Numer i temat lek-cji

Numer
i temat
lekcji
Wymagania podstawowe. Uczeń:
Kategor
ia celu
Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń:
Kategor
ia celu
Dział I. BIOLOGIA – NAUKA O ŻYCIU
1. Biologia jako
nauka




rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej
określa cechy organizmów
wymienia czynniki niezbędne do życia
wyjaśnia czego dotyczą wybrane działy biologii
2. Badanie świata  wskazuje źródła wiedzy biologicznej
organizmów
 określa, jakiego sprzętu można użyć do danej obserwacji
 przedstawia etapy obserwacji i doświadczenia
 planuje prostą obserwację i doświadczenie
 formułuje problem badawczy i hipotezę badawczą
 odróżnia próbę kontrolną od badawczej
 dokumentuje wyniki doświadczenia i obserwacji
 wnioskuje na podstawie doświadczenia i obserwacji
3. Obserwacje
mikroskopowe





rozróżnia części mikroskopu
wyjaśnia, jak się oblicza powiększenie mikroskopu
poprawnie posługuje się mikroskopem optycznym
wykonuje preparat mikroskopowy (świeży)
graficznie dokumentuje obserwacje
B
B
A
B
 porównuje różnorodne organizmy
 wymienia przykłady zastosowania w życiu wiedzy
biologicznej
 określa przedmiot badań biologii jako nauki oraz jej
dziedziny
uzasadnia
potrzebę zdobywania wiedzy biologicznej

C
B
A
D
A
B
A
C
C
C
C
C
 wykazuje wartość doświadczeń i obserwacji jako
bezpośredni sposób zdobywania wiedzy
 wykazuje konieczność przeprowadzania próby kontrolnej
 przeprowadza samodzielnie zaplanowane doświadczenia
i obserwacje
C
B
B
C
C
C
 określa funkcje poszczególnych elementów mikroskopu
optycznego
 porównuje mikroskop optyczny z mikroskopem
elektronowym
 oblicza rzeczywistą wielkość obiektu w jednostkach miary
 samodzielnie przeprowadza obserwacje mikroskopowe
C
D
B
C
C
C
Dział II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW
5. Komórki
zwierzęce





6. Komórki
roślinne
i bakteryjne
 wymienia elementy budowy komórki bakteryjnej
 rozpoznaje elementy budowy komórek na rysunkach
i schematach
wymienia komórki jako elementy budowy organizmów
wymienia elementy budowy komórki zwierzęcej i roślinnej
podaje przykłady różnych komórek zwierzęcych i człowieka
poprawnie posługuje się mikroskopem optycznym
rozpoznaje podstawowe elementy budowy komórki zwierzęcej
A
A
B
C
C
 wykazuje zależność między budową komórki zwierzęcej
a jej funkcją
 przedstawia funkcje poszczególnych elementów komórki
zwierzęcej
C
B
A
C
C
 wykazuje zależności między budową komórek roślinnych
i bakteryjnych a ich funkcjami
 przedstawia funkcje poszczególnych składników komórek
C
B
7. Komórki,
tkanki,
narządy
i organy
Numer
i temat lekcji
8. Sposoby
odżywiania się
organizmów
9. Sposoby
oddychania
organizmów
 porównuje budowę komórek roślinnych, zwierzęcych
i bakteryjnych
wykonuje
preparat ze świeżego materiału roślinnego

 poprawnie posługuje się mikroskopem optycznym
C
C
roślinnych i bakteryjnych
 wskazuje cechy pozwalające na rozróżnienie komórek:
zwierzęcej, roślinnej i bakteryjnej
 wykazuje złożoność budowy organizmów
 podaje przykłady tkanek zwierzęcych i ich podstawowe funkcje
w organizmie
 określa lokalizację tkanek zwierzęcych i ich funkcje
w organizmie
wyjaśnia
zależność między komórką, tkanką, narządem

i układem narządów
 poprawnie posługuje się mikroskopem optycznym
C
B
B
B
C
 uzasadnia konieczność współdziałania narządów i układów
narządów
 wykazuje różnorodność tkanek budujących dany narząd
 opisuje hierarchiczną budowę organizmów
Wymagania podstawowe. Uczeń:
Kategor
ia celu
 wymienia przykłady organizmów odżywiających się różnymi
sposobami
 wyjaśnia sposoby trawienia pokarmu przez organizmy
cudzożywne
 na podstawie rodzaju pobieranego pokarmu określa, do jakiej
grupy organizmów cudzożywnych należy dany organizm
 określa substraty i produkty fotosyntezy
 wyjaśnia znaczenie próby kontrolnej w doświadczeniach
 wyciąga wniosek z wyników doświadczeń
A
B
C
 wyjaśnia proces oddychania
 wykazuje różnicę między oddychaniem komórkowym
a wymianą gazową
 podaje przykłady wykorzystania energii przez organizm
 rozróżnia oddychanie tlenowe i beztlenowe
 przedstawia narządy wymiany gazowej różnych organizmów
 planuje doświadczenie wykrywające produkty fermentacji
 dokumentuje wyniki doświadczenia
B
C
A
B
B
C
C
B
B
C
Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń:
B
D
C
C
Kategor
ia
celu
 przedstawia różne sposoby odżywiania się organizmów
 wyjaśnia pojęcia trawienie pozakomórkowe
i wewnątrzkomórkowe
 uzasadnia rolę chlorofilu w fotosyntezie
 określa warunki przebiegu fotosyntezy
 wykazuje znaczenie fotosyntezy dla istnienia życia na Ziemi
 przeprowadza samodzielnie zaplanowane doświadczenie
wykazujące wpływ warunków zewnętrznych na przebieg
fotosyntezy
D
B
D
B
D
C
 określa warunki oddychania tlenowego, jego substraty
i produkty
 określa warunki przebiegu procesu fermentacji oraz jego
substraty i produkty
 porównuje substraty oraz produkty oddychania tlenowego
i beztlenowego
 podaje przykłady wykorzystania fermentacji w przemyśle
i gospodarstwie domowym
B
B
C
B
C
C
Numer
i temat lekcji
Wymagania podstawowe. Uczeń:
Kategor
ia celu
Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń:
Kategor
ia
celu
 interpretuje wyniki doświadczeń
 przeprowadza samodzielnie zaplanowane doświadczenie
wykrywające produkty fermentacji
10. Sposoby
rozmnażania
się organizmów




wymienia sposoby rozmnażania się organizmów
porównuje rozmnażanie płciowe i bezpłciowe
określa różnice między rozwojem prostym a złożonym
wymienia przykłady organizmów o rozwoju prostym
i złożonym
definiuje
pojęcia zapłodnienie i zygota

A
C
B
A
A
 rozróżnia typy rozmnażania bezpłciowego
 wymienia korzyści z rozmnażania płciowego
 wykazuje związek między środowiskiem życia a rodzajem
zapłodnienia
 podaje przykłady organizmów obupłciowych
i rozdzielnopłciowych
 uzasadnia znaczenie rozmnażania dla gatunku, a nie dla
pojedynczego osobnika
A
C
C
A
D
Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW
III.1. Klasyfikacja organizmów
12. Zasady
klasyfikacji
organizmów
 definiuje pojęcie klasyfikacja
 przedstawia kryteria klasyfikacji organizmów
 posługuje się prostym, dwudzielnym kluczem do oznaczania
gatunków
 konstruuje dwudzielny klucz do oznaczania kilku
organizmów
A
B
C
D
 uzasadnia potrzebę klasyfikacji organizmów
 podaje różnorodność sposobów klasyfikacji
 posługuje się kluczami do oznaczania różnych grup
organizmów
D
C
C
13.
Systematyka
organizmów
 posługuje się słownikiem i encyklopedią oraz innymi
źródłami technologii informacyjno-komunikacyjnej
 określa, że podstawową jednostką klasyfikacji jest gatunek
 wyjaśnia dwuczłonowe nazewnictwo gatunków
 wymienia jednostki systematyczne
C
 wyjaśnia zależność pozycji systematycznej od stopnia
pokrewieństwa między organizmami
 określa, co to jest gatunek
 wyjaśnia pojęcie układ hierarchiczny
 wymienia w kolejności jednostki systematyczne
B
C
B
A
B
B
A
Numer
i temat lekcji
Wymagania podstawowe. Uczeń:
 charakteryzuje poszczególne królestwa organizmów
Kategor
ia celu
C
Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń:
 uzasadnia stosowanie języka łacińskiego w systematyce
organizmów
Kategor
ia
celu
D
III.2. Królestwa: bakterii, protistów, grzybów
14. Bakterie.
Wirusy
15. Protisty –
charakterystyk
a
 wymienia elementy budowy odróżniające bakterie od innych
organizmów
 opisuje budowę komórki bakteryjnej
 wymienia czynności życiowe bakterii
 wymienia przykłady pozytywnego i negatywnego znaczenia
bakterii
 wymienia przykłady chorób wirusowych i bakteryjnych
 określa cechy różniące wirusy od organizmów
 rozpoznaje na rycinach komórki bakteryjne
 odróżnia bakterie od wirusów
 uzasadnia potrzebę przestrzegania higieny w celu ochrony
przed wirusami i bakteriami chorobotwórczymi
 określa miejsca występowania bakterii
C
C
A
A
A
C
C
C
D
B
 podaje znaczenie czynności życiowych bakterii dla
funkcjonowania ich organizmów
 wykazuje wszechobecność bakterii w przyrodzie
 porównuje wirusy z komórkami organizmów
 rozróżnia wirusy zwierzęce, roślinne i bakteryjne
 uzasadnia, że wirusy nie są organizmami
 określa środowisko życia protistów
 podaje przykłady jednokomórkowych protistów samożywnych
i cudzożywnych
 przedstawia podstawowe czynności życiowe protistów
B
A
B
 podaje znaczenie czynności życiowych protistów dla
funkcjonowania ich organizmów
 wykazuje związek budowy protistów ze środowiskiem życia
B
D
C
C
D
C
D
Kategor
ia celu
Numer
i temat lekcji
Wymagania podstawowe. Uczeń:
16. Protisty
jednokomórkow
e – przegląd
 określa cechy budowy wybranego jednokomórkowego
protista
 wykazuje różnorodność protistów
 przedstawia pozytywne i negatywne znaczenie protistów
w przyrodzie i życiu człowieka
 przeprowadza obserwacje mikroskopowe jednokomórkowych
protistów
 graficznie przedstawia wyniki obserwacji
 rozpoznaje protisty wśród innych organizmów
B
D
B
 wymienia cechy wspólne wszystkich grzybów
 podaje przykłady przedstawicieli grzybów świadczące
o różnorodności ich królestwa
 określa sposoby odżywiania się grzybów
 rozpoznaje podstawowe gatunki grzybów jadalnych
i trujących
 wyjaśnia budowę porostu jako organizmu symbiotycznego
 uzasadnia znaczenie grzybów w przyrodzie i dla człowieka
 wymienia zasady postępowania w razie zatrucia grzybami
 wskazuje miejsca występowania grzybów, w tym grzybów
porostowych
 opisuje budowę grzyba kapeluszowego
A
B
17. Grzyby
Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń:
Kategor
ia
celu
 uzasadnia przynależność różnorodnych organizmów
do królestwa protistów
 wykazuje podobieństwa i różnice między organizmami tego
królestwa
D
C
 określa rolę porostów w przyrodzie
 określa rolę porostów jako bioindykatorów czystości
powietrza
 wyjaśnia, dlaczego porosty są organizmami pionierskimi
 planuje doświadczenie wykazujące, że grzyby oddychają
 podaje znaczenie czynności grzybów dla funkcjonowania ich
organizmów
porównuje
budowę grzyba owocnikowego

i bezowocnikowego
B
B
B
C
C
C
C
C
C
B
C
B
D
A
B
C
III.3. Królestwo zwierząt
19.
Charakterystyk
a zwierząt.
Parzydełkowce




wymienia charakterystyczne cechy królestwa zwierząt
określa środowisko i tryb życia parzydełkowców
charakteryzuje budowę i czynności życiowe parzydełkowców
rozpoznaje przedstawicieli parzydełkowców wśród innych
zwierząt
A
B
C
C
 uzasadnia przynależność różnorodnych zwierząt do typu
parzydełkowców
 porównuje polipa i meduzę
 opisuje powstawanie rafy koralowej
D
C
C
Numer
i temat lekcji
20. Płazińce.
Nicienie
21. Pierścienice
22. Mięczaki
Wymagania podstawowe. Uczeń:
 wykazuje różnorodność środowisk i trybu życia płazińców
i nicieni
 wymienia cechy przystosowujące tasiemca do pasożytnictwa
 wyjaśnia pojęcia żywiciel pośredni i żywiciel ostateczny
 określa sposoby zakażenia się pasożytami
 wymienia sposoby zapobiegania zarażeniom pasożytniczymi
tasiemcami i nicieniami
 odróżnia płazińce od nicieni
 wymienia cechy umożliwiające zakwalifikowanie organizmu
do płazińców lub nicieni
Kategor
ia celu
C
A
B
B
A
C
B
Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń:
Kategor
ia
celu
 uzasadnia rolę przystosowania się pasożytów do środowiska
życia pod względem wybranych cech
 przedstawia cykl rozwojowy tasiemca
 uzasadnia większe zagrożenie dla żywiciela pośredniego na
przykładzie włośnia krętego
 porównuje budowę płazińców i nicieni
 określa znaczenie płazińców i nicieni w środowisku i dla
zdrowia człowieka
D
C
D
C
C
 określa środowisko i tryb życia życia pierścienic
 wymienia charakterystyczne cechy pierścienic
 rozpoznaje przedstawicieli pierścienic (dżdżownicę, pijawkę,
nereidę)
 opisuje budowę zewnętrzną dżdżownicy
 uzasadnia pozytywną rolę dżdżownic w przyrodzie
 odróżnia pierścienice od innych grup zwierząt bezkręgowych
B
A
A
C
D
C
 opisuje budowę wewnętrzną pierścienic
 wykazuje różnorodność pierścienic ze względu na budowę
oraz środowisko i tryb życia
 charakteryzuje nowe cechy pierścienic w porównaniu
z nicieniami
 projektuje doświadczenie wykazujące role pierścienic
w użyźnianiu gleby
C
D
 identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela
mięczaków na podstawie charakterystycznych cech
 wymienia przedstawicieli mięczaków wśród innych zwierząt
 porównuje środowisko i tryb życia mięczaków
 rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi
 wskazuje cechy odróżniające przedstawicieli mięczaków
od innych grup zwierząt bezkręgowców
 określa znaczenie mięczaków w środowisku i dla człowieka
C
 wskazuje związek między budową a trybem życia
mięczaków
 porównuje budowę ślimaka, małża i głowonoga
 konstruuje dwudzielny klucz do oznaczania gatunków
mięczakw
C
C
D
A
B
C
C
C
C
D
Numer
i temat lekcji
Wymagania podstawowe. Uczeń:
23. Stawonogi





24. Owady –
najliczniejsza
grupa
stawonogów
25.
Charakterystyk
a kręgowców.
Ryby
Kategor
ia celu
Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń:
Kategor
ia
celu
A
B
B
B
C
 wykazuje różnorodność stawonogów
 uzasadnia przynależność różnorodnych zwierząt do typu
stawonogów
 ocenia wpływ stawonogów na życie na Ziemi
C
D
D
 wymienia cechy umożliwiające zakwalifikowanie organizmu
do owadów
 wykazuje różnorodność środowisk i trybu życia owadów
 rozpoznaje przedstawicieli owadów wśród innych grup
zwierząt
 określa wspólne cechy zwierząt należących do owadów
 wymienia cechy owadów będące przystosowaniem do życia na
lądzie
 wymienia przykłady modyfikacji odnóży i aparatów
gębowych u różnych owadów
 porównuje rodzaje rozwoju złożonego owadów
 przedstawia znaczenie owadów w środowisku i życiu
człowieka
A
C
C
B
B
A
 porównuje rozwój prosty ze złożonym owadów
 określa przystosowania do środowiska i trybu życia owadów
na przykładzie ich aparatów gębowych i odnóży
 wykazuje różnorodność cech owadów i ich znaczenie
w przystosowaniu się do różnych środowisk życia
C
D
 wymienia charakterystyczne cechy kręgowców
 wymienia cechy umożliwiające zakwalifikowanie organizmu
do ryb
 przedstawia przystosowania ryb do życia w wodzie
 wyjaśnia, jak rozmnażają się ryby
 wymienia przyczyny zagrożenia różnorodności gatunkowej
ryb i formy ochrony ryb
 rozpoznaje przedstawicieli ryb wśród innych grup zwierząt
 określa znaczenie ryb w środowisku i gospodarce człowieka
A
A
B
B
A
 porównuje budowę bezkręgowców i kręgowców
 wykazuje, że zróżnicowanie kształtów ryb jest
przystosowaniem do różnych środowisk i trybu życia
 porównuje ryby kostne i chrzęstne
 uzasadnia konieczność ochrony gatunkowej ryb
C
D
C
D
wymienia charakterystyczne cechy stawonogów
określa środowiska i tryb życia skorupiaków i pajęczaków
określa główne różnice między gromadami stawonogów
określa rolę stawonogów w przyrodzie i życiu człowieka
rozpoznaje pajęczaki i skorupiaki wśród innych grup zwierząt
D
C
C
C
C
Numer
i temat lekcji
26. Płazy
27. Gady
28. Ptaki
Wymagania podstawowe. Uczeń:
 porównuje środowiska i tryb życia płazów
 identyfikuje przedstawiciela płazów na podstawie
charakterystycznych cech tej grupy zwierząt
 określa cechy żaby przystosowujące ją do życia w środowisku
wodnym i lądowym
 rozpoznaje przedstawicieli płazów
 wykazuje różnorodność płazów i ich znaczenie w przyrodzie
 porównuje cechy kijanki i postaci dorosłej żaby
 określa środowisko występowania gadów
 identyfikuje przedstawiciela gadów na podstawie
charakterystycznych cech tej grupy
 odróżnia przedstawicieli gadów od płazów
 wykazuje różnorodność gadów i ich znaczenie
 podaje przykłady gatunków gadów chronionych w Polsce, ich
znaczenie oraz przyczyny zagrożenia wyginięciem
 rozróżnia błony płodowe
 opisuje budowę płuc i skóry gada
 wymienia cechy umożliwiające zakwalifikowanie organizmu
do ptaków
identyfikuje
nieznany organizm na podstawie tych cech

 wyjaśnia pojęcie stałocieplność
 wykazuje przystosowania ptaka do lotu
 opisuje budowę płuc i pokrycie ciała ptaka oraz budowę jaja
ze wskazaniem roli poszczególnych elementów
 porównuje przystosowania wybranych ptaków do życia
w różnych środowiskach
 wymienia przykłady gatunków ptaków chronionych w Polsce
i przyczyny zagrożenia ich wyginięcia
 przedstawia znaczenie ptaków w środowisku i życiu
człowieka
Kategor
ia celu
C
C
B
C
D
C
B
C
C
D
A
B
C
A
C
A
C
C
C
A
A
Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń:
Kategor
ia
celu
 uzasadnia znaczenie charakterystycznych cech płazów
w przystosowaniu się do środowiska życia
 uzasadnia konieczność ochrony płazów
 analizuje cykl rozwojowy płazów na przykładzie żaby
 porównuje pokrycie ciała, narządy wymiany gazowej oraz
rozmnażanie i rozwój ryb i płazów
D
 uzasadnia znaczenie cech gadów w przystosowaniu się
do środowiska życia
 porównuje narządy wymiany gazowej oraz pokrycie ciała
gadów i płazów
 wyjaśnia pojęcie owodniowce (ze wskazaniem roli błon
płodowych)
 porównuje rozmnażanie i rozwój gadów i płazów
 wskazuje nowe cechy budowy gadów w porównaniu
z płazami
 uzasadnia, że gady są zwierzętami typowo lądowymi
D
C
B
D
C
D
 wyjaśnia znaczenie stałocieplności w zasiedlaniu
różnorodnych środowisk przez ptaki
 porównuje narządy wymiany gazowej oraz pokrycie ciała
ptaka i gada
 określa rolę różnych rodzajów piór
 wyjaśnia, na czym polega podwójne oddychanie
 wykazuje zależności między budową dzioba a rodzajem
pokarmu ptaka
 uzasadnia potrzebę ochrony ptaków
 porównuje rozmnażanie i rozwój ptaka i gada
B
C
B
B
C
C
C
C
D
C
C
Numer
i temat lekcji
29. Ssaki
Wymagania podstawowe. Uczeń:
 wymienia cechy umożliwiające zakwalifikowanie organizmu
do ssaków
 identyfikuje nieznany organizm na podstawie tych cech
 wykazuje różnorodność ssaków i różnorodność
zamieszkiwanych środowisk
 wyjaśnia znaczenie stałocieplności w zasiedlaniu
różnorodnych środowisk
 rozpoznaje ssaki wśród innych zwierząt
 opisuje budowę płuc i pokrycie ciała ssaków
 odróżnia uzębienie ssaka drapieżnego od uzębienia ssaka
roślinożernego
 wjaśnia, jak rozmnażają się ssaki
 wymienia przykłady ssaków chronionych w Polsce
i przyczyny zagrożenia ich wyginięcia
 przedstawia znaczenie ssaków w środowisku oraz w życiu
i gospodarce człowieka
Kategor
ia celu
A
C
C
B
B
C
C
B
B
C
Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń:
 porównuje uzębienie ssaka roślinożernego z uzębieniem
ssaka drapieżnego
 określa rolę łożyska w rozwoju ssaków
 porównuje narządy wymiany gazowej oraz pokrycie ciała
ssaka i gada
 analizuje związek budowy kończyn wybranych ssaków
z ich trybem życia
 określa znaczenie różnych rodzajów gruczołów skórnych
 podaje przykłady modyfikacji kończyn ssaków wynikających
ze sposobu poruszania się
Kategor
ia
celu
C
B
A
C
C
B