iii. infrastruktura miasta i gminy
advertisement
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 3.1 3.1.1 Gospodarka wodno – ściekowa Ogólna charakterystyka oraz ocena sieci wodociągowej i kanalizacyjnej Na terenie Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie zadania własne gminy zgodne z ustawą o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) w zakresie usługi zaopatrywania mieszkańców w wodę oraz odprowadzania ścieków ma obowiązek realizować Gmina. Obowiązki te przejmowane są jednak przez Przedsiębiorstwa wodociągowe, na mocy zawartych umów i porozumień. Na terenie gminy Strzelce Krajeńskie Zakład Komunalny sp. z o.o. prowadzi działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na podstawie zezwolenia wydanego decyzją Zarządu Miejskiego w Strzelcach Krajeńskich z dnia 22 lipca 2002 r. nr BiRG /7033/18/2002. Przedmiot działalności objętej zezwoleniem stanowi działalność gospodarcza polegająca na ujmowaniu, uzdatnianiu i zbiorowym dostarczaniu wody oraz zbiorowym odprowadzaniu i oczyszczaniu ścieków za pomocą urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, będących w posiadaniu zakładu. Analizując rozwój infrastruktury wodno-ściekowej na terenie miasta i gminy w latach 2000-2002 należy zauważyć, że wzrasta długość sieci wodociągowej, zarówno na obszarze miasta jak i terenach wiejskich. W przypadku sieci kanalizacyjnej sytuacja wymaga znaczącego uregulowania. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego łączna długość rozdzielczej sieci wzrosła w 2002 roku o ok. 0,28 % w stosunku do roku 2000. Niewielkie tendencje wzrostowe widoczne są również na terenach wiejskich gdzie sytuacja skanalizowania uległa poprawie zaledwie o 0,89 %. Tendencję wzrostu długości poszczególnych sieci w analizowanym okresie czasu (lata 2000-2002) przedstawia tabela 9. Rozwój sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie w latach 2000-2002 Tabela9 Wyszczególnienie w latach Długość sieci Miasto wodociągowej w km Teren wiejski w poszczególnych latach Razem sieci wodociągowej w km Miasto Długość sieci kanalizacyjnej w km w poszczególnych latach Teren wiejski Razem sieci kanalizacyjnej w km 2000 r. 33.8 2001 r. 33.8 2002 r. 34.0 48.6 51.2 51.2 82,4 24.5 85 24.5 85,2 24.5 11.2 11.3 11.3 35,7 35,8 35,8 Źródło: GUS, Bank Danych Regionalnych. III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 29 ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie Według zestawienia przedstawionego w powyższej tabeli gospodarka wodnościekowa na terenie gminy nadal wymaga uregulowania, ze względu na niedobór sieci kanalizacyjnej w stosunku do sieci wodociągowej. Najkorzystniejsza jest bowiem równowaga tych sieci. Aktualny stan długości sieci wodociągowej na rok 2003 według Urzędu Miejskiego wynosi łącznie 85,6 km, z czego 51,6 km obsługuje tereny wiejskie. Do sieci wodociągowej według przeprowadzonego w 2002 roku powszechnego spisu ludności i mieszkań podłączonych jest 5 073 mieszkań, z czego 3 082 w mieście. Do sieci nie podłączonych pozostaje ok. 78 mieszkań z terenu gminy (w tym wieś Danków). Zestawienie danych o sieci wodociągowej w poszczególnych jednostkach osadniczych gminy przedstawia poniższa tabela. Długość sieci wodociągowej na terenie gminy w rozbiciu na poszczególne jednostki osadnicze Jednostki osadnicze Brzoza Buszów Długie Licheń Gilów Lipie Góry Ogardy Pielice Przyłęg – Wermin Sidłów Sokólsko Tuczno Wielisławice Czyżewo Machary Lubicz Żabicko Bobrówko Bronowice Gardzko Sławno Piastowo Klasztorne RAZEM Długość sieci wodociągowej ogółem [km] 1,6 2,0 1,2 1,2 1,5 4,3 3,0 2,1 5,9 1,0 1,5 2,5 1,4 0,4 0,8 2,4 1,0 3,7 2,1 8,6 1,5 1,0 0,9 51,6 T a b e l a 10. W tym długość kolektorów azbestowych [km] 1,6 1,2 0,8 0,8 4,0 3,0 0,8 2,4 0,8 0,4 0,8 2,4 1,0 0,7 0,3 0,7 22,6 Źródło: Urząd Miejskiego, Dane ankietowe Na terenie gminy użytkowanych jest kilkanaście odcinków sieci wodociągowej wykonanej ze starych kolektorów azbestowo – cementowych o łącznej długości około 22,6 km. 30 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Rada Ministrów zaakceptowała w dniu 14 maja 2002 roku" Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski". Program ten powstał w wyniku: przyjęcia przez Sejm rezolucji z 19 czerwca 1997 roku w sprawie programu wycofywania azbestu z gospodarki, w której Radę Ministrów zobowiązano do opracowania stosownego dokumentu; realizacji ustawy z 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest oraz odpowiednich aktów wykonawczych do niej; potrzeby oczyszczenia kraju z azbestu oraz wyrobów zawierających ten surowiec. Celem wymienionego programu jest: oczyszczenie terytorium Polski z azbestu oraz usunięcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawierających ten surowiec; wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców Polski, wywołanych stosowaniem azbestu; sukcesywna likwidacja oddziaływania azbestu na środowisko i doprowadzenie do spełnienia wymogów ochrony środowiska; stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, stosowanych w Unii Europejskiej. Zadaniem programu jest określenie warunków sukcesywnego usuwania wyrobów zawierających azbest. W programie stwierdzono, że nie ma dowodów świadczących o tym, iż azbest spożyty w wodzie jest szkodliwy dla zdrowia. Zarówno raport WHO jak i stanowisko Państwowego Zakładu Higieny pismem nr L.dz. HK/III-1/2000 z dnia 30.06.2000 potwierdza takie stanowisko. Należy przyjąć, że zastępowanie rur azbestowo-cementowych w instalacjach ziemnych wyrobami bezazbestowymi powinno następować sukcesywnie, w miarę technicznego zużycia lub w przypadku woli wymiany na rury bezazbestowe. W dalszej części raportu stwierdzono jednak, że przy założonych okresach usuwania tych wyrobów do roku 2032 wiele z nich przekroczy wszelkie normy i granice bezpiecznego użytkowania i będzie wymagać wymiany. Aktualna długość sieci kanalizacyjnej Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie stanowi 72 % długości sieci wodociągowej na terenie miasta, oraz 21,9 % na terenach wiejskich. Sugeruje to znaczny niedobór sieci w poszczególnych jednostkach osadniczych, jak również w granicach samego miasta. Do systemu kanalizacji podłączonych jest 3 010 mieszkań z terenu miasta i tylko 256 z terenów wiejskich gminy, z łącznej liczby 3 269 mieszkań. III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 31 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Zestawienie długości sieci kanalizacyjnej na terenie miasta i poszczególnych miejscowości gminy przedstawia poniższa tabela. Długość sieci kanalizacyjnej na terenie miasta i gminy T a b e l a 11. % mieszkańców obsługiwanych siecią Długość [km] Miasto/ Miejscowości sanitarna ogólnospławna Deszczowa Strzelce Krajeńskie Brzoza BronowiceDługie Tuczno RAZEM - - 24,5 94 - - 1,5 b.d. 7,0 2,8 35,8 96 80 100 100 63,41 Źródło: GUS, Urząd Miejski , Dane ankietowe Zaopatrzenie w wodę 3.1.2 Podstawowe znaczenie w zaopatrzeniu ludności w wodę mają zasoby wód podziemnych, które przeznaczone są przede wszystkim do zaopatrzenia ludności w dobrej jakości wodę do picia. Wody podziemne wykorzystywane są również do celów przemysłowych przez drobne zakłady, których część posiada własne ujęcia natomiast reszta wykorzystuje wodę dostarczaną komunalną siecią wodociągową. 3.1.2.1 Ujęcia wód Zasoby wód czerpalnych (użytkowych) gminy należą do utworów czwartorzędowych i trzeciorzędowych. Miasto i Gmina Strzelce Krajeńskie posiada 18 eksploatowanych, zbiorowych ujęć wody, których zestawienie przedstawia tabela 13. Dane dotyczące ujęć wodnych obsługujących sieci wodociągowe w rozbiciu na poszczególne miejscowości Właściciel/ Nr Głębokość Wydajność Pobór Lokalizacja użytkownik studni [m] [m3/d] [m3/rok] 1 Bronowice Machary Czyżewo Żabicko Przyłęg 32 2 3 Z-d SW1 Komunalny SW2 SW3 Z-d Nr1 Komunalny Nr2 Z-d Nr1 Komunalny Nr2 Z-d SW1 Komunalny SW2 WZKUWiM Nr1 Gorzów Nr2 4 73 77 73 40 40 32,5 31,5 54 54 24,7 21 5 360 792 720 223,2 600 1262,4 360 1296 1296 432 6 T a b e l a 12. Sprzedaż [m3/rok] 7 Obsługiwane miejscowości 8 13 050 9 900 Bronowice 2 780 2 526,6 Machary 21 010 19 100 Czyżewo 7 800 7004,7 Żabicko 11 800 7 500 Przyłęg, Wełmin III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. 1 2 Ogardy WZKUWiM Gorzów Brzoza WZKUWiM Gorzów Przyłęg WZKUWiM Gorzów Wielisławice WZKUWiM Gorzów Sidłów WZKUWiM Gorzów Gilów WZKUWiM Gorzów Licheń WZKUWiM Gorzów Sokólsko WZKUWiM Gorzów Tuczno WZKUWiM Gorzów Lipie Góry WZKUWiM Gorzów Długie WZKUWiM Gorzów Długie Z-d Komunalny Gardzko Z-d Komunalny Lubicz 3 4 5 6 7 8 SW3 SW4 Nr1 197,0 201,0 40,0 250,0 22 900 14 700 Ogardy 314,0 22 100 14 200 Brzoza Nr1 Nr2 Nr1 Nr2 SW1 SW2 SW1 SW2 Nr1 Nr2 Nr1 Nr2 Nr1 Nr2 Nr1 Nr2 Nr1 Nr2 Nr1 24,7 21,0 74,0 82,0 65,0 81,0 50,0 56,0 50,0 50,0 25,3 32,0 35,0 42,0 21,0 32,0 36,0 42,0 30,0 216,0 7 500 7 500 Brzoza 280,0 8 300 8 300 Wielisławice 195,0 7 500 7 500 Sidłów 146,0 4 800 4 800 Gilów 220 8 300 8 300 Licheń 144,0 3 900 3 900 Sokólsko 60,0 16 400 16 400 Tuczno 278,0 8 900 8 900 Lipie Góry 220,0 5 300 5 300 Długie 260,0 5600 40,0 39,0 38,0 40,0 36,0 35,0 2250,0 436 000 400,0 9 237,8 Nr1 Nr2 Nr3 Nr4 Z-d Nr1 Komunalny Nr2 Ośrodek Wczasowy Długie 436 000 Miasto Strzelce Krajeńskie, Gardzko, Sławno, Piastowo, Klasztorne 9 237,8 Lubicz 4 980 Źródło: Urząd Miejski Strzelce Krajeńskie, dane ankietowe. Ponadto na terenie gminy zlokalizowane są studnie prywatne i awaryjne gminne w miejscowościach: Bronowice (5szt.), Ogardy (1 szt.), Lipie góry (1 szt.), Gardzko (1 szt.), Przyłęg (2 szt.), Wełmin (1 szt.), Sławno (1 szt.) oraz Danków (1 szt). Źródłem wody dla mieszkańców nie podłączonych do sieci wodociągowej są również liczne studnie kopane, szczególnie na terenach wiejskich. Według danych Urzędu Miejskiego Strzelce Krajeńskie na terenie gminy znajdują się również studnie publiczne nie włączone do sieci, które mogą spełniać rolę studni awaryjnych w przypadkach kryzysowych. Łącznie na terenie gminy jest 8 studni o takim przeznaczeniu w miejscowościach: Bronowice, Bobrówko, Gilów, Licheń, Wielisławice, Buszów, Danków. Należy przeprowadzić weryfikacje ujęć wody zbiorcze i indywidualne oraz przeanalizować potrzebną i istniejącą ilość studni, stan techniczny oraz o jakości wód z nich ujmowanych, podawanych do ogólnodostępnych zaworów czerpalnych. Należy w dalszym ciągu współpracować z Państwowym Powiatowym Inspektoratem Sanitarnym, który na podstawie stosownych przepisów sprawuje kontrolę jakości wody pobieranej z urządzeń III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 33 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. zaopatrzenia w wodę. Inspektorat na podstawie art. 1 pkt 1 i art. 4 pkt 1 ustawy o Inspekcji Sanitarnej musi dysponować aktualnymi wykazami ujęć zakwalifikowanych jako studnie publiczne. Aktualizowanie tych wykazów winno następować zgodnie z zasadami właściwymi do postępowania z raportami wykonania POŚ, tj. nie rzadziej niż co 2 lata. 3.1.2.2 Bilans zużycia wody Prognozy demograficzne miasta i gminy wskazują niewielki wzrost ludności gminy na przestrzeni lat 1995-2003. Można zatem oszacować dla okresu perspektywicznego do roku 2011 utrzymanie liczby mieszkańców na poziomie stałym lub niewielki wzrost liczby mieszkańców. Znaczący wzrost liczby ludności na terenie gminy w okresie letnim związany jest z dużym rozwojem turystycznym tego regionu i jego atrakcyjnością w okresach letnich. Zgodnie z danymi ankietowymi Urzędu Miejskiego liczba osób czasowo przebywających w mieście i gminie w okresie sezonie letnim 2003 wyniosła ok. 6 000 osób. Są to jednak dane szacunkowe przeliczone w oparciu o bazę noclegową. Rzeczywista liczba turystów przebywających okresowo (pobyt kilkudniowy) bądź okazjonalnie (pobyt jednodniowy) jest znacznie większa. Wzmożony ruch turystyczny jest szczególnie widoczny w miejscowościach Danków i Długie. Do sporządzenia wstępnych bilansów zużycia wody na terenie Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie należy zatem wziąć pod uwagę zarówno mieszkańców stałych, jak i przebywających czasowo na terenie gminy, tym bardziej że wielu z turystów posiada na terenie gminy domki całoroczne. Sporządzenie takich bilansów będzie szczególnie ważne w planowaniu rozwoju sieci na terenie gminy. Badania naukowe potwierdzają dosyć dużą rozpiętość w zużyciu wody na statystycznego mieszkańca. W dużej mierze zależne to jest od wyposażenia mieszkań w urządzenia wodne oraz od świadomości ekologicznej mieszkańców. Literaturowe zestawienie średniodobowego zużycia wody na jedną osobę Czynności Higiena Posiłki Pranie Sprzątanie Ogród Samochód Spłukiwanie toalety Razem 34 Zwykłe dla 150 dm3 Perspektywiczne dm3 70 6 24 20 6 4 70 200 % 35 3 12 10 3 2 35 100 dm3 52 4 20 15 4 3 52 150 T a b e l a 13. Oszczędne % III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 35 3 14 10 3 2 35 100 dm3 35 6 19 5-8 6 2 35 108 - 113 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Do obliczenia obciążenia hydraulicznego kolektorów kanalizacyjnych, przepustowości indywidualnych systemów neutralizacji ścieków oraz potrzebnej objętości czynnej zbiorników do gromadzenia ścieków należy przyjąć wielkości średniodobowego zużycia wody na jedną osobę w kontekście dobowej objętości ścieków w gospodarstwach indywidualnych weryfikowane o pełną analizę poboru wody z rozdziałem na cele socjalne i agrarne oraz ujęcia z sieci i z własnego źródła. Dobowa objętość ścieków w gospodarstwach indywidualnych Liczba Ilość minimalna Ilość średnia mieszkańców [m3] [m3] 2 3 4 5 6 7 8 0,20 0,28 0,35 0,40 0,45 0,49 0,53 T a b e l a 14. Ilość maksymalna [m3] 0,27 0,38 0,47 0,55 0,61 0,66 0,70 0,34 0,48 0,60 0,70 0,78 0,84 0,88 Na podstawie przeprowadzonych badań średnie zużycie wody w zagrodzie wiejskiej zamieszkałej przez 6÷8 osób wynosiło 371÷548 dm3 (0,371÷0,548 m3/dobę), a maksymalnie 1221÷2800 dm3 (1,221÷2,800 m3 dobę). Przyjmuje się również, że na 100 dni przekroczenia normatywne dotyczą ok. 15 dni, co oznacza średnio 3 dni w ciągu 2 tygodni. W wytycznych projektowych dla rozproszonych terenów zurbanizowanych przyjmuje się następujące zużycie wody i równoważną ilość ścieków określanych jako Równoważna Liczba Mieszkańców RLM. Ilość ścieków dla budynków w odniesieniu do liczby równoważnych mieszkańców (RLM) Lp Rodzaj obiektu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Budynek mieszkalny (na 1 mieszkańca – 1 RLM) Szkoła z internatem i stołówką (na 1 ucznia) Szkoła ze stołówką bez internatu (na 1 ucznia) Szkoła bez stołówki, biuro, sklep (na użytkownika) Przedszkole (na 1 dziecko) Żłobek (1 dziecko) Przychodnia lekarska bez wodolecznictwa (na 1 pacjenta) Apteka (na 1 pracownika) Hotel z restauracją (na 1 pokój) Hotel bez restauracji (na 1 pokój) Motel (na 1 łóżko) Bar (na 1 miejsce) Kawiarnia (na 1 miejsce) Szpital, klinika (na 1 łóżko) Dom opieki społecznej (dziecka, rencisty) (na 1 mieszkańca) 16 Kemping stały (na 1 użytkownika) z wodą ciepłą z wodą zimną 17 Sala przyjęć z kuchnią, użytkowana okolicznościowo (na 1 użytkownika) Ilość ścieków w odniesieniu do RLM 1 1 0.17 - 0.4 0.12 - 0.18 0.55 0.95 0.12 0.6 2 1 1.25 - 1.87 1.25 - 2.18 0.4 3 1.7 0.95 0.62 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 0.3 T a b e l a 15. Ilość ścieków w dm3/d 160 160 25 - 60 20 - 30 75 150 20 100 400 160 200 - 300 200 - 350 66 500 - 700 250 150 100 50 35 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Na podstawie danych gminnych o poborze i sprzedaży wody z ujęć komunalnych zaopatrujących wodociągi wiejskie (dane zawarte w tabeli 13) wynika, że łączny pobór wody ze wszystkich studni komunalnych jest równy sprzedaży wody, co jest nierzeczywistym w kontekście normalnego funkcjonowania wodociągów. Każdy wodociąg powinien wykazywać różnice w poborze i sprzedaży wody, które stanowią zarówno straty wody na sieci jak i wykorzystanie wody na potrzeby własne przedsiębiorstwa wodociągowego (w tym płukanie sieci). Bilans ścieków bytowo - gospodarczych od mieszkańców dla weryfikacji gospodarki wodno ściekowej zgodnie z wytycznymi, sporządza się w oparciu o wskaźniki jednostkowe ilości ścieków. gj = 80 dm3/Mk x d - dla mieszkańców nie podłączonych do kanalizacji sanitarnej, na potrzeby obliczania zdolności technologicznych zbiorników, stacji zlewnych i taboru asenizacyjnego. gj = 90 ÷ 100 dm3/Mk x d - dla mieszkańców podłączonych do kanalizacji sanitarnej – stan aktualny gj = 130 dm3/ Mk x d - dla mieszkańców podłączonych do kanalizacji sanitarnej w okresie perspektywicznym 25 letnim Bilans ścieków bytowo - socjalnych z zakładów pracy i obiektów użyteczności publicznej określono przyjmując dane z zawartej na stronie poprzedniej tabeli. gj = 30 dm3/Prac x d - urzędy , zakłady pracy gj = 20 dm3/Ucz x d - szkoły gj = 75 dm3/dziecko x d – przedszkola Przyjmuje się następujące współczynniki nierównomierności spływu ścieków: Nd = 1,1 - nierównomierności dobowej Nd = 3,0 - nierównomierności godzinowej 36 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie Przepływ średni dobowy: Qdśr = Ljo x gj x 10-3 [m3/d] gdzie: Ljo - liczba jednostek odniesienia Przepływ maksymalny dobowy: Q dmax = Nd x Qdśr [m3/d] Przepływ średni godzinowy: Qhśr = Qdśr/T [m3/d] gdzie: T (h) - czas spływu ścieków Przepływ max godzinowy: Qhmax = Nd x Nh x Qhśr m3/h Bilans wód infiltracyjnych dopływających kanalizacją sanitarną do oczyszczalni ścieków określono przy założeniu, że stanowi on 10 % przepływu średniego dobowego ścieków. Przepływy charakterystyczne wód infiltracyjnych określa się przyjmując następujące współczynniki nierównomierności spływu: Nd = 1,0 - nierównomierności dobowej Nh = 1,0 - nierównomierności godzinowej Bilanse ścieków ogólnych na potrzeby właściwych koncepcji gospodarki wodnej i ściekowej sporządza się dla trzech okresów – aktualnie, po piętnastu i po dwudziestu pięciu latach (zgodne z zasadami projektowymi dla sieci kanalizacyjnych i oczyszczalni). Wzrost jednostkowy ilości wytworzonych ścieków przez mieszkańców w układzie perspektywicznym wiąże się z systematycznym wyposażaniem mieszkańców w urządzenia zużywające wodę oraz automatycznie zwiększenie częstotliwości korzystania z urządzeń sanitarnych przez ludność. III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 37 ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie Bilans ścieków dla miasta i gminy Strzelce Krajeńskie będzie wobec tego wyglądał następująco: Lp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Miejscowość Strzelce Krajeńskie Bobrówko Bronowice Brzoza Buszewko Buszów Chwytowo Ciecierzyn Czyżewo Danków Długie Gardzko Gilów Golczewice Licheń Lipie Góry Lubicz Machary Małe Osiedle Ogardy Piastowo Pielice Przyłęg Puszczykowo Sidłów Sławno Sokólsko Strzelce Klasztorne Śródlesie Tuczenko Tuczno Wełmin Wielisławice Wilanów Żabicko Razem Mk 10228 937 424 568 4 304 3 18 110 134 49 395 238 5 343 422 329 95 22 526 137 123 159 30 198 211 154 179 9 9 687 143 307 44 170 17714 Aktualne Qd śr (dla 0,09/Mk) 1113,8 102,0 46,2 61,9 0,4 33,1 0,3 2,0 12,0 14,6 5,3 43,0 25,9 0,5 37,4 46,0 35,8 10,3 2,4 57,3 14,9 13,4 17,3 3,3 21,6 23,0 16,8 19,5 1,0 1,0 74,8 15,6 33,4 4,8 18,5 1929,1 Plan 2014 Qd śr (dla 0,11/Mk) 1361,3 124,7 56,4 75,6 0,5 40,5 0,4 2,4 14,6 17,8 6,5 52,6 31,7 0,7 45,7 56,2 43,8 12,6 2,9 70,0 18,2 16,4 21,2 4,0 26,4 28,1 20,5 23,8 1,2 1,2 91,4 19,0 40,9 5,9 22,6 2357,7 Mk dla 2029 11251 1031 466 625 4 334 3 20 121 147 54 435 262 6 377 464 362 105 24 579 151 135 175 33 218 232 169 197 10 10 756 157 338 48 187 21515 Plan 2029 Qd śr (dla 0,13/Mk) 1769,7 162,1 73,3 98,2 0,6 52,6 0,5 3,1 19,0 23,1 8,4 68,3 41,1 0,8 59,3 73,0 56,9 16,4 3,8 91,0 23,7 21,2 27,5 5,1 34,2 36,5 26,6 30,9 1,5 1,5 118,8 24,7 53,1 7,6 29,4 3065,0 Powyższy bilans winien być wskazówką przy planowaniu gospodarki wodami dla miasta i gminy Strzelce Krajeńskie. Bilans nie ujmuje specyficznych odbiorców wody (np. mleczarni) i „wytwórców” ścieków. Różnice w napływie ścieków omówiono w części dot. oczyszczalni. 38 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie 3.1.2.3 Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia Woda w wodociągach i ujęciach badana jest przez Powiatową Stację SanitarnoEpidemiologiczną (PSSE) w Drezdenku. Badania prowadzono w różnych punktach pomiarowych na sieci a także badano wodę surową podawaną do sieci. Według sprawozdań z badań wody PSSE w 2002 roku przebadano 19 wodociągów. W 7 z nich (Żabicko, Strzelce Kraj., Sokólsko, Pielice, Ogardy, Lipie Góry, Buszów) według orzeczenia wydanego przez PSSE woda nie odpowiadała wymaganiom Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 04 września 2000 roku (Dz. U. Z 2000 r. Nr 82, poz 937). W 2003 roku PSSE przebadało 19 wodociągów z terenu gminy, z których w 6 wodociągach (Żabicko, Lipie Góry, Licheń, Czyżewo, Gardzko, Gilów) woda nie spełniała norm ww. rozporządzenia. Według wyników z 2002 roku woda przebadana (przy dwukrotnym badaniu w ciągu roku) dla wodociągu Żabicko nie odpowiadała wymaganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 04 września 2000 roku (Dz. U. 2000 r. Nr 82, poz. 937) ze względu na zawartość azotanów. Po wejściu nowego Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Z 2002 roku, Nr 203, poz. 1718) przebadany w 2003 roku (również dwukrotnie, tj. w kwietniu i listopadzie) wodociąg Żabicko nie spełniał norm jakości wody wyznaczonych rozporządzeniem. Zanotowano przekroczenia niemal trzykrotne azotanów. 3.1.3 Oczyszczanie ścieków Zadania z zakresu oczyszczania ścieków na omawianym terenie zgodnie z Ustawą o samorządzie gminnym wykonuje Gmina jako organ administracji samorządowej, która w porozumieniu o odpowiednie umowy przekazuje swoje obowiązki przedsiębiorstwom wodociągowym lub zakładom komunalnym. 3.1.3.1 Oczyszczalnie ścieków Miasto i Gmina Strzelce Krajeńskie posiada 4 komunalne oczyszczalnie ścieków bytowo-gospodarczych administrowane przez Zakład Komunalny Sp. z o.o. w Strzelcach Krajeńskich. Szczegółowe dane dotyczące czynnych oczyszczalni ścieków przedstawia poniższa tabela. III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 39 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Strzelce Krajeńskie Brzoza Tuczno Długie Zakład Biol.Komunalny Chem Biol. Biol. Biol. Typ Wyposażenie w stację zlewną Użytkownik/ właściciel T a b e l a 16. Ilość osadów rocznie/uwodnienie Lokalizacja Przepustowość/ RLM [m3/d] Wykaz czynnych oczyszczalni ścieków Ważność pozwolenia wodnoprawnego Rok wykonania 3000 b.d. tak 2024 2002 84 115 255 nie nie nie b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Odbiornik Rzeka Młynówka jezioro staw bagno Źródło: Urząd Miejski, dane ankietowe Główną i największą oczyszczalnią ścieków na terenie gminy jest miejska oczyszczalnia ścieków w Strzelcach Krajeńskich, której administratorem jest Zakład Komunalny Sp. z o.o. ze Strzelec Krajeńskich. Oczyszczalnia zlokalizowana jest po południowo-wschodniej stronie miasta Strzelce Krajeńskie przy ulicy Strumykowej. Teren oczyszczalni zajmuje obszar po byłej oczyszczalni stawowej (zmodernizowanej w 2002 roku). Wzdłuż północnej i wschodniej granicy działki oczyszczalni przepływa rzeka Młynówka, będąca odbiornikiem ścieków oczyszczonych. Pozwolenie wodnoprawne nr ŚB-MK-6223/IV-1/8/2004 z dnia 09.03.2004 wydane przez Starostę Strzelecko-Drezdeneckiego jest ważne do 31.03.2024 roku . Warunki pozwolenia określają zrzut ścieków do kanału Młynówka w km 5+800 w ilości ≤ 3000 m3/d oraz stanie i składzie: - pH 6,5 – 9,0 - BZT5 ≤ 15 mgO2/dm3 - ChZT ≤ 125 mgO2/dm3 - Zawiesina ogólna ≤ 35 mg/dm3 - Azot ogólny ≤ 15 mgN/dm3 - Azot amonowy ≤ - Fosfor ogólny ≤ 2mgP/dm3 6 mgN/dm3 Zasadnym będzie w przyszłości doprowadzenie pozwolenia do wymogów nowych aktów prawnych regulujących wymagalność oczyszczania ścieków. Jest to istotne z uwagi na gminne plany kompleksowego rozwiązania gospodarki ściekowej i przyłączenia większości miejscowości siecią kanalizacyjna do tej oczyszczalni. Ulegnie wówczas zwiększenie dobowego napływu ścieków siecią kanalizacyjną. 40 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Oczyszczalnia ścieków w Strzelcach Krajeńskich jest typu mechaniczno- biologicznego z chemicznym strącaniem związków azotu i fosforu. Zbudowana jest z następujących obiektów technologicznych: Część mechaniczna Budynek krat z kratą gęstą, kratą rzadką i automatycznym punktem przyjmowania ścieków dowożonych taborem asenizacyjnym; Piaskownik napowietrzany, trzykomorowy z separatorem tłuszczu; Klasyfikator piasku; Przepompownia ścieków surowych; Zbiornik retencyjny ścieków z pogody deszczowej; Trzy stawy ziemne do awaryjnego zrzutu ścieków ze zbiornika retencyjnego Część biologiczna Blok biologiczny z komorami: beztlenową, tlenową i anoksyczną oraz osadnikiem wtórnym; Stacja dozowania koagulanta; Stacja dozowania wapna Część osadowa Stacja mechanicznego zagęszczania i odwadniania osadu. Oczyszczalnia została wybudowana na miejscu starego obiektu w latach 1997-2002. Zgodnie z uzyskanym pozwoleniem wodnoprawnym użytkownik oczyszczalni zobowiązany jest do systematycznego prowadzenia badań ilości i jakości odprowadzanych ścieków do odbiornika oraz konserwacji tegoż kanału. Należy z dużym uznaniem ocenić dotychczasową pracę oczyszczalni. W trakcie wizji lokalnej stwierdzono systematyczne prowadzenie kontroli ścieków surowych i oczyszczanych. Na bieżąco prowadzone są spisy ścieków dowożonych. Obiekt jest zadbany i widać codzienna troskę załogi o estetykę całego terenu oczyszczalni. Na oczyszczalni ścieków w Strzelcach Krajeńskich od czasu rozruchu tj. maja 2002 roku prowadzone są badania ścieków oczyszczonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze – Delegaturę w Gorzowie Wielkopolskim. Badania takie przeprowadzone zostały 23.10.2002; 04.12.2003. Zwracamy uwagę, że badania ścieków surowych i oczyszczonych winny być prowadzone przy tej wielkości oczyszczalni 1 raz w miesiącu. Sprawozdania z przeprowadzonych badań wskazują na brak przekroczeń normatywnych wyznaczonych przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 roku (Dz. U. Nr 212, poz. 1799) w sprawie warunków, jakie należy spełnić III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 41 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. przy wprowadzeniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska. Dla badanego chemicznie, bakteriologicznie i parazytologicznie osadu powstającego na oczyszczalni, w 09.04.2003 roku (Sprawozdanie Nr 153/DL/BŚ/S/2003) nie stwierdzono jakichkolwiek odstępstw od wymagań Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 roku w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. Nr 134, poz. 1140). Zgodnie ze sprawozdaniem wykonanym przez oczyszczalnię za 2003 rok na oczyszczalnię napływało średniodobowo 1886 m3 ścieków. W wyliczonym bilansie zawarliśmy informację, że mieszkańcy miasta wytwarzają aktualnie ok. 1113,8 m3 ścieków na dobę. We wszystkich przypadkach zawartych w tabeli założono wody infiltracyjne na poziomie 10 % oraz ścieki przemysłowe na poziomie 10%. Przy założeniu , że 94 % mieszkańców jest obsługiwanych można przyjąć tą wielkość na poziomie 1046,97 m3 ścieków na dobę. Średnio w 2003 roku napływało jednak na oczyszczalnię 1907 m3/dobę. Zgodnie z wykazem uzyskanym z Zakładu Komunalnego średniodobowo na oczyszczalnię przywożono taborem asenizacyjnym ok.73 m3 ścieków i ze Spółdzielni Mleczarskiej ok. 400 m3/dobę. Również na podstawie systematycznie prowadzonych przez laboratorium oczyszczalni, badań ścieków surowych należy stwierdzić, że średnie ładunki w ściekach za 2003 rok wyniosły: - BZT5 ≤ 656 mgO2/dm3 (projektowane 550) - ChZT ≤ 820 mgO2/dm3 (projektowane 1000) - Zawiesina ogólna ≤ no (projektowane 300) - Azot ogólny ≤ 81 mgN/dm3 (projektowane 52) - Azot amonowy ≤ 57 mgN/dm3 (projektowane 42) - Fosfor ogólny ≤ 11 mgP/dm3 (projektowane 33) Oznacza to że omawiana oczyszczalnia mieści się w przedziale wielkości oczyszczalni pow. 15.000 RLM. 1886 m3 x 656 mg O/dm3 : 60 mg O/dm3/1 RLM = 20.620 RLM Przyjmując, ze ścieki dowożone nie mają takiego znaczącego wpływu na podwyższenie ładunku, należy bardo uważnie rozpocząć analizę dopływających ścieków przemysłowych. W dniu 31.10.2004 zostało podpisane porozumienie pomiędzy Zakładem Komunalnym a Spółdzielnią Mleczarską. Porozumienie dotyczy konieczności wykonania przez SM podczyszczalni ścieków. Do chwili obecnej SM dostarcza ok. 400 m 3/dobę ścieków mleczarskich bez żadnego opomiarowania. SM zobowiązała się do wykonania instalacji do 42 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. końca 2004 roku. Do chwili obecnej nie podjęto żadnych prac nad tą instalacją. Wg. oświadczenia SM zmienia się profil produkcji na bezserwatkową. Nie zwalnia to jednak dostawcę ścieków przed przestrzeganiem zasad gospodarki ściekami. Sprawa ta wymaga pilnego rozpatrzenia i uregulowania. Niezależnie od profilu produkcji miejsce poboru próbek, przepływomierz i podczyszczalnia jest nieodzowna. Konieczna jest również nowa umowa pomiędzy ZK a SM dot. zrzutu ścieków spełniająca wymogi obowiązującego prawa. Z sytuacji na oczyszczalni wynikają następujące wnioski. 1. Oczyszczalnia działa na 2/3 hydraulicznej możliwości przepustowych ale stężenia dobowe zanieczyszczeń w ściekach surowych zbliżają się do granicy obliczeniowej. 2. W ściekach znajduje się duża ilość wód infiltracyjnych wynosząca ok. 300 – 400 m3/dobę. Jest to rezultat braku rozdzielczości sieci kanalizacyjnej ścieków komunalnych i deszczowych. 3. Wprowadzane ścieki przemysłowe wymagają oddzielnego potraktowania. Proponujemy wykonanie pełnej analizy sytuacji w ramach koncepcji gospodarki wodnej i ściekowej dla miasta i gminy Strzelce Krajeńskie jako rozszerzenia zasad wyartykułowanych w niniejszym programie. 4. Gospodarka ściekami dowożonymi jest stanowczo niewystarczająca. W chwili obecnej na oczyszczalnię wprowadzane jest ok. 10 % gromadzonych ścieków bytowych. 5. Wątpliwości może budzić zdolność technologiczna oczyszczalni w przypadku podłączenia większości terenów gminnych. WIOŚ Zielona Góra prowadzi również kontrole pozostałych oczyszczalni ścieków na terenie gminy w miejscowościach Brzoza, Długie i Tuczno. Wszystkie oczyszczalnie działają bez wymaganych pozwoleń wodnoprawnych. Wszystkie są w katastrofalnym stanie technicznym. Prawdopodobny przepływ ścieków przekracza ponad dwukrotnie wstępne przepustowości tych oczyszczalni. W przypadku miejscowości Długie może to mieć katastrofalne skutki dla działalności turystycznej. Może to doprowadzić do skażenia jezior i kąpielisk a konsekwencji zahamowaniu wpływom finansowym. Podobna sytuacja może dotyczyć również Dankowa – drugiego obszaru turystycznego gminy. III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 43 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. 3.1.3.2 Bezodpływowe zbiorniki do gromadzenia ścieków Na terenie gminy ścieki stanowią bardzo poważny problem. Znikome skanalizowanie obszaru gminy warunkuje odprowadzanie nieczystości płynnych do zbiorników indywidualnych – szamb. Na podstawie zapisów Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 roku (Dz. U. Nr 132, poz. 622 z późn. zm.) Art. 3, pkt 3 gmina zobowiązana jest do prowadzenia ewidencji zbiorników do gromadzenia nieczystości płynnych (tzw. szamb) w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania, oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Zasady i sposoby gospodarowania, usuwania oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych (w tym również nieczystości ciekłych) na terenie miasta i gminy określa również regulamin utrzymania czystości i porządku uchwalony przez Radę Miasta 25 czerwca 2003 roku. Powyższy regulamin określa zarówno sposób gromadzenia, jak również usuwania nieczystości płynnych, oraz kontroli zbiorników bezodpływowych (§8 pkt 2,3 i 4; §13 pkt 2; § 14 pkt 2, §17 pkt 3, 4, 5 i 6; §18). Na podstawie ww. przepisów gmina sporządziła prawidłową inwentaryzację zbiorników do gromadzenia nieczystości ciekłych, obejmującą podstawowe dane o zbiorniku, tj.: dane techniczne zbiornika wraz z objętością czynną w m3, rodzaj zbiornika (materiał wykonania wraz z ewentualnym świadectwem jakości), podmiot obsługujący. Wykaz ten powinien jeszcze zawierać informacje dotyczące ilości osób korzystających z „szamba” a także mapkę działki z wrysowaną jego lokalizacją. Należy raz w roku dokonać sprawdzenia częstotliwości wywozu ścieków oraz porównać ilości ścieków odebranych przez tabor asenizacyjny z pomiarami zrzutu tych ścieków na stację zlewną. Ewidencja zbiorników do gromadzenia ścieków, taboru asenizacyjnego, oraz ewidencja opróżniania zbiorników i zrzutu ścieków musi być na bieżąco prowadzona w gminie. Zgodnie z tą ewidencją sporządzoną przez Urząd Miejski na omawianym terenie znajduje się 657 zbiorników o różnej konstrukcji i budowie (betonowych, metalowych, murowanych). W poszczególnych miejscowościach ich ilość oraz objętość przedstawia się następująco: 44 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Wykaz bezodpływowych zbiorników do gromadzenia ścieków w poszczególnych miejscowościach gminy Miejscowość Łączna ilość szamb Danków Bronowice Ogardy Pielice Bobrówko Machary Brzoza Żabicko Sokólsko Buszów Przyłęg Wełmin Lipie Góry Sławno Gilów Czyżewo Klasztorne Licheń Gardzko Piastowo Wielisławice Sidłów RAZEM T a b e l a 17. Łączna objętość czynna [m3] 22 45 45 25 63 5 20 13 34 60 35 23 91 23 6 6 6 21 72 8 35 4 137 b.d. 532 185 1399 150 203 303 206 562 352 143 1880 490 270 80 90 443 1360 205 460 248 657 9561 Źródło: Urząd Miejski, dane ankietowe Na terenie Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie w zakresie odbierania i odprowadzania ścieków z szamb działają 4 podmioty: Zakład Komunalny Sp. z o.o. w Strzelcach Krajeńskich; Wiesław Sikora (prywatny pojazd asenizacyjny); Jarosław Łuczak (prywatny pojazd asenizacyjny); Spółdzielnia SKR Strzelce Krajeńskie. Tabor asenizacyjny musi odpowiadać zapisom Rozporządzenia Ministra Infrastruktury1 z dnia 12 listopada 2002 r. W sprawie wymagań dla pojazdów asenizacyjnych. Ścieki odbierane są sporadycznie od użytkowników taborem są dowożone do oczyszczalni ścieków w Strzelcach Krajeńskich, gdzie znajduje się punkt zlewny typu SEKO2002. Wymagane jest pilne wdrożenie systemu kontroli obrotu ściekami dowożonymi i porównywania ich z wykazem na oczyszczalni, danymi technicznymi o szambach i danymi ewidencyjnymi wykonywanymi przez obsługę taboru asenizacyjnego. 1 Dz. U. Nr 193 poz.1617 z dnia 22 listopada 2002 r. III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 45 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. 3.1.3.3 Indywidualne systemy oczyszczania ścieków Podobnie jak w przypadku zbiorników do gromadzenia nieczystości płynnych na podstawie Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 roku (Dz. U. Nr 132, poz. 622 z późn. zm.) Art. 3, pkt 3 gmina zobowiązana jest do prowadzenia ewidencji przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania i sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Na tej podstawie w gminie Strzelce Krajeńskie zewidencjonowano 9 przydomowych oczyszczalni ścieków: Wełmin - 2 szt; Licheń - 2 szt; Danków - 3 szt; M. Strzelce Kraj. - 1 szt; Buszów - 1 szt. Usytuowanie przydomowych oczyszczalni ścieków jest szczególnie istotne dla obszarów o trudnych uwarunkowaniach terenu (gdzie budowa sieci kanalizacyjnej byłaby nieekonomiczna lub technicznie trudna) oraz dla terenów wiejskich o bardzo rozproszonej zabudowie. Budowa i eksploatacja małych oczyszczalni ścieków objęta jest przepisami następujących ustaw: Prawo budowlane (Dz. U. nr 89 z dnia 7 lipca 1994 r., poz. 414; tekst jednolity Dz. U. Nr 106, poz. 1126, 2000 r.); Prawo wodne (Dz. U. nr 115 z dnia 18 lipca 2001r., poz. 1229); Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. nr 62 z dnia 27 kwietnia 2001 r, poz. 627); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 listopada 2001 r. W sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia. (Dz. U. Z dnia 11 grudnia 2001 r Nr 140 poz. 1585 .) Cała procedura wykonywania oczyszczalni przydomowych i zbiorników bezodpływowych winna jednak być znana mieszkańcom przed procesem inwestycyjnym. W działaniach dot. akcji wyposażania gospodarstw w indywidualne systemy oczyszczania, należy uświadamiać inwestorom, że zadania dotyczące zrzutu ścieków i poniesienia kosztów z tym związanych należą do „twórców” tych ścieków. 46 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Zgodnie z załącznikiem „B” Rozporządzenia (Dz. U. Z dnia 11 grudnia 2001 r Nr 140 poz. 1585 .) Instalacje niewymagające pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi są to oczyszczalnie ścieków o przepustowości do 5 m3 na dobę, wykorzystywane na potrzeby gospodarstw domowych lub rolnych w ramach zwykłego korzystania z wód. Dualizm prawny polega na tym, że Zgłoszenie takie jest wymagane zarówno w Prawie Budowlanym jak i Prawie Ochrony Środowiska. Jednak w POS dotyczy to bardziej podmiotów prawnych, co wynika z treści wymagalnych w Zgłoszeniu dokumentów i danych. „Zgłoszenie” budowlane w myśl Prawa Budowlanego art. 30. ust. 1. polega na podaniu informacji właściwemu organowi faktu budowy obiektów do neutralizacji ścieków o wydajności do 5 m3 na dobę. Zgłoszenia należy dokonać przed zamierzonym terminem rozpoczęcia robót budowlanych. Do wykonania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie sprzeciwu. Zgodnie z art. 29. ust. 1 pkt 3 budowa indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków nie wymaga pozwolenia na budowę. Instalacja, z której emisja nie wymaga pozwolenia, mogąca negatywnie oddziaływać na środowisko, podlega w myśl Art. 152. ust 1 Prawa Ochrony Środowiska Zgłoszeniu. Instalacja do indywidualnej neutralizacji ścieków (tu: oczyszczalnia przydomowa) nie jest jednak w żadnym akcie prawnym określona jako instalacja oddziaływująca NEGATYWNIE na środowisko. Wymagalne w POŚ Zgłoszenie, powinno zawierać: 1) oznaczenie prowadzącego instalację, jego adres zamieszkania lub siedziby, 2) adres zakładu, na którego terenie prowadzona jest eksploatacja instalacji, 3) rodzaj i zakres prowadzonej działalności, w tym wielkość produkcji lub wielkość świadczonych usług, 4) czas funkcjonowania instalacji (dni tygodnia i godziny), 5) wielkość i rodzaj emisji, 6) opis stosowanych metod ograniczania wielkości emisji, 7) informację, czy stopień ograniczania wielkości emisji jest zgodny z obowiązującymi przepisami. Takie ujęcie jest bardziej właściwe dla podmiotu prawnego a nie dla podmiotu fizycznego – właściciela gospodarstwa domowego lub rolnego, ponieważ tylko w podaniu nazwiska i adresu odnosi się do osób fizycznych. III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 47 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Uszczegółowienie zakresu zgłoszenia ma jednak duże znaczenie dla ochrony środowiska. W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć dowód stwierdzający prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia wymagane odrębnymi przepisami. Z powodów dochowania zasad ochrony środowiska należałoby tak jak w Powiatowym Programie Ochrony Środowiska jednoznacznie określić szczegółową listę załączników do „zgłoszenia” przyjmowanego przez gminę. Takie podejście pozwoli na ułatwienia inwestycyjne a nie utrudnianie realizacji podmiotom najbardziej wrażliwym na potrzeby środowiska. Całkowicie wystarczającymi dokumentami do Zgłoszenia w trybie Prawa Budowlanego, w przypadku indywidualnego systemu neutralizacji ścieków poza określonymi w Prawie Ochrony Środowiska i Prawie Budowlanym będą wobec tego: 1. Kopia wypisu z rejestru gruntów. 2. Koncepcja programowo przestrzenna posadowienia indywidualnego systemu neutralizacji ścieków na mapce zasadniczej. Zwracam uwagę na konieczność stosowania przewidzianych prawem odległości od budowli, urządzeń i granic działki. 3. Projekt Budowlany zawierający obliczenia technologiczne i projekt techniczny wraz z testem perkolacyjnym określającym stopień przepuszczalności gruntu. Test w przypadku rozsączania ścieków oczyszczonych do ziemi jest nieodzowny. Wykonawcę testu winna określić gmina. W przypadkach niekorzystnych warunków glebowych, przyjmujący zgłoszenie winien negować sposób odprowadzenia ścieków. W opisie winien zawarty być rzeczywisty sposób wykonywania (posadowienia) urządzeń. Spis urządzeń, podzespołów i stosowanych preparatów wspomagających pracę urządzeń. Wymóg ten winien wyeliminować przypadkowe konstrukcje udających oczyszczalnie. 4. Projekt zasilania wraz z zestawieniem rodzaju urządzeń elektrycznych i ich danych technicznych. 5. Świadectwa jakości (certyfikaty) urządzeń wraz z wiarygodnymi badaniami laboratoryjnymi z innych obiektów. 6. Umowa serwisowa urządzeń. Dotyczyć ona winna systemu gwarancyjnego na urządzenie oraz Dokumentacji Techniczno Ruchowej na ewentualnie zastosowanie urządzenia mechaniczne i napędzane energią elektryczną.. 7. W zależności od rodzaju urządzeń określenie sposobu postępowania z osadami ściekowymi lub wymienianymi roślinami. 48 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Wprawdzie urząd przyjmuje „zgłoszenie”, lecz winien określić w piśmie potwierdzającym, warunki eksploatacyjne urządzeń. Zaliczamy do nich w szczególności: 1. Określenie miejsca zrzutu osadów ściekowych lub wymienianych roślin. 2. Sposób ich odbioru od właściciela urządzenia. 3. Określenie zasad kontroli eksploatacji urządzenia. 4. Zgodne z Rozporządzeniem warunki na wprowadzenie ścieków oczyszczonych do wód lub do ziemi2 oraz sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych.3. Należy zwrócić uwagę, że w żadnej opublikowanej Ustawie Ochrony Środowiska nie określono definicji „oczyszczalni przydomowej”. Należy założyć, iż są to urządzenia w ramach „zwykłego korzystania” z wód, polegającego na wprowadzaniu do wód lub do ziemi oczyszczonych ścieków, jeżeli ich ilość nie jest większa niż 5 m3 na dobę. Właściwym do przyjmowania Zgłoszenia od osoby fizycznej prowadzącej własne gospodarstwo domowe lub rolne takiej instalacji, jest Urząd Gminy a nie Starostwo. Jednoznacznie określone to zostało w art. 378 POŚ. W celu wyeliminowania wątpliwości przytaczam treść artykułu literalnie. Art. 378.POŚ 1. Z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, organem ochrony środowiska, właściwym w sprawach, o których mowa w art. 48 ust. 2 i 3, art. 51 ust. 2, art. 106, 149, 150, 152 ust. 1, art. 154 ust. 1, art. 178, 183 ust. 1, art. 237 i 362 ust. 1 i 3, jest starosta. 2. Wojewoda jest właściwy w sprawach: 1) związanych z przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko, o których mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1, oraz z eksploatacją instalacji na terenach zakładów zaliczanych do tych przedsięwzięć, 2) dotyczących przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych. 3. W przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest właściwy w sprawach: 1) wydawania decyzji, o których mowa w art. 150 ust. 1 i art. 154 ust. 1, 2) przyjmowania wyników pomiarów, o których mowa w art. 149 i 150, 3) przyjmowania zgłoszeń, o których mowa w art. 152 ust. 1. § 11 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. Dz.U. Nr 212 Poz.1799 z dnia 16 grudnia 2002 r w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego 3 Art.3 ust. 3 pkt.2 Ustawy o utrzymania czystości i porządku w gminach Dz.U Nr 132 poz622 z 1996 r z póź. zmianami. Tekst jednolity 17-02.2003 –Kancelaria Sejmu 2 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 49 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Tak więc Zgłaszający będący osobą fizyczną adresuje Zgłoszenie na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Nie ma tu znaczenia czy zgodnie z wewnętrznym regulaminem urzędy komórki inwestycyjne, budowlane i ochrony środowiska są razem czy osobno. Sprawa zgłaszana nie może tez być rozpatrzona w terminie innym niż wynikającym z cyt. przepisów Oczyszczalnia przydomowa jest traktowana jako „system indywidualnego rozwiązania zapewniającego ochronę środowiska”. W świetle zapisu § 114 ścieki komunalne, mogą być wprowadzane do ziemi za pomocą powierzchniowych urządzeń infiltracyjnych oraz deszczowni, jeżeli: 1) przeprowadzone badania hydrogeologiczne wykażą, że ścieki nie będą stanowiły zagrożenia dla jakości wód podziemnych, w szczególności nie spowodują zanieczyszczenia tych wód substancjami szczególnie szkodliwymi oraz 2) odpowiadają co najmniej wymaganiom dla: a) ścieków komunalnych, określonych dla aglomeracji o RLM od 2.000 do 9.999, b) ścieków przemysłowych; 3) najwyższy poziom wód podziemnych znajduje się co najmniej 3 m pod dnem urządzenia infiltracyjnego - w przypadku wprowadzania ścieków za pomocą powierzchniowych urządzeń infiltracyjnych; 4) najwyższy poziom wód podziemnych znajduje się co najmniej 3 m pod powierzchnią terenu - w przypadku wprowadzania ścieków za pomocą deszczowni. Ścieki bytowe mogą być wprowadzane do ziemi za pomocą podpowierzchniowych urządzeń infiltracyjnych, w granicach gruntu stanowiącego własność odprowadzającego (a więc nie jest to wyłącznie podmiot fizyczny), jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki: 1) ścieki pochodzą z wolno stojących budynków mieszkalnych (niekoniecznie z jednego budynku!) niepodłączonych do systemu kanalizacyjnego i zlokalizowanych poza obszarami stref ochronnych ujęć wody podziemnej; 2) ilość ścieków nie przekracza 5,0 m3 na dobę; 3) ścieki są oczyszczane wstępnie za pomocą procesów, w których BZT5 dopływających ścieków jest redukowane co najmniej o 20%, a zawartość zawiesin ogólnych co najmniej o 50%; Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. Dz.U. Nr 212 Poz.1799 z dnia 16 grudnia 2002 r w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego 4 50 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. 4) najwyższy poziom wód podziemnych znajduje się co najmniej 1,5 m pod dnem urządzenia rozsączającego. Uwaga: Wartość zanieczyszczeń musi być zgodna z Załącznikiem nr 1 tego rozporządzenia. Należy dobierać urządzenia zapewniające wystarczający efekt ekologiczny (potwierdzony badaniami i certyfikatami) oraz zapewnić właściwy system kontroli i gromadzenia danych na poziomie gminy. Z przyczyn akceptowalności społecznej należałoby również w Uchwale gminnej określić ewentualne środki wspierające działania posadowienia indywidualnych oczyszczalni. Uchwalenie jakiejkolwiek refundacji na budowę oczyszczalni odniesie pożądane reakcje ekologiczne społeczeństwa. 3.1.4 Ujmowanie i odprowadzenie wód deszczowych Niniejsza część opracowania winna posłużyć jako wytyczne do sporządzenia zasad neutralizacji i zagospodarowania wód opadowych. Teren Polski podatny jest na tzw. stepowienie. Obserwuje się wyraźne obniżenie wód gruntowych. Infrastruktura towarzysząca wielu obiektom (duże szczelne powierzchnie) powoduje niepotrzebne szybkie odprowadzenie wód z miejsca ich powstawania a w konsekwencji wzrost zagrożeń powodziowych. Przy wzrastających z dekady na dekadę sumie opadów, stworzy to w bliskim czasie duże problemy nawet dla terenów, w których one nie występowały. Proste wprowadzenie wszystkich wód opadowych do ziemi w miejscu opadu, bez odpowiednich urządzeń, może spowodować jednak duże skażenie np. ropopochodnymi, drobinami azbestu itp. Sztuczne uszczelnienie terenu stwarza olbrzymie problemy z wodami opadowymi. W rozważaniach o zasadach neutralizacji wód opadowych musimy pamiętać, że im większe powierzchnie trawiaste i roślinności dzikiej, tym ilość pochłanianej wody deszczowej będzie większa w miejscu opadów. Na podstawie wielu badań można przyjąć dla różnego typu zagospodarowania terenu następujące prawidłowości: 1. Na terenach przemysłowych o zwartej zabudowie wielkomiejskiej aż 95 % wód opadowych spływa bezpośrednio i pośrednio do wód powierzchniowych. To jest główna przyczyna kłopotów powodziowych w dużych miastach. Różne systemy kanalizacyjne budowane w różnych latach nie dają sobie rady nawet z nieco większymi, niż średnioroczne, opadami. 2. Tereny miejskie willowe o niskiej zabudowie (bez przygotowania do gromadzenia deszczówki i jej zagospodarowywania) odbierają ok. 20 % opadów do gleby 80 % wody odprowadzają do odbiorników. III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 51 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. 3. Na terenach zabudowy siedliskowej i wiejskiej rozproszonej 30 % wsiąka do gleby i już 70 % spływa do zbiorników. Dotyczy to również przypadków bez przygotowania do gromadzenia deszczówki i jej zagospodarowywania. 4. Na terenach mieszkaniowych zabudowy siedliskowej i wiejskiej rozproszonej, przygotowanych do zagospodarowania wód opadowych można zatrzymać i rozprowadzić na miejscu od 40 do 60 % deszczówki. 5. Na terenach upraw rolnych 70 % wsiąka w glebę a 30% uchodzi do wód powierzchniowych. 6. Na terenach „niezagospodarowanych” (lasy, nieużytki z dużą ilością roślinności, trawniki) 95% wód wsiąka w glebę a tylko 5% spływa do cieków wodnych. Problemy kompleksowo gospodarowania wraz z budową wodami sieci deszczowymi kanalizacyjnej, winny być rozwiązywane wodociągowej i wdrażaniem indywidualnego systemu neutralizacji ścieków bytowych. Można to osiągnąć poprzez spójny system informacji ekologicznej kierowanej do wszystkich podmiotów prawnych i fizycznych znajdujących się na terenie gminy. Koordynatorem wszelkich poczynań inwestycyjnych i kontrolnych związanych z wodą i ściekami winien być pracownik urzędu gminy - inspektor ochrony środowiska. Podstawą merytoryczną w gminie winien być gminny „Program Ochrony Środowiska” uchwalony przez Radę Miejską. W przypadku braku precyzyjnego systemu zarządzania i kontroli na szczeblu gminnym, wody opadowe mogą w znacznym stopniu przyczyniać się do dalszego wzrostu zanieczyszczeń powierzchniowych zbiorników i cieków wodnych. Zgodnie z definicjami zawartymi w Prawie Ochrony Środowiska5 i Prawie Wodnym6 „wody ujęte w system kanalizacyjny, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych, w tym z centrów miast, terenów przemysłowych i składowych baz transportowych oraz dróg i parkingów są ściekiem”. Przy natężeniu odpływu pow. 15 dm3/sek/1 ha pow. szczelnej, o częstości występowania jeden raz w roku i czasie trwania 15 minut ścieki te muszą być przed wprowadzeniem do odbiornika – oczyszczane.7 Stąd uwaga do ewentualnych pomysłodawców nieuzasadnionego gromadzenia i przesyłania wód opadowych. Wody deszczowe neutralizowane w miejscu ich powstawania nie są ściekami pod warunkiem, że nie będą ujmowane w systemy kanalizacyjne. Każde ograniczenie spływu będzie przynosiło oszczędności w koniecznych kosztach przeznaczanych na oczyszczanie większej ilości wód deszczowych. 5 Dz.U. Nr 62 poz. 627 z 2001 roku Dz.U. Nr 115 poz. 1229 z 2001 roku 7 Dz.U. Nr 212 poz. 1799 z 2002 roku 6 52 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Oczyszczanie wód opadowych powinno dotyczyć wyłącznie terenów narażonych na dużą emisję zanieczyszczeń. Głównie dotyczy to powierzchni komunikacyjnych w ruchu publicznym. Zgodnie z Art. 41 Prawa Wodnego wody opadowe zebrane w system kanalizacyjny i wprowadzane do wód lub do ziemi w ramach zwykłego albo szczególnego korzystania z wód nie mogą zawierać: a) odpadów oraz zanieczyszczeń pływających; b) dwuchloro-dwufenylo-trójchloroetanu (DDT), wielopierścieniowych chlorowanych dwufenyli (PCB) oraz wielopierścieniowych chlorowanych trójfenyli (PCT); c) chorobotwórczych drobnoustrojów pochodzących z obiektów, w których leczeni są chorzy na choroby zakaźne. Nie mogą również powodować w tych wodach: a) zmian w naturalnej, charakterystycznej dla nich biocenozie; b) zmian naturalnej mętności, barwy, zapachu; c) formowania się osadów lub piany. Na pozostałych obszarach wody opadowe należy maksymalnie zatrzymywać w miejscu powstawania opadów poprzez systemy infiltracyjne do gruntu. Należy w planach zagospodarowania rezygnować z powierzchni nieprzepuszczalnych. Kształtowanie systemów kanalizacji deszczowej winno polegać na maksymalnym spowolnieniu spływów deszczowych oraz kierowaniu wód do zbiorników retencyjnych.8 Należy jednak stosować właściwe odprowadzanie wód opadowych z powierzchni drogowych. Niedopuszczalny jest brak rowów odwadniających przy występowaniu skarp bezpośrednio dochodzących do powierzchni jezdnych. Oczyszczanie wód opadowych winno odbywać się w odpowiednio dobranych separatorach ropopochodnych (odbenzyniaczach i odolejaczach). Z uwagi na trudności doboru wielkości projektowanych urządzeń zalecane jest stosowanie zasad właściwych do piaskowników. Bezwzględnie należy pamiętać o specjalistycznej obsłudze separatorów. Zasady projektowania urządzeń znajdują się w normach PN-S-02204 z 1997 „Odwodnienie dróg”, DIN 1999 pr.EN 858; 2000. Innym sposobem ograniczania ilości wód opadowych jest jej zbiorowe indywidualne neutralizowanie w miejscu powstawania. patrz też: Geiger W., Dreiseitl H.: Nowe sposoby odprowadzenia wód deszczowych. Projprzem-EKO Bydgoszcz 1999 8 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 53 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Prosty system neutralizacji nadmiaru wód z parkingów za pomocą systemu skrzynek infiltracyjnych Dlatego prócz piaskowników (separatorów), zbiorników retencyjnych i przeciwpożarowych, należy równolegle wdrażać systemy miejscowego rozsączania. Rozsączanie takie działać będzie z opóźnieniem. W okresie suszy nadmiar wody oddawany będzie na cele agrarne dla utrzymania istniejącej szaty roślinnej. Jednak z uwagi na nieprzewidywalną do końca pogodę należy dla pozostałych systemów kanalizacyjnych planować przelewy burzowe. Ścieki z przelewów burzowych kanalizacji ogólnospławnej lub deszczowej mogą być9 wprowadzane do wód śródlądowych płynących z wyjątkiem wód przyległych do pasa technicznego, jeżeli średnia roczna liczba zrzutów z poszczególnych przelewów nie jest większa niż 10. Równocześnie dopuszcza się zrzut wód opadowych z przelewów kanalizacji deszczowej do jezior oraz innych zbiorników wodnych o ciągłym dopływie lub odpływie wód powierzchniowych, a także do wód znajdujących się w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących, jeżeli roczna liczba zrzutów nie jest większa niż 5. Dla obszaru gminy Strzelce Krajeńskie proponujemy przyjęcie zasady neutralizacji większości wód opadowych w miejscu ich powstawania. Wyjątkiem mogą być nowe projekty dużych obiektów parkingowych pow. 500 miejsc przy powierzchni przepuszczalnej lub jakikolwiek parking z powierzchni nieprzepuszczalnej. Nie posiadamy jednak żadnej informacji świadczącej o takich planach rozwojowych. W przypadku wydawania pozwolenia na budowę dla takich obiektów należy określić również sposób postępowania z wodami opadowymi. Należy pilnie przeprowadzić analizę możliwości wykonania rozdzielczej sieci kanalizacyjnej na terenie miasta oraz prawidłowo przygotować obiekt oczyszczalni na zrzuty 9 art. 21 Dz. U. Nr 212 poz. 1799 z 2002 roku 54 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie wód deszczowych w okresach intensywnych opadów. Warunki techniczne na oczyszczalni istnieją. Zadaniem zagospodarowania wód deszczowych niezależnie od podmiotu zagospodarowującego, jest wobec tego: Wprowadzenie do gleby maksymalnej ilości wód opadowych w miejscu powstawania opadów. Powoduje to istotne zmniejszenie ilości bezpośrednich odpływów. Uniemożliwienie przedostania się tych wód do systemu kanalizacji ścieków komunalnych i w konsekwencji destabilizacji procesów neutralizacji ścieków na obiektach oczyszczalni ścieków. Wykorzystanie deszczówki dla potrzeb gospodarczych w sytuacjach, gdy do tych celów nie jest potrzebna uzdatniona woda z komunalnej sieci wodociągowej. Nadmiar wód deszczowych należy odprowadzić poprzez system odpowiedniego przesyłu i gromadzenia. Winien to być system rozdzielny z kanalizacją ścieków komunalnych. Dopiero po oczyszczeniu ścieków deszczowych z substancji ekstrahujących się eterem naftowym i zawiesiny ogólnej można odprowadzać ten nadmiar wód do cieków i zbiorników wodnych naturalnych. Zbieranie „deszczówki” poprzez ogólnospławny system kanalizacyjny zawsze prowadzi do wielu kłopotów. We wszystkich obszarach o zwartej zabudowie występuje w trakcie intensywnych opadów nadmierne przeciążenie systemów technologicznych oczyszczalni ścieków. Dla inwestorów indywidualnych sprawa neutralizacji wód opadowych nie powinna stanowić problemów. Aktualnie na rynku jest dosyć duża oferta w tym zakresie. Widok na podstawowy segment indywidualnej neutralizacji deszczówki 3.1.5 Tendencje rozwoju gospodarki wodno-ściekowej Jak wynika z przeprowadzonej w rozdziale 3.1.1 analizy aktualnego stanu sieci wodociągowej i kanalizacyjnej sytuacja infrastruktury wodno-ściekowej na terenie gminy wymaga znacznej poprawy, szczególnie na obszarach wiejskich. Jest to bardzo istotne ze III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 55 ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie względu na położenie wielu miejscowości bezpośrednio w zlewniach jezior. Osiągnięcie poprawy stanu infrastruktury, a przede wszystkim dozbrojenie obszarów wiejskich w system kanalizacji, zapewni skuteczną ochronę wód powierzchniowych przed ściekami bytowymi. W 2000 roku Urząd Miejski Strzelce Krajeńskie opracował „Koncepcję kanalizacji sanitarnej dla miejscowości gminy Strzelce Krajeńskie”. Jest to analiza technicznoekonomiczna zakładająca podłączenie miejscowości: Bronowice, Sokólsko, Bobrówko, Żabicko, Wielisławice, Danków, Buszów, Tuczno, Lubicz, Gilów, Machary do istniejącego systemu kanalizacji miasta i miejskiej oczyszczalni. Powyższa koncepcja zakłada trzy etapy kanalizacji sanitarnej grawitacyjno-tłocznej gminy: I etap: kanalizacja wsi Bronowice, Sokólsko i Bobrówko; II etap: kanalizacja wsi Buszów, Lubicz, Tuczno, Wielisławice; III etap: kanalizacja wsi Danków, Gilów, Machary, Żabicko. Według informacji gminnych na podstawie ww koncepcji zrealizowano odcinek Strzelce Kraj. Bronowice. W roku 2004 i 2005 planowana jest kontynuacja I etapu kanalizacji ogólnospławnej z Bronowic do Tuczna, przez Sokólsko i Bobrówko. Gmina planuje również budowę kanalizacji w Strzelcach Klasztornych oraz dozbrojenie sieci miejskiej (ulica Konopnickiej). Wraz ze stopniowym rozwojem sieci kanalizacyjnej do likwidacji przewidziane są oczyszczalnie w Tucznie i Brzozie. Docelowo na terenie gminy będą zatem funkcjonowały dwie oczyszczalnie: główna w Strzelcach Krajeńskich oraz na potrzeby lokalne oczyszczalnia w Długim (teren o silnej presji turystycznej). Na terenach o dużym rozproszeniu zabudowy mieszkaniowej oraz niekorzystnym ukształtowaniu terenu przewidziano budowę indywidualnych systemów oczyszczania ścieków – oczyszczalni przydomowych. W zakresie zwodociągowanie wiejskich terenów gminy planowane są remonty hydroforni wiejskich oraz budowę sieci wodociągowej przesyłowej z Lipich Gór do Lubicza, z Żabicka i Machar do Bobrówka oraz z Bronowic do Sokólska. Przygotowane są projekty budowlane sieci wodociągowej od m. Buszów do Dankowa oraz sieci wod.-kan. we wsi Danków. Realizacja tych zadań będzie w dużym stopniu zależna od pozyskanych datacji i pomocy finansowej ze środków zewnętrznych (pozabudżetowych). Oceniając jednak tendencje rozwojowe gminy w zakresie rozwoju infrastruktury wodno-ściekowej, należy zauważyć prawidłowość planowania rozwoju, przez maksymalnie możliwe skanalizowanie obszarów wiejskich i podłączenie ich do zmodernizowanej, miejskiej 56 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie oczyszczalni ścieków. Racjonalnie też tereny o trudnej urbanistyce zostały przeznaczone do rozwoju indywidualnych systemów oczyszczania. Sieć wodociągowa dąży natomiast do scentralizowania, przez budowę sieci przesyłowych pomiędzy poszczególnymi miejscowościami. Umożliwia to weryfikację potrzeby istnienia niektórych ujęć wody. Prowadząc inwestycje z zakresu budowy nowych sieci gmina nie może jednak zapomnieć o pracach modernizacyjnych odcinków sieci starych i zużytych. Ich wymiana z czasem pozwoli na wyeliminowanie rur azbestowo-cementowych z systemu zaopatrzenia w wodę. Osobną sprawą jest pilne rozwiązanie neutralizacji ścieków w rejonie jezior Lipie i Długie. 3.2 Gospodarka odpadami Szczegółowe omówienie zagadnień dotyczących gospodarki odpadami na terenie Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie, wraz ze wskazaniem właściwych rozwiązań, zostało zamieszczone w „Planie Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie” stanowiącym integralną część niniejszego opracowania. 3.3 3.3.1 Drogi i koleje Drogi Pod względem sieci infrastruktury drogowej Miasto i Gmina Strzelce Krajeńskie należy do regionów o dobrze rozwiniętej strukturze sieci drogowej. Przez teren gminy przebiegają dwa główne szlaki komunikacji drogowej: - Droga krajowa nr 22 - Droga wojewódzka nr 156 Droga krajowa nr 22 relacji międzynarodowej, przebiega przez teren Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie z północnego-wschodu na południowy-zachód na odcinku Gorzów Wlkp.-Strzelce Krajeńskie–Dobiegniew o długości ok. 20 km (w tym ok. 2 km w granicach miasta). Droga wojewódzka jest trasą o mniejszym natężeniu ruchu. Przez teren gminy przebiega ona z północnego-zachodu na południowy-wschód przez miejscowości: Danków i Buszów oraz miasto Strzelce Krajeńskie, umożliwiając połączenie komunikacyjne Strzelec z Choszcznem i Drezdenkiem. Szacunkowa długość odcinka drogi na terenie gminy wynosi ok. 25 km. Ważną funkcję komunikacyjną spełniają również istniejące drogi powiatowe. III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 57 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Uzupełnienie sieci dróg układu podstawowego stanowią drogi gminne, które ułatwiają połączenia pomiędzy sołectwami, dojazdy do pól, łąk, pastwisk i lasów. Drogi gminne stanowią również część ulic miejskich. Drogi publiczne zakwalifikowane do dróg gminnych na terenie miasta tworzą sieć o łącznej długości 19,118 km (63 ulice). Na terenach wiejskich według ewidencji gminnej istnieje 40 dróg o łącznej długości 117,609 km. Część z tych dróg posiada nieutwardzoną powierzchnię. Na wymienionych drogach, odbywa się ruch pojazdów samochodowych o zróżnicowanym natężeniu. Ze względu na oddziaływanie na środowisko największą rolę odgrywają drogi: krajowa i wojewódzka. Natężenie ruchu samochodów na ich odcinkach stanowi problem związany zarówno z zanieczyszczeniami spalinami, jak również problem akustyczny dla miasta i miejscowości położonych przy drodze (Licheń, Długie). Ze względu na ruch komunikacyjny (również tranzytowy) miasto Strzelce Krajeńskie powinno rozważyć możliwość budowy obwodnicy w ciągu drogi krajowej, najlepiej po południowej stronie miasta. Wyeliminowanie uciążliwego ruchu z centrum miasta znacznie polepszyłoby komfort oraz bezpieczeństwo życia jego mieszkańców. W zakresie dróg powiatowych i gminnych, które pełnią podstawową rolę w obsłudze komunikacyjnej mieszkańców gminy jakość dróg powinna ulegać systematycznej poprawie poprzez budowę i modernizację nawierzchni, rozbudowę oświetlenia i chodników oraz zieleni izolacyjnej. 3.3.2 Koleje Na terenie gminy brak jest infrastruktury kolejowej o znaczeniu pasażerskim. Istniejącą trasa kolejowa relacji Strzelce Krajeńskie – Zwierzyn (PKP Strzelce Krajeńskie Wschód) ma charakter linii towarowej. Linia ta spełnia rolę połączenia z trasą o znaczeniu krajowym nr 203 relacji Kostrzyn - Tczew (dwutorowa i zelektryfikowana) przebiegającą wzdłuż południowej granicy gminy. 3.4 3.4.1 Sieci przesyłowe Sieć gazowa i gazociągi ponadlokalne Infrastruktura związana z przesyłem gazu ziemnego, powiązana jest na terenie gminy z przebiegiem gazociągu wysokiego ciśnienia o znaczeniu ponadlokalnym. Na terenie Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie w gaz z sieci średniego ciśnienia zaopatrywane jest tylko miasto Strzelce Krajeńskie. 58 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego długość czynnej sieci rozdzielczej na terenie gminy na koniec 1999 roku wynosiła 21 km. Według Planu rozwoju gminy Strzelce Krajeńskie (sporządzonego w 2003 roku) w 1992 roku rozpoczęta została gazyfikacja Gminy. Od początku realizacji inwestycji wybudowano ogółem 25,3 km sieci gazowej średniego ciśnienia i 1,5 km wysokiego ciśnienia oraz 449 sztuk przyłączy gazowych. Z gazu ziemnego korzysta 428 odbiorców. 3.4.2 Ciepłownictwo - Miasto i Gmina Strzelce Krajeńskie jest aglomeracją o zróżnicowanym systemie zaopatrzenia w ciepło. Według danych Urzędu Statystycznego na terenie tym znajduje się 5 115 mieszkań, z czego 2 034 korzysta z centralnego ogrzewania zbiorowego. Najbardziej scentralizowany system zaopatrzenia w ciepło jest na terenie miasta – 1 814 mieszkań zaopatrywanych w ciepło z 6 sieci ciepłowniczych o łącznej długości 5,94 km. Główne elementy miejskiego systemu zaopatrzenia w ciepło stanowi: centralna ciepłownia i indywidualne źródła ciepła; sieć ciepłownicza; węzły cieplne; instalacje wewnętrzne odbiorców. Głównym dostawcą ciepła na terenie miasta jest Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Strzelcach Krajeńskich. Łącznie na terenie miasta funkcjonuje: - 18 kotłowni zlokalizowanych na terenie Gminy Strzelce Krajeńskie, w tym 4 kotłownie powyżej 1 MW mocy - kotłownia ul. Wyzwolenia 18 - 7,44 MW - kotłownia ul. Mickiewicza 6 - 1,46 MW - kotłownia ul. Chrobrego 8 - 1,02 MW - kotłownia ul. Wolności 7 - 1,36 MW Budownictwo wielorodzinne na terenach wiejskich ogranicza się do istnienia niewielkich bloków przy byłych PGR-ach, których systemy grzewcze oparte są o kotłownie lokalne (ok. 220 mieszkań). Pozostałe mieszkania i budynki na terenie miasta i gminy korzystają z indywidualnych kotłowni (głównie węglowych) lub opalane są piecami. Dotyczy to generalnie budownictwa jednorodzinnego. Ze względów przestrzenno-funkcjonalnych na terenie gminy nie jest planowane budowanie nowych zbiorczych ciepłowni. Jedyna zmiana w systemie ciepłownictwa może wyniknąć z przejścia na alternatywne paliwa odnawialne lub opalanie gazowe po III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 59 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. przeprowadzeniu gazyfikacji gminy. Część mieszkańców indywidualnie będzie wykorzystywać gaz ziemny do celów grzewczych. 3.5 Emitery pól elektromagnetycznych Według Ustawy Prawo Ochronie Środowiska elektromagnetyczne promieniowanie niejonizujace stanowi uciążliwość dla środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627). Źródłami lub urządzeniami, które wytwarzają pola elektromagnetyczne są urządzenia: - wytwarzające pole elektryczne i magnetyczne stałe, - wytwarzające pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz, takie jak: stacje i linie elektroenergetyczne (stacje i linie wysokiego napięcia), - wytwarzające pole elektromagnetyczne o częstotliwości od 1kHz do 300000 MHz, są to: urządzenia radiokomunikacyjne (radiowe i telewizyjne anteny nadawcze, łączność radiowa, CB radio, radiotelefony, anteny stacji bazowych telefonii komórkowej), radionawigacyjne i radiolokacyjne (radary). W dziedzinie ochrony przed polami elektromagnetycznymi szkodliwymi dla ludzi i środowiska bardzo ważnym jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów, w którym zostały określone: - dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku z podziałem na tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową oraz miejsca dostępne dla ludności, - zakresy częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, - metody sprawdzania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych - metody wyznaczania elektromagnetycznych. Źródłem pól elektromagnetycznych są, w różnym stopniu, wszystkie urządzenia elektryczne. Najczęściej spotykanymi w codziennym życiu źródłami są monitory komputerowe, telefony komórkowe, telewizory, urządzenia AGD (np. kuchenki mikrofalowe), urządzenia medyczne, itd. Do źródeł mających znaczący wpływ na środowisko można zaliczyć stacje nadawcze, przekaźniki telefonii komórkowej, stacje transformatorowe, stacje 60 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. elektroenergetyczne, sieci przesyłowe linii energetycznych o napięciu znamionowym 110 kV i większym. 3.5.1 Przekaźniki telefonii komórkowej Według obowiązującego prawodawstwa stacje bazowe telefonii komórkowej zaliczane są do inwestycji mogących pogorszyć stan środowiska i podlegają procedurze oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ), podczas której na każdym etapie procesu inwestycyjnego (decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, pozwolenie na budowę, zmiana sposobu użytkowania) sporządzany powinien być raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko a inwestycja poddana do konsultacji społecznej. Na terenie omawianej gminy Strzelce Krajeńskie zlokalizowane są 4 sztuczne emitory pól elektromagnetycznych. Stacje bazowe sieci telefonii komórkowych zlokalizowane są w: miejscowości Wełmin, miejscowości Długie – 2 obiekty, wsi Danków, Podstawowe dane na temat tych obiektów przedstawiono poniżej. Stacje Bazowe Telefonii Komórkowej Nazwa stacji T a b e l a 18. Lokalizacja Stacja Bazowa GSM nr 42124 PTC Era Stacja Bazowa GSM900 nr F4536 GR3 sieci PTC ERA - PTK „CENTERTEL” Stacja Bazowa GSM900 nr 42038 sieci PTC ERA GSM Stacja Bazowa Telefonii Cyfrowej nr 42130 sieci PTC ERA Opis Długie, działka nr 4/1 Długie, działka nr 4/1 Anteny nadawcze rozsiewcze i antena linii radiowej zainstalowane na wieży o wys. 60m. Wieża antenowa o wys. 50m Danków, działka nr 123/1 Wełmin, działka nr 474/2 Wieża antenowa o wys. 60m Wieża antenowa o wys. 60m Źródło: Urząd Miejski Przeprowadzone w 1999 roku pomiary pól elektromagnetycznych w zakresie 300 – 38000 MHz w otoczeniu Stacji Bazowej nr 42124 w Długim nie stwierdziły mierzalnych wartości gęstości strumienia energii w otoczeniu nadajników. Nie stwierdzono również składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego przy nadajnikach linii radiowej. Pozwala to stwierdzić bezpieczeństwo anteny w zakresie emisji pól elektromagnetycznych. 3.5.2 Obiekty energetyczne Na terenie gminy zlokalizowane są także inne źródła promieniowania elektromagnetycznego: III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 61 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie ABRYS Technika Sp. z o.o. - elektroenergetyczne linie napowietrzne niskich napięć (nn 0,4 kV lub 230/400 V), średnich napięć (SN – 6 kV, 10 kV, 15 kV, 20 kV, 30 kV), wysokich napięć (WN 110 kV); - stacje elektroenergetyczne: o stacje transformatorowe WN 110 kV; o Główne Punkty Zasilające (GPZ) 110/15 kV; - cywilne stacje radiowe o mocy około 10 W; - urządzenia nadawcze, diagnostyczne będące na wyposażeniu wojska, policji, straży pożarnej, pogotowia, (lotnictwa cywilnego), placówek naukowo – badawczych, zakładów przemysłowych. Pola elektromagnetyczne wokół linii średnich napięć i niskich napięć są traktowane jako nieistotne źródła pola elektromagnetycznego z punktu widzenia oddziaływania na ludzi i środowisko. Natomiast linie wysokich napięć są źródłem pola o wartościach przekraczających dopuszczalne wartości w terenach zabudowy mieszkaniowej. W związku z tym pod liniami o napięciu 110 kV i wyższym oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie, jak również w bezpośrednim sąsiedztwie stacji elektroenergetycznych należy unikać lokalizacji budynków mieszkalnych lub ich lokalizacja powinna być przeprowadzona odpowiednimi pomiarami. Ciągły postęp techniczny warunkuje powstawanie coraz większej ilości źródeł pól elektromagnetycznych, teren gminy Strzelce Krajeńskie nie jest pod tym względem wyjątkiem, powoduje to jednak zwiększone zagrożenie ze strony zanieczyszczenia elementów środowiska i zagrożenia dla zdrowia mieszkańców. Należy zatem dążyć do takiej lokalizacji nowych źródeł aby ograniczyć oddziaływanie. Dla Stacji Bazowych Telefonii Komórkowej sugeruje się umieszczanie nowych nadajników na istniejących już konstrukcjach wspornych. Sieci elektroenergetyczne wysokich i najwyższych napięć powinny przebiegać przez tereny o niskiej urbanizacji. 3.6 3.6.1 Turystyka Zaplecze turystyczne Z uwagi na położenie gminy w sąsiedztwie aglomeracji Gorzowa Wielkopolskiego Miasto i Gmina Strzelce Krajeńskie stanowi wartościowe zaplecze turystyczne dla regionu. Atutem gminy są nie tylko piękne krajobrazy, ale również duża ilość jezior i lasów oraz cenne tereny przyrodnicze. 62 III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie Baza turystyczna jest dobrze rozwinięta. Do obiektów obsługi należą hotele, pensjonaty oraz liczne pola namiotowe i campingi. Dodatkowo bazę zaplecza turystycznego wzbogacają gospodarstwa agroturystyczne. Nadal istnieje jednak pilna potrzeba tworzenia w Gminie bazy turystycznej o odpowiednim standardzie. Brak właściwej gospodarki ściekowej na obszarach aktywizacji turystycznej stanowi istotną barierę rozwojową. Należy pamiętać iż dotyczy to ok. 6000 turystów przebywających w gminie a to z kolei stanowi ok. 600 m3 ścieków, które trafiają praktycznie do gleby lub cieków wodnych. Obecną bazę stanowią: 3 hotele, 1 ośrodek wychowawczo-sportowy, 1 ośrodek wczasowy, 1 zespół domków turystycznych, pola biwakowe, kampingi oraz gospodarstwa agroturystyczne. Łącznie jest to około 500 miejsc noclegowych, z których niektóre funkcjonują jako sezonowe. Wokół zorganizowanego zaplecza turystycznego funkcjonują obiekty usługowe, w tym również gastronomiczne. 3.6.2 Szlaki turystyczne Korzystne i malownicze położenie gminy przyczynia się do faktu, że w jej granicach przebiegają szlaki turystyczne i rowerowe. Na terenie gminy do najbardziej ciekawych pod względem rekreacyjnym należą: Szlaki rowerowe: 1. Barlinek - Danków - Buszów - Strzelce - Gardzko - Stare Kurowo – Drezdenko - dług. 49 km 2. Tuczno - Lubicz - Lipie Góry - Strzelce – Zwierzyń - dług. 19 km Ścieżki rowerowo – piesze: 1. Dankowski Szlak; 2. Szlakiem Rezerwatów; 3. Do miejscowości Długie; Szlaki kajakowe: 1. Długie (jez . LIPIE) - jez. SŁOWA - jez. MAŁE - jez. OSIEK - rzeka MIĘRZECKA STRUGA - jez. WIELGIE – Dobiegniew - dług. 8 km; 2. Szlak prowadzi do Dobiegniewa trasą jak wyżej, a następnie: Dobiegniew - Mierzęcin Strzelecki - dopływami do rzeki DRAWA - Przeborowo - Krzyż Wielkopolski - do NOTECI - dług. 30 km. III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY 63 ABRYS Technika Sp. z o.o. 64 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie III. INFRASTRUKTURA MIASTA I GMINY
