blabla - historia najnowsza powszechna - zlikwidowany

blabla.doc
(2465 KB) Pobierz
1.Globalne problemy społeczne i gospodarcze na przełomie XIX i XX wieku
Globalizacja – wielowymiarowy proces zmiany warunków życia ludzi, grup społecznych, społeczeństw w skali
całego świata, zmiana ta obejmuje sferę świadomości, wzorce zachowań, reguły funkcjonowania wszelkich
instytucji społecznych, w tym państwa i stosunki między nimi. Globalizacja przejawiała się na tle ekonomicznym,
politycznym, kulturowym, technologicznym, ideologicznym.
Spoiwem łączącym różne oblicza procesów globalizacji jest przestrzeń geograficzna, ponieważ istotą globalizacji
jest to, że interakcje społeczne wychodzą poza swój lokalny zasięg najpierw regionalne, potem globalne.
Eksplozja demograficzna dotyczyła przede wszystkim krajów wysoce uprzemysłowionych na kontynencie
europejskim i Stanów Zjednoczonych. Znaczny przyrost ludności można było zauważyć w takich krajach jak:
Niemcy, Wielkiej Brytania, Stany Zjednoczone, Japonia, Chiny.
Szybko powiększał się odsetek ludności zamieszkującej miasta. Urbanizacja, czyli rozwój miast, spowodowała
powstawanie wielkich skupisk ludności - milionowych metropolii. Zaliczały się do nich miasta takie jak Nowy
York, Chicago, Filadelfia w Ameryce, a także Londyn, Paryż, Berlin w Europie, czy Tokio, Osaka, Moskwa,
Petersburg w Azji. W miastach poprawiły się warunki zdrowotne, wprowadzono wodociągi i kanalizację. Podniósł
się także poziom oświaty zdrowotnej, nastąpił wielki postęp w medycynie, w szczególności w zwalczaniu chorób
epidemicznych. Wzrosła średnia długość życia ludzi.
Niebagatelną sprawą był także ilościowy i jakościowy wzrost produkcji żywności. Dzięki wzrostowi hodowli bydła,
owiec i trzody chlewnej wzrosła produkcja mięsa. W Europie w większym stopniu zaczęło rozwijać
się sadownictwo i warzywnictwo. Po raz pierwszy człowiek na tak wielką skalę zaczął ingerować w środowisko
naturalne.
Początkujący przemysł samochodowy potrzebował kauczuku do produkcji gumowych opon, co przyczyniło się do
dewastacji środowiska naturalnego w Kongo Belgijskim.
Jednak największe zmiany dokonały się w przemyśle. Stawał się on, bowiem najważniejszą dziedziną gospodarki.
Najbardziej uprzemysłowionymi obszarami była Ameryka Północna i Europa. Potwierdzały to podstawowe
wskaźniki, obejmujące wydobycie węgla, produkcję stali i rozwój komunikacji. Światowa sieć linii kolejowych
wzrosła w latach 1879 - 1900 prawie czterokrotnie. Rosja wybudowała kolej transsyberyjską, a USA aż cztery linie
łączące Atlantyk z Pacyfikiem. Kolej nie tylko ułatwiała podróżowanie, ale przede wszystkim służyła do
przewożenia masowych
ładunków.
Zaczął rozwijać się przemysł naftowy i chemiczny. Pojawiły się karabiny maszynowe strzelające ogniem ciągłym,
pociągi pancerne, stalowe okręty wojenne i łodzie podwodne.
Znaczenie na rynku miały większe przedsiębiorstwa co powodowało upadek mniejszych lub włącznie ich do
większych przedsiębiorstw.
Walka o rynki zbytu towarów stała się bardziej skomplikowana i kosztowna. Dlatego kraje wysokorozwinięte
zawierały między sobą porozumienia o różnym zakresie organizacji - od luźnych umów po ścisłe związki.
Porozumienia te prowadziły do powstania monopoli. Skutki powstawania monopoli były różne. Utrzymywane były
wysokie ceny na produkty, co z czasem prowadziło do nadprodukcji towarów oraz kryzysów. W ich następstwie
monopole ograniczały produkcję i zwalniały część pracowników. Z czasem okazało się, że zasięg konkurencji
między przedsiębiorstwami monopolistycznymi sięgnął skali międzynarodowej.
Ratunkiem przed nadprodukcją we własnym kraju stał się wywóz kapitału na obszary gospodarczo zacofane, gdzie
występowała tania siła robocza oraz surowce potrzebne do produkcji. Gdy ropa naftowa stała się niezbędnym
surowcem i paliwem rozpoczęło się współzawodnictwo o roponośne tereny na Bliskim Wschodzie i inne zasobne w
surowce terytoria.
Budowano gmachy parlamentów, rządów oraz sądów. Wyodrębniano dzielnice finansowe - z bankami i giełdami
oraz handlowe - z halami targowymi. Wznoszono również biblioteki, opery i sale koncertowe. Powstawały muzea, a
także kliniki i szpitale. Ulice upiększały fontanny i pomniki.
Na przełomie XIX i XX wieku wyraźnie polepszyły się warunki życia ludzkiego w Europie i Ameryce Północnej.
2.Kolonialny podział świata na przełomie XIX i XX wieku (główne imperia kolonialne, formy eksploatacji,
konflikty)
Kolonizacja – zasiedlanie nowych terenów przez emigrantów, często wbrew woli lub ekonomicznym i kulturowym
interesom miejscowej ludności.
Aktywność europejską a następnie kolonizację afrykańskiego i azjatyckiego kontynentu w dużej mierze
spowodowała rewolucja przemysłowa (szukano tanich surowców, darmowej siły roboczej, nowych rynków zbytu,
gdzie można by sprzedać europejską produkcję przemysłową), a szczególnie jej skutki, to znaczy ogromny rozwój
przemysłowy w Europie.
Duże znaczenie miała tutaj także polityka imperializmu, czyli chęć zapanowania przez mocarstwa nad całą resztą
świata. Panowanie to miało się przejawiać zarówno w sferze militarnej, politycznej jak i gospodarczej. Kolonializm
był też wynikiem szybkiego wzrostu liczby ludności a co za tym idzie przymusu szukania pracy poza miejscem
zamieszkania.
Największymi mocarstwami kolonialnymi świata stały się takie państwa jak: Anglia, Francja, Rosja, Niemcy, USA.
Największe imperia i ich kolonie:
ANGLIA- Kanada, Australia, N. Zelandia, Indie, Hongkong, Afryka Południowa i Wschodnia, Cypr,
Gibraltar,
Malta, Singapur, kontrola kanału sueskiego
FRANCJA- Afryka Zachodnia i Centralna, Madagaskar
NIEMCY- Afryka (Kamerun, Togo, Niemiecka Afryka Zachodnia, Niemiecka Afryka Wschodnia, Archipelag
Bismarcka (Oceania)
HOLANDIA- Indie Holenderskie (Indonezja), Gujana Holenderska
BELGIA- Kongo Belgijskie
USA- Filipiny, Kuba, Puerto Rico, Hawaje, Panama (Kanał Panamski)
ROSJA- Mandżuria (część), Gruzja, Azja środkowa, Sachalin
WŁOCHY- Somalia, Trypolitania (Libia)
PORTUGALIA- Mozambik, Angola
Kolonizacja francuska
Ekspansję na obszarze Afryki najszybciej rozpoczęli Francuzi. W 1830 roku wybuchła wojna algiersko - francuska,
ale podbój Algierii zakończył się dopiero w latach siedemdziesiątych. Rząd francuski narzucił swój protektorat
(jedna z form zależności politycznej, w której państwo posiadające własny ustrój uzależnione jest w swej polityce
od państwa silniejszego) władcy Tunisu, a następnie wysłał wojsko w celu opanowania Maroka. Dopiero na
początku XX wieku Maroko uznało francuski protektorat. Opanowanie północnych wybrzeży Afryki pozwoliło
Francuzom posuwać się w głąb kontynentu. Zajęli znaczną część Afryki zachodniej i równikowe obszary na północ
od rzeki Kongo ( Kongo Francuskie). Pod francuską kontrolą znalazła się także wyspa Madagaskar.
Kolonizacja brytyjska
W XIX wieku ekspansja brytyjska była skupiona na terenach Azji i Afryki. Jednym z najważniejszych celów
polityki Wielkiej Brytanii stało się zdobycie kontroli nad bardzo bogatymi terenami Chin. Było to co prawda
niezależne państwo, z tradycją państwową sięgającą kilku tysięcy lat, jednak w XIX wieku Chiny były państwem
zdecydowanie zacofanym w stosunku do Europy. Wydarzeniem decydującym o losach XIX-wiecznego „Państwa
Środka” była tzw. wojna opiumowa. Wybuchła ona po tym jak cesarz Tag-Kuang zakazał importu tego narkotyku.
Sprowokowało to Brytyjczyków, którzy na handlu opium zarabiali bardzo duże pieniądze. Rząd brytyjski
postanowił więc zainterweniować. Wojna trwała od 1839 do 1842 roku. Zakończył ją układ w Nankinie, zgodnie z
którym Wielka Brytania otrzymała Hong-Kong oraz duże udogodnienia w handlu z Chinami.
W latach pięćdziesiątych w Chinach z powodu niezadowolenia z decyzji traktatu nankińskiego wybuchło powstanie
tajpingów, które jeszcze bardziej osłabiło państwo. Pod koniec XIX wieku doprowadziło to do podziału formalnie
suwerennych Chin na strefy wpływów kontrolowane przez mocarstwa europejskie i Japonię.
Kolejnym terenem azjatyckim pod kontrolą brytyjską były Indie. W 1851 roku wybuchło powstanie Sipajów
(żołnierzy hinduskich w służbie brytyjskiej, masowe antybrytyjskie wystąpienia zbrojne w Indiach w latach 18571859). Zostało ono stłumione przez wojska Wielkiej Brytanii w 1858 roku. W wyniku tego odebrano Kompanii
Wschodnioindyjskiej władzę nad Indiami.
Wielka Brytania kontynuowała także swoje podboje kolonialne na kontynencie afrykańskim. Po tym jak w 1869r
uruchomiono kanał sueski, Brytyjczycy przejęli kontrolę nad Egiptem. W latach 1881-1885 wybuchło z tego
powodu w Sudanie antybrytyjskie muzułmańskie powstanie Mahdiego ( zbrojne powstanie przeciwko Egiptowi i
Wielkiej Brytanii w latach 1881 – 1899). Z kolei na południu Afryki Wielka Brytania postanowiła przejąć kontrolę
nad Oranią i Transwalem, czyli afrykanerskimi państwami stworzonymi przez holenderskich osadników (osadnicy
zwani byli Burami). Konflikt nazywany został wojną burską i trwał w latach 1899-1902. Zakończył się
zwycięstwem Brytyjczyków i utworzeniem Unii Południowej Afryki (dzisiaj RPA), która została brytyjskim
dominium.
Kolonizacja niemieckia
Niemcy rozpoczęły proces kolonizacji na wielką skalę dopiero po zjednoczeniu z Włochami w 1871r. Były już w
dużym stopniu opóźnione w stosunku do innych mocarstw europejskich, więc wiele terytoriów było już w tym
czasie kontrolowane przez europejskich rywali Niemiec. Podobnie jak inne mocarstwa, pod koniec XIX wieku
Niemcom udało się zdobyć swoją strefę wpływów w Chinach. Głównie dzięki militarnej pomocy Niemiec udało się
stłumić chińskie powstanie bokserów (zbrojne wystąpienie ludowe w północno-wschodnich Chinach w latach 18991901, skierowane przeciwko cudzoziemcom) Skutkiem powstania było całkowite osłabienie Chin i w końcu upadek
cesarstwa w 1911 roku.
Niemcy zdobyli też kilka kolonii w południowej Afryce, między innymi tereny dzisiejszej Namibii. W latach 1904 1907 miało miejsce powstanie ludów Herero, stłumione przez Niemców. Ludobójstwo toczyło się w Niemieckiej
Afryce Południowo-Zachodniej (dzisiejsza Namibia) podczas tzw. wyścigu o Afrykę. Doprowadziło do prawie
całkowitego wyniszczenia Hererów, których liczba zmniejszyła się w okresie trwania konfliktu (z 80 tysięcy do
około 15 tys.) „wygłodzonych uchodźców”
Kolonizacja japońska
Japonia do połowy XIX wieku była państwem znacznie odbiegającym od mocarstw europejskich pod względem
gospodarczym i technologicznym. Wynikało to w dużej mierze z izolacjonistycznej polityki prowadzonej od wielu
stuleci przez japońskie rządy. Jednak w 1954 roku flota USA pod dowództwem admirała Perry’ego zmusiła Japonię
do otwarcia się na świat. Uratowało to kraj przed uzależnieniem kolonialnym oraz wzmocniło i unowocześniło jego
gospodarkę. Zniesiono przywileje samurajów, wprowadzono powszechny obowiązek edukacji oraz służby
wojskowej. Wprowadzono także konstytucję i system parlamentarny. Dzięki temu nastąpił szybki rozwój
gospodarczy oraz wzmocnienie armii. Dzięki unowocześnieniu przemysłu zwiększono produkcję, co spowodowało
z kolei poszukiwanie nowych rynków zbytu dla japońskich towarów. Jednocześnie potrzebowano coraz więcej
surowców mineralnych, których wyspiarska Japonia nie posiadała zbyt wiele. Naturalnym stało się, że Japonia
zaczęła, podobnie jak państwa europejskie, dążyć do ekspansji kolonialnej. Zajęli kolonie takie jak Korea, czy
Formoza. Japończycy posiadali także swoją strefę wpływów w Chinach
3.Reformy w europejskich imperiach kolonialnych XX wieku
Reforma – proces ewolucyjnego, stopniowego i zwykle długotrwałego przekształcania elementów systemu
politycznego, nie naruszający jego podstawowych reguł i mechanizmów, przebiegający pod kontrolą instytucji
władzy politycznej. Reformy stanowią przeciwwagę i uzupełnienie zmian rewolucyjnych
Systemy sprawowania przez metropolię władzy nad koloniami były zróżnicowane. Kraje zamieszkane w
przeważającej większości przez emigrantów z Europy (Kanada, Australia, Nowa Zelandia) miały autonomię i
stopniowo uniezależniały się od metropolii. Niekiedy głową państwa pozostawał nadal miejscowy władca, który
dysponował własną armią. Istotne decyzje podejmowali jednak europejscy doradcy. Taką formę dominacji
nazywano protektoratem. Często jednak władzę w koloniach sprawowali bezpośrednio przysłani z metropolii
gubernatorzy i podlegli im urzędnicy.
Bywało, że rządy kolonialne przyczyniały się do wzrostu poziomu cywilizacyjnego podbitych krajów.
Administracja kolonialna zakazywała starodawnych, barbarzyńskich obyczajów i prowadzenia krwawych wojen
plemiennych. Budowano linie kolejowe. Pojawiały się szkoły. Głównym celem metropolii było jednak uzyskanie
jak największych korzyści z kolonii. Ludność tubylcza płaciła podatki, które przeznaczano w większości na
potrzeby metropolii. Importowane masowo wyroby przemysłu europejskiego rujnowały miejscowe rzemiosło.
Kolonizatorzy wywozili natomiast cenne surowce po narzuconych, korzystnych dla siebie cenach. Przybyli z
Europy osadnicy zajmowali na ogół tereny najbardziej urodzajne. Sytuację ludności kolonii pogarszała
nieuczciwość urzędników kolonialnych, skłonność do przekupstwa i nadużyć. Możliwości odwoływania się do
bezprawnych decyzji administracji kolonialnej były często znikome. Próby buntu tłumiono bezwzględnie.
Bilans polityki kolonialnej nie zawsze był jednak korzystny dla metropolii. Zyski z kolonii czerpały przede
wszystkim niektóre grupy przedsiębiorców, urzędnicy i wojsko. Koszty polityki kolonialnej były wysokie. Wzrosły
zwłaszcza pod koniec XIX w., kiedy w koloniach nasiliły się ruchy wyzwoleńcze, a pomiędzy państwami
europejskimi doszło do rywalizacji. Sytuacja ta wymagała utrzymywania w koloniach silnej armii i rozbudowy
administracji. W rezultacie do wielu kolonii trzeba było dopłacać.
Masowe importowanie taniej żywności z kolonii doprowadziło do spadku cen żywności na naszym kontynencie i
spowodowało nieopłacalność uprawy ziemi w wielu regionach Europy. Podobnie było z produkcją rzemieślniczą i
przemysłową Europejczyków – przedsiębiorcy szybko doszli do wniosku, że bardziej niż eksport do kolonii opłaca
się produkcja na miejscu, gdzie koszty były znacznie niższe. W rezultacie tanie wyroby, wytwarzane w koloniach,
wkrótce zaczęły stanowić niebezpieczną konkurencję dla przemysłu europejskiego. Posiadanie kolonii było jednak
kwestią prestiżu państw. Im większym imperium dysponowało państwo, tym większym cieszyło się uznaniem na
arenie międzynarodowej. Dlatego wielokrotnie państwa europejskie decydowały się na podboje bez względu na
koszty.
4.Stany Zjednoczone Ameryki na arenie międzynarodowej na przełomie XIX i XX wieku
U podstaw amerykańskiej polityki zagranicznej na przełomie XIX i XX wieku leżała konieczność pozyskania
nowych rynków zbytu oraz możliwość lokowania kapitałów. Przez długie lata ekspansja Stanów Zjednoczonych
ograniczała się do Ameryki Północnej. U schyłku XIX wieku pojawiło się zainteresowanie Ameryką Środkową i
Południową, a także Azją Wschodnią, co oznaczało konfrontację z Hiszpanią. Efektem była wojna hiszpańskoamerykańska zw. „wspaniałą małą wojną” w 1898r. Działanie zbrojne było prowadzone przez USA przeciwko
Hiszpanii na Kubie i Filipinach. Rokowania pokojowe zakończyły się podpisaniem 10 grudnia 1898r traktatu
paryskiego. W wyniku wojny USA uzyskały posiadłości zamorskie: Puerto Rico, Guam i Filipiny oraz protektorat
nad Kubą (do 1934). Pozwoliło to również Amerykanom uzyskać przewagę na Pacyfiku oraz Morzu Karaibskim. Po
wojnie z Hiszpanią Stany Zjednoczone uznały, że bez budowy kanału międzyoceanicznego w rejonie Ameryki
Środkowej USA nie będą mogły w razie konieczności w krótkim czasie skutecznie wykorzystać posiadanych w
rejonie sił. Stąd od 1903r trwała samodzielna budowa kanału w przesmyku panamskim.
Przełom XIX i XX wieku to czas ekspansji terytorialnej USA na terenie obu Ameryk. Już w tym czasie politycy
amerykańscy za podstawę harmonii na świecie uważali współpracę narodów i rozpowszechnienie demokracji.
Jednocześnie Ameryka nie angażowała się w sprawy Europy, trzymając się izolacjonizmu. Tym samym Doktryna
Monroe(1823 r.) poza typowym izolacjonizmem, ogłosiła dodatkowo, że Europa nie powinna mieszać się w sprawy
Ameryki. Uważano, że ekspansja na Półkuli Zachodniej nie jest „polityką zagraniczną”, ale sprawą wewnętrzną, w
związku z czym Ameryka była państwem „lepszym” i „czystszym” od mocarstw europejskich. Ameryka od
początku przypisywała sobie pewnego rodzaju niezwykłość, co doprowadziło do powstania dwóch sprzecznych
postaw w stosunku do polityki zagranicznej. Z jednej strony doskonaląc czystą demokrację u siebie, nie chciała
mieszkać się w konflikty Starego Świata. Z drugiej uważano, że amerykańskie ideały nakładają na państwo
obowiązek szerzenia ich na całym świecie. Stąd USA wahały się między izolacjonizmem a internacjonalizmem.
Przełom XIX i XX wieku zapoczątkował również amerykańską politykę „otwartych drzwi” w Chinach. Jej
realizacja miała pozwolić Stanom Zjednoczonym na wyrównanie szans w stosunku do posiadających już w Chinach
eksterytorialne strefy ekonomiczne, czyli Wielkiej Brytanii, Rosji, Niemiec, Francji, Włoch i Japonii. Zakładała, że
żadne z mocarstw, posiadających interesy w tym kraju, nie będzie ograniczać praw innych państw.
5.Polityka zagraniczna imperium rosyjskiego (1878-1917)
W polityce wewnętrznej wyraźnie dały znać o sobie rosnące problemy społeczne. Pojawił się wpływowy, biorący w
obronę chłopów ruch narodników. Byli to działacze rosyjskiego ruchu demokratycznego lat 70-90 XIX wieku. Idee
antyfeudalne łączyli z krytyką burżuazyjnego postępu, głosząc hasła przygotowania powstania chłopskiego,
obalenia caratu i wprowadzenia swoistej formy socjalizmu w Rosji. Mimo niedojrzałości politycznej i stosowania
indywidualnego terroru, kierunek rewolucyjny odegrał ważną rolę. Doszło do utworzenia organizacji
rewolucjonistów rosyjskich - Narodnaja Wola. Dążyła do obalenia caratu i władzy przy pomocy indywidualnego
terroru. Doceniała znaczenie walki politycznej dla zdobycia swobód demokratycznych, cel ten jednak starała się
realizować za pomocą spisków i terroru indywidualnego. Wynikiem tej organizacji był zamach w 1881r na cara
Aleksandra II.
Aleksander III (panujący w latach 1881-1894) wzmógł stosowane przez państwo środki represji. Prześladowania
dotknęły nie tylko radykalnych rewolucjonistów, zaostrzyły się także m.in. formy rusyfikacji stosowane w Polsce,
krajach bałtyckich i Finlandii. W polityce zagranicznej Rosja utrzymywała sojusz z Niemcami i Austro-Węgrami,
wzmogła ekspansję gospodarczą na Daleki Wschód.
Rywalizacja o wpływy w Mandżurii i Korei doprowadziła do wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej w latach 19041905 i zaostrzenia stosunków z Wielką Brytanią. Na Bałkanach Rosja poniosła dyplomatyczną klęskę utraciwszy
wpływy w Bułgarii, która związała się z Austro-Węgrami. Po zamordowaniu austriackiego następcy tronu
arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie, Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji 1 sierpnia 1914, co było
odpowiedzią na pochopnie ogłoszoną 30 lipca mobilizację generalną. Lokalny konflikt Austro-Węgier z Serbią
zmienił się w I wojnę światową, która doprowadzić miała do upadku carskiej Rosji. Genezą przyszłego upadku były
nawarstwiające się, nie rozwiązane konflikty społeczne.
Od 1894 roku Rosja znajdowała się w tajnym sojuszu militarnym z Francją. Sojusz francusko-rosyjski, zwany
dwuporozumieniem był to tajny sojusz militarny pomiędzy Francją a Imperium Rosyjskim, który został zawarty w
1892. Miał osłabić pozycję Niemiec, które stanowiły największe zagrożenie dla obu krajów ze względu na chęć
dominacji i supremacji w Europie.
Rosja dążyła do zdobycia na wschodzie niezamarzającego portu morskiego. W kwietniu 1896 otrzymała od Chin
pozwolenie na budowę na chińskim terytorium Kolei Wschodniochińskiej (kolei mandżurskiej). Miała ona zostać
połączona z Koleją Transsyberyjską prowadzącą do Władywostoku. Podpisana została także umowa, która
zobowiązywała oba kraje na wypadek wojny wystąpić zbrojnie przeciwko Japonii.
Po otrzymaniu kolejnego pozwolenia, tym razem na eksploatację zasobów leśnych w Korei, w 1902 roku Rosja
wprowadziła swoje wojska na Półwysep Koreański, a następnie do Mandżurii. Rosyjską ekspa...
Plik z chomika:
zlikwidowany
Inne pliki z tego folderu:

Rewolucje niepodleglosciowe w Europie Środkowej na przelomie 1918-1919 - geneza,
charakter, skutki.pdf (95 KB)
 HISTORIA ĆWICZENIA OPRACOWANY SYLABUS.doc (404 KB)

HISTORIA POLSKI SKRYPT WYKŁADY.doc (164 KB)
 blabla.doc (2465 KB)
Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl
 ekonomia
geografia polityczna