Wp*yw zanieczyszczenia powietzra na zdrowie * choroby uk*adu kr
advertisement
Zanieczyszczenie powietrza – mechanizmy uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego Piotr Hoffman Nadzwyczajne posiedzenie plenarne Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia • WHO – zanieczyszczenie powietrza przyczyną około 3 mln przedwczesnych zgonów rocznie • Większe zagrożenie w krajach gorzej rozwiniętych ale szybko się rozwijających • Kraje zamożne – redukcja zanieczyszczenia ale nadal wpływ na śmiertelność • Nie ma progów bezpiecznych • Szczególne znaczenie zanieczyszczenia wynikającego z motoryzacji NATURE CLINICAL PRACTISE CARDIOVASCYLAR MEDICINE, 2009 Szczególnie szkodliwe: • Cząsteczki stałe (PM – ang: particulate matter) • Dwutlenek azotu • Ozon • Dwutlenek siarki • Lotne związki organiczne NATURE CLINICAL PRACTISE CARDIOVASCYLAR MEDICINE, 2009 Szczególnie szkodliwe: • Cząsteczki stałe (PM – ang: particulate matter) • Dwutlenek azotu • Ozon • Dwutlenek siarki • Lotne związki organiczne Cząsteczki stałe • Największe zagrożenie • Duże > 10µm • Mniejsze – spaliny, atmosfera, przedostają się głęboko do płuc • PM10 (< 10µm), PM2.5, nanocząsteczki (< 0.1µm) • Nanocząsteczki ze spalin – stres oksydacyjny, odczyn zapalny NATURE CLINICAL PRACTISE CARDIOVASCYLAR MEDICINE, 2009 Mechanizm uszkodzenia Uszkodzenie naczyń Płuco • Klasyczne Pęcherzyk płucny naczynie – Zapalenie tkanki płuc, uwolnienie czynników prozaplanych i prozakrzepowych (zapalenie przez ciągłość) • Alternatywne – Mniejsze drobiny przenikają przez ścianę pęcherzyka bezpośrednio uszkadzają śródbłonek naczyniowy – Zapalenie ściany naczynia, inicjacja/nasilenie miażdżycy NATURE CLINICAL PRACTISE CARDIOVASCYLAR MEDICINE, 2009 Mechanizm uszkodzenia Uszkodzenie naczyń Płuco • Klasyczne Pęcherzyk płucny naczynie – Zapalenie tkanki płuc, uwolnienie czynników prozaplanych i prozakrzepowych (zapalenie przez ciągłość) • Alternatywne – Mniejsze drobiny przekaniją przez ścianę pęcherzyka bezpośrednio uszkadzają śródbłonek naczyniowy – Zapalenie sciany naczynia, inicjacja/nasilenie miażdżycy NATURE CLINICAL PRACTISE CARDIOVASCYLAR MEDICINE, 2009 Mechanizm uszkodzenia Uszkodzenie naczyń • • • • • • • • Skurcz naczyń Dysfunkcja śródbłonka Stress oksydacyjny Większa agregacja płytek, osłabiona fibrynoliza (PAI-1), nasilona koagulacja Dyslipidemia, Insulinooporność Wzrost RR Miażdżyca Rozwój choroby • Wzrost ryzyka/zgonu S-N • Markery miażdżycy (IMT, calcium score) • • • • • • OZW Arytmia komorowa Udar Hospitalizacje S-N Choroba żylno-zakrzepowa Zatorowość płucna NATURE CLINICAL PRACTISE CARDIOVASCYLAR MEDICINE, 2009 Dane z Polski • Kraków vs Lublin • Kraków: – wyższe skurczowe wartości ciśnienia tętniczego mężczyzn – podwyższone biomarkery zapalne – związek pomiędzy wzrostem BMI i ciśnieniem tętniczym oraz biomarkerami zapalnymi • „u chłopców mieszkających w Krakowie stwierdziliśmy podwyższone ciśnienie tętnicze krwi w porównaniu z ich rówieśnikami z Lublina” - powiedział dr Krzysztof Bryniarski • „W rezultacie młodzi ludzie z Krakowa mogą być znacznie bardziej narażeni np. na zawał serca w przyszłości niż ich rówieśnicy z Lublina” Zanieczyszczenie powietrza – wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Dowody epidemiologiczne Ekspozycja - dni Ekspozycja miesiące/lata Śmiertelność sercowonaczyniowa +++ +++ Hospitalizacje +++ + Choroba niedokrwienna +++ +++ Niewydolność serca ++ + Udar niedokrwienny ++ + Choroby naczyniowe + ++ Arytmia/NZK + + +++ ++ + silne dowody umiarkowane słabe Particulate Matter Air Pollition and Cardiovascular Disease. An Udate to the Scientific Statement From the American Heart Association Circulation 2010;121:2331-2378 Zanieczyszczenie powietrza – mechanizmy uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego • Cząstki stałe (PM) zanieczyszczenia powietrza nasilają procesy prozapalne i stres oksydacyjny • Uszkodzenie ściany naczyniowej – bezpośrednie – przez mediatory reakcji zapalnej z tkanki płucnej • Uszkodzenie reaktywności tętnic, przyśpieszony rozwój miażdżycy, ostre epizody zatorowe • U chorych z ChNS – częściej zawał serca w czasie wysiłku • Poprawa jakości powietrza element polityki prozdrowotnej Nadzwyczajne posiedzenie plenarne Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia
