań ekonomicznych między podmiotami uczestniczącymi w międzynarodowym podziale pracy. Najważniejsze powiązania ekonomiczne w gospodarce światowej: handlowe (towarowe) produkcyjne inwestycyjne techniczne walutowo-finansowe instytucjonalne informacyjne Powiązania muszą być: trwałe długookresowe nieprzypadkowe systematyczne Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. duży zakres Wśród podmiotów gospodarki światowej na szczególną uwagę zasługują: 1) podmioty krajowe uczestniczące w MPP (przedsiębiorstwa krajowe, instytucje, organizacje państwowe, organy rządowe) 2) podmioty między- i transnarodowe uczestniczące w MPP (przedsiębiorstwa między- i transnarodowe, organizacje międzynarodowe, międzynarodowe i ponadnarodowe instytucje integracyjne) Gospodarka światowa jest kategorią historyczną. 1. Tradycyjna gospodarka światowa (XVIII/XIX w.-do wybuchu I wojny światowej) okres dominacji Wlk.Brytanii w gospodarce światowej – PAX BRITANICA, system waluty złotej, system sztywnych kursów walutowych. Cechy: dominacja międzygałęziowej komplementarności struktur gospodarczych, podstawową formą powiązań była wymiana handlowa, głównymi podmiotami uczestniczącymi w wymianie były przedsiębiorstwa oraz instytucje międzynarodowe, Europa Zachodnia i Stany Zjednoczone specjalizowały się w dostawach produkcji przemysłowych wyrobów gotowych. Pozostałe kraje – w dostawach surowców żywności, deficyt w wymianie handlowej Europy Zach. z USA. 2. Współczesna gospodarka światowa Po II wojnie światowej nowy hegemon – USA – PAX AMERICANA. Cechy: zróżnicowanie form powiązań międzynarodowych, zróżnicowaniu ulegają podmioty gospodarki światowej, (wzrasta znaczenie podmiotów między- i transnarodowych), zmienił się charakter MPP, (specjalizacja o charakterze międzygałęziowym ustęuje miejsca specjalizacji o charakterze wewnątrzgałęziowym) rośnie znaczenie powiązań gospodarczych. III. MIĘDZYNARODOWY PODZIAŁ PRACY Międzynarodowy podział pracy ma miejsce wtedy, gdy jego uczestnicy znajdują się w więcej niż w jednym kraju (lub mają charakter transnarodowy) i wykazują trwałe zainteresowanie rozwojem produkcji pod kątem potrzeb obrotu międzynarodowego. MPP wykształcił się ze społecznego podziału pracy. O MPP można mówić wtedy, gdy ma on charakter strukturalny, a więc gdy jest z jednej strony wynikiem różnic w strukturach gospodarczych, z drugiej– gdy służy dopasowaniu tych struktur do potrzeb współpracujących krajów. Głównym podmiotem MPP jest państwo. Może on bezpośrednio lub pośrednio uczestniczyć w tym podziale, oddziałując za pomocą zagranicznej i międzynarodowej polityki ekonomicznej na pozostałe podmioty gospodarcze. Czynniki określające MPP: 1. strukturalne 2. techniczne 3. instytucjonalne 4. koniunkturalne. Ad.1 Czynniki strukturalne- podstawowa grupa determinantów MPP, związane z niejednolitym wyposażeniem poszczególnych krajów w zasoby bogactw naturalnych, w zasoby pracy i kapitału • różnice w zasobach bogactw naturalnych- znaczenie tego czynnika ulega zmianie- uprzemysłowienie-koryguje różnice w zasobach bogactw naturalnych i ich znaczenie w MPP, Postęp techniczny-też koryguje wpływ warunków naturalnych, wyposażenie w bogactwa naturalne struktury MPP. • różnice w zasobach pracy- wydajność pracy-kraje zatrudniające bardziej wydajnych pracowników uzyskały przewagę w handlu międzynarodowym; • różnice w zasobach kapitału- różnice w zasobach kapitału (powstaje przez inwestycje w oszczędności), kapitał jest mobilny, przemieszcza się. tam, gdzie stopa oszczędzania jest wyższa to te kraje są bogato wyposażone w kapitał; bardzo istotny czynnik; gdy jest brak przepływów kapitału między krajami kraje bogate- kapitałochłonne kraje ubogie- kapitałooszczędne USA- mało oszczędne gospodarstwa domowe (duży przepływ kapitału) Ad.2 Czynniki techniczne-wpływ czynników strukturalnych z biegiem lat się zmienia, natomiast wzrasta rola czynników technicznych. Skutki rewolucji naukowo– technicznej dla MPP – przyczyny istotności rewolucji naukowo- technicznej na MPP: a) zastąpienie tradycyjnych kryteriów kształtowania kierunków MPP nowymi kryteriami, a mianowicie różnicami wydajności pracy i kapitału, b) możliwość kreowania postępu naukowo-technicznego a co za tym idzie kierunków MPP, c) formy współpracy naukowo-technicznej a MPP Formy współpracy międzynarodowej a mpp. Współpraca naukowo- techniczna przejawia się w kilku formach: a) Wymiany informacji naukowo – technicznej: Konsultacje naukowe i techniczne Praktyki specjalistyczne Konferencje naukowo – techniczne Delegowanie specjalistów Zakupy gotowej dokumentacji naukowo - technicznej b) Specjalizacji i kooperacji w badaniach naukowo – technicznych c) Wspólnych badaniach naukowo – technicznych – badania te mogą być prowadzone w narodowych ośrodkach naukowo – badawczych lub też w specjalnie tworzonych międzynarodowych ośrodkach naukowo – badawczych. Przykładem mogą być badania Marsa. Ad.3 Czynniki instytucjonalne (ma charakter krótkookresowy): A. USTRÓJ POLITYCZNY Ustrój demokratyczny: aktywne włączenie w MPP atrybutem jest gospodarka rynkowa otwarta podporządkowanie aktywnemu włączaniu w MPP Ustrój niedemokratyczny (autorytarny) ograniczenie gospodarki rynkowej lub jej eliminacja tendencja do zamykania się (autarkia) sprzyja uniezależnieniu od specjalizacji międzynarodowych (napięcia, konflikty, wyścig zbrojeń) wywołuje skłonność do ograniczania MPP B. POLITYKA GOSPODARCZA Ustrój demokratyczny- podporządkowany aktywnemu włączaniu w MPP Ustrój niedemokratyczny (autorytarny)- uniezależnienie od MPP (Chile, Chiny) C. TRAKTATY: 1) GATT – układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu (od 1940 roku do końca 1994) 2) WTO – Światowa Organizacja Handlu ( od 1995) 3) EKG – Europejska Komisja Gospodarcza (promuje rozwój gospodarczy) 4) OECD- Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (popiera współpracę ekonomiczną krajów rozwiniętych, Polska należy) 5) MFW (IMF) – Międzynarodowy Fundusz Walutowy 6) Unia Europejska 7) UNCAD- Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju Ad.4 Czynniki koniunkturalne mają charakter krótkookresowy i są związane z wahaniami relacji popyt-podaż na rynku międzynarodowym. W okresie dobrej koniunktury zwiększa się zakres MPP. IV. CZYNNIKI PRZYCZYNIAJĄCE SIĘ DO ROZWOJU GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 1. Podział pracy -prowadzi do specjalizacji danego kraju w produkcji dobra bądź usługi Międzynarodowy podział pracy – stanowi szczególną formę społecznego podziału pracy, dokonującego się pomiędzy podmiotami działalności gospodarczej w ramach różnych organizmów państwowych; obecnie jest to bardzo szczegółowy podział - duża specjalizacja Czynniki określające specjalizację danego kraju w podziale pracy: A. Czynniki wewnętrzne (specyficzne cechy gospodarek poszczególnych krajów) Warunki naturalne położenie geograficzne, klimat, gleby, zasoby naturalne, czynniki demograficzne (liczba ludności, struktura, wykształcenie) – jeswt to tzw determinizm geograficzny – zależność od czynników geograficznych. Rola tego czynnika była istotna w początkowym okresie, maleje wraz z rozwojem gospodarki światowej (np. charakter postępu technicznego – energooszczędny, pracooszczędny, kapitałochłonny); obecnie wyznacza tylko ramy Warunki nabyte (dziedzictwo przeszłości) związane z osiągniętym poziomem rozwoju gospodarczego i istniejącą infrastrukturą gosp. - zasoby kapitałowe kraju - stan infrastruktury gospodarczej - poziom nowoczesności posiadanego aparatu technicznego - nowoczesność rozwiązań instytucjonalno-systemowych Postęp techniczny - zdolność gospodarki do wdrażania rozwiązań postępu techn. np. gdy mało jest wysoko wykwalifikowanej siły roboczej można wprowadzić rozwiązania komputerowe Można eliminować w ten sposób niedobory we wcześniejszych dwóch czynnikach, tworzy on też nowe produkty i kreuje nowe rynki Czynniki systemowe system polityczny, przyjęte rozwiązania instytucjonalne, przepisy regulujące działalność gospodarczą, fiskalną, celne, zakres uczestnictwa państwa w gosp. itp. Mogą one sprzyjać rozwojowi poszczególnych produkcji lub utrudniać prowadzenie działalności gospodarczej. Mogą przesuwać miejsce danego kraju w międzynarodowym podziale pracy np. Japonia – bardzo silne wsparcie proeksportowe (gwarancje eksportowe – bardzo silny motor wzrostu gospodarczego). Zdarzenia pozaekonomiczne (nieprzewidywalne) klęski żywiołowe, wojny, zaburzenia społ. Mogą one wpływać negatywnie na gospodarkę danego kraju, mogą wpływać efektywnie na możliwości w innych krajach B. Czynniki zewnętrzne - efekt rozwoju międzynarodowego podziału pracy, wynikają z przekształceń w gospodarce światowej jako całości. Bardziej podatne na tego typu zmiany są kraje małe, o małym potencjale gospodarczym. Są pewne tendencje ogólnoświatowe, do których kraj musi się dostosować. Czynniki te mogą korzystnie wpływać na możliwości specjalizacji, mogą też wpływać negatywnie (np. liberalizycja handlu - GATT / WHO - zniesienie stawek celnych na pewne produkty co doprowadzi do napływu towarów do kraju). Kraje rozwinięte, duże są na nie bardziej odporne (w dużej mierze kształtują te czynniki). 2. Wielkie odkrycia geograficzne stworzyły i poszerzyły rynki zaopatrzeniowe i rynki zbytu dla nadwyżek produkcyjnych XIX wiek 3. Postęp techniczny rozumiany bardzo szeroko: - w zakresie maszyn i urządzeń - w zakresie środków transportu - w zakresie przepływu informacji Znaczenie tego czynnika wzrosło gdy rozwinął się transport, pojawiła się możliwość wyjścia w handel międzynarodowy. Umożliwiło przemiany w międzynarodowym podziale pracy. Nastąpił postęp w środkach transportu (możliwe jest łączenie środków produkcji z różnych stron świata, możliwe jest zarządzanie międzynarodowymi firmami). Postęp techniczny w zakresie środków łączności umożliwił sprawność komunikacji, co przyczyniło się do umiędzynarodowienia produkcji, a to z kolei do łączenia czynników produkcji z różnych krajów. Internet – przekroczył epokowość wynalazku, jakim był telefon. To nie tylko sieć sprawnej komunikacji, nie tylko dostęp do informacji, ale też jest to czynnik, który może zmienić całą strukturę handlu detalicznego. Sieci domów handlowych mogą się przekształcić w sieci domów internetowych. ESP- elastyczne systemy produkcyjne (automatyzacja) 4. Powstanie, funkcjonowanie i rozwój wielkich korporacji międzynarodowych Korporacja międzynarodowa – przedsiębiorstwo, które kontroluje aktywa produkcyjne w co najmniej dwóch krajach świata. doprowadzają do rozwoju powiązań międzynarodowych (poprzez transfer kapitału i prowadzenie handlu) są głównym dostawcą środków na badania i rozwój poprzez sieć powiązań produkcyjnych dokonuje się najszybszy transfer postępu technicznego 5. Wzrost procesów integracji gospodarczej (regionalnej) Rozwinęły się po II wojnie Światowej (EWG 1957 Rzym – UE najdalej posunięta integracja) Dzięki temu znoszone są ograniczenia w handlu, powstają ogromne jednolite rynki (strefy wolnego handlu) np. Unia Europejska, NAFTA (USA, Kanada, Meksyk), MERCOSUR (Ameryka Płd.-Argentyna, Boliwia, Chile, Urugwaj, Paragwaj), ASEAN (Pacyfik, Azja Wsch. i Płd. Wsch., Australia, USA). Ugrupowania te różnią się zakresem integracji. Strefa wolnego handlu jest najprostszą formą integracji europejskiej, np. wprowadzenie wspólnej waluty „euro”. 6. Działalność instytucji międzynarodowych (MFW, BŚ, GATT-WTO), które przyczyniają się do umiędzynarodowienia życia gospodarczego. Ich celem jest liberalizacja handlu światowego. GATT - liberalizacja wymiany międzynarodowej MFW - ułatwienie rozliczeń w skali międzynarodowej; stymulowanie rozwoju krajów rozwijających się OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – przeciwdziałanie niebezpieczeństwom w skali międzynarodowej UNCTAD 7. Wpływ zdarzeń nieprzewidywalnych (kryzysy polityczne, gospodarcze, wojny, klęski żywiołowe) – wystąpienie tych zdarzeń powoduje dezintegrację syst. gospodarki światowej. V. ETAPY ROZWOJU GOSP. ŚWIAT. I. Gospodarka światowa o charakterze lokalnym (okres starożytności, do schyłku XV w.– wielkie odkrycia geograficzne) związki jedynie handlowe, dotyczyło to jedynie pewnych zamkniętych lokalnych przepływów towarów; znaczenie związków o charakterze międzynarodowym było niewielkie, można wprawdzie wyróżnić pewne przepływy, ale miały one charakter lokalny; np. związek państw hanzatyckich (130 miast basenu Morza Północnego i Bałtyckiego) II. Etap przejściowy (po wielkich odkryciach geograficznych od XV-XVI w. poprzez wiek XVII i pocz. XVIII) nastąpiło ożywienie procesów gospodarczych, rozwój handlu, także międzynarodowego; jednak więzi w skali międzynarodowej były niezbyt silne, nie były one także trwałe; ożywiony handel odbywał się pomiędzy Europą Wsch. i Centr. a Europą Zach. 1. Powstanie rozwiniętego handlu towarowego i ukształtowanie się tzw. tradycyjnego systemu gospodarki światowej (od II połowy XIXw. do 1914 r. – wybuch I w.ś.) Duże znaczenie miały tutaj osiągnięcia w dziedzinie postępu technicznego, nastąpił wzrost produkcji towarowej, co umożliwiło eksport towarów; (Rewolucja przemysłowa-maszyny parowe, rozwój transportu) ukształtował się podział krajów na : 1. kraje z rozwiniętą produkcją przemysłową (kraje kolonialne + kraje niezależne o niskim stopniu rozwoju; Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Holandia, Belgia, USA) 2. kraje o charakterze surowcowo-rolniczym (Cesarstwo Rosyjskie, kraje Azji (kraje formalnie niezależne, ale o niskim poziomie rozwoju)+ kraje będące koloniami + kraje zależne od imperiów). Tradycyjny układ gospodarki światowej oznacza dominację gospodarki brytyjskiej. Dominacja ta wynikała z tego, że Wlk. Brytania prowadziła handel pomiędzy koroną brytyjską a pozostałymi terenami zależnymi. Natomiast polityka innych krajów była skierowana także na kraje nie będące pod ich kontrolą. Tradycyjny system gospodarki światowej utrzymywał się do I wojny światowej. W 1913 r. Utrzymuje się wprawdzie dominacja Europy Zach. i krajów wysoko rozwiniętych, ale zmienia się układ sił miedzy Wlk. Brytanią a Europą Zach. i Wlk. Brytanią a USA. 1913 – utrzymuje się dominacja E.Z. (przemysł) – 49% zmalała rola WB wzrosła rola Niemiec (udział większy niż WB) USA staje się najsilniejszym krajem E.Z. utrzymuje przewagę nad USA Przekształcenia w krajach rozwiniętych w eksporcie (ogółem): Rozwój gospodarki USA- coraz bardziej aktywna polityka ekspansji na rynki zagraniczne. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. zwiększa się udział Europy Z. do 52% udział WB i Niemiec i USA wyrównuje się utrzymuje się udział EZ. Eksport wyrobów przemysłowych: udział EZ maleje do 76% zrównuje się gospodarka WB i Niemiec (25%, 22%) udział USA rośnie do 10% exp. (36% produkcji przemysłowej świata) udział krajów przemysłowych (rozwiniętych)– 88% 2. Okres międzywojenny jest okresem dezintegracji tradycyjnego systemu gospodarki światowej; następuje osłabienie roli Wlk. Brytanii i krajów Europy Zach., przede wszystkim na rzecz USA. ( zmiana układu sił) Do czynników, które wpłynęły na te zmiany należy zaliczyć m.in. : I wojna światowa i jej konsekwencje ekonomiczne : zniszczenia gospodarcze na terenie Europy, brak zniszczeń na terenie USA ( w czasie I wojny św. USA nie prowadziły wojny, a za to produkowały produkty na które wykazywały popyt kraje Europy.) - podporządkowanie krajów europejskich prowadzeniu wojny [pojawiają się problemy z polityką finansowa, podażą pieniądza (w okresie wojny drukuje się większą ilość pieniądza, po jej zakończeniu pojawia się nadwyżka), co prowadzi do inflacji] - w Europie pojawiły się problemy z produkcją, gospodarka amerykańska przyśpieszyła swój rozwój dzięki produkcji na potrzeby wojny Upadek systemu waluty złotej (nie udało się go w pełni odbudować po I w.ś.) Rewolucja w Rosji i powstanie ZSRR (wzrost potencjału ZSRR w okresie międzywojennym, szybkość industrializacji (plany 5-, 6-letnie)) Przemiany polityczne w Europie (upadek Austro-Węgier, odrodzenie państw Europy Środk. i Wsch. (Polska, Słowacja, Czechy, Węgry) ; pierwsze tendencje do rozpadu systemu kolonialnego) Wielki kryzys gospodarczy lat 1929-33 (okres kryzysu nie jest dobrym momentem do rozwoju handlu międzynarodowego, kraje chronią rynki wewnętrzne, próbują stymulować eksport, wzrasta protekcja) Okres międzywojenny był okresem początku i rozwoju interwencjonizmu w gospodarce, także w handlu międzynarodowym. Był to zły okres dla rozwoju związków międzynarodowych. W latach 30-tych państwa nabierają charakteru gospodarek wojennych. ( zniszczenia wojenne Niemcy, Francja, Holandia, Belgia) Osłabienie systemu kolonialnego ( kolonie uzyskują niezależność) Tendencją było zmniejszenie się udziału EZ (w tym WB) oraz wzrost udział u USA. 3. Etap współczesnej gospodarki światowej; po II wojnie II wojna światowa niesie za sobą duże zniszczenia przemysłu w Niemczech, Wlk. Brytanii, ZSRR. W Stanach Zjednoczonych produkcja nie zmalała, USA było jedynym dostawcą broni (wzrosła produkcja, eksport). System gospodarki światowej zmienia się na korzyść USA. Mija tradycyjny system gospodarki światowej. 1960 – gospodarką dominującą nad WB jest RFN. W wyniku tych zmian doszło do ukształtowania się współzależności trzech centrów gospodarczych (triada) : USA, Unia Europejska, Japonia. Obecnie należałoby triadę tą poszerzyć o kraje ściśle powiązane z tymi państwami: USA + NAFTA (Północnoamerykańska Umowa o Wolnym Handlu)(Kanada, Meksyk) UE + EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu) + 10 krajów Europy Środk. i Wsch. stowarzyszonych z UE Japonia + Azja Wsch. i Płd.Wsch. (I i II pokolenie Tygrysów Azjatyckich) + Chiny Przesuwanie się centrum gospodarczego świata : Punkt ciężkości znajduje się pomiędzy tymi 3 gospodarkami. Niektórzy ekonomiści twierdzą, że przesunie się on między Basen Pacyfiku (między USA a Azję Wschodnią). Niektórzy uważają, że centrum może pozostać w okolicy Pacyfiku. Obecnie znajduje się między tymi 3 elementami. Czynniki, które wpłynęły na dominację USA: Skutki ekonomiczne II wojny światowej - konflikt światowy - działania wojenne odbywały się przeważnie na terenie Europy i Azji - zniszczenia gospodarcze na terenie Europy, ZSRR, Japonii - produkcja USA na rzecz wojny - podporządkowanie Europy i Azji prowadzeniu wojny - brak zniszczeń w USA Czynniki, które wpłynęły na wyrównywanie się udziału Europy i USA : Plany pomocowe USA dla Europy Zach. (Plan Marshalla) i Japonii Formalny rozpad systemu kolonialnego (lata ‘40-’50) – pozostają silne związki gospodarcze Procesy integracji gospodarczej w świecie i Europie Zach.; powstanie EWG (1.01.1958r.), Unii Europejskiej (1993r.)- wcześniej zwana była Europejską Wspólnotą Węgla i Stali utworzona w 1951 roku. Integracja niosła korzyści – stworzenie możliwości szybkiego rozwoju gospodarczego dla przedsiębiorstw Europy. Powstał jednolity rynek zbytu. EFTA – jednolity wspólny obszar gospodarczy – Europejska Strefa Wolnego Handlu –Szwajcaria, Islandia, Norwegia, Lichtenstain. CEFTA – Środkowoeuropejskie Porozumienie Wolnego Handlu (kraje stowarzyszone Unii Europejskiej). Polska też należy. NAFTA (1996r.) – Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu. Wzrost obrotów pomiędzy USA-Kanadą-Meksykiem. MERCOSUR – wspólny Rynek Południa w Am. Połd. (Argentyna, Brazylia, Urugwaj, Paragwaj + ’96 Chile + ’97 Boliwia. Powstanie jednego rynku pod względem swobody przepływu kapitału; PKB 840 mld., 2% udziału w światowym eksporcie) OEEC – Organizacja Europejska Wspólnoty Regionalnej APEC – Współpraca Regionalna Państw..............- 21 państw – USA, Japonia, Rosja, Chiny. ASEAN – Stowarzyszenie....... – Filipiny, Indonezja Przemiany w międzynarodowym systemie walutowym pod przewodnictwem USA – system dolarowo-złoty (system z Bretton Woods – kursy stałe – upada na początku lat ’70). Wykształca się nowy międzynarodowy system walutowy – system wielodewizowy (waluty USA, EWG, Japonii) – wyrównanie się roli walut różnych krajów Powstanie grupy państw socjalistycznych – powstanie RWPG (działa na zasadzie hegemonii ZSRR nad innymi państwami). Próby integracji gospodarczej między tymi krajami (integracja formalna, bardzo płytka – dezintegracja w latach ’90, w ciągu półtora roku) Działalność organizacji międzynarodowych: GATT (WTO), MFW, BŚ (czuwający nad sprawnością Międzynarodowego Funduszu Walutowego i likwidowanie przyczyn powstania deficytu) – umiędzynarodowienie życia gospodarczego, integracja handlu Dynamiczny rozwój korporacji międzynarodowych w latach ’80 – ’90. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne umiędzynarodawiają życie gospodarcze, przyśpieszają tempo rozwoju gospodarczego, są głównym kanałem dystrybucji technologii w skali świata, są głównym dostawcą środków na postęp techniczny Postęp techniczny, robotyzacja, komputeryzacja procesów produkcyjnych, zarządzania - Utrwala się przewaga krajów najbardziej rozwiniętych - Stwarza możliwości do dołączenia krajów rozwijających się do grupy krajów wysoko rozwiniętych Cechą współczesnej gospodarki światowej jest przede wszystkim znaczne zróżnicowanie form powiązań międzynarodowych. Oprócz wymiany handlowej dynamicznie rozwija się współpraca produkcyjna i Zróżnicowaniu ulegają podmioty gospodarki światowej, wzrasta udział podmiotów międzynarodowych i transnarodowych (przedsiębiorstw, organizacji, instytucji). Zmienia się także charakter międzynarodowego podziału pracy: specjalizacja o charakterze międzygałęziowym ustępuje miejsca specjalizacji wewnątrzgałęziowej, a wymiana wyrobów gotowych – wymianie podzespołów i części wyrobów gotowych. W związku z tym wzrasta znaczenie wzajemnych powiązań gospodarczych między krajami rozwiniętymi gospodarczo i maleje znaczenie powiązań między krajami rozwiniętymi gospodarczo a krajami słabo rozwiniętymi. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
