Jan Kochanowski

Jan Kochanowski
Magdalena Książek kl. III „a”
Krótka biografia


Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku w Sycynie (koło
Zwolenia), a zmarł 22 sierpnia 1584 w Lublinie.
Pochodził ze szlacheckiej rodziny Kochanowskich herbu
Korwin, był synem Piotra Kochanowskiego, sędziego
ziemskiego sandomierskiego i Anny Białaczowskiej herbu
Odrowąż.
Wybitny poeta polski epoki renesansu, sekretarz królewski.
Dawniej nazywany „ojcem poezji polskiej”, dziś – "poetą
egzystencji" Był przedstawicielem filozofii eklektycznej –
stoicyzmu, epikureizmu, renesansowego neoplatonizmu i
głębokiej wiary w Boga, łącząc tradycję antyku i
chrześcijaństwa.
Jan Kochanowski - charakterystyka
twórczości

Wielkość Kochanowskiego jako poety jest
niezaprzeczalna. Jego zasługi dla rozwoju
polskiego języka poetyckiego i poezji w ogóle
są niepomierne. Duża część jego utworów
jest powszechnie znana, frazy z jego wierszy
zaczęły żyć własnym życiem i stanowią
element języka, którym posługujemy się na
co dzień.
TRZY ETAPY W ŻYCIU KOCHANOWSKIEGO:

I etap” łaciński (okres studencki):
~ liryki miłosne do Lidii

II etap łacińsko-polski (okres dworski):
~ rozprawy polityczne pisane wierszem "Satyr” albo „Dziki Mąż”
„Szachy", "Zgoda"
~ pieśni o tematyce patriotycznej, filozoficzno-refleksyjne
~ fraszki: żartobliwe i poważne
~ dramat "Odprawa posłów greckich"
~ przekład "Psałterza Dawidowego"

III etap polski (okres sielankowy)
~ przewaga liryki refleksyjnej i osobistej
~ fraszki
~ pieśni: "Pieśń Świętojańska o Sobótce", "Pieśń XXV"
~ treny
Fraszki


Fraszki- Kochanowski pisał je przez całe swoje życie. W ciągu całej z górą
dwudziestoletniej działalności poety powstało ich ponad trzysta. Na krótko przed
śmiercią, w 1584 roku, autor wydał je w Krakowie w drukarni Łazarzowej, a o ich
popularności może świadczyć fakt, iż wkrótce pojawiły się nowe wydania
Renesansowość fraszek
Fraszka - (wł. Frascio) - gałązka, figlik, facecja - krótki, żartobliwy utwór, wywodzący
się od starożytnego Egipframatu. J. Kochanowski podejmuje szeroki krąg
tematyczny: życie dworskie ("Do gór i lasów"), kobiety i miłość ("Do dziewki",
"Raki", "Do Hanny"), przyroda ("Na lipę"), przywary ludzkie ("O kapelanie", "Na
nabożną"), wydarzenia w kraju ("Na Sokalskie mogiły", "Na most Warszewski"),
twórczość ("Do fraszek", "Na dom w Czarnolesie"), refleksje ("Do snu").
Ich renesansowość polega na podporządkowaniu idei humanizmu. Zgodnie z
duchem reformacji wyrażają refleksje na temat narodu; patriotyzmu. Autor
wykorzystuje filozofię stoicką i epikurejską. Nawiązuje do wątków i postaci
mitologicznych (Labirynt, Fortuna, Ariadna, Proteus). Fraszki cechuje bogactwo
formy (różnice w rozmiarze wiersza od 5- do 13-zgłoskowca, stosowanie przerzutni,
układu stroficznego lub wiersza stychicznego, ciągłego). Kochanowski posługuje się
kalamburem - wieloznacznością ).
Pieśni

Czas, miejsce i okoliczności powstania
Pieśni napisane przez Kochanowskiego zebrane zostały w
dwóch zbiorach: Pieśni księgi dwoje i Pieśni kilka. Autor tworzył
je przez blisko dwadzieścia lat, zarówno przebywając na
dworach, jak i w Czarnolesie. Zbiór Pieśni księgi dwoje, który
tworzy 49 utworów, wydany został w roku 1586, a więc już po
śmierci autora, w Drukarni Łazarzowej w Krakowie. Do
wydanego zbioru liryk wydawca dołączył Pieśń Świętojańską o
sobótce, a także jeden z wcześniejszych utworów poety Czego
chcesz od nas, Panie. Kochanowski w swych pieśniach
odwołuje się do wzorców stworzonych przez Horacego i
Petrarkę. Utwory te są zróżnicowane pod względem
tematycznym; wyróżnić wśród nich możemy dzieła miłosne,
patriotyczne, religijne, filozoficzne, biesiadne.
Treny

Treny, Jana Kochanowski, pisał dla Orszuli
Kochanowskiej, wdzięcznej, ucieszonej,
niepospolitej dziecinie, która cnót wszelkich i
dzielności panieńskich początki wielkie pokazawszy,
nagle, nieodpowiednie, w niedoszłym wieku swoim,
z wielkim a nieznośnym rodziców swych żalem
zgasła - Jan Kochanowski, niefortunny ojciec, swojej
najmilszej dziewce z łzami napisał. Nie masz Cię,
Orszulko moja!
Jan Matejko, Kochanowski nad
zwłokami Urszulki

Działalność na polskich dworach

W kraju przebywał na dworach, m.in. Tarnowskich,
Tyczyńskich i Jana Firleja oraz biskupa
krakowskiego Filipa Padniewskiego. Dzięki poparciu
podkanclerzego koronnego Piotra Myszkowskiego
dostał się na dwór Zygmunta Augusta, gdzie ok.
1564 r. mianowano go sekretarzem królewskim.
Dzięki Myszkowskiemu dostał też prebendy
kościelne: probostwo poznańskie i zwoleńskie.
Czarnolas

W 1574 r. osiedlił się w odziedziczonym po
ojcu majątku w Czarnolesie (Czarnym Lesie).
W 1576 r. poślubił Dorotę Podlodowską
herbu Janina, z którą miał sześć córek i
jednego syna. Kochanowski spędził w
Czarnolesie bukolicznym żywot ziemianina.
Muzeum Jana Kochanowskiego w
Czarnolesie
