Nekrotyczna plamistość liści u odmiany `Golden Delicious`

advertisement
58
fot. M. Piesiewicz
Nekrotyczna plamistość
liści u odmiany
‘Golden Delicious’
Marcin Piesiewicz
Agrosimex Dział Techniczno-Naukowy
W sezonie 2007 w wielu sadach na liściach odmiany ‘Golden Delicious’ i jej
sportów pojawiły się wyblakłe plamy, które po kilku dniach stały się brązowobrunatne. Pierwsze objawy był widoczne już w czerwcu, lecz największe
ich nasilenie wystąpiło pod koniec lipca i na początku sierpnia. Wtedy z wielu drzew gwałtownie zaczęły opadać liście. Symptomy te zidentyfikowano
jako nekrotyczną plamistość liści. Prawdopodobnie ma ona podłoże fizjologiczne i występuje tylko u tej odmiany.
Czynniki stresowe
W sezonie 2007 przebieg warunków atmosferycznych był nietypowy. Najpierw
nieoczekiwane i dotkliwe wiosenne przymrozki, później bardzo zróżnicowana
pogoda. W połowie lipca stacje meteorologiczne odnotowały wysoką temperaturę (27°C), po kilku dniach obniżyła się
ona jednak gwałtownie do 13°C i spadło
24 mm deszczu.
Na liściach odmiany ‘Golden Delicious’ pojawiły się wyblakłe plamy, które po
kilku dniach stały się brązowobrunatne.
Następnie w ciągu 2–3 dni liście zaczęły
gwałtownie opadać z drzew. W niektórych
sadach opadło 50–70% liści (fot. 1). Nagłe
Aby liście zaczęły opadać,
musi wystąpić czynnik stresowy,
podczas którego w roślinie
wzrośnie stężenie jednego
z hormonów odpowiedzialnych
opadanie liści z jednorocznych przyrostów za starzenie się jej organów.
z normalnie wyglądających drzew zaskoczyło niejednego sadownika.
Po „wypracowaniu” wysokiej jakości,
wyrośniętych owoców — wygrywając
z parchem jabłoni i z wieloma pokoleniami szkodników — drzewa straciły
większość dobrze wyrośniętych liści i to
prawie jednej nocy.
Rośliny reagują bowiem na stres zwiększeniem produkcji etylenu lub kwasu
abscysynowego, albo obu tych związków.
Wzrost jednego z nich w roślinach prowadzi często do starzenia się organów,
m.in. liści.
Fot. 1. W ubiegłym roku w wielu sadach z odmiany ‘Golden Delicious’ przedwcześnie opadły liście
miesięcznik praktycznego sadownictwa
Stres temperaturowy w roślinie powoduje wzrost etylenu, natomiast stres wodny
— wzrost zawartości kwasu abscysynowego.
Starzenie się roślin ograniczają hormony, takie jak auksyny czy cytokininy. Obniżenie zawartości auksyn jest częściową
przyczyną opadania liści, kwiatów i owoców jesienią. Wskutek zmniejszającego
się dopływu auksyn z blaszki liściowej do
ogonka powstaje u jego podstawy strefa
luźno ułożonych komórek parenchymatycznych, zwana warstwą odcinającą. Ich
cienkie ściany komórkowe ulegają w końcu rozdzieleniu, a osłabiony w ten sposób
ogonek liściowy odłamuje się u nasady
i liść opada. Proces ten może być także
stymulowany przez kwas abscysynowy.
Cytokininy zaś pobudzają podziały komórkowe i przeciwdziałają starzeniu się
organów roślin.
Za granicą chorobę tę zidentyfikowano jako nekrotyczną plamistość
liści. Prawdopodobnie ma ona podłoże
fizjologiczne i występuje tylko u odmiany ‘Golden Delicious’ i jej sportów. Na
znekrotyzowanych liściach odmiany nie
stwierdzono bowiem oznak występowania patogenów — grzybów, bakterii
i wirusów. Na innych odmianach, takich
jak ‘Gloster’ czy ‘Gala’ plamistość liści
mogą powodować natomiast grzyby z rodzaju Sphaeropsis, Alternaria.
3/2008
59
Występowanie nekrotycznej plamistości liści zależy od temperatury powietrza,
natężenia światła i wilgotności gleby.
Ponadto może też być związane z niewłaściwym stosunkiem K:Mg w glebie,
nadmiarem potasu. Przyczyny mogą być
też bardziej ogólne, np. niekorzystne
warunki glebowe, a także zaburzenia
w gospodarce wodnej drzew.
Objawy choroby
Początkowo nekrotyczna plamistość liści objawia się wyblakłymi, zielonymi
plamami na liściach, które przekształcają się następnie w nekrotyczne plamy
o nieregularnych kształtach. Tkanka
w miejscu plam obumiera na dorosłych
liściach, osiągając wielkości od 0,5 cm2
do 2 cm 2. Zwykle obrzeża nekroz są
ograniczone przez nerwy liści (fot. 2).
Na liściu może pojawić się od jednej do
kilku plam.
Objawy choroby zaczynają się pojawiać
w czerwcu, lecz ich największe nasilenie przypada na koniec lipca i początek
sierpnia.
Nowe plamy mogą powstawać na blaszkach liściowych aż do połowy września.
Charakterystyczną cechą nekrotycznej
plamistości liści jest występowanie
plam na najstarszych liściach, położonych u nasady tegorocznych pędów.
Następnie choroba przenosi się na wyżej położone liście. Najmłodsze liście
(szczytowe) z reguły pozostają wolne od
choroby. Silnie porażone liście opadają
już w sierpniu. Przedwczesna defoliacja
prowadzi zaś do zwiększonej podatności
na uszkodzenia mrozowe drzew zimą
oraz niekorzystnie wpływa na wykształ-
3/2008
Fot. 2. Nekrozy na liściach to objawy nekrotycznej plamistości liści canie się pąków kwiatowych, a w konsekwencji na słabsze plonowanie drzew
w następnym roku.
W sezonie 2007, odwiedzając gospodarstwa sadownicze, zauważyłem różne
nasilenie tej choroby na odmianie ‘Golden Delicious’ i jej sportach. W sadach,
w których stosowano tradycyjną ochronę
przeciwko chorobom — bez nawożenia dolistnego i środków zawierających
mankozeb — defoliacja wynosiła nawet
60%. Jednoroczne pędy zostały ogołocone z liści. Po wykorzystaniu nowej techniki w diagnozowaniu stanu odżywienia
— fluorymetrii stwierdzono, że poziom
odżywienia drzew w magnez i mangan
był niski. Zawartość magnezu wynosiła
68% optymalnego odżywienia drzew
tym pierwiastkiem, natomiast zawartości
manganu — 72%.
W sadach, w których stosowano
ochronę opartą na środkach zawierających mankozeb (Dithane M-45 80 WP,
Dithane NeoTec 75 WG, Indofil 80 WP,
Pennfluid 420 SC, Sancozeb 80 WP, i dodatkowo 4-krotnie nawożono drzewa
dolistnie siarczanem magnezu, w dawce 15–20 kg/ha w mieszaninie z nawo-
fot. 1, 2 M. Piesiewicz
zem zawierającym mikroelementy, co
7–10 dni pojawiały się tylko niewielkie
ilości plam, a żółknących i opadających
liści nie było.
Wynika z tego, że opryskując drzewa
fungicydami, które zawierają mankozeb
i nawozami dolistnymi zawierającymi
magnez z dodatkiem nawozów z mikroelemetami, można znacznie podnieść
skuteczność walki z nekrotyczną plamistością liści jabłoni u odmiany ‘Golden
Delicious’. Ważny jest też przebieg warunków atmosferycznych zimą — zima
2006/2007 sprzyjała utracie magnezu,
szczególnie na glebach lekkich, ponieważ gleba nie była zamarznięta i występowały opady deszczu. Należy również
wiedzieć, że odmiana ‘Golden Delicious’
ma wyższe zapotrzebowanie na magnez w porównaniu do innych odmian
jabłoni. Roczna dawka tego składnika dla tej odmiany powinna wynosić
50–60 MgO/ha. Nawozy zawierające
magnez na glebach lekkich należy stosować wiosną, a dokarmianie dolistne
magnezem — raz przed kwitnieniem
i trzy razy po opadnięciu płatków kwiatowych co 10–14 dni.
miesięcznik praktycznego sadownictwa
Download