CERTYFIKACJA W MALEZJI ZGODNOŚCI Z ZASADAMI ISLAMU HALAL Generalnie słowo halal określa w islamie wszystko, co jest dozwolone w świetle prawa islamskiego szariatu, które wynika ze słów zawartych w czterech niepodważalnych filarach prawa islamskiego: Koranie (al.-Quran), Hadisie (al-Hadith – opowieści, przytaczającej wypowiedzi proroka Mahometa), Idżmie (Ijma – consensusie, zgodnej opinii uczonych muzułmańskich w określonej kwestii prawa lub teologii) oraz Kyjasie (Qiyas – osądzie przez analogię)1. Nie ma możliwości jakiejkolwiek polemiki z powyższymi tekstami, ponieważ przytoczone księgi islamu są uważane przez muzułmanów za święte i zawierające słowo Allaha, a samo prawo opiera się na założeniu, że musi dostarczać wszystkiego, co potrzebne dla duchowego i fizycznego rozwoju jednostki. W ogóle jest niedopuszczalne i traktowane w kategoriach największej obrazy, łącznie z surowymi karami, wygłaszanie jakiekolwiek kontestacji szariatu przez nie-muzułmanina. Islam nie uznaje rozdziału życia świeckiego i religijnego, i dlatego reguluje zarówno zwyczaje religijne, organizację władzy religijnej, jak i codzienne życie muzułmanina. Z pojęciem halal najczęściej spotykamy się w odniesieniu do produktów spożywczych i napojów. Jedzcie z ziemi tylko to, co jest zgodne z prawem (halal) i zdrowe (tayyib). Cytat ten oznacza, że żywność musi być: o dozwolona (zgodna z prawem muzułmańskim) – nie można spożywać np. wieprzowiny, krwi, padliny, mięsa zwierząt, które mają pazury lub szpony, zabitych w skutek uduszenia, brutalnego ciosu, które zginęły w wyniku upadku lub zostały unicestwione przez dzikie zwierzęta; o jeśli jest to mięso, zwierzę z którego pochodzi musi być zabite zgodnie ze wskazówkami zawartymi w prawie muzułmańskim; o niezależnie od tego, czy jest to mięso, owoc, ziarno czy owoc morza, musi być tayyib czyli dobrej jakości, zdrowe, niezbrukane podczas procesu przetwarzania, pakowania, przechowywania, transportu lub sprzedaży Parametry te definiują zwyczaje jedzeniowe, a także preferencje przy dokonywaniu zakupów muzułmanów na całym świecie (~2 miliardów ludzi). Zasady te nie podlegają jakimkolwiek dyskusjom, zmianom, trendom mody; nie są też zależne od wieku i dochodu ludności czy ich położenia geograficznego. Stanowią zbiór zasad, którymi kierują się ludzie dobrowolnie, decydujący się na spożywanie pokarmów dozwolonych. W przypadku standaryzacji przygotowywania produktów spożywczych i napojów przez i dla Muzułmanów prawo islamskie wyróżnia rzeczy nieczyste (najis), którymi w tym Na podstawie materiałów z seminarium i warsztatów: Go-Halal – zgodności z zasadami islamu zrozumienie pojęcia i aktualne zagadnienia (Go-Halal Seminar & Workshop 2009 - Understanding of Halal Product Concept & Recognizing Current Issues), QAFILAH QEY [M] SDN.BHD., Kuala Lumpur, Malezja, grudzień 2009. 1 © WPHI Ambasady RP w Kuala Lumpur Aktualizacja 12-06-2012 1 przypadku są wszystkie płyny lub przedmioty, wypływające z otworów ciała ludzkiego lub zwierzęcia, w tym uryna, ekskrementy, krew, wymiociny, ropa, w tym także nasienie oraz komórki jajowe psów i świń. Przedmioty te nie mogą mieć jakiegokolwiek, nawet pośredniego kontaktu, z produktami halal. Dodatkowo pojęcie nieczystości rozciąga się na zwierzęta, które nie zostały zabite w rytualny sposób przez wykwalifikowanego muzułmanina-rzezaka. Zwierzęta padłe lub ze skazą także nie są dozwolone do spożywania. Po rytualnym zabiciu zwierzęcia wymogi halal obowiązują także w trakcie procesów porcjowania, przechowywania, transportowania i sprzedaży. W przypadku innych produktów nie mogą one posiadać jakichkolwiek pochodnych wieprzowinie (mięso, żelatyna, enzymy), zawierać alkoholu (także konserwantów z alkoholem), krwi czy skorupiaków. W Federacji Malezji certyfikacja i standaryzacja według zasad halal rozpoczęła się w roku 1971 od wprowadzenia instrukcji administracyjnej. Cztery lata później Minister Handlu Wewnętrznego, zgodnie z delegacją Prawa Handlowego z 1972 roku (Trade Description Act 1972), wydał dwa zarządzenia odnośnie opisu oraz oznaczania artykułów spożywczych zgodnie z prawami szariatu i zwyczajami religii muzułmańskiej, w tym halal. W roku 1982 zostały opublikowane Wytyczne odnośnie artykułów spożywczych, napojów i produktów używanych przez Muzułmanów (Guidelines on Foods, Drinks and Goods Utilized by Muslims). Jednocześnie zostało przekazane oficjalne stanowisko rządu Federacji Malezji, który stwierdził, że wszystkie wyroby mięsne importowane do tego kraju muszą być halal. Od roku 1994 odpowiednio sprawdzonym produktom spożywczym jest nadawane malezyjski certyfikat zgodności z zasadami islamu z logo HALAL-MALAYSIA. Od 1 lipca 2009 roku proces stwierdzania zgodności z zasadami islamu produktów spożywczych i konsumpcyjnych leży wyłącznie w kompetencjach Agencji Rozwoju Islamu w Malezji – JAKIM – JABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA. Ten centralny urząd państwowy jest odpowiedzialny za koordynowanie spraw bezpośrednio związanych z zasadami islamu, włączając w to ideę halal w zakresie żywności i innych bezpośrednich produktów dla klientów. Sprawdzanie przez Agencję JAKIM jakości produktów i zastosowanych procedur odbywa się na podstawie następujących obowiązujących norm standardowych ustalonych i zatwierdzonych przez Agencję Rządową STANDARDS MALAYSIA: MS1500:2009 Halal Food – production, preparation, handling and storage – General guidelines – 2nd Revision [Produkty spożywcze halal – produkcja, przygotowanie, transportowanie i przechowywanie – wytyczne generalne (2 wydanie)]; MS1500:2009 Halal Food – production, preparation, handling and storage – General guidelines – 2nd Revision [Produkty spożywcze halal – produkcja, przygotowanie, transportowanie i przechowywanie – wytyczne generalne (2 wydanie)]; MS1900:2005 Quality Management Systems – Requirements from Islamic perspectives [System zarządzania jakością – wymagania z punktu widzenia religii islamskiej]; © WPHI Ambasady RP w Kuala Lumpur Aktualizacja 12-06-2012 2 MS2200:PART1:2008 Islamic consumer foods – part 1: Cosmetic & Personal Care – General guidelines [Produkty dla odbiorcy islamskiego – część 1: kosmetyka i higiena osobista – wytyczne generalne]; MS2300:2009 [Value-Based Management Systems – Requirements from an Islamic perspective – System zarządzania wartością: wymagania z punktu widzenia religii islamskiej]. Aktualnie podmioty gospodarcze mogą zgłaszać aplikację na uzyskanie świadectwa HALAL-MALAYSIA elektronicznie (on line), dołączając wszystkie posiadane certyfikaty jakości, specyfikację produkcji, wyniki testów laboratoryjnych, zaświadczenia weterynaryjne i fito-sanitarne oraz listy przewozowe. Kontrola inspektorów JAKIM obejmuje sprawdzanie w siedzibie i nieruchomościach przedsiębiorstwa (zarówno administracyjnych jak i produkcyjnych) wszelkiej dokumentacji, zarówno w odniesieniu do pracowników, jak i profilu produkcji, w tym używanych urządzeń i linii technologicznych, składowania, przetwarzania, magazynowania, transportowania i dystrybucji produktów oraz gospodarki odpadami. Inspekcja dotyczy nie tylko podstawowych produktów, ale również składników, dodatków i używanych przypraw – w tym również wody – na wszystkich etapach produkcji. Budynki produkcyjne/usługowe muszą być absolutnie czyste, wyposażone w węzły sanitarne i bieżącą wodę oraz oddalone od jakichkolwiek zanieczyszczeń, w tym przede wszystkim ścieków i innych nieczystości. W odniesieniu do kontroli pracowników zatrudnionych przy produkcji, wymagane są aktualne badania lekarskie, zaświadczenia o przebytych szkoleniach, ubiór zgodny z zasadami szariatu oraz stała obecność przy produkcji żywności i kosmetyków 2. pracowników muzułmanów (najlepiej z obywatelstwem malezyjskim). W przypadku linii produkcyjnych, które muszą być idealnie czyste, w danym momencie może tylko przebiegać produkcja wyrobów halal. Proces pakowania i etykietowania musi odbywać się w czystych pomieszczeniach, a użyte materiały nie mogą zawierać/być wyprodukowane z produktów nie-halal (np. klej lub żelowe powłoki zawierające wieprzowinę). Produkty halal zawsze muszą być magazynowane oddzielnie, w pomieszczeniach czystych i odpowiednio wietrzonych i chłodzonych. Proces dystrybucji i logistyki może odbywać się tylko środkami transportowymi i do pomieszczeń sprawdzonych przez inspektorów JAKIM. Ostateczne uzyskanie certyfikatu HALAL-MALAYSIA nie zwalnia jego posiadacza do zmiany lub odstąpienia od warunków przedstawionych w trakcie kontroli. Naruszenie procedury lub poświadczenie nieprawdy jest zagrożone sankcjami karnymi i definitywnym zablokowaniem możliwości uzyskania nowego certyfikatu. © WPHI Ambasady RP w Kuala Lumpur Aktualizacja 12-06-2012 3 Federacja Malezji honoruje, na zasadzie wzajemności, świadectwa HALAL wystawiane tylko przez wcześniej skontrolowane oraz autoryzowane przez audytorów Agencji JAKIM lokalne instytucje/stowarzyszenia islamskie w: Argentynie (1), Australii (11), Belgii (1), Brazylii (1), Brunei (1), Chinach (2), Danii (1), Filipinach (2), Francji (2), Indiach (1), Indonezji (1), Japonii (1), Niderlandach (1), Niemczech (2), Nowej Zelandii (2), Pakistanie (1), Polsce (1)2, RPA (3), Singapurze (1), Tajlandii (1), Tajwanie (2), Urugwaju (1), USA (2), Wietnamie (1). Wymagane informacje na stronach internetowych: http://www.islam.gov.my/english/index.html http://www.halal.gov.my/index.php http://www.standardsmalaysia.gov.my http://www.hdcglobal.com http://www.ghsc.com.my – Global Halal Support Centre HDC Malaysia – Centrum Obsługi Halal Agencji HDC. W lipcu 2011 roku Agencja Rozwoju Islamu w Malezji JAKIM – Jabatan Kemajuan Islam Malaysia przekazała oficjalną informację o decyzji, uznającej Muzułmański Związek Religijny w RP, jako organ władny do certyfikowania ubojni oraz innych artykułów wyprodukowanych w Polsce, w tym towarów rolnospożywczych zgodnie z zasadami islamu HALAL-MALAYSIA. Decyzja jest ważna od 13 lipca 2011 roku na okres 2 lat. 2 © WPHI Ambasady RP w Kuala Lumpur Aktualizacja 12-06-2012 4