Przemiany gospodarcze i społeczne w dobie wyzwań XXI w. Wiek XXI to przede wszystkim dalszy postęp procesów globalizacyjnych, które mają ogromny wpływ na wszystkie dziedziny życia gospodarczego, społecznego i politycznego – kształtują je i warunkują. Wyzwania globalizacyjne mają istotny wpływ również na politykę regionalną. Realizowane w ich ramach działania tworzą bowiem korzystne warunki dla przyspieszenia rozwoju gospodarczego także na poziomie regionalnym. Efektem tego są coraz silniejsze powiązania pomiędzy tym poziomem a poziomem globalnym. Zaznaczyć należy, że to właśnie w Europie znacznie wyraźniej i wcześniej niż w innych regionach świata uwidoczniły się powiązania i współzależności między poziomem regionalnym a globalnym. Obejmują one przede wszystkim bezpieczeństwo, ale także współzależności ekonomiczne i ekologiczne. Korzystne warunki dla rozwoju współpracy transgranicznej i euroregionalnej w Europie pojawiły się po zakończenie zimnej wojny. W rezultacie realizowane w jej ramach zadania i cele pozwalają na przezwyciężenie strukturalnych ograniczeń dotychczasowego systemu międzynarodowego. Powyższe kwestie odnoszą się również do regionów pogranicza. Nowe uwarunkowania polityczno-ekonomiczne kształtujące się okresie globalizacji sprzyjają większej aktywności społeczności lokalnych, ale także kształtują nowe postawy i w rezultacie determinują rozwój tych regionów. Monografia liczy 20 artykułów. Są one wynikiem wymiany myśli, poglądów i doświadczeń, jakie miały miejsce na IV Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Gospodarka, społeczeństwo i kultura pogranicza wobec wyzwań cywilizacyjnych”. Zebrane artykuły podzielono na dwie części: pierwsza dotyczy aspektów gospodarczych, druga – społecznych i politycznych. Na część pierwszą „Przemiany gospodarcze” składają się artykuły, w których podjęto próbę określenia możliwości i kierunków rozwoju, przede wszystkim regionów pogranicza, w XXI wieku – epoce dalszego postępu procesów globalizacji. Szczególną uwagę poświęcono pograniczu wschodniemu. Z kolei część druga – „Przemiany społeczne” zawiera analizę istotnych problemów mieszkańców regionu pogranicza na początku XXI wieku. Poruszono tu kwestie związane ze starzeniem się społeczeństwa kształtowaniem się systemu wartości społecznych.