poradnik

PORADNIK
AMAZONKI
Spis treści
1. Pojecie mastektomii.
 Czym jest zabieg mastektomii?
 Rodzaje zabiegów.
 Czym są zabiegi oszczędzające?
2. Konsekwencje mastektomii.
 stan psychiczny kobiet
 stan fizyczny
 obrzęk limfatyczny
3. Rehabilitacja po mastektomii.
 ćwiczenia ruchowe
 automasaż
4. Kluby Amazonek na terenie województwa kujawskopomorskiego.
Mastektomia jest zabiegiem, polegającym
na amputacji, czyli chirurgicznym
usunięciu piersi. Jest to sposób leczenia
kobiet, u których zdiagnozowano raka
piersi. U niektórych kobiet mastektomii
towarzyszy usunięcie węzłów chłonnych,
które ma na celu zminimalizowanie
ryzyka nawrotu choroby. Decyzję o
usunięciu węzłów chłonnych lekarz
podejmuje w trakcie zabiegu
chirurgicznego, na podstawie badania
tkanek pobranych z guza (tzw.
śródoperacyjne badanie
histopatologiczne).
FAKTY
MITY
DOTYCZĄCE MASTEKTOMII
W Polsce wciąż panuje przekonanie, że
mastektomia to nie tylko nieodwracalne
okaleczenie kobiety, lecz także pewny
wyrok śmierci…
To nieprawda!!!. Wszyscy doskonale wiemy, że
piersi to nie jedyny atrybut kobiecości. Poza tym rak
złośliwy piersi wcale nie musi oznaczać wyroku
śmierci, ponieważ u pań po mastektomii zawsze
przeprowadzana jest rehabilitacja oraz terapie
wspomagające – m.in. radio- i chemioterapia, a także
terapia hormonalna, które są coraz skuteczniejsze.
Jakie rodzaje mastektomii są
dostępne dla kobiet?
W zależności od stopnia zaawansowania choroby nowotworowej
można dokonać wyboru między zabiegami: radykalnej
mastektomii, zmodyfikowanej radykalnej mastektomii i
zabiegiem metodą oszczędzającą. W Polsce stosunkowo często
stosuje się metodę zmodyfikowanej mastektomii radykalnej i
mastektomii prostej. W trakcie operacji zmodyfikowanej
mastektomii radykalnej usuwa się wewnętrzne tkanki piersi wraz
z węzłami chłonnymi pachowymi. Mastektomia prosta polega na
usunięciu wewnętrznych tkanek piersi bez ingerencji w węzły
chłonne pachowe.
Na czym polegają operacje
oszczędzające?
Jak sama nazwa wskazuje, tego typu operacje mają na celu takie
przeprowadzenie zabiegu, aby „oszczędzić” jak największą część piersi.
Możliwe jest m.in. usunięcie kwadrantu piersi (kwadrantektomia). Pierś
kobiecą dzieli się mianowicie na kwadranty, kolokwialnie mówiąc - ćwiartki.
Najwięcej nowotworów atakuje górny, zewnętrzny kwadrant piersi. Zabieg
kwadrantektomii polega na anatomicznej resekcji kwadrantu piersi
zawierającego guz wraz z otaczającą go skórą. Innym dostępnym
zabiegiem oszczędzającym jest tzw. tumorektomia. W czasie tej operacji
dokonuje się usunięcia guza z marginesem zdrowej tkanki otaczającej.
Zawsze usuwa się także kilka węzłów chłonnych pachy.
Jak przygotować się do operacji?

Warto przede wszystkim uświadomić
sobie, że operacja jest koniecznym,
pierwszym i bardzo ważnym etapem
leczenia. Psychiczne pozytywne
nastawienie i głębokie przekonanie, że
jest się pod fachową opieką lekarską to
ważne elementy, które pomagają oswoić
się z nową sytuacją. Duże znaczenie ma
wsparcie rodziny i przyjaciół. Mastektomia
nie oznacza końca wszystkiego, ani nie
przekreśla kobiecości. Po zakończeniu

Co dalej?
Po obudzeniu ze stanu narkozy kobieta jeszcze
przez jakiś czas - godzinę, dwie, to zależy
od indywidualnego stanu - czuje się jak po
długim śnie. Nie odczuwa bólu, ponieważ
przeciwbólowe działanie znieczulenia ogólnego
działa jeszcze nawet przez kilka godzin po
obudzeniu. Potem przyjmuje inne leki
przeciwbólowe. Blizna pooperacyjna w miejscu
amputowanej piersi jest cienkim szwem, długości
kilkunastu centymetrów. Zazwyczaj szybko się
goi. Jeśli zostały usunięte pachowe węzły
chłonne, pacjentka odczuwa ograniczone ruchy
ręką po stronie operowanej, może wystąpić także
pooperacyjny obrzęk kończyny górnej.
Oba te problemy pozwala
całkowicie usunąć rehabilitacja, która przebiega
zarówno pod kontrolą lekarza rehabilitanta, jak i
RODZAJE TERAPII
WSPOMAGAJĄCYCH
Radioterapia

Radioterapię stosuje się zarówno przed, jak i po
operacji. W zastosowaniu przed operacją,
radioterapia służyć ma zatrzymaniu rozrostu guza.
Zadaniem wspomagającej radioterapii, stosowanej
po zabiegu operacyjnym, jest wyeliminowanie
jakichkolwiek komórek raka pozostałych po
operacji zarówno w tkankach piersi, jak i w
tkance blizny. Radioterapia wykorzystująca
promieniowanie jonizujące jest obecnie
powszechnie stosowana po oszczędzających
operacjach piersi, rozroście guzów złośliwych, przy
zajęciu węzłów chłonnych, przy wznowach i
przerzutach. Radioterapia stosowana jest
miejscowo.

Zabiegi radioterapii rozpoczynają się po
ok. 3 tygodniach po operacji, kiedy
procesy gojenia się rany pooperacyjnej
są już dobrze zaawansowane.
Współcześnie całą terapię dzieli się na
dużą liczbę zabiegów o małej dawce
promieniowania. Trwać może ona nawet
5-6 tygodni i zawierać do pięciu sesji
tygodniowo. W czasie terapii obszar
ciała poddawany napromieniowaniu jest
szczególnie wrażliwy i powinien być
pielęgnowany jedynie za pomocą
specjalistycznych pudrów leczniczych.

Obecnie zarówno dawka
promieniowania, jak i obszar, który
należy poddać promieniowaniu,
określane są indywidualnie na
podstawie tomografii komputerowej.
Sprawia to, że prawdopodobieństwo
efektów niepożądanych i powikłań
takich, jak poparzenie, jest w
dużym stopniu ograniczone.
Chemioterapia

Celem chemioterapii jest zahamowanie rozrostu
komórek nowotworowych i poprzez zastosowanie
czynników cytostatycznych doprowadzenie do ich
zniszczenia. Te same czynniki cytostatyczne
uniemożliwiają podział komórek nowotworowych
oraz zapobiegają przerzutom. Chemioterapię
stosuje się np. wówczas, kiedy inne formy terapii,
jak radioterapia czy terapia hormonalna, okazały
się niewystarczające i komórki nowotworowe
ponownie rozprzestrzeniają się. Możliwe są skutki
uboczne takiej terapii, polegające na wypadaniu
włosów i nudnościach. Jednak mogą być one
ograniczone przez indywidualny dobór kombinacji
leków i ich dawki oraz podawanie leków
przeciwwymiotnych.
Terapia hormonalna

Wiele spośród nowotworów piersi to nowotwory
uwarunkowane hormonalnie, tzn. takie, których rozrost
zależy od obecności hormonów żeńskich - w
szczególności estrogenu i progesteronu. Po operacji
pacjentka może otrzymywać terapię przeciwhormonalną
w celu ograniczenia naturalnej produkcji hormonów
przez organizm. Jednym z wariantów jest podawanie
tzw. antyestrogenów. Lek taki przyczepia się do
receptorów komórki nowotworowej zamiast estrogenu,
uniemożliwiając w ten sposób rozrost komórki
nowotworowej. Obecnie dostępnych jest wiele rodzajów
preparatów do leczenia hormonalnego. Podawanie
inhibitorów aromatazy (czyli blokerów estrogenu)
powoduje blokowanie tworzenia się estrogenu.
Wykorzystywany jest również progestagen (czyli
związek o działaniu progesteronu), który ma również
działanie antyestrogenowe.
Rodzaje rekonstrukcji piersi po
mastektomii

Czynnikiem mającym coraz większe
znaczenie po odjęciu piersi z powodu raka
jest zewnętrzne wyrównanie powstałego
defektu za pomocą protezy lub
rekonstrukcji piersi. Działanie takie ma na
celu nie tylko przywrócenie normalnego
wyglądu zewnętrznego, ale również pomaga
w integracji środowiskowej kobiety z uwagi
na efekt stabilizacji psychicznej. W
przypadku decyzji na tę opcję, dostępnych
jest kilka metod i technik rekonstrukcji. We
wszystkich przypadkach jest niezwykle
ważne, by decyzja o czasie i rodzaju
zabiegu rekonstrukcji była uzgodniona
zarówno z lekarzem rodzinnym,
Konsekwencje po
MATEKTOMII
Po zabiegu mastektomiI powstała blizna na miejscu
amputowanej piersi zazwyczaj szybko się goj, jednak często
kobiety borykają się z następującymi fizycznymi
konsekwencjami mastektomii:





ograniczeniem zakresu ruchomości w
stawach obręczy barkowej;
zmniejszeniem siły mięśniowej po stronie
operowanej;
pojawieniem się obrzęku limfatycznego po
stronie operowanej;
zaburzenia statyki tułowia, prowadzące do
deformacji postawy w wyniku;
ciężaru obrzęku limfatycznego;
Ale NIE MART SIĘ!!
Dzięki systematycznej i kompleksowej fizjoterapii
wraz z czasem
> zwiększa się zakres ruchów, następuje poprawa
postawy ciała;
> zwiększa się siła mięśni po stronie operowanej,
a także znika;
> wcześniej powstały obrzęk limfatyczny.
Jednak oprócz konsekwencji fizycznych
pojawiają się u kobiet po mastektomii
pewne negatywne stany emocjonalne, które
wywołane są amputacja piersi i utrata
poczucia kobiecości. Kobiecie często
towarzyszy załamanie, strach, wstyd, ale
także brak wiary w to, że po operacji
będzie w stanie normalnie funkcjonować w
swoim codziennym życiu. Ważne jest tutaj
przede wszystkim potraktowanie całej
choroby i jej skutków jako doświadczenia
życiowego i mimo wszystko starać się
wrócić do normalnego życia, do obowiązków
domowych jak i zawodowych. Wiele kobiet
w tym przypadku korzysta z porad
psychologa, który stara się pomóc
pacjentką odnaleźć w tej trudnej sytuacji
ATOMASAŻ
I postępowanie po
mastektomii
Uwagi dotyczące automasażu:
1. kończynę masowaną układamy
tak, by ręka była wyżej niż bark,
na klinie lub opieramy o ścianę,
2. by nie podrażnić skóry używamy
olejek lub krem do masażu,
3. wszystkie ruchy wykonujemy w
kierunku do serca (zgodnie z
przepływem chłonki i krwi żylnej),
4. masujemy kończynę ze
wszystkich stron, omijamy bliznę
pooperacyjną, a także miejsca
napromieniowane,
Techniki stosowane
w automasażu:
1.
2.
3.
głaskanie - wykonujemy całą dłonią, bez
ucisku, lekko przesuwając w kierunku do
środka ciała, najpierw okolice barku ze
wszystkich stron (na łopatkę z tyłu i na
klatkę piersiową z przodu), a następnie całą
kończynę od strony wewnętrznej i zewnętrznej;
rozcieranie - opuszkami palców wykonujemy
nieduże ruchy koliste z jednoczesnym
przesuwaniem się od palców w kierunku do
barku;
wyciskanie - chwytem obrączkowym chwytamy rękę tak, aby kciuk obejmował
okolicę nadgarstka z jednej strony, a
pozostałe palce rozstawione po stronie
przeciwnej. Dłoń masująca przesuwa się
ruchem ciągłym lekko przyciskając wzdłuż
całej kończyny, ze wszystkich stron;
Zasady postępowania w życiu codziennym:










co jakiś czas unosimy kończynę w górę aby ułatwiać odpływ
chłonki;
w czasie snu i odpoczynku ukladamy kończynę wyżej - na klinie lub
poduszkach (dłoń wyżej niż bark);
należy chronić kończynę przed przypadkowymi uszkodzeniami np.:
oparzeniem, skaleczeniem i wkuciami dożylnymi;
nie wolno przeciążać kończyny po stronie operowanej - nosić do
1kg z częstym przekładaniem ciężaru;
nie wolno nosić biżuterii (pierścionków, branzoletek, zegarka) na
kończynie operowanej;
unikać ucisku kończyny (noszenia zbyt obcisłej odzieży, pomiar
ciśnienia krwi);
unikać przegrzania kończyny (gorące kąpiele, natryski, maści
rogrzewające);
codziennie wykonywać automasaż (najlepiej 2 razy dziennie);
w przypadku pojawienia się obrzęku limfatycznego skontaktować
sie z lekarzem leczącym a następnie z rehabilitantem
specjalizującym się w drenażu (masażu) limfatyczny;
ćwiczyć codziennie przynajmniej 15 min - odpowiednie ćwiczenia,
nie przeciążając kończynę.
ĆWICZENIA po
MASTEKTOMII

Usprawnianie szpitalne po zabiegu
mastektomii jest często zbyt krótkie.
Istotne jest aby kobieta miała
świadomość, że systematyczna
fizjoterapia znacznie wpłynie na jej
samopoczucie i sprawność.
Większość ćwiczeń można
samodzielnie wykonywać w
warunkach domowych- ważne są
tylko zasady wykonywania:
systematyczność, ale obciążenie
delikatne. Ćwiczenia należy
przeplatać wysokim ułożeniem
kończyny- jest to pozycja, która
ĆWICZENIA:
1-3 doba po zabiegu:
- zaciskanie dłoni w pięść;
- rozczapierzanie i łączenie palców;
- zgięcie/ wyprost kończyny górnej w stawie
łokciowym (dłoń skierowana do
barku);
- chwyt rękami za łokcie (ręka po stronie
operowanej spoczywa na zdrowej). Unoszenie
kończyn w górę;
- kończyny górne wyprostowane w stawach
łokciowych, palce rąk splecione,
kończyna strony operowanej spoczywa na
kończynie strony zdrowej. Unoszenie kończyn do
góry;
- kończyny górne wyprostowane, ruch w bok i do
góry, prowadząc go po łóżku.
METODYKA ĆWICZEŃ
Należy je powtarzać przynajmniej 3x w ciągu dnia. Każde ćwiczenie
powtórzyć 15-30 razy. Ruch prowadzony ma być do granicy bólu,
bez przekraczania jej. Po każdym ćwiczeniu należy wykonywać
wstrząsania całą kończyną górną przez około 5 sekund oraz
pogłębione oddychanie. W czasie ćwiczeń oddechowych należy
trzymać ręce na biodrach.
4-6 doba po zabiegu:
Pozycja wyjściowa do ćwiczeń- siad na krześle, z oparciem
stóp o podłoże.
- unoszenie barków do góry;
- krążenia barków w tył;
- chwyt rękami za łokcie (ręka po stronie operowanej
spoczywa na zdrowej). Unoszenie kończyn w górę;
- kończyny górne wyprostowane w stawach łokciowych, palce
rąk splecione,
kończyną i ćwiczenia oddechowe.
7-9 doba po zabiegu:
Ćwiczenia wykonuje się z laseczką- pozwala to
kontrolować ruch i dozować go. Laseczkę trzymamy na
szerokość barków.
1.unoszenie laseczki w wyprostowanych kończynach górnych
- opuszczenie ramion z laseczką na kark (zgięcie w łokciach);
- wyprost w łokciach;
- opuszczenie laseczki na kolana;
2.Uniesienie laseczki nad głowę, następnie ruch w prawo i lewo.
Opuszczenie
laseczki na kolana
3.Chwyt jedną ręką za koniec laseczki i podnoszenie jej w górę.
Potem zmiana
ręki.
4. Chwyt laseczki na szerokość barków. Krążenia do tyłu po torze
"ósemki" w
prawą, potem w lewą stronę
5. Stanie przodem do ściany- "wchodzenie" i "schodzenie" palcami po
ścianie
Zalecenia dla kobiet po mastektomii

Należy unikać czynników sprzyjających rozwojowi obrzęku
limfatycznego po amputacji piersi w obrębie kończyny górnej po
stronie operowanej:
- nadmiernego wysiłku;
- podnoszenia, noszenia ciężkich przedmiotów;
- długotrwałego noszenia nawet lekkich przedmiotów, zwłaszcza gdy
kończyna górna jest opuszczona;
- gwałtownych ruchów i powtarzania ruchów przy opuszczonych
kończynach górnych;
- noszenia uciskających przedmiotów na kończynie górnej (zegarek,
biżuteria, ubranie);
- spanie na kończynie Podobna praca 80% Ćwiczenia rozluźniające
górnej strony operowanej;
- gorących kąpieli (temperatura optymalna 34-38C);
- gorących okładów i intensywnego opalania się;
- urazów kończyny górnej po stronie operowanej;
- stanów zapalnych kończyny;
- mierzenia ciśnienia tętniczego krwi, robienia
zastrzyków i wlewów;
kroplowych oraz pobierania krwi w obrębie kończyny po
stronie operowanej;
- pchania i ciągnięcia;
- długiego moczenia kończyny;
- używania drażniących detergentów;
- nadmiernej wilgoci;
- bielizny uszytej z szorstkich materiałów;
- środków kosmetycznych i higienicznych, które drażnią
skórę;
- ucisku strony operowanej podczas jazdy samochodem
(należy podkładać coś miękkiego pod pasy
bezpieczeństwa);
- noszenia ciasnej bielizny i biustonoszy z ciasnymi,
wąskimi ramiączkami;

Zaleca się wykonywanie:
- bierne i czynne wysokie ułożenie kończyny
w czasie snu, wypoczynku i pracy
(z wykorzystaniem klinów, podkładek: ważne
aby cała kończyna była
podparta);
- noszenie protezy piersi, co wpływa
korzystnie na lepsze zrównoważenie stron
ciała i utrzymanie prawidłowej postawy;
- pomiarów obwodów kończyny górnej po
stronie zabiegu (kontrola obrzęku);
- 20-30 minutowych ćwiczeń- 1-2 razy
dziennie.
Wsparcie po mastektomii
Bardzo ważne jest, aby kobieta po
przeprowadzonym zabiegu mogła liczyć na
wsparcie przede wszystkim ze strony
najbliższych, ale równie istotne jest
wsparcie od strony osób, które mają
podobne doświadczenia, zmagania. Dlatego
w ostatniej część naszego poradnika

Wykaz klubów i sklepów.
Kluby Amazonek - kujawsko-pomorskie
"Amazonki" Klub Polskiego Komitetu Zwalczania Raka w Toruniu
ul. Łyskowskiego 15 87-100 Toruń
0-56-648-16-26 0-56-648-05-06
Klub "Amazonek" przy Stowarzyszeniu Pomocy Rodzinie
ul. Hallera 19 87-140 Chełmża
0-56-675-54-93
Klub "Amazonki" przy ZO PCK Włocławek
ul. Zduńska 14 87-800 Włocławek
0-54-234-74-01
Stowarzyszenie "Amazonek" w Regionalnym Centrum Onkologii
ul. Romanowskiej 2 85-915 Bydgoszcz
0-52-342-69-54 w. 559
Stowarzyszenie "Ars Vitae" Bydgoszcz Klub "Amazonek"
ul. Powst. Wlkp. 6/9 "Kombatant" 88-100 Inowrocław
0-52-352-25-68
Stowarzyszenie Kobiet po Mastektomii "Amazonki"
ul. Legionów 57 86-300 Grudziądz
0-51-462-56-49
Twórcy poradnika:
Kołodziejska Dominika
 Kowalska Kamila
 Klekota Estera
 Kiełbińska Elżbieta
