1. Kręgosłup – budowa i połączenia w obrębie
advertisement
1. Kręgosłup – budowa i połączenia w obrębie kręgosłupa. Główne mięśnie utrzymujące go pionowo Głównym narządem decydującym o postawie ciała jest kręgosłup. Opiera się on na miednicy, która łączy go z podłożem za pośrednictwem kończyn dolnych. Poprzez klatkę piersiową i obręcz barkową uczestniczy on we wszystkich czynnościach kończyn górnych. Jest także ściśle złączony z głową – siedliskiem najważniejszych dla organizmu narządów. Z tych względów, bezpośrednio lub pośrednio, kręgosłup bierze udział w każdym działaniu ludzkim. Kręgosłup ma kształt dwóch trójkątów połączonych ze sobą podstawami. Górny trójkąt, znacznie dłuższy i wysmukły, jest utworzony przez część przedkrzyżową kręgosłupa i odznacza się duża ruchomością. Część dolna, stanowiąca zaledwie piątą część długości pierwszej odznacza się większą szerokością, masywnością i szczytem zwrócona jest ku dołowi. Długość całego kręgosłupa dorosłego człowieka stanowi w przybliżeniu 40-45% długości ciała. Wielkość kręgów wzrasta stopniowo od kręgu pierwszego (szczytowego) do piątego kręgu lędźwiowego. Największy wymiar poprzeczny kręgosłup osiąga na wysokości 2-3 segmentu kości krzyżowej, co jest spowodowane największym obciążeniem tego odcina kręgosłupa, który nie jest prostym jednolitym słupem. U człowieka, w odcinku szyjnym i lędźwiowym krzywizny w płaszczyźnie strzałkowej są skierowane ku przodowi - lordoza, natomiast w odcinku piersiowym i krzyżowo-guzicznym wypukłe są ku tyłowi - kifoza. Krzywizny piersiowa, krzyżowo – guziczna rozpoczynają się kształtować już w życiu płodowym. Krzywizna szyjna natomiast zaczyna powstawać około 4 miesiąca życia, w wyniku dźwigania głowy. Najpóźniej, bo około 10-15 miesiąca życia rozpoczyna się kształtowanie krzywizny lędźwiowej, w następstwie przyjmowania pionowej postawy ciała. Kręgosłup spełnia trzy podstawowe role w organizmie. Służy jako: • narząd ochronny rdzenia kręgowego, • narząd podporowy ciała, • narząd ruchu Budowa kręgosłupa Kręgosłup zbudowany jest z: kręgów prawdziwych, które dzielą się na: 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, które stanowią część przedkrzyżową kręgosłupa. Kręgi które uległy zrostowi: 5 kręgów krzyżowych tworzących kość krzyżową i 4-5 kręgów guzicznych które tworzą kość guziczną i są to kręgi rzekome. Zasadnicza budowa kręgu: • z przodu znajduje się trzon • do tyłu od niego nasadami odchodzi łuk, który wraz z trzonem ogranicza otwór kręgowy • od łuku odchodzą wyrostki: w bok parzysty poprzeczny, w górę i w dół parzysty stawowy górny i stawowy dolny z powierzchniami stawowymi, w tyłu w dół nieparzysty wyrostek kolczysty Cechy kręgów szyjnych • jest ich 7, ponieważ łączą się z czaszką różnią się budową • w pierwszym kręgu brakuje trzonu, wyrostków stawowych i wyrostka kolczystego • w drugim kręgu pojawia się po raz pierwszy trzon, z charakterystycznym zębem oraz wyrostki stawowe dolne i wyrostek kolczysty • w kręgach od 2-6 wyrostek kolczysty jest rozwidlony a w 7 wyrostek kolczysty upodabnia się do wyrostków kolczystych kręgów piersiowych • we wszystkich kręgach wyrostki poprzeczne mają otwory wyrostków poprzecznych, w których przebiegają tętnica kręgowa i dwie żyły kręgowe • trzony kręgów są małe a otwory kręgowe duże Cechy kręgów piersiowych • jest ich 12, ponieważ łączą się z żebrami • posiadają dodatkowe powierzchnie stawowe, które występują z boku na trzonach jako dołki żebrowe i na wyrostkach poprzecznych jako dołki żebrowe wyrostka poprzecznego • ograniczenie ruchu w tym odcinku blokują długie ułożone dachówkowato wyrostki kolczyste oraz ustawione w płaszczyźnie czołowej wyrostki stawowe • trzony kręgów są większe kosztem otworów kręgowych Cechy kręgów lędźwiowych • jest ich 5, są najbardziej masywne z rozbudowanymi trzonami i wyrostkami • cechą charakterystyczną jest brak wyrostków poprzecznych, w których miejsce powstają wyrostki żebrowe (szczątkowe żebra lędźwiowe) • wyrostki stawowe ustawione są w płaszczyźnie strzałkowej dzięki czemu zwiększa się ruchomość tego odcinka • wyrostek kolczysty jest szeroki i krótki Kość krzyżowa • powstała ze zrośnięcia 5 kręgów krzyżowych, ma kształt trójkąta którego podstawa zwrócona jest do część lędźwiowej a wierzchołek do kości guzicznej, a części boczne do kości biodrowych • wyróżniamy powierzchnię miedniczną na której zrośnięte trzony tworzą kresy poprzeczne zakończone 4 parami otworów miednicznych, przez które wychodzą gałęzie brzuszne nerwów krzyżowych • Na powierzchni grzbietowej w wyniku zrośniętych łuków i trzonów kręgów powstaje kanał krzyżowy. • Zrośnięte wyrostki kolczyste tworzą grzebień krzyżowy pośrodkowy, bocznie od niego leży parzysty grzebień pośredni, który powstał ze zrośnięcia wyrostków stawowych. Bocznie od grzebieni są 4 pary otworów krzyżowych grzbietowych, którymi wychodzą gałęzie grzbietowe nerwów krzyżowych • Otwory te są ograniczone parzystym grzebieniem krzyżowym bocznym, który powstał ze zrośniętych wyrostków poprzecznych. U góry z boku znajduje się powierzchnia stawowa uchowata do połączenia z kością biodrową a przyśrodkowo do niej guzowatość krzyżowa Kość guziczna • jest to kość szczątkowa o kształcie zbliżonym do trójkąta, która powstała z 4 lub 5 kręgów guzicznych. Rozbudowana jest tylko górna część do połączenia z kością krzyżową Połączenia w obrębie szkieletu osiowego • Trzony kręgów łączą się przez krążki międzykręgowe, które zbudowane są z chrząstki włóknistej. Krążek międzykręgowy zbudowany jest z pierścienia włóknistego, który zespala trzony sąsiednich kręgów, a w środku zwiera ruchome jądro miażdżyste. Stanowi ono amortyzacje oraz ułatwia ruch. Krążki międzykręgowe znajdują się tylko w części przedkrzyżowej kręgosłupa. • Pierwszy jest miedzy drugim a trzecim kręgiem szyjnym, ostatni (23) między piątym kręgiem lędźwiowym a podstawą kości krzyżowej Maja kształt przylegających trzonów. Ich wysokość wzrasta w kierunku kości krzyżowej. W płaszczyźnie strzałkowej mają kształt klina, który podstawą zwrócony jest do przodu w odcinku szyjnym i lędźwiowym tworząc lordozę szyjną i lędźwiową a w odcinku piersiowym podstawa zwrócona jest do tyłu tworząc kifozę piersiową. Krzywizny te także amortyzują wstrząsy. • Połączenia te wzmacniają więzadła podłużne: przednie, hamuje ruch kręgosłupa do tyłu i podłużne tylne – hamuje ruch kręgosłupa do przodu. • Wyrostki i łuki kręgów łączą więzadła krótkie: żółte (międzyłukowe), międzypoprzeczne, międzykolcowe oraz więzadła długie: karkowe i nadkolcowe. • Wyrostki stawowe kręgów tworzą stawy międzykręgowe, których są 23 pary. Są to stawy proste, płaskie, półścisłe. Dzięki nim odbywa się ruch w odcinkach kręgosłupa, przede wszystkim w odcinku szyjnym i lędźwiowym • W odcinku krzyżowo-guzicznym kręgi uległy kościozrostom tworząc kość krzyżową i guziczną. Mięsień prostownik grzbietu jest największym z mięśni głębokich, przebiega od okolicy krzyżowej do kości skroniowej. Przyczep początkowy wspólna masa mięśniowo-ciągnista na powierzchni grzbietowej kości krzyżowej, na grzebieniu biodrowym i więzadłach krzyżowo-biodrowych oraz na wyrostkach kolczystych kręgów lędźwiowych. Mięsień biegnie do góry i dzieli się na dwa pasma: a) pasmo boczne to mięsień biodrowo-żebrowy, który dzieli się na biodrowo-żebrowy lędźwi, biodrowo-żebrowy klatki piersiowej i biodrowo-żebrowy szyi Przebiegają one w okolicach kątów żeber. Przyczep końcowy mięśnia biodrowo-żebrowego szyi jest na wyrostkach poprzecznych kręgów szyjnych od III do VI. b) pasmo przyśrodkowe to mięśnie najdłuższe – najdłuższy klatki piersiowej, najdłuższy szyi i najdłuższy głowy. Przebiegają one między wyrostkami porzecznymi Przyczep końcowy mięśnia najdłuższego głowy znajduje się na wyrostku sutkowym kości skroniowej Czynność działając jednostronnie silnie zgina we wszystkich odcinkach kręgosłup w bok. Czynność obustronna prostuje kręgosłup – jest pomocniczym mięśniem wdechu, zgina kręgosłup ku tyłowi a tak że pochyla głowę do tyłu. Mięśnie przednie brzucha- Mięsień prosty brzucha leży po obu stronach kresy białej. Przyczep początkowy powierzchnia przednia od V do VII chrząstki żżebrowej i wyrostek mieczykowaty mostka. Przyczep końcowy gałąź górna kości łonowej i spojenie łonowe. Czynność: skurcz obustronny zgina kręgosłup do przodu, jest pomocniczym mięśniem wydechowym i mięśniem toczni brzusznej. Przy ustalonym tułowiu unosi miednicęę 2. Klatka piersiowa – budowa i czynność. Główne mięśnie wdechu i wydechu Żebra Jest ich 12 par i ze względu na połączenie z mostkiem dzielą się na 7 par żeber prawdziwych, które łączą się bezpośrednio z mostkiem i 5 par żeber rzekomych, z których żebro 8-9-10 poprzez chrząstkę żebra 7 łączą się z mostkiem- przytwierdzone a żebro 11-12 - są to żebra wolne których końce są luźno zawieszone w powłokach brzusznych. Każde żebro składa się z większej części kostnej i mniejszej części przymostkowej chrzęstnej w części kostnej wyróżniamy koniec kręgowy na którym znajduje się głowa żebra z powierzchnią stawową, za głową leży szyjka, która pod kątem przechodzi w trzon i na zewnątrz tworzy guzek żebra z powierzchnią stawową, trzony żeber od 2- ustawione są w płaszczyźnie strzałkowej, na których wyróżniamy pow. zewnętrzną i wewnętrzną a żebro pierwsze położone jest w płaszczyźnie poprzecznej z pow. górną i dolną i stanowi częściowe ograniczenie otworu górnego klatki piersiowej. Mostek Jest kością płaską położoną z przodu ciała i łączy się z żebrami i razem z kręgosłupem piersiowym tworzy klatkę piersiową. Składa się z rękojeści, trzonu i wyrostka mieczykowatego, na rękojeści po środku jest wcięcie szyjne bocznie od niego wcięcie obojczykowe z powierzchnią stawową, poniżej wcięcie dla chrząstki żebra pierwszego. Rękojeść z trzonem łączy się przez spojenie, z boku którego jest wcięcie dla chrząstki żebra drugiego, na trzonie bocznie znajdują się wcięcia żerowe z powierzchniami stawowymi, ostatnie siódme na granicy trzonu i wyrostka mieczykowatego. Trzon z wyrostkiem mieczykowatym łączy się przez chrząstkozrost Połączenia żeber z kręgosłupem i z mostkiem • Stawy głów żebrowych utworzone są przez dołek żebrowy na trzonie kręgu i głowę żebra • Stawy żebrowo-poprzeczne tworzą je - dołek żebrowy wyrostka poprzecznego i guzek żebra. Oba stawy pod względem czynnościowym stanowią całość, gdzie ruch zachodzi wokół osi długiej szyjki żebra, są to ruchy obrotowe • Z mostkiem chrząstka I żebra łączy się przez chrząstkozrost mostkowo żebrowy, a chrząstki żeber od 2 do 7 łączą się za pośrednictwem stawów mostkowo-żebrowych. Klatka piersiowa jako całość Klatkę piersiową, która podobna jest kształtem do stożka, budują: 12 kręgów piersiowych, 12 par żeber oraz mostek. U góry znajduje się otwór górny ograniczony trzonem I kręgu piersiowego, pierwszą parą żeber i brzegiem górnym rękojeści mostka. Jego zawartość to: osklepki opłucnej, przełyk, tchawica, wielkie naczynia krwionośne, przewód piersiowy limfatyczny i nerwy. Ściany boczne ograniczają jamę klatki a w niej ważne dla życia narządy; płuca i serce. U dołu jest znacznie większy otwór dolny klatki piersiowej, który ograniczony jest XII kręgiem piersiowym, ostatnią parą żeber oraz chrząstkami żeber przytwierdzonych, które z każdej strony wytwarzają łuk żebrowy. Otwór ten zamyka przepona, którą przechodzi przełyk i nerwy błędne, aorta i przewód piersiowy oraz żyła główna dolna. Ruchomość klatki uwarunkowana jest stawami, które łączą żebra z kręgosłupem i z mostkiem oraz sprężystością chrząstek żebrowych wywołujących ruchy oddechowe, które są związane z ruchem kręgosłupa piersiowego i przepony. Przepona stanowi przegrodę oddzielającą jamę klatki piersiowej od jamy brzucha. Uwypuklona jest w światło klatki piersiowej i może przesuwać się w górę i w dół, tym samym zmieniając przemiennie obie jamy Przyczep początkowy część lędźwiowa składa się z dwóch odnóg, które przyczepiają się do powierzchni przednich trzonów trzech, czterech górnych kręgów lędźwiowych, łączą się one na wysokości XII kręgu piersiowego ograniczając rozwór aortowy, przez który przechodzi aorta i przewód piersiowy ( limfatyczny) część żebrowa wewnętrzna powierzchnia VI dolnych chrząstek żeber, część mostkowa wewnętrzna powierzchnia wyrostka mieczykowatego mostka. Przyczep końcowy wszystkie włókna zbiegają się do środka tworząc – środek ścięgnisty. Czynność jest to główny mięsień wdechowy, dzięki skurczowi wytwarza podciśnienie, które umożliwia zassanie powietrza do płuc. Jest także mięśniem tłoczni brzusznej. Przez przeponę przechodzą w części ścięgnistej żyła główna dolna i aorta, a w części mięśniowej przełyk. Na powierzchni górnej środka ścięgnistego leżą podstawy płuc, a na płatku przednim – serce. Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne Przyczep początkowy dolna krawędź żebra wyżej położonego. Przyczep końcowy górny brzeg żebra niżej położonego. Czynność unoszą żebra, są to główne mięśnie wdechowe. Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne Przyczep początkowy wewnętrzna powierzchnia żebra niżej położonego. Przyczep końcowy dolny brzeg żebra wyżej położonego. Czynność obniżają żebra, są to główne mięśnie wydechowe 3. MIĘŚNIE BRZUCHA • leżą między klatką piersiową a górnym brzegiem miednicy budując ściany jamy brzusznej. Dzielą się na mięśnie boczne, przednie i tylne. Przyśrodkowe części mięśni bocznych krzyżują się ze stroną przeciwną tworząc kresę białą, (która biegnie od wyrostka mieczykowatego do spojenia łonowego), a przed i po skrzyżowaniu pochewkę dla mięśnia prostego brzucha. Mięśnie grupy bocznej i przedniej są pomocniczymi mięśniami wydechu. Mięśnie boczne brzucha: mięsień skośny zewnętrzny brzucha mięsień skośny wewnętrzny brzucha mięsień poprzeczny brzucha Mięśnie przednie brzucha – mięsień prosty brzucha mięsień piramidowy Mięśnie tylne brzucha mięsień czworoboczny lędźwi. Mięśnie boczne brzucha – m. skośny zewnętrzny brzucha • jest to mięsień płaski, szeroki, o kształcie czworokąta, leży w przedniej i bocznej okolicy brzucha. Przyczep początkowy zewnętrzna powierzchnia żeber od V do XII. Przyczep końcowy włókna przechodzą do przodu przyśrodkowo, gdzie w części środkowej tworzą pochewkę mięśnia prostego brzucha i kresę białą (od wyrostka mieczykowatego do spojenia łonowego), dolne części przechodzą w więzadło pachwinowe oraz na wargę zewnętrzną grzebienia biodrowego. Czynność skurcz jednostronny: zgina kręgosłup i klatkę piersiową w bok, skręca tułów w stronę przeciwną. • skurcz obustronny: zgina kręgosłup lędźwiowy w przód. • Jest pomocniczym mięśniem wydechowym oraz mięśniem tłoczni brzusznej. • Przy ustalonym kręgosłupie unosi miednicę . Mięśnie przednie brzucha- Mięsień prosty brzucha • leży po obu stronach kresy białej. Przyczep początkowy powierzchnia przednia od V do VII chrząstki żebrowej i wyrostek mieczykowaty mostka. Przyczep końcowy gałąź górna kości łonowej i spojenie łonowe. Czynność: skurcz obustronny zgina kręgosłup do przodu, jest pomocniczym mięśniem wydechowym i mięśniem tłoczni brzusznej. Przy ustalonym tułowiu unosi miednicę 4. Staw ramienny – budowa, główne mięśnie działające Połączenia kończyny górnej • Kończyna górna łączy się ze szkieletem osiowym stawem mostkowo-obojczykowym. Obie kości obojczyk i łopatka zespala staw barkowo-obojczykowy. Połączenie obręczy kończyny górnej z ramieniem tworzy staw ramienny. Ramię z przedramieniem połączone jest stawem łokciowym, obie kości przedramienia w nasadach dalszych łączy staw promieniowołokciowy dalszy. Przedramię z ręką łączy staw promieniowo-nadgarstkowy. W ręce występuje szereg stawów łączących kości nadgarstka, nadgarstka i śródręcza, śródręcza i palców oraz stawy międzypaliczkowe • • • • Staw ramienny Kości biorące udział to: łopatka i kość ramienna. Staw ten łączy kończynę górna wolną z jej obręczą. Powierzchnie stawowe to: wydrążenie stawowe panewki łopatki pogłębione obrąbkiem oraz głowa kości ramiennej. Torebkę stawową, która jest luźna i bardzo obszerna, wzmacniają ją więzadła: kruczoramienne do guzków na kości ramiennej i obrąbkowo-ramienne do szyjki anatomicznej kości ramiennej. Strop dla tego stawu tworzy więzadło kruczo-barkowe. Jest to staw prosty, kulisty, wieloosiowy. Wykonywane ruchy – odwodzenie i przywodzenie w osi strzałkowej, przodozgięcie i tyłozgięcie w osi poprzecznej oraz nawracanie i odwracanie w osi podłużnej. Z połączenia ruchów zgięcia i prostowania z odwodzeniem i przywodzeniem powstaje ruch obwodzenia. Mięsień naramienny Tylko mięsień naramienny ma przyczepy początkowe na obu kościach obręczy tj. obojczyku i łopatce, ma kształt trójkąta i obejmuje staw ramienny z przodu, z góry i z boku Przyczep początkowy części przedniej: koniec barkowy obojczyka, części środkowej: wyrostek barkowy łopatki, części tylnej :grzebień łopatki. Przyczep końcowy: guzowatość naramienna kości ramiennej. Czynność całego mięśnia: odwodzi ramię, części przedniej: przodozgina ramię i je nawraca, części środkowej: odwodzi ramię, części tylnej: tyłozgina ramię i je odwraca Mięsień piersiowy większy • ma kształt zbliżony do trójkąta, którego podstawa zwrócona jest do mostka, a wierzchołek do kości ramiennej. Przyczep początkowy część obojczykowej - koniec mostkowy obojczyka, mostkowo-żebrowej- powierzchnia przednia mostka i chrząstki żeber prawdziwych brzusznej - pochewka mięśnia prostego brzucha Mięsień biegnie w bok do góry. Przyczep końcowy grzebień guzka większego kości ramiennej. Czynność równoczesny skurcz wszystkich części mięśnia przywodzi ramię do przedniej ściany klatki piersiowej oraz ją nawraca. Przy ustalonym ramieniu dźwiga ciało do góry (przy zwisie i podciąganiu), a także jest pomocniczym mięśniem wdechu. Część obojczykowa – przodozgina ramię, a razem z mięśniem najszerszym grzbietu przywodzi ramię w płaszczyźnie czołowej. Mięsień najszerszy grzbietu • jest częściowo przykryty przez mięsień czworoboczny, pokrywa dolną okolicę grzbietu i boczną klatki piersiowej. Jego podstawa zwrócona jest do kręgosłupa, a wierzchołek do kości ramiennej. Przyczep początkowy części kręgowej znajduje się na wyrostkach kolczystych sześciu dolnych kręgów piersiowych wszystkich lędźwiowych i na grzebieniu krzyżowym pośrodkowym część biodrowa- przyśrodkowa część grzebienia biodrowego, część żebrowa - z boku trzech lub czterech ostatnich żeber część łopatkowa - na zewnętrznej powierzchni kąta dolnego łopatki. Mięsień biegnie do góry w bok, wchodzi do dołu pachowego, zawija się na kości ramiennej. Przyczep końcowy przyczepia się do grzebienia guzka mniejszego kości ramiennej. Czynność działa na staw ramienny. Przywodzi ramię, tyłozgina i nawraca, przy ustalonej kończynie unosi żebra – jest pomocniczym mięśniem wdechu. Podczas gwałtownego skurczu działa jako mięsień wydechowy (podczas kaszlu i odksztuszania). Mięsień kruczo-ramienny Przyczep początkowy wyrostek kruczy łopatki. Przyczep końcowy połowa trzonu kości ramiennej. Czynność: przodozgina i nawraca ramię. Mięsień dwugłowy ramienia Leży najbardziej powierzchownie, przyczep początkowy dzieli się na dwie głowy. Przyczep początkowy głowy długiej guzek nadpanewkowy łopatki. Przyczep początkowy głowy krótkiej wyrostek kruczy łopatki. Przyczep końcowy guzowatość kości promieniowej. Czynność w stawie ramiennym głowy długiej: odwodzi ramię. Czynność w stawie ramiennym głowy krótkiej: przodozgina i przywodzi ramię. Czynność w stawie łokciowym: zgina przedramię i przy zgiętym je odwraca. Mięsień trójgłowy ramienia Przyczep początkowy dzieli się na trzy głowy. Przyczep początkowy głowy długiej guzek podpanewkowy łopatki. Przyczep początkowy głowy przyśrodkowej tylna powierzchnia trzonu kości ramiennej (brzeg przyśrodkowy). Przyczep początkowy głowy bocznej tylna powierzchnia trzonu kości ramiennej (brzeg boczny) Przyczep końcowy wyrostek łokciowy kości łokciowej. Czynność w stawie ramiennym głowy długiej: tyłozgina i przywodzi ramię. Czynność w stawie łokciowym: najsilniejszy i jedyny prostownik działający na staw łokciowy 5. Staw biodrowy – budowa, główne mięśnie działające Połączenia kończyny dolnej • Kończyna dolna połączona jest ze szkieletem osiowym kością biodrową i krzyżową. • W obrębie kończyny dolnej są stawy o znacznie mniejszym zakresie ruchomości od kończyny górnej, odporniejsze na przenoszone siły. • Połączenie kończyny dolnej z tułowiem oraz stopą spełniają ważną rolę jako amortyzatory przenoszące siły działające z podłoża przez stopę na kręgosłup podczas ruchu • • • • • Staw biodrowy Kości biorące udział to: kość miedniczna i udowa. Powierzchnie stawowe – księżycowata pogłębiona obrąbkiem i zamknięta więzadłem poprzecznym panewki oraz głowa kości udowej (bez dołka). Torebka stawowa jest bardzo gruba i napięta wzmocniona więzadłami: biodrowo-udowym, łonowo-udowym, kulszowo-udowym i warstwa okrężną. Jest to staw prosty, kulisto-panewkowy, wieloosiowy. Ruchy wykonywane zginanie i prostowanie w osi poprzecznej, odwodzenie i przywodzenie w osi strzałkowej, nawracanie i odwracanie w osi pionowej. W ustalonym położeniu kończyny wolnej wykonywane są skręty miednicy. Przez kombinację ruchów: odwodzenia i przywodzenia oraz zginania i prostowania można wykonać ruch obwodzenia Mięsień pośladkowy wielki Jest najbardziej powierzchownie położonym mięśniem i przykrywa pozostałe mięśnie tej grupy. Przyczep początkowy biegnie wzdłuż linii stawu krzyżowo-biodrowego, więzadła krzyżowoguzowego oraz na przylegającej części powierzchni pośladkowej kości biodrowej. Przyczep końcowy część dolna mięśnia przyczepia się do guzowatości pośladkowej kości udowej, część górna wchodzi w skład (z mięśniem naprężaczem powięzi szerokiej) pasma biodrowo-piszczelowego powięzi szerokiej uda, która kończy się poniżej kłykcia bocznego kości piszczelowej . Czynność w stawie biodrowym : najsilniejszy prostownik stawu biodrowego, obustronny skurcz przy ustalonej kończynie dolnej wysuwa miednicę do przodu a skurcz jednostronny- w bok. Jest także najsilniejszym odwracaczem i przywodzicielem uda. Czynność w stawie kolanowym: wzmacnia czynność którą zastanie ( prostowane –prostuje, zgięte bardziej zgina ). Mięsień pośladkowy średni i mały Przyczep początkowy obu mięśni znajduje się na powierzchni pośladkowej kości biodrowej, oddzielone kresą pośladkową dolną. Mięśnie te biegną z boku stawu biodrowego Przyczep końcowy jest z boku krętarza większego kości udowej Czynność : najsilniejsze odwodziciele uda w stawie biodrowym, ich części przednie zginają, przywodzą i nawracają udo; a części tylne prostują , przywodzą i odwracają udo. mięśnie wewnętrzne miednicy: • mięsień biodrowo-lędźwiowy • mięsień lędźwiowy mniejszy Mięsień biodrowo-lędźwiowy Ze względu na przyczep początkowy dzieli się na mięsień lędźwiowy większy i mięsień biodrowy. Mięsień lędźwiowy większy Przyczep początkowy boczna powierzchnia trzonów XII kręgu piersiowego i czterech górnych lędźwiowych, oraz na wyrostkach żebrowych kręgów lędźwiowych. Mięsień biodrowy Przyczep początkowy wypełnia dół biodrowy kości biodrowej. Mięśnie łączą się we wspólny brzusiec i ścięgno. Miednicę opuszcza pod więzadłem pachwinowym. Przyczep końcowy krętarz mniejszy kości udowej. Czynność w stawie biodrowym: zgina, przywodzi i odwraca udo. Czynność w odcinku lędźwiowym kręgosłupa: skurcz obustronny zgina kręgosłup w przód, jednostronny skurcz zgina kręgosłup w bok. Mięsień przywodziciel wielki Przyczep początkowy gałąź dolna kości łonowej, gałąź kości kulszowej i guz kulszowy. Przyczep końcowy warga przyśrodkowa kresy chropawej kości udowej i powyżej nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej. Czynność w stawie biodrowym: jest najsilniejszym przywodzicielem a także odwraca oraz silnie prostuje udo. 6. Staw kolanowy – budowa i główne mięśnie działające • Kości biorące udział: udowa, piszczelowa i rzepka. • Powierzchnie stawowe na kości udowej to kłykieć przyśrodkowy i boczny, na kości piszczelowej są to powierzchnie stawowe górne kłykcia przyśrodkowego i bocznego, rzepki i rzepkowa na kości udowej. • W jamie stawu znajdują się łąkotki boczna i przyśrodkowa, które dzielą częściowo jamę stawu na piętro górne i dolne spełniają również funkcję amortyzatora. • Torebka stawowa ma bardzo złożony przebieg, powodując, że więzadła wewnętrzne leżą między warstwami włóknistą i maziową, są to – krzyżowe przednie, krzyżowe tylne i poprzeczne kolana. • Z zewnątrz więzadła wzmacniają staw z każdej strony: z przodu to więzadło rzepki, które włączone jest w ścięgno końcowe mięśnia czworogłowego uda, od strony przyśrodkowej – więzadło poboczne piszczelowe, od strony bocznej – poboczne strzałkowe a z tyłu podkolanowe skośne i łukowate. • Jest to staw złożony, zawiasowo-obrotowy o dwóch osiach ruchu . • Zgięcie i prostowanie w osi poprzecznej które składają się z fazy toczenia i ślizgania hamowane przez napinające się więzadła krzyżowe. • Przy zgiętym kolanie w stawie kolanowym można wykonać ruch nawracania i odwracania w osi pionowej. Mięsień czworogłowy uda Jest to najbardziej masywny mięsień ustroju człowieka. Leży na powierzchni przedniej uda i w przyczepie początkowym dzieli się na cztery głowy. Warstwę powierzchowną tworzy głowa-mięsień prosty uda, a pozostałe głowy to mięśnie: obszerny boczny, obszerny przyśrodkowy i obszerny pośredni - położone są głębiej. Mięsień prosty uda działa na dwa stawy a pozostałe mięśnie są jednostwowe. • Mięsień prosty uda Przyczep początkowy kolec biodrowy przedni dolny i torebka stawu biodrowego. • Mięsień obszerny boczny Przyczep początkowy okolica krętarza większego kości udowej . • Mięsień obszerny przyśrodkowy Przyczep początkowy okolica krętarza mniejszego kości udowej. • Mięsień obszerny pośredni Przyczep początkowy powierzchnia przednia trzonu kości udowej. • Wszystkie te mięśnie przechodzą we wspólne ścięgno środkowe. Przyczep końcowy powierzchnia przednia rzepki a dalej przechodzi w więzadło rzepki, które kończy się na guzowatości kości piszczelowej. Czynność w stawie biodrowym: mięsień prosty uda, który z mięśniem biodrowo-lędźwiowym jest najsilniejszym zginaczem uda, także je odwodzi i odwraca. Czynność w stawie kolanowym: jest jedynym i najsilniejszym prostownikiem w stawie kolanowym. Mięsień półścięgnisty Przyczep początkowy guz kulszowy. Przyczep końcowy poniżej kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej. Mięsień półbłoniasty Przyczep początkowy guz kulszowy. Przyczep końcowy okolica kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej. Czynność obu mięśni w stawie biodrowym: prostowanie i przywodzenie uda. Czynność w stawie kolanowym: zginają i zgięte podudzie nawracają. Mięsień dwugłowy uda Przyczep początkowy głowy długiej guz kulszowy Przyczep początkowy głowy krótkiej środkowa część wargi bocznej kresy chropawej kości udowej. Przyczep końcowy głowa strzałki. Czynność w stawie biodrowym: prostuje, przywodzi i odwraca. Czynność w stawie kolanowym: zgina i zgiętą goleń odwraca 7. Staw skokowo- goleniowy - budowa i główne mięśnie działające Staw skokowo- goleniowy (staw skokowy górny) • Kości biorące udział to: skokowa, piszczelowa i strzałka. • Powierzchnie stawowe - ze strony kości skokowej bierze udział bloczek kości objęty przez kostki przyśrodkową i boczną oraz powierzchnię stawową dolną kości piszczelowej. • Torebkę stawową wzmacniają więzadła: przyśrodkowe oraz więzadła skokowo-strzałkowe przednie i tylne a także więzadło piętowo-strzałkowe. • Jest to staw złożony, bloczkowy jednoosiowy. Wokół osi poprzecznej można wykonać ruch zgięcia grzbietowego i podeszwowego. Mięsień piszczelowy przedni Przyczep początkowy górna część błony międzykostnej goleni, przylegający kłykieć boczny, górna część trzonu kości piszczelowej. Przyczep końcowy ścięgno końcowe przebiega do przodu od stawów skokowych. Biegnie w kierunku brzegu przyśrodkowego stopy gdzie zawija się na powierzchnię podeszwową i kończy się na kości klinowatej przyśrodkowej i I kości śródstopia. Czynność w stawie skokowym górnym: jest najsilniejszym zginaczem grzbietowym stopy, przy ustalonej stopie pochyla goleń do przodu. Czynność w stawie skokowym dolnym: przywodzi i odwraca stopę, unosząc brzeg przyśrodkowy stopy wpływa na prawidłowe jej wysklepienie . Mięśnie boczne podudzia • mięsień strzałkowy długi • mięsień strzałkowy krótki Mięsień strzałkowy długi Przyczep początkowy kłykieć boczny kości piszczelowej, głowa strzałki, torebka stawu piszczelowo-strzałkowego i górny odcinek trzonu strzałki. Przyczep końcowy ścięgno biegnie za kostką boczną, wzdłuż brzegu bocznego stopy, na wysokości kości sześciennej skręca na powierzchnię podeszwową i kończy się na kości klinowatej przyśrodkowej i I kości śródstopia. Czynność w stawie skokowym górnym: zgina podeszwowo stopę. Czynność w stawie skokowym dolnym: najsilniej nawraca i odwodzi stopę, bierze udział w utrzymaniu prawidłowego wysklepienia stopy. Mięsień trójgłowy łydki • Jest mięśniem, który ze względu na przyczepy początkowe dzieli się na dwa mięśnie: mięsień brzuchaty oraz mięsień płaszczkowaty Mięsień brzuchaty łydki Przyczep początkowy głowy bocznej powyżej kłykcia bocznego kości udowej. Przyczep początkowy głowy przyśrodkowej powyżej kłykcia przyśrodkowego kości udowej Mięsień płaszczkowaty jest trzecią głową i leży pod mięśniem brzuchatym łydki. Przyczep początkowy powierzchnia tylna głowy strzałki, górna część trzonu strzałki i górna część kości piszczelowej. Wszystkie trzy głowy przechodzą we wspólne ścięgno końcowe jako ścięgno piętowe inaczej zwane ścięgnem Achillesa. Przyczep końcowy guz piętowy kości piętowej. Czynność w stawie kolanowym- tylko mięsień brzuchaty zgina. Czynność w stawie skokowym górnym: jest najsilniejszym zginaczem podeszwowym stopy, dzięki niemu możemy chodzić, biegać. Czynność w stawie skokowym dolnym: odwraca i przywodzi stopę 8. Mięśnie utrzymujące postawę pionową – mięśnie posturalne a) Mięsień prostownik grzbietu jest największym z mięśni głębokich, przebiega od okolicy krzyżowej do kości skroniowej. Przyczep początkowy wspólna masa mięśniowo-ścięgnista na powierzchni grzbietowej kości krzyżowej, na grzebieniu biodrowym i więzadłach krzyżowo-biodrowych oraz na wyrostkach kolczystych kręgów lędźwiowych. Mięsień biegnie do góry i dzieli się na dwa pasma: a) pasmo boczne to mięsień biodrowo-żebrowy, który dzieli się na biodrowo-żebrowy lędźwi, biodrowo-żebrowy klatki piersiowej i biodrowo-żebrowy szyi Przebiegają one w okolicach kątów żeber. Przyczep końcowy mięśnia biodrowo-żebrowego szyi jest na wyrostkach poprzecznych kręgów szyjnych od III do VI. b) pasmo przyśrodkowe to mięśnie najdłuższe – najdłuższy klatki piersiowej, najdłuższy szyi i najdłuższy głowy. Przebiegają one między wyrostkami porzecznymi Przyczep końcowy mięśnia najdłuższego głowy znajduje się na wyrostku sutkowym kości skroniowej Czynność działając jednostronnie silnie zgina we wszystkich odcinkach kręgosłup w bok. Czynność obustronna prostuje kręgosłup – jest pomocniczym mięśniem wdechu, zgina kręgosłup ku tyłowi a także pochyla głowę do tyłu. b) Mięsień prosty brzucha • leży po obu stronach kresy białej. • Przyczep początkowy powierzchnia przednia od V do VII chrząstki żebrowej i wyrostek mieczykowaty mostka. • Przyczep końcowy gałąź górna kości łonowej i spojenie łonowe. • Czynność: skurcz obustronny zgina kręgosłup do przodu, jest pomocniczym mięśniem wydechowym i mięśniem tłoczni brzusznej. Przy ustalonym tułowiu unosi miednicę c) Mięsień pośladkowy wielki • Jest najbardziej powierzchownie położonym mięśniem i przykrywa pozostałe mięśnie tej grupy. • Przyczep początkowy biegnie wzdłuż linii stawu krzyżowo-biodrowego, więzadła krzyżowoguzowego oraz na przylegającej części powierzchni pośladkowej kości biodrowej. • Przyczep końcowy część dolna mięśnia przyczepia się do guzowatości pośladkowej kości udowej, część górna wchodzi w skład (z mięśniem naprężaczem powięzi szerokiej) pasma biodrowo-piszczelowego powięzi szerokiej uda, która kończy się poniżej kłykcia bocznego kości piszczelowej . • • Czynność w stawie biodrowym : najsilniejszy prostownik stawu biodrowego, obustronny skurcz przy ustalonej kończynie dolnej wysuwa miednicę do przodu a skurcz jednostronny- w bok. Jest także najsilniejszym odwracaczem i przywodzicielem uda. Czynność w stawie kolanowym: wzmacnia czynność którą zastanie ( prostowane –prostuje, zgięte bardziej zgina ). d) Mięsień czworogłowy uda • Jest to najbardziej masywny mięsień ustroju człowieka. • Leży na powierzchni przedniej uda i w przyczepie początkowym dzieli się na cztery głowy. Warstwę powierzchowną tworzy głowa-mięsień prosty uda, a pozostałe głowy to mięśnie: obszerny boczny, obszerny przyśrodkowy i obszerny pośredni - położone są głębiej. Mięsień prosty uda działa na dwa stawy a pozostałe mięśnie są jednostwowe. • Mięsień prosty uda Przyczep początkowy kolec biodrowy przedni dolny i torebka stawu biodrowego. • Mięsień obszerny boczny Przyczep początkowy okolica krętarza większego kości udowej . • Mięsień obszerny przyśrodkowy Przyczep początkowy okolica krętarza mniejszego kości udowej. • Mięsień obszerny pośredni Przyczep początkowy powierzchnia przednia trzonu kości udowej. • Wszystkie te mięśnie przechodzą we wspólne ścięgno środkowe. Przyczep końcowy powierzchnia przednia rzepki a dalej przechodzi w więzadło rzepki, które kończy się na guzowatości kości piszczelowej. Czynność w stawie biodrowym: mięsień prosty uda, który z mięśniem biodrowo-lędźwiowym jest najsilniejszym zginaczem uda, także je odwodzi i odwraca. Czynność w stawie kolanowym: jest jedynym i najsilniejszym prostownikiem w stawie kolanowym. e) Mięsień trójgłowy łydki • Jest mięśniem, który ze względu na przyczepy początkowe dzieli się na dwa mięśnie: mięsień brzuchaty oraz mięsień płaszczkowaty • Mięsień brzuchaty łydki Przyczep początkowy głowy bocznej powyżej kłykcia bocznego kości udowej. Przyczep początkowy głowy przyśrodkowej powyżej kłykcia przyśrodkowego kości udowej • Mięsień płaszczkowaty jest trzecią głową i leży pod mięśniem brzuchatym łydki. Przyczep początkowy powierzchnia tylna głowy strzałki, górna część trzonu strzałki i górna część kości piszczelowej. Wszystkie trzy głowy przechodzą we wspólne ścięgno końcowe jako ścięgno piętowe inaczej zwane ścięgnem Achillesa. Przyczep końcowy guz piętowy kości piętowej. • Czynność w stawie kolanowym- tylko mięsień brzuchaty zgina. Czynność w stawie skokowym górnym: jest najsilniejszym zginaczem podeszwowym stopy, dzięki niemu możemy chodzić, biegać.Czynność w stawie skokowym dolnym: odwraca i przywodzi stopę
