Centralny Układ Sterowania funkcji lokomocyjnych
advertisement
Centralny Układ Sterowania funkcji lokomocyjnych a Hipoterapia Równowaga ciała ludzkiego • w pozycji stojącej wymaga precyzyjnej i skoordynowanej kontroli nerwowej oraz prawidłowej czynności wielu struktur układu nerwowego. • Ośrodkowy system nerwowy powstał i rozwinął się jako system sterowania ruchem. Proprioceptory • wysyłają do niego informacje o stanie układu kostno- stawowo- mięśniowego oraz ruchu całego ciała. Przekazywane informacje dot. napięcia mięśni i ścięgien, ich stopnia rozciągnięcia oraz ucisku wywieranego na powierzchnie stawowe. W warunkach fizjologicznych, informacja leżąca poniżej progu świadomości nie jest odbierana z proprioceptorów. Receptory te znajdują się: • we wrzecionkach nerwowo-mięśniowych w postaci: zakończeń pierścieniowatospiralnych, ciałek zmysłowych (Ruffiniego), • w ścięgnach jako ciałka buławkowate (Goldiego), • na powierzchniach stawowych i w okostnej jako ciałka blaszkowate (Paciniego) oraz wolne zakończenia nerwowe. • Ruch ciała zarówno liniowy jak i obrotowy jest odbierany poprzez receptory znajdujące się w narządzie równowagi, np. w uchu wewnętrznym. • Narządem wykonawczym ruchu są mięśnie i układ kostny. Sprzężenie zwrotne • Rys. Sterowanie ze sprzężeniem zwrotnym Podział receptorów ze względu na pochodzenie informacji: • 1.eksteroreceptory – odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego (temperatura, dotyk, uszkodzenie) • 2.telereceptory – odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego dalszego (wzrokowe, słuchowe) • 3.ineroreceptory – odbieranie bodźców ze środowiska wewnątrzustrojowego • 4.proprioreceptory – zmiany w mięśniach, ścięgnach, torebkach stawowych, narzędzie równowagi Plastyczność mózgu • Mechanizmu plastyczności tkanki nerwowej tj. nowotworzenia wypustek nerwowych neuronów nie uszkodzonych oraz uczynnianie mało aktywnych międzyneuronalnych połączeń synaptycznych Plastyczność c.d. • W przypadku, gdy do uszkodzenia mózgu doszło we wczesnych stadiach jego rozwoju (np. u dzieci z mózgowym porażeniem) nie może być mowy o wykorzystaniu jakichkolwiek wcześniejszych wzorców ruchowych, gdyż dziecko nimi nie dysponuje, ponieważ dopiero nabywa umiejętności ruchowe, ale w zmienionych przez to uszkodzenie warunkach. Decydującą rolę odgrywa tutaj zapewne torowanie, ułatwiające tworzenie nowych połączeń i przejmowanie funkcji przez nie uszkodzone neurony Koń przekazuje jeźdźcowi rytmiczne wielowymiarowe ruchy: • a) w górę i w dół (podnoszenie się i opadanie końskiego grzbietu), • b) w przód i w tył (posuwanie się do przodu i tyłu na skutek ruchu końskich nóg), • c) naprzemienne opadanie w lewo i w prawo (boczne podparcie jednej pary końskich nóg), • d) ruchy po przekątnej do przodu i do tyłu oraz ruchy rotacyjne (podparcie się przez konia na dwóch nogach po przekątnej). ODDZIAŁYWANIE Hipoterapia wpływa na: • 1. Kodowanie w mózgu prawidłowego wzorca chodu. Podczas ruchu konia w stępie na miednicę siedzącego prawidłowo pacjenta, przenoszony jest wzorzec ruchowy, odpowiadający kolejnym fazom chodu zdrowego człowieka. Częstotliwość przekazywanych pacjentowi trójwymiarowych impulsów, pochodzących z grzbietu końskiego, waha się od 90 do 110 na minutę. • 2. Normalizację napięcia mięśniowego, niezbędną do nauki prawidłowego, czynnego ruchu. Sprzyja temu prawidłowa pozycja przyjmowana przez jeźdźca podczas jazdy, rytmiczny ruch jego ciała, naprzemienne rozluźnianie i napinanie mięśni oraz temperatura konia, która jest o około 1 stopień wyższa od temperatury człowieka. • 3. Doskonalenie równowagi, koordynacji, orientacji w przestrzeni oraz poczucia rytmu. Dla dziecka nie poruszającego się samodzielnie, jazda na koniu (płynny, skoordynowany trójwymiarowy ruch) pozwala na uzyskanie świadomości położenia w przestrzeni własnego ciała, a tym samym zdobywanie doświadczenia ruchu w przestrzeni. • 4. Stymulację i normalizację czucia powierzchniowego. Między innymi dzięki dotykowi ciepłej, miękkiej i gładkiej skóry konia oraz grzywy. • 5. Poprawę stanu psychicznego pacjenta. Poprzez kontakt z żywym zwierzęciem dziecko zyskuje nowego przyjaciela; poznaje jego imię, uczy się współżycia z inną żywą istotą. Koń jest większy od pacjenta, ale jest mu posłuszny, co pozwala dziecku na wzrost odwagi, poczucia sukcesu, a tym samym własnej wartości. Zajęcia, w których dziecko czynnie uczestniczy, wpływają na wzrost koncentracji, samokontroli, pobudzają inicjatywę, dają lepsze zrozumienie własnych możliwości i potrzeb. Jeżeli hipoterapia jest prowadzona fachowo, zajęcia odbierane są jako zabawa. Podczas terapii • Koń w czasie terapii, przekazuje także pacjentowi wiele dodatkowych bodźców wspomagających prawidłową pozycję na koniu. W wyniku bezpośredniego kontaktu ciała pacjenta z grzbietem konia, po ciele w miejscu ich zetknięcia rozchodzi się ciepło (temperatura ciała konia jest bowiem o około 1°C wyższa niż temperatura ciała człowieka), które ma pośredni wpływ na regulację napięcia mięśniowego dolnej połowy ciała pacjenta • Rytmiczny ruch ciała pacjenta podczas jazdy, naprzemienne napinanie i rozluźnienie mięśni, temperatura konia oraz prawidłowa pozycja na koniu wpływają na normalizację napięcia mięśniowego, niezbędną do nauki prawidłowego czynnego ruchu • Pozycja jeździecka działa rozluźniająco na mięśnie kończyn dolnych, a przez to również odciążająco na stawy, co dodatkowo wspomagane jest bezpośrednim oddziaływaniem ciepła konia na ciało pacjenta. Prowokuje też utrzymanie wyprostowanej postawy, a przez to korzystnie wpływa na wzmocnienie siły mięśniowej, poprawia funkcjonowanie stawów ramiennych i kończyn górnych • Terapia na koniu, obejmująca całą istotę człowieka i wprawiająca w ruch całe ciało, oddziaływuje zatem pozytywnie także na układ oddechowy pacjenta, którą to możliwość wykorzystuje się w niektórych zabiegach logopedycznych. Trening funkcjonalny oraz poprawa ukrwienia obserwowana w trakcie terapii konnej wpływa również korzystnie na funkcje serca i układu krążenia • Poprzez kontakt z żywym zwierzęciem dokonuje się również oddziaływanie psychiczne. Dziecko nawiązuje układ partnerski z nowym przyjacielem, poznaje jego imię, uczy się jego zwyczajów oraz nabywa umiejętności współżycia z inną żywą istotą • Pacjent posadzony lub położony na grzbiecie konia, obejmując rękami jego szyję odbiera doznania płynące z dotykania ciepłej, przyjemnej, gładkiej skóry, chrap, grzywy konia, które to doznania pomagają dziecku zdobyć nowe doświadczenia czuciowe. Podczas jazdy na koniu dziecko spogląda na świat z zupełnie nowej wysokości patrząc z góry na inną perspektywę, inne proporcje i przestrzeń, pobudza ośrodki psychomotoryczne i wyobraźnię
