3. Tkanka Łączna +.doc (261 KB) Pobierz TKANKA ŁĄCZNA WPROWADZENIE Tkanka łączna jest najbardziej zróżnicowanym typem tkanki pochodzenia mezenchymalnego. Cechą charakterystyczną tkanki łącznej jest jej budowa, a od innych tkanek różni ją to, że komórki nie przylegają ściśle do siebie. W skład tkanki łącznej wchodzą: komórki - różnego typu w zależności od rodzaju tkanki substancja międzykomórkowa. Udział i wzajemna proporcja poszczególnych składników tkanki łącznej zależy od jej czynności oraz środowiska wewnętrznego i zewnętrznego. Dzięki dużemu zróżnicowaniu tkanek stanowiących tkankę łączną, pełni ona w organizmie wiele funkcji. Funkcje tkanki łącznej tworzy torebki narządów nadając im kształt tworzy zrąb i ochronę mechaniczną dla innych tkanek i narządów tworzy błony wyścielające jamy ciała jest podścieliskiem dla naczyń krwionośnych funkcja odżywcza i transportowa dzięki substancji międzykomórkowej pełni funkcję materiału zapasowego i chroni przed utratą ciepła ( tkanka tłuszczowa ) funkcja mechaniczna – oporowa ( tkanka chrzęstna i tkanka kostna ) bierze udział w gospodarce mineralnej organizmu ( tkanka kostna ) udział w reakcjach obronnych organizmu – komórki tkanki łącznej obdarzone właściwościami żernymi ( makrofagi jednojądrzaste ), krew i limfa. .Podział tkanki łącznej tkanka łączna galaretowata (dojrzała i niedojrzała czyli mezenchymatyczna) tkanka łączna właściwa o tkanka łączna włóknista luźna ( wiotka ) o tkanka łączna włóknista zbita ( zwarta ) - tkanka łączna zbita o utkaniu regularnym - tkanka łączna zbita o utkaniu nieregularnym tkanka łączna siateczkowata tkanka tłuszczowa o żółta o brunatna tkanka chrzęstna o chrząstka szklista o chrząstka włóknista o chrząstka sprężysta tkanka kostna o kość blaszkowata – zbita o kość beleczkowa – gąbczasta Tkanka chrzęstna i tkanka kostna tworzą grupę tkanek łącznych podporowych (oporowych). Płynnym rodzajem tkanki łącznej jest krew i limfa. SUBSTANCJA MIĘDZYKOMÓRKOWA W jej skład wchodzą : włókna substancja podstawowa płyn tkankowy. WŁÓKNA TKANKI ŁĄCZNEJ Włókna tkanki łącznej występują w tkankach łącznych jako upostaciowana część substancji międzykomórkowej. Wyróżnia się trzy rodzaje włókien: włókna kolagenowe włókna siateczkowe ( srebrochłonne ) włókna sprężyste Różnią je następujące cechy: grubość właściwości mechaniczne skład chemiczny barwliwość. W wytwarzaniu włókien biorą udział fibroblasty. WŁÓKNA KOLAGENOWE (klejodajne) Włókna kolagenowe ułożone są głównie w pęczki o grubości od kilku do kilkunastu mikrometrów, czasem mogą się rozgałęziać. Są one oporne na rozciąganie i wytrzymałe na rozerwanie. W czasie gotowania w wodzie przekształcają się w klej zwierzęcy (żelatynę) i dlatego też nazywa się je również włóknami klejodajnymi. Barwią się kwasochłonnie, eozyną na różowo a błękitem anilinowym na kolor niebieski. W mikroskopie elektronowym widać, że włókna kolagenowe zbudowane są z drobniejszych włókienek (fibryli). Fibryle kolagenowe są zbudowane z białka kolagenu. Każda makrocząsteczka kolagenu składa się z trzech lewoskrętnych łańcuchów polipeptydowych spiralnie zwiniętych typu α. Ta makrocząsteczka to tropokolagen. Układ cząsteczek tropokplagenu powoduje, że fibryle wykazują poprzeczne prążkowanie o sekwencji co 64 nm. Kolagen –budowa, jego typy i występowanie Kolagen to białko najczęściej występujące w organizmie człowieka. Stanowi on ok. 30% wszystkich białek. Jest białkiem stabilnym, prawie całkowicie biernym w metabolizmie ustroju, a jego odnowa jest powolna. Głównymi aminokwasami wchodzącymi w skład kolagenu są: glicyna, prolina, lizyna oraz dwa aminokwasy najbardziej charakterystyczne dla kolagenu – hydroksyprolina i hydroksylizyna. W skład kolagenu wchodzą także cukrowce. Są to heksozy – głównie glukoza i galaktoza. Kolagen rozkładany jest przez enzym – kolagenazę występującą w soku trzustkowym, lizosomach fibroblastów, histiocytów, osteoblastów i innych komórek. Wyróżnia się kilka typów kolagenu różniących się składem aminokwasów, miejscem występowania oraz zdolnością do tworzenia fibryli, włókien i pęczków. Głównymi typami kolagenu najczęściej występującymi w tkankach są: kolagen typu I, II, III, IV, VII. Kolagen typu I, II, III, VII tworzą włókienka różnej grubości i stanowią one główne formy kolagenu włóknistego. Natomiast kolagen typu IV nie wytwarza włókien i należy do grupy kolagenów tworzących sieci, a kolagen typu VII tworzy włókienka zakotwiczające niektóre błony podstawne. Występowanie poszczególnych typów kolagenu: kolagen typu I – występuje najczęściej stanowiąc ok. 90% wszystkich typów kolagenu, buduje włókna kolagenowe – kość, zębina, ścięgna, więzadła, skóra, torebki włókniste narządów, tkanka łączna wiotka, kolagen typu II – chrząstka szklista i sprężysta, jądra miażdżyste dysków międzykręgowych, ciało szkliste gałki ocznej, kolagen typu III – buduje włókna siateczkowe – tkanka łączna siateczkowata (narządy limfatyczne i szpik ),warstwa brodawkowata skóry, naczynia krwionośne, mięśnie gładkie, narządy miąższowe ( wątroba, śledziona ), kolagen typu IV – błona podstawna, kolagen typu VII – błony podstawne, głównie w nabłonkach wielowarstwowych płaskich, np.naskórek, Wytwarzanie włókien kolagenowych Wytwarzanie włókien kolagenowych ma miejsce głównie w fibroblastach tkanki łącznej właściwej. W tkankach łącznych oporowych kolagen syntetyzują chondroblasty i osteoblasty. Zdolność syntezy kolagenu posiadają także inne komórki, takie jak: odontoblasty miazgi zęba, hepatocyty, komórki mięśni gładkich, lemocyty a nawet komórki nabłonka nerki. Kolejno powatają cząsteczki prokolagenu, tropokolagenu, a następnie włókienka kolagenowe. Włókienka kolagenowe łączą się i tworzą włókna kolagenowe. WŁÓKNA SIATECZKOWE ( srebrochłonne, argentofilne, retikulinowe,kratkowe ) Wybarwiają się solami srebra na czarno, stąd ich nazwa srebrochłonne , lub argentofilne (argentum – srebro). Są to delikatne, cienkie włókna zbudowane podobnie jak włókna kolagenowe z kolagenu. W ich skład wchodzi kolagen typu III. W mikroskopie elektronowym widać, że włókna srebrochłonne zbudowane są z drobniejszych włókienek i podobnie jak włókna kolagenowe wytwarzają prążki o szerokości 64nm. Włókna te tworzą układ krat lub gęstych sieci (włókna kratkowe, siateczkowe) stanowiąc podporę dla delikatnych struktur, pojedynczych komórek i ich zespołów. Występują one w dużej ilości w błonach podstawnych, otaczają komórki tłuszczowe, podpierają śródbłonek naczyń krwionośnych, sarkolemę komórek mięśniowych i endoneurium w nerwach, stanowią podporę włóknistą zrębu narządów limfatycznych (węzłów chłonnych, śledziony), komórek nabłonkowych wątroby, narządów dokrewnych, a także stanowią rusztowanie dla komórek w skórze, błonie śluzowej żołądka i jelit. W wytwarzaniu włókien siateczkowych biorą udział fibroblasty. WŁÓKNA SPRĘŻYSTE (elastyczne) Włókna te wybarwiają się swoiście takimi barwnikami jak: orceina na kolor brunatny lub rezorcyno – fuksyna na kolor stalowoniebieski. Charakterystyczną cechą włókien sprężystych jest ich zdolność do łatwego rozciągania oraz duża odporność na rozrywanie. Pękają dopiero wówczas, jeżeli przekroczą swoją długość o 150 % długości wyjściowej, natomiast przy mniejszym rozciągnięciu powracają do pierwotnej postaci. Dlatego też włókna sprężyste występują w narządach, które są poddawane sprężystym odkształceniom, tak by mogły pełnić swoje funkcje. Występują one w ścianach naczyń krwionośnych, a szczególnie w tętnicach typu sprężystego (aorta), w ścianach pęcherzyków płucnych i oskrzeli, w skórze (szczególnie w dużej ilości u osób młodych), chrząstce sprężystej, niektórych więzadłach (więzadło karkowe, struny głosowe), a także tkance łącznej wiotkiej. Włókna sprężyste nie tworzą pęczków i występują w postaci pojedynczych włókien. Włókna mogą ulegać rozgałęzieniu, a łącząc się tworzą gęstą sieć. Średnica włókien sprężystych jest znacznie mniejsza niż włókien kolagenowych. Jednym z białek budujących włókna sprężyste jest białko podobne do kolagenu – elastyna. Często elastyna nie daje typowych włókien, lecz tworzy błony sprężyste mające liczne otwory i występują jako błony sprężyste okienkowate w ścianach naczyń krwionośnych, np. w ścianie aorty. SUBSTANCJA (ISTOTA) PODSTAWOWA Substancja podstawowa (amorphous grand substance) wypełnia przestrzeń pomiędzy komórkami i włóknami tkanki łącznej. W obrazie mikroskopu świetlnego substancja podstawowa tkanki łącznej właściwej ma charakter bezpostaciowy i wybarwia się metodą PAS. Budują ją trzy podstawowe składniki chemiczne: glikozaminoglikany, proteoglikany i białka niekolagenowe. Glikozaminoglikany są to polisacharydy tworzące duże i nierozgałęzione łańcuchy. Ich cząsteczki zbudowane są z powtarzających się na ogół identycznych cząsteczek dwucukrowych. W skład dwucukru wchodzi aminocukier (acetyloglukozamina i / lub acetylogalaktozamina) oraz kwas uronowy (kwas glukuronowy lub galakturonowy). Niektóre glikozaminoglikany, np.chondroitynosiarczany, zawierają siarkę. Obecność reszt karboksylowych i / lub siarczanowych nadaje im charakter polianionów. Glikozaminoglikany wykazują powinowactwo do barwników zasadowych oraz specyficzną zdolność do wybarwiania się, określaną jako metachromazja (zmiana koloru barwnika, najczęściej z niebieskiego na czerwony). Ponadto mają one właściwości wiązania jonów dodatnich, takich jak Na+ oraz silnie wiążą wodę, będąc jej głównym magazynem w przestrzeni międzykomórkowej. Ta właściwość nadaje tkance sprężystość i zapobiega trwałym jej zniekształceniom pod wpływem działania sił ściskających. Do najważniejszych glikozaminoglikanów należą kwas hialuronowy, siarczan chondroityny A i C,siarczan dermatanu i heparanu. Glikozaminoglikany, będące głównym składnikiem substancji podstawowej tkanki łącznej są aktywne metabolicznie. Glikozaminoglikany, z wyjątkiem kwasu hialuronowego, łączą się z tzw. białkami rdzeniowymi tworząc proteoglikany. Podstawową jednostką proteoglikanów są monomery proteoglikanów. Z kolei monomery proteoglikanów łączą się z kwasem hialuronowym i tworzą wielkocząsteczkowe agregaty proteoglikanów wypełniające przestrzenie substancji międzykomórkowej. Wiążą one dużą ilość wody, dzięki czemu substancja podstawowa ma charakter porowatego uwodnionego żelu, a to pozwala na przemieszczanie dużych ilości hydrofilnych cząsteczek oraz stwarza podłoże dla ruchu komórek. Takim dobrym podłożem dla ruchu komórek jest kwas hialuronowy, który odgrywa ważną rolę w gojeniu ran oraz w rozwoju płodowym. W zależności od białka oraz składu glikozaminoglikanów w proteoglikanach wyróżnia się różne proteoglikany. Proteoglikany umożliwiają dyfuzję składników między komórkami i krwią, a dzięki sieciowemu układowi pełnią także funkcję mechaniczną, zwłaszcza w tkance chrzęstnej. Również wpływają one na adhezję i wiązanie czynników wzrostu. W tym biorą udział te proteoglikany, które związane są z powierzchnią komórek. Białka niekolagenowe Białka niekolagenowe występujące w substancji podstawowej należą do glikoprotein. Są to wielkocząsteczkowe białka zawierające niewielką ilość cukrów. Zaliczyć można do nich: fibronektynę – ma postać fibryli; występuje ona powszechnie - w surowicy jako białko osocza, w tkance łącznej jest białkiem włóknistym; ma zdolność do wiązania się z różnymi składnikami tkanek, np.z kolagenem ( wpływając na organizację powstających fibryli kolagenowych ), proteoglikanami, a także z integrynami błon komórkowych ( cząsteczki adhezji komórkowej ); umożliwia adhezję komórek do upostaciowanych elementów tkankowych, co pozwala na integrację zarówno strukturalną jak i czynnościową komórek i substancji międzykomórkowej; zwiększając adhezję ułatwia również proces fagocytozy, lamininę – jej cząsteczki mają kształt krzyży; występuje ona jako główny składnik błony podstawnej ( w blaszkach podstawnych ); wiąże tu komórki z kolagenem typu IV i cząsteczkami perlekanów; w jej wytwarzaniu biorą udział komórki nabłonka i śródbłonka. Istotną cechą substancji podstawowej tkanki łącznej jest ciągłe krążenie w niej płynu tkankowego, pochodzącego z osocza krwi. Płyn tkankowy (przesącz krwi) powstaje jako przesącz osocza krwi w odcinku tętniczym sieci naczyń włosowatych, a następnie przepływa przez tkankę łączną właściwą i w odcinku żylnym sieci naczyń włosowatych przenika do krwi. Zawiera on dużą ilość wody, która w większości zostaje związana z proteoglikanami substancji podstawowej. W pewnych sytuacjach patologicznych spowodowanych różnymi czynnikami, takimi jak: zaczopowanie żył, niewydolność mięśnia sercowego, miejscowe zwiększenie stężenia histaminy zwiększającej przepuszczalność ścian naczyń może dojść do znacznego zwiększenia ilości płynu tkankowego w substancji podstawowej. Powstaje wówczas obrzęk. KOMÓRKI TKANKI ŁĄCZNEJ Komórkami występującymi w tkance łącznej są: fibroblasty komórki mezenchymalne histiocyty komórki tuczne komórki plazmatyczne komórki przydanki komórki napływowe komórki tłuszczowe oraz komórki tkanek podporowych: chondrocyty osteocyty. Fibroblasty Są właściwymi komórkami tkanki łącznej. Najliczniej występują w tkance łącznej właściwej. Fibroblasty wytwarzają włókna kolagenowe, sprężyste i siateczkowe oraz produkują składniki substancji podstawowej. Wydzielają także enzymy z grupy metaloproteaz, które trawią składniki substancji międzykomórkowej, między innymi kolagenazę trawiącą kolagen, głównie typu I, II, III i IV. Komórki te mają kształt wrzecionowaty i posiadają niewielkie wypustki, którymi opierają się o włókna tkanki łącznej. Charakteryzuje je: duża ilość zasadochłonnie barwiącej się cytoplazmy, świadczącej o aktywnej syntezie białka, duże, owalne jądro z wyraźnym jąderkiem (może być kilka),dobrze rozwinięta siateczka śródplazmatyczna szorstka, aparat Golgiego oraz wakuole wydzielnicze, świadczące o aktywnym wydzielaniu kolagenu, a także liczne mitochondria. Po zakończeniu wydzielania kolagenu, fibroblasty przechodzą w nieaktywne fibrocyty. Fibroblasty można hodować i namnażać in vitro. Tak hodowane fibroblasty wykorzystywane są do celów diagnostycznych, w badaniach naukowych, a także do produkcji wielu ważnych biologicznie czynnych substancji, takich jak np.cytokininy. Komórkami podobnymi do fibroblastów są miofibroblasty. W odróżnieniu od typowych fibroblastów, na poziomie ultrastrukturalnym, można zauważyć w ich cytoplazmie występujące filamenty aktynowe związane z miozyną. Dzięki temu komórki te mają zdolność do kurczenia się i rozkurczania. Występują w tkance łącznej właściwej wielu narządów (dużo jest ich w kosmkach jelitowych – ich skurcz rozszerza naczynia włosowate kosmka). Pełnią one funkcje komórek mięśni gładkich większych naczyń krwionośnych. Miofibroblasty powstają albo z miofibroblastów występujących w tkance łącznej lub z fibroblastów. Ma to miejsce po uszkodzeniu tkanki, kiedy zachodzą procesy naprawcze. Wytwarzają one kolagen, a dzięki zdolnościom kurczliwości, powodują obkurczanie tkanki włóknistej w wytwarzającej się bliźnie. Odmianą fibroblastów są melanofory. Komórki te w swojej cytoplazmie zawierają ziarna brunatnego barwnika – melaniny, wytwarzanego w melanocytach. Licznie one występują w naczyniówce i tęczówce oka, brodawce sutka ,w skórze narządów płciowych zewnętrznych. Melanina powstaje z tyrozyny,w obecności enzymu tyrozynazy. Zdolność do jej gromadzenia mają komórki naskórka i nabłonk... Plik z chomika: medycyna.sum Inne pliki z tego folderu: 6. Układ krążęnia +.doc (21385 KB) Histologia - Tkanka mięśniowa (2) +.doc (13902 KB) 7. Układ chłonny +.doc (2007 KB) Histologia - Układ Płciowy Męski +.doc (147 KB) Tkanka laczna03.2013.pdf (296 KB) Inne foldery tego chomika: Zgłoś jeśli naruszono regulamin Strona główna Aktualności Kontakt Dział Pomocy Opinie Regulamin serwisu Polityka prywatności Copyright © 2012 Chomikuj.pl poprawione skrypty