Urlopy pracownicze
advertisement
URLOPY PRACOWNICZE Kamila Siejka Urlopy pracownicze Dział VII kp art. 152 – 1741 urlop wypoczynkowy urlopy bezpłatne Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop z dnia 8 stycznia 1997 r. (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.) w kp pojawiają się także inne świadczenia noszące nazwę urlopów Urlop wypoczynkowy podstawę wyraźnego odróżnienia urlopu wypoczynkowego od innych tak nazwanych przerw w świadczeni pracy stanowią art. 66 ust 2 Konstytucji RP i art. 14 kp, Art. 66 Konstytucji RP • 1. Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa. • 2. Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa. urlop jako podstawowy element gwarancji prawa do wypoczynku, jego podstawowy cel przesądza jego formę – urlop musi być udzielony w naturze, Urlop wypoczynkowy na podstawie przepisów urlop wypoczynkowy definiuje się jako: osobiste prawo pracownika do corocznego nieprzerwanego płatnego urlopu wypoczynkowego korelatem uprawnienia pracownika jest obowiązek pracodawcy – nieudzielenie urlopu to wykroczenie karane grzywną, prawo do urlopu jest powszechne, niezbywalne i osobiste, przepisy o charakterze jednostronnie bezwzględnie obowiązującym, Urlop wypoczynkowy coroczne • pracownik nabywa prawo do urlopu co roku, • powinno być zrealizowane w tym samym roku kalendarzowym, w którym pracownik je nabył z zastrzeżeniem art. 168 kp, nieprzerwane • zasada: urlop w pełnym wymiarze – celem jest odpoczynek, • na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części, jedna min 14 dni, płatne • pracownikowi przysługuje wynagrodzenie jakie otrzymałby gdyby w tym czasie pracował (wynagrodzenie socjalne), • zmienne składniki wynagrodzenia – obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających, ew. 12 miesięcy, Urlop wypoczynkowy Pierwszy urlop w życiu zawodowym • zasada proporcjonalności, pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego za każdy miesiąc pracy w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku, nie zaokrągla się • miesiąc kalendarzowy lub 30 dni, Kolejne urlopy • uprawnienie do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym, w pełnym wymiarze od samego początku, NABYCIE PRAWA DO URLOPU JEST KONIECZNĄ, ALE NIEWYSTARCZAJĄCĄ PRZESŁANKĄ REALIZACJI TEGO PRAWA, NIEZBĘDNE JEST UDZIELENIE URLOPU Urlop wypoczynkowy wymiar urlopu pracownika pełnoetatowego wynikający z kp wynosi: 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat, 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat (urlop uzupełniający), przy niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu oblicza się proporcjonalnie, przy czym ułamek zaokrągla się w górę, w niektórych przepisach szczególnych ustawodawca przewiduje dłuższy wymiar urlopu, wymiar urlopu zależy od ogólnego stażu pracy, Urlop wypoczynkowy • • • ogólny staż pracy - bez względu na podstawę stosunku pracy, wymiar etatu, przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy, równoległe okresy zatrudnienia nie sumują się, wlicza się tylko część przypadającą przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy, do stażu pracy wlicza się z tytułu ukończenia: zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej niż 3 lata, średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej niż 5 lat, średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat, • średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata, • szkoły policealnej - 6 lat, • szkoły wyższej - 8 lat, wymienione okresy nauki nie podlegają sumowaniu, uwzględnia się najdłuższy, Urlop wypoczynkowy Okresy wliczane do okresu zatrudnienia okres, za który przysługuje odszkodowanie, z powodu skrócenia okresu wypowiedzenia – art. 361kp okresy nauki według art. 155 kp okres pozostawania bez pracy, za który przyznano pracownikowi odszkodowanie na mocy art. 51 kp okres urlopu bezpłatnego w celu pracy u innego pracodawcy – art. 1741kp okresy pobierania zasiłku i stypendium art. 79 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy okres odbywania czynnej służby wojskowej - art. 120 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej Urlop wypoczynkowy pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu w danym roku kalendarzowym, a maksymalnie do 30 września następnego roku, obowiązuje 3 letni okres przedawnienia roszczenia, urlop przyznaje się w dni pracy, zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy, urlop przyznaje się zgodnie z planem urlopów, chyba, że takiego planu nie ma (na co ZOZ wyraziła zgodę lub jeżeli ZOZ nie działa u pracodawcy), wtedy pracodawca w porozumieniu z pracownikiem decyduje o udzieleniu urlopu, jednak to do niego należy ostateczna decyzja, samowolne udanie się na urlop, bez udzielenia go przez pracodawcę, stanowi naruszenie obowiązków pracowniczych, Urlop wypoczynkowy pracownik decyduje o terminie urlopu na żądanie – 4 dni w roku kalendarzowym, nie umieszcza się go w planie urlopów, obowiązują do niego inne zasady udzielania, ale jest częścią „normalnego” urlopu wypoczynkowego, pracownik składa żądanie urlopu (brak określonej formy), a pracodawca ma obowiązek go udzielić, Wniosek o udzielenie urlopu "na żądanie" (…) powinien być zgłoszony najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu, jednak do chwili przewidywanego rozpoczęcia pracy przez pracownika według obowiązującego go rozkładu czasu pracy. (…) Regulamin pracy albo przyjęta u pracodawcy praktyka zakładowa (zwyczaj) mogą przewidywać późniejsze zgłoszenie wniosku o udzielenie urlopu "na żądanie". SN wyrok z 15.11.2006 r. I PK 128/06 urlop na żądanie, którego pracownik nie wykorzystał, przechodzi na kolejny rok, ale jako „normalny” urlop wypoczynkowy, Urlop wypoczynkowy fakultatywne 1) na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami, 2) z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy, obligatoryjne Przesunięcie terminu urlopu 1) jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy – katalog otwarty 2) jeśli nastąpią: czasowa niezdolność do pracy wskutek choroby, odosobnienie w związku z chorobą zakaźną, ćwiczenia wojskowe lub przeszkolenie albo pełnienie terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie do 3 miesięcy, urlop macierzyński - w trakcie urlopu – katalog zamknięty, Urlop wypoczynkowy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu, np. konieczność usunięcia awarii, niezapowiedziana kontrola dotycząca stanowiska pracy danego pracownika, nieplanowany przyjazd delegacji zagranicznej , pracodawca ma obowiązek pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu, zadośćuczynienie pracodawca zapłaci tylko w przypadku nieuzasadnionego odwołania z urlopu, Urlop wypoczynkowy w roku, w którym pracownik zmienia pracodawcę przysługuje mu urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u dotychczasowego pracodawcy w tym roku, chyba, że wykorzystał urlop w przysługującym mu wyższym wymiarze, także gdy rozpoczyna pracę u nowego pracodawcy, a nie był zatrudniony w danym roku kalendarzowym i w syt. art. 1552, pracownikowi należy się urlop, bez względu na to , czy po odejściu będzie kontynuował zatrudnienie, W przypadku rozwiązania stosunku pracy i niewykorzystania z tego powodu urlopu wypoczynkowego nabytego w pełnym wymiarze (art. 153 § 3 KP) pracownikowi przysługuje od dotychczasowego pracodawcy ekwiwalent pieniężny odpowiadający urlopowi w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku, w którym rozwiązano stosunek pracy, także w sytuacji, gdy nastąpiło to w związku z nabyciem przez pracownika uprawnień emerytalnych (art. 171 § 1 KP w związku z art. 1551 § 1 pkt 1 KP). SN postanowienie z 20.08.1997 r. III ZP 26/97 Urlop wypoczynkowy przy obliczaniu urlopu proporcjonalnego kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi, niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca, jeżeli ustanie u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie stosunku pracy u kolejnego następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia dokonuje dotychczasowy pracodawca, niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia, przy czym wymiar nie może przekroczyć odpowiednio 20 lub 26 dni w roku, w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu proporcjonalny urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu Urlop wypoczynkowy Z dniem rozwiązania stosunku pracy prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. W tym też dniu rozpoczyna bieg termin przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane w naturze, a nieprzedawnione urlopy wypoczynkowe. SN wyrok z 29.03.2001 r. I PKN 336/00 istnieje jeden przypadek, gdy mimo ustania stosunku pracy pracodawca nie ma obowiązku wypłacić ekwiwalentu: gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą, Urlop wypoczynkowy Szczególna regulacja dotycząca pracownika młodocianego Art. 205 kp § 1. Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. § 2. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat. § 3. Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, o którym mowa w § 1 i 2, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych. § 4. Pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. § 5. W sprawach nieuregulowanych przepisami niniejszego rozdziału do urlopów przysługujących młodocianym stosuje się przepisy działu siódmego. Urlop bezpłatny może być udzielony i wykorzystany tylko w przypadku obopólnej zgody pracownika i pracodawcy – udzielany fakultatywnie, udziela się go na pisemny wniosek pracownika, nie jest dopuszczalne udzielenie go bez wniosku np. z przyczyn trudności ekonomicznych, okresu tego urlopu nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, przy udzielaniu urlopu bezpłatnego strony zawierają klauzulę autonomiczna, w której przy urlopie dłuższym niż 3 miesiące, mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn, Urlop bezpłatny za pisemną zgodą pracownika, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami, czas tego urlopu jest zaliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy, istnieją szczególne przypadki urlopów bezpłatnych przewidzianych w kp (np. art. 205) oraz ustawach szczególnych (np. art. 25 ustawy o związkach zawodowych), Inne zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy z dnia 15 maja 1996 r. (tekst jednolity: Dz.U. z 2014 r. poz. 1632) wszelkie wezwania pracownika przez organy państwowe, na które musi się bezwzględnie stawić w trakcie trwania pracy (rekompensata od organu) okoliczności osobiste: 2 dni - w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy; dzień - w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką, inne przypadki, gdy zachodzi usprawiedliwiona nieobecność w pracy, wynikająca najczęściej z funkcji społecznych (no. OSP, GOPR, honorowe krwiodawstwo, zajęcia dydaktyczne) (wynagrodzenie lub rekompensata)
