treści,obow,4,rok

1. Wydział Farmaceutyczny
2. Kierunek farmacja
3. Biofarmacja
4. Nazwy przedmiotów, które muszą być zaliczone przed rozpoczęciem zajęć z biofarmacji: chemia
leków, technologia postaci leku I, farmakokinetyka.
5. Liczba godzin – 45 ( wykłady – 20; ćwiczenia – 15; laboratorium – 10).
6. ECTS – 4
7. Założenia i cele przedmiotu
Pogłębienie wiedzy z zakresu kryteriów oceny jakości leku – wpływ postaci leku, drogi podania,
właściwości fizykochemicznych substancji leczniczych, substancji pomocniczych oraz czynników
fizjologicznych na dostępność biologiczną substancji leczniczych.
Nauczenie zasad przeprowadzania oceny biofarmaceutycznej jakości postaci leku (dostępność
farmaceutyczna i biologiczna). Zrozumienie znaczenia badań dostępności biologicznej w ocenie
równoważności biologicznej i możliwości zamiennego stosowania preparatów. Umiejętność
interpretacji zagadnień związanych z równoważnością biologiczną i terapeutyczną preparatów.
Nabycie umiejętności łączenia informacji z szeregu dyscyplin, pozwalających na ocenę
skuteczności działania i bezpieczeństwa stosowania leków.
8. Metody dydaktyczne
Wykład. Ćwiczenia. Dyskusja.
9. Sposób i warunki zaliczenia przedmiotu
Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność na wszystkich zajęciach, poprawne wykonanie analiz
przewidzianych programem, uzyskanie oceny pozytywnej z testu (minimum 60% poprawnych
odpowiedzi).
Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń.
Egzamin ma formę pisemną i obejmuje treści omawiane podczas wykładów i ćwiczeń.
10. Treści programowe
Wykłady:
Biofarmaceutyczne aspekty podawania leków. Dostępność farmaceutyczna i biologiczna substancji
leczniczych z różnych postaci leku. Wpływ postaci leku, drogi podania, właściwości
fizykochemicznych substancji leczniczych i pomocniczych oraz czynników fizjologicznych na
dostępność biologiczną substancji leczniczych.
Dożylne, podskórne i domięśniowe podawanie leków. Możliwości poprawy dostępności
biologicznej substancji leczniczych podawanych domięśniowo.
Biofarmaceutyczne aspekty podawania leków drogą doustną. Regulacja schematu dawkowania i
dostępności biologicznej poprzez dobór postaci leku. Preparaty o niemodyfikowanej i
modyfikowanej szybkości uwalniania.
Biofarmaceutyczne aspekty podania leków na skórę (drogi wchłaniania substancji leczniczej przez
skórę, wpływ postaci leku oraz właściwości fizykochemicznych substancji leczniczych i
pomocniczych na penetrację substancji leczniczej przez skórę, metabolizm leku w skórze).
Biofarmaceutyczne aspekty podawania leków drogą wziewną. Działanie ogólne i miejscowe.
Biofarmaceutyczne aspekty podawania leków donosowo: miejscowo oraz jako alternatywna droga
podawania leków o działaniu ogólnym.
Biofarmaceutyczne aspekty podawania leków do oka.
Biofarmaceutyczne aspekty podawania leków doodbytniczo i dopochwowo.
Wybrane zagadnienia z farmacji klinicznej i molekularnej. Wpływ promieniowania jonizującego na
DNA. Wstęp do terapeutycznych kwasów nukleinowych. Techniki diagnostyczne w medycynie.
Radiofarmaceutyki jako preparaty w diagnostyce obrazowej.
Ćwiczenia:
Wykonanie oznaczania zawartości substancji leczniczej w materiale biologicznym metodą
wysokosprawnej chromatografii cieczowej.
Wykonanie badania szybkości rozpuszczania substancji leczniczych z tabletek (aparat do badania
szybkości uwalniania sprzężony ze spektrofotometrem uv-vis i komputerem).
Przeprowadzenie oceny wyników badania biodostępności i biorównoważności preparatów
(parametry farmakokinetyczne charakteryzujące dostępność biologiczną, metody obliczania
dostępności biologicznej, ocena statystyczna badań równoważności biologicznej).
Poznanie zasad wprowadzania do farmakoterapii preparatów odtwórczych.
11. Efekty kształcenia (umiejętności praktyczne i kompetencje)
Uzyskanie wiedzy merytorycznej i umiejętności praktycznych dotyczących:
– wpływu postaci leku, drogi podania, właściwości fizykochemicznych substancji leczniczych i
pomocniczych oraz czynników fizjologicznych na dostępność biologiczną substancji leczniczych;
– zaprojektowania i przeprowadzenia testu rozpuszczania substancji leczniczych z tabletek;
– oznaczania substancji leczniczej w materiale biologicznym;
– zasad prowadzenia badań dostępności biologicznej;
– oceny wyników badania biodostępności i biorównoważności preparatów;
– zastosowania radiofarmaceutyków w diagnostyce obrazowej.
12. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej
– Brandys J. i in. Zarys biofarmacji Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1984.
– Janicki S., Sznitowska M., Zieliński W. Dostępność farmaceutyczna i dostępność biologiczna
leków Ośrodek Informacji Naukowej „Polfa”, Warszawa. 2001.
– Marzec A. (red.) Badania dostępności i równoważności biologicznej Ośrodek Informacji
Naukowej OINPHARMA, Warszawa, 2007.
– Muller R. H., Hildebrand G. E. Technologia nowoczesnych postaci leków Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa, 1998.
– Jachowicz R. (red.) Farmacja praktyczna Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007.
– Krówczyński L., Danek A. i in. Zarys farmacji klinicznej PZWL, Warszawa, 1988.
13. Kierownik przedmiotu – prof. dr hab. n. farm. Daria Orszulak-Michalak
osoby prowadzące:
– wykłady – prof. dr hab. n. farm. Daria Orszulak-Michalak;
– ćwiczenia – dr Urszula Kurczewska; dr Magdalena Jasińska; dr Jacek Owczarek; dr Bolesław
Karwowski; dr Anna Kamińska; dr Irena Wejman; dr Piotr Szcześniak; dr Jan Szuszkiewicz.
1. Wydział Farmaceutyczny
2. Kierunek farmacja
3. Etyka zawodowa
4. Nazwy przedmiotów, które muszą być zaliczone przed rozpoczęciem zajęć z etyki zawodowej:
historia filozofii, historia farmacji, psychologia i socjologia.
5. Liczba godzin – 30 (seminaria – 30).
6. ECTS – 2
7. Założenia i cele przedmiotu
Utrwalenie obowiązujących zasad etyki i deontologii zawodu farmaceutycznego. Kształtowanie
wyobraźni, wrażliwości, szacunku do człowieka oraz pożądanych postaw moralnych niezbędnych
do etycznie słusznego rozstrzygania dylematów zawodowych. Wyrabianie umiejętności łączenia
uzyskanej wiedzy z codzienną praktyką.
8. Metody dydaktyczne
Pogadanka (przekazanie wiedzy na temat problemów ogólnoludzkiej etyki normatywnej, tradycji
oraz współczesnych stanowisk i ustaleń w zakresie etyki i deontologii farmaceutycznej). Praca z
książką i prasą farmaceutyczną (uzupełnienie przekazywanej wiedzy i poparcie jej praktycznymi
przykładami).
Praca z kodeksami etyki farmaceutycznej (utrwalenie obowiązujących norm etycznych i
deontologicznych).
Dyskusja (wymiana poglądów, ustalenie stanowisk, pomoc w zrozumieniu konieczności
przestrzegania zasad moralnych i prawnych w działalności zawodowej).
9. Sposób i warunki zaliczenia przedmiotu
Aktywność podczas zajęć oraz wykonanie samodzielnej pracy opisowej nt. dylematów moralnych
współczesnej farmacji wraz z indywidualną oceną zjawisk. Zaliczenie bez oceny.
10. Treści programowe
Wprowadzenie do etyki zawodowej (problemy definicyjne, systemy etyczne). Aksjologiczne
aspekty przeobrażeń aptekarstwa w Polsce. Kodyfikacja zasad etyki i deontologii farmaceutycznej.
Problemy etyczne odpowiedzialności zawodowej farmaceuty – aptekarza. Rola samorządu
aptekarskiego w popularyzowaniu i egzekwowaniu prawidłowych postaw etyczno-moralnych
(rzecznik odpowiedzialności zawodowej, sądy aptekarskie). Zasady postępowania farmaceuty
wobec pacjenta, etyczne aspekty opieki farmaceutycznej (analiza wybranych przykładów). Udział
aptek i aptekarzy w promocji zdrowia. Dbałość o autorytet zawodu, integracja i wspólne solidarne
działania. Uzupełnianie i doskonalenie wiedzy oraz umiejętności jako obowiązek moralny. Etyka
marketingu aptecznego (cel i kryteria, zastosowanie w działalności ekonomicznej). Farmaceuta jako
twórca, mistrz i nauczyciel – etyczne zasady postępowania. Ewolucja misji farmaceutów –
aptekarzy, nowe standardy europejskie. Podstawy bioetyki, bioetyka a farmacja.
11. Efekty kształcenia (umiejętności praktyczne i kompetencje)
– umiejętność rozumienia zasad etycznych i dostrzeżenie konieczności ich przestrzegania;
– przygotowanie do samodzielnego rozwiązywania zawodowych problemów etyczno-moralnych;
– uznanie bezwzględnej nadrzędności wskazań etycznych w pracy z chorym człowiekiem
wykształcenie ogólnej wrażliwości moralnej.
12. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej
– L. Krówczyński Etyka zawodowa farmaceutów Kraków, 1993.
– S. Rostafiński, D. Moska Etyka farmaceutyczna Warszawa, 1986.
– K. Szewczyk Etyka i deontologia lekarska Łódź, 1990.
13. Kierownik przedmiotu – dr n. farm. Katarzyna Hanisz
osoby prowadzące: dr n. farm. Katarzyna Hanisz, mgr farm. Marcin Możdżan.
1. Wydział Farmaceutyczny
2. Kierunek farmacja
3. Farmakokinetyka
4. Nazwy przedmiotów, które muszą być zaliczone przed rozpoczęciem zajęć z farmakokinetyki:
chemia fizyczna, chemia leków.
5. Liczba godzin – 30 (wykłady – 10, ćwiczenia – 15; laboratoria – 5).
6. ECTS – 2
7. Założenia i cele przedmiotu
Uzyskanie wiedzy merytorycznej i umiejętności praktycznych dotyczących znajomości losów leku
w ustroju, wpływu czynników genetycznych i środowiskowych oraz stanów patologicznych i wieku
na farmakokinetykę leków. Zrozumienie znaczenia analizy farmakokinetycznej dla celów
terapeutycznego monitorowania leków.
8. Metody dydaktyczne
Wykład. Dyskusja. Zajęcia laboratoryjne.
9. Sposób i warunki zaliczenia przedmiotu
Zaliczenie przedmiotu ma formę pisemną i obejmuje treści omawiane podczas wykładów i ćwiczeń.
Warunkiem przystąpienia do zaliczenia jest obecność i aktywny udział we wszystkich zajęciach.
10. Treści programowe
Wykłady:
Losy leku w ustroju (LAMDE). Anatomiczne i fizjologiczne podstawy wchłaniania leków. Procesy
decydujące o transferze leku pomiędzy przestrzeniami biofazy. Wiązanie leków z białkami krwi i
tkanek. Biotransformacja leków – znaczenie reakcji I i II fazy. Enzymy uczestniczące w procesach
biotransformacji. Wydalanie leków i ich metabolitów z organizmu. Czynniki wpływające na
procesy wchłaniania, dystrybucji i eliminacji leków (fizjologiczne, środowiskowe,
patofizjologiczne, genetyczne).
Ćwiczenia:
Oznaczanie stężenia leków w materiale biologicznym (metoda spektrofotometryczna, HPLC).
Podstawowe parametry farmakokinetyczne. Kinetyka leku po szybkiej iniekcji dożylnej i po wlewie
dożylnym ze stałą szybkością. Kinetyka leku po wielokrotnym podaniu dożylnym.
Wyznaczanie parametrów farmakokinetycznych dla modelu jedno- i wielokompartmentowego.
Kinetyka leku po jednorazowym i wielokrotnym podaniu pozanaczyniowym- modele jedno- i
wielokompartmentowe. Podstawy farmakokinetyki nieliniowej. Wyznaczanie i interpretacja
parametrów niezależnych od modelu. Wykorzystanie danych farmakokinetycznych do ustalania
schematu dawkowania leku.
11. Efekty kształcenia (umiejętności praktyczne i kompetencje
– rozumienie losów leku w organizmie;
– umiejętność wyznaczania parametrów farmakokinetycznych i ich wykorzystywania dla celów
indywidualizacji farmakoterapii z uwzględnieniem parametrów zmienności osobniczej oraz wpływu
zróżnicowanych czynników środowiskowych;
– umiejętność wnioskowania na podstawie danych obliczeniowych i literaturowych oraz
prowadzenia terapii monitorowanej stężeniem leku.
12. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej
– Hermann T. W. Farmakokinetyka: teoria i praktyka PZWL, Warszawa, 2002.
– Adamska-Dyniewska H. (red.) Terapia monitorowana TTM, Łódź, 1994.
13. Kierownik przedmiotu – prof. dr hab. n. farm. Daria Orszulak-Michalak
osoby prowadzące:
– wykład – prof. dr hab. Daria Orszulak –Michalak;
– laboratorium – prof. dr hab. Daria Orszulak-Michalak; dr Anna Kamińska; dr Piotr Szcześniak; dr
Magdalena Jasińska; dr Bolesław Karwowski; dr Urszula Kurczewska; dr Irena Wejman; dr Jan
Szuszkiewicz; dr Jacek Owczarek.
1. Wydział Farmaceutyczny
2. Kierunek farmacja
3. Farmakologia i farmakodynamika
4. Nazwy przedmiotów, które muszą być zaliczone przed rozpoczęciem zajęć z farmakologii: biochemia,
chemia leków, farmakognozja, fizjologia.
5. Liczba godzin – 210 (wykłady – 70; seminaria – 30; ćwiczenia – 110).
6. ECTS – 17
7. Założenia i cele przedmiotu
Nauczenie mechanizmów działania leków na poziomie molekularnym, komórkowym, tkankowym i
układowym.
Nauczenie działań niepożądanych leków.
Poznanie wskazań terapeutycznych oraz przeciwwskazań do stosowania leków.
Poznanie interakcji lekowych oraz interakcji pomiędzy lekami a składnikami żywności.
8. Metody dydaktyczne
Wykład. Pogadanka. Dyskusja.
9. Sposób i warunki zaliczenia przedmiotu
Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń i seminariów.
Egzamin ustny.
10. Treści programowe
Wykład:
Wprowadzenie do farmakologii – dyscypliny wchodzące w skład współcześnie pojmowanej
farmakologii; definicja, nazewnictwo, pochodzenie leków; podstawy klasyfikacji leków; czynniki
wpływające na działanie leków; działania niepożądane leków; metody badań związków o
potencjalnym znaczeniu terapeutycznym. Receptory i szlaki transdukcji sygnału; znaczenie
terapeutyczne zmian reaktywności receptorów; oddziaływanie leków z błonowych nośnikami
cząsteczek. Farmakologia wegetatywnego układu nerwowego – leki układu współczulnego, leki
układu przywspółczulnego, leki działające na zwoje układu wegetatywnego. Leki psychotropowe –
leki przeciwdepresyjne, leki anksjolityczne, leki przeciwpsychotyczne. Leki stosowane w chorobie
Parkinsona. Leki przeciwpadaczkowe. Leki stosowane w zaburzeniach snu. Eikozanoidy,
niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwgorączkowe, leki przeciwreumatyczne.
Narkotyczne leki przeciwbólowe. Uzależnienia. Glikokortykosteroidy. Leki hipoglikemizujące.
Leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca. Leki kardiotropowe. Leki hipotensyjne. Leki
przeciwarytmiczne. Leki wpływające na układ krzepnięcia krwi. Leki wpływające na układ
krwiotwórczy. Leki stosowane w zakażeniach mikroorganizmami – antybiotyki, sulfonamidy,
pochodne fluorochinolonu, leki stosowany w leczeniu gruźlicy, leki stosowane w zakażeniach
wirusem HIV. Leki immunomodulujące. Leki stosowane w terapii nowotworów.
Ćwiczenia i seminaria:
Badania przedkliniczne i kliniczne leków, Metody i ocena efektów działania leków, rodzaje
działania leków, interakcje leków, dystrybucja leków w organizmie, biotransformacja, zwierzęta
używane w doświadczeniach farmakologicznych, drogi wprowadzania leków do ustroju, zależność
szybkości działania leku od sposobu jego podania. Witaminy i mikroelementy. Leki pobudzające
układ współczulny. Leki blokujące układ współczulny. Metody badań leków blokujących układ
współczulny. Leki pobudzające układ przywspółczulny. Leki blokujące układ przywspółczulny.
Metody badań leków działających na układ przywspółczulny. Leki znieczulenia miejscowego. Leki
stosowane do premedykacji i znieczulenia ogólnego. Środki znoszące przewodnictwo nerwowomięśniowe. Metody badań środków znoszących przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Narkotyczne
leki przeciwbólowe. Leki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe i przeciwzapalne. Metody badań
działania przeciwgorączkowego, przeciwbólowego i przeciwzapalnego leków. Leki
przeciwcukrzycowe. Hormony kory nadnerczy (mineralo-i glikokortykosteroidy). Leki stosowane
w leczeniu chorób układu oddechowego: astmy oskrzelowej, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
(POChP), leki przeciwkaszlowe i wykrztuśne. Leki przeciwhistaminowe. Badanie wpływu
histaminy na spojówkę oka świnki morskiej, zapobieganie działaniu histaminy użyciu fenerganu.
Leki przeciwwstrząsowe. Hormony tarczycy i leki stosowane w chorobach tarczycy.
Farmakoterapia osteopatii, Hormony tylnego płata przysadki (wazopresyna i oksytocyna). Leki
neuroleptyczne. Leki stosowane w chorobie Parkinsona i Alzheimera. Leki przeciwpadaczkowe.
Leki anksjolityczne i nasenne. Leki przeciwdepresyjne. Metody badań leków psychotropowych,
potęgowanie działania środków nasennych przez chloropromazynę u myszy, znoszenie stereotypii
amfetaminowej chloropromazyną u szczura, katalepsja u szczura wywołana haloperidolem,
działanie diazepamu w teście „obracającego się pręta”, działanie diazepamu w teście
„podniesionego labiryntu”. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę. Antagoniści
receptorów dla angiotensyny II .Leki moczopędne. Antagoniści kanałów wapniowych. Leki
stosowane w leczeniu nadciśnienia. Leki stosowane w niewydolności serca. Glikozydy nasercowe
oraz inne leki działające inotropowo dodatnio. Leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca.
Leki wpływające na układ krzepnięcia krwi. Leki stosowane w chorobie wrzodowej. Leki
stosowane w nieżycie nadkwaśnym żołądka. Leki stosowane w nieżycie niedokwaśnym żołądka i
wzmagające łaknienie. Leki stosowane w leczeniu otyłości. Leki przeczyszczające. Leki
przeciwbiegunkowe. Leki przeciwwymiotne. Leki żółciopędne. Leki przeciwskurczowe. Leki
przeciwpierwotniakowe. Leki przeciwrobacze. Antybiotyki. Sulfonamidy przeciwbakteryjne.
Chinolony. Leki przeciwgrzybicze. Leki przeciwwirusowe. Leki przeciwgruźlicze. Leki dostępne
w sprzedaży odręcznej według grup terapeutycznych, ich wpływ na działanie innych leków.
11. Efekty kształcenia (umiejętności praktyczne i kompetencje):
– rozumienie mechanizmów działania leków różnych grup terapeutycznych;
– umiejętność wskazania, do jakiej grupy terapeutycznej należy dany lek, jakie posiada działania
niepożądane, jakie są przeciwwskazania względne i bezwzględne do stosowania danego leku;
– znajomość podstawowych interakcji danego leku z innymi lekami oraz ze składnikami żywności;
– umiejętność rzetelnej i obiektywnej informacji nt. działań terapeutycznych i niepożądanych
leków.
12. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej
– W. Janiec (red.) Farmakodynamika. Podręcznik dla studentów farmacji PZWL, 2008.
– H. P. Rang, M. M. Dale, J. M. Ritter Farmakologia kliniczna Czelej, Lublin, 2001.
– A. Danysz, W. Buczko Kompendium farmakologii i farmakoterapii Elsevier, Urban & Partner,
Wrocław, wyd. 5, 2008.
– J. K. Podlewski, A. Chwalibogowska-Podlewska Leki współczesnej terapii Medical Tribune,
Warszawa, 2009.
– Praca zbiorowa Pharmindex. Kompendium leków najnowsze wydanie.
13. Kierownik przedmiotu – prof. dr hab. n. farm. Jolanta B. Zawilska
osoby prowadzące:
– wykład – prof. dr hab. n. farm. Jolanta B. Zawilska;
– ćwiczenia i seminaria – dr hab. n. farm. Bogusława Pietrzak; dr hab. n. farm. Jadwiga ZalewskaKaszubska; dr n. farm. Dariusz Andrzejczak; dr n. farm. Dorota Górska; dr n. farm. Wanda
Pakulska-Marchewka; dr n. farm. Agata Woldan-Tambor.
1. Wydział Farmaceutyczny
2. Kierunek farmacja
3. Leki pochodzenia naturalnego
4. Nazwy przedmiotów, które muszą być zaliczone przed rozpoczęciem zajęć z leków pochodzenia
naturalnego: farmakognozja.
5. Liczba godzin – 30 (wykłady – 24, seminaria – 6).
6. ECTS – 2
7. Założenia i cele przedmiotu
Poznanie aktualnych wymagań co do jakości leków roślinnych, sposobów ich wytwarzania oraz
składu, działania farmakologicznego i możliwości ich stosowania w celach leczniczych i w
profilaktyce.
Nauczenie przewidywania aktywności farmakologicznej i zastosowania leczniczego produktu na
podstawie doboru składników oraz umiejętności informowania pacjenta o sposobie użycia,
przeciwwskazaniach, interakcjach.
8. Metody dydaktyczne
Wykład z prezentacją elektroniczną (przedstawiającą rośliny, surowce i gotowe produkty lecznicze
oraz omówieniem ich składu, działania i zastosowania).
Pokazy i dyskusja (na temat wybranych roślinnych produktów leczniczych).
Sprawozdanie pisemne ze znajomości leków roślinnych aktualnie zarejestrowanych.
9. Sposób i warunki zaliczenia przedmiotu
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest aktywna obecność na seminariach oraz ocena co najmniej
dostateczna z testu (9 pytań wybranych losowo spośród przygotowanych i podanych uprzednio do
wiadomości 180 pytań z materiału wykładowego).
10. Treści programowe
Wykład:
Zagadnienia ogólne: pozyskiwanie surowca, nowoczesna uprawa roślin leczniczych, adiustacja ziół,
metody identyfikacji, badania czystości i standaryzacja surowców i przetworów roślinnych.
Technologia leku roślinnego: zioła „fix”, mieszanki ziołowe, nalewki, soki, ekstrakty płynne, gęste
i suche, tabletki, drażetki, kapsułki, maści, żele. Przygotowywanie i sposób użycia ziół i leków
roślinnych. Leki pochodzenia naturalnego w Farmakopei Polskiej i Farmakopei Europejskiej.
Leki stosowane w profilaktyce i leczeniu chorób układu krwionośnego: kardiotoniczne
(naparstnicopodobne, procyjanidyny i flawonoidy), przeciwzakrzepowe, przeciwnadciśnieniowe i
antyarytmiczne, flebotoniczne i przeciwżylakowe, antyoksydacyjne i antywolnorodnikowe,
obniżające poziom cholesterolu. Leki stosowane w chorobach układu oddechowego:
przeciwastmatyczne, przeciwkaszlowe i osłaniające śluzówkę wykrztuśne; działanie olejków
eterycznych.
Leki działające na układ nerwowy: uspokajające i przeciwdepresyjne, pobudzające.
Leki stosowane w chorobach układu moczowego: moczopędne i spazmolityczne, przeciwzapalne,
przeciwkamicze. Leki roślinne w profilaktyce i leczeniu przerostu gruczołu krokowego.
Leki pochodzenia roślinnego stosowane w dolegliwościach ze strony układu pokarmowego:
spazmolityczne i osłaniające śluzówkę żołądka, poprawiające trawienie (goryczowe i aromatycznogoryczowe), przeciwbiegunkowe, przeczyszczające, żółciotwórcze, żółciopędne i detoksykujące
wątrobę.
Surowce i substancje pochodzenia naturalnego w profilaktyce i leczeniu nowotworów: leki
cytotoksyczne i cytostatyczne, immunoterapeutyki, środki chemoprewencyjne.
Roślinne produkty lecznicze stosowane w przeziębieniach, grypie oraz dolegliwościach
reumatycznych. Leki pochodzenia naturalnego stosowane zewnętrznie: przeciwzapalne,
przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, ułatwiające gojenie i wchłanianie się wybroczyn,
przeciwwszawicze.
Seminarium:
Omówienie składu, działania i zastosowania nowych leków pochodzenia roślinnego, możliwych
działań niepożądanych i interakcji niektórych surowców i substancji pochodzenia naturalnego,
zapoznanie się ze sposobem oznakowania leków roślinnych (ulotka), sprawdzian znajomości
poszczególnych grup farmakologicznych leków roślinnych.
11. Efekty kształcenia (umiejętności praktyczne i kompetencyjne)
Umiejętność oceny (na podstawie składu) kierunku działania, możliwości stosowania w
określonych schorzeniach oraz bezpieczeństwa stosowania u osób dorosłych i dzieci roślinnych
produktów leczniczych i suplementów diety. Umiejętność wskazania pacjentowi odpowiedniego
produktu z grupy OTC w przypadkach samoleczenia i poinformowania go o możliwych
interakcjach z innymi lekami.
12. Wykaz lektury podstawowej i uzupełniającej
– Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J. Fitoterapia i leki roślinne PZWL,
Warszawa, 2007.
– Lutomski J., Alkiewicz I. Leki roślinne w profilaktyce i terapii PZWL, Warszawa, 1993.
– Kohlmuenzer S. Farmakognozja PZWL, Warszawa, 1999.
13. Kierownik przedmiotu – prof. nadzw. dr hab. n. farm. Barbara Klimek
osoby prowadzace:
– wykład – prof. nadzw. dr hab. n. farm. Barbara Klimek;
– seminarium – prof. nadzw. dr hab. n. farm. Barbara Klimek; dr. farm. Sławomira Nowak, dr farm.
Izabella Rychlińska.
1. Wydział Farmaceutyczny
2. Kierunek farmacja
3. Synteza i Technologia Środków Leczniczych
4. Nazwy przedmiotów, które muszą być zaliczone przed rozpoczęciem zajęć z syntezy i
technologii środków leczniczych: chemia organiczna, chemia leków.
5. Liczba godzin – 75 (wykłady – 45; laboratoria – 30).
6. ECTS – 5
7. Założenia i cele przedmiotu
Chemia medyczna (30 godzin wykładów) – w ramach prowadzonych wykładów omawiane są
zagadnienia dotyczące rozwoju badań nad poszukiwaniem nowych leków: związek wiodący i jego
modyfikacje; teorie oddziaływania ligand-receptor oraz charakterystyka wiązań uczestniczących w
tych oddziaływaniach; równania: Gadduma i Shilda; wyznaczanie parametrów agonistów i
antagonistów; selektywność leków; QSAR – równania Hanscha i Free-Wilsona, parametry
stosowane w analizie QSAR; zastosowanie analizy Hanscha – rozpoznawanie mechanizmu
działania i przewidywanie aktywności substancji biologicznie aktywnej.
Synteza i technologia środków leczniczych (15 godzin wykładów) – w ramach prowadzonych
wykładów omawiane są metody syntezy preparatów leczniczych z uwzględnieniem procesów
jednostkowych. Celem przedstawianych treści jest zapoznanie studentów z podstawami syntezy
leków z grup działających na ośrodkowy układ nerwowy oraz przeciwhistaminowych.
8. Metody dydaktyczne
Wykłady (przygotowane w power point i na przeźroczach).
9. Sposób i warunki zaliczenia przedmiotu
Chemia medyczna – warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie laboratorium. Egzamin z
przedmiotu obejmuje materiał teoretyczny przedstawiony na wykładach i odbywa się w formie
sprawdzianu pisemnego (test składa się z 70 pytań). Wyniki egzaminu punktowane są w skali od 0
do 70 punktów. Egzamin zalicza uzyskanie minimum 42 pkt. (60 % poprawnych odpowiedzi).
Synteza i technologia środków leczniczych – warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie
ćwiczeń. Egzamin obejmuje materiał przedstawiony na wykładach i ma formę pisemną (siedem
pytań, w których należy uzupełnić brakujące fragmenty syntez związków leczniczych). Pytania są
punktowane od 0 do 3 punktów. Na ocenę dostateczną należy uzyskać 11 punktów (ponad 50%
możliwych).
10. Treści programowe
Chemia medyczna
Wprowadzenie do chemii medycznej (rys historyczny). Podstawowe definicje (odnoszące się do
chemii medycznej, farmakologii molekularnej itp.) Rozwój badań nad poszukiwaniem nowych
leków. Odkrycia leków bez związku wiodącego. Poszukiwanie związku wiodącego: przypadkowe
badania przesiewowe; nieprzypadkowe badania przesiewowe; badania metabolitów leku;
obserwacje kliniczne; racjonalne podejście do odkrycia związku wiodącego. Modyfikacje związku
wiodącego; identyfikacja aktywnej części cząsteczki: farmakofor; modyfikacje grup funkcyjnych;
badania zależność struktura-aktywność – SAR; modyfikacje strukturalne zwiększające siłę
działania i indeks terapeutyczny; szereg homologiczny; rozgałęzienie łańcucha; przekształcanie
łańcucha w pierścień; bioizosteryczność. Receptory (rys historyczny) – budowa i funkcje.
Oddziaływania ligand-receptor. Siły uczestniczące w powstawaniu kompleksu ligand-receptor:
wiązanie kowalencyjne, oddziaływania jonowe, oddziaływania jon-dipol i dipol-dipol, wiązania
wodorowe, kompleksy z przeniesieniem ładunku, oddziaływania hydrofobowe, siły dyspersyjne
van der Waalsa/Londona. Podsumowanie: udziału różnych sił uczestniczących w powstawaniu
kompleksu ligand-receptor. Wpływ jonizacji leku na jego aktywność. Lek a chiralność receptora.
Wpływ na aktywność leku: izomerii geometrycznej, izomerii konformacyjnej i topologii pierścieni.
Teorie oddziaływania ligand-receptor. Definicja "klucza". Teorie opisujące oddziaływanie ligandreceptor: "Occupation" theory, "Rate" theory, "Induced-Fit" theory, "Activation-Aggregation"
theory. Kompetytywny antagonizm – odwracalny antagonizm kompetytywny (równanie Gadduma).
Mechanizmy odpowiedzialne za pobudzanie receptora i powstawanie odpowiedzi biologicznej.
Natura mechanizmów pobudzenie-odpowiedź biologiczna. Wyznaczanie parametrów agonistów.
Wyznaczanie powinowactwa antagonistów do badanego receptora (równanie Schilda). Oznaczanie
wiązalności ligandu z receptorem metodami radioizotopowymi. Selektywność leku. Perspektywy
otrzymania selektywnie działających leków. Przykłady leków działających selektywnie.
Selektywność osiągana w wyniku wysokiej specyficzności oddziaływania ligand – receptor.
Różnice selektywności agonistów i antagonistów. Selektywność w wyniku lokalnej akumulacji
leku. Selektywność leków wchodzących w interakcję z receptorami rozmieszczonymi tylko w
układzie obwodowym. Selektywność leków wchodzących w interakcję z receptorami
rozmieszczonymi tylko w o.u.n. QSAR – ilościowy opis zależności struktura-aktywność. Historia i
rozwój QSAR. Analiza biologicznych wyników badań. Addytywność grup funkcyjnych
odpowiedzialnych za aktywność. Zależność zmian aktywności związków w funkcji kombinacji ich
parametrów fizykochemicznych. Równanie Hansach. Równanie Free-Wilsona. Analiza
biologicznych wyników badań. Addytywność grup funkcyjnych odpowiedzialnych za aktywność.
Parametry stosowane w analizie QSAR. Lipofilowość. Wyznaczanie współczynnika podziału i
innych parametrów związanych z lipofilowością. Obliczanie współczynników podziału. Parametry
polaryzowalności cząsteczki. Parametry elektronowe. Parametry steryczne. Cele QSAR.
Zastosowanie Analizy Hansach. Rozpoznawanie mechanizmu działania. Przewidywanie
aktywności. Klasyfikacja metod QSAR. Optymalizacja budowy strukturalnej ligandu. Uściślanie
celów syntetycznych. Teoretyczne i praktyczne aspekty stosowania analizy Free-Wilsona.
Planowanie testowanej serii. Schemat operatorowy Toplissa – bezpośrednia optymalizacja związku
wiodącego. Osiągnięcia i perspektywy metod QSAR. Metody statystyczne. Analiza regresyjna.
Znaczenie i potwierdzenie równań analizy regresyjnej w QSAR.
Synteza i technologia środków leczniczych
Metody syntezy substancji czynnej leków działających na ośrodkowy układ nerwowy, w tym:
leków uspakajających nasennych i stosowanych w dożylnym znieczuleniu ogólnym (pochodne
kwasu barbiturowego, pochodne kwasu tiobarbiturowego, związki o różnej budowie), leków
anksjolitycznych (pochodne benzodiazepiny związki o różnej budowie), neuroleptyki (pochodne
fenotiazyny, pochodne tioksantenu, pochodne p-fluorobutyrofenonu, pochodne dibenzoazepiny),
leków przeciwdepresyjnych (pochodne dibenzocykloheptenu, pochodne dibenzoazepiny, pochodne
dibenzooksepiny i dibenzodiazepiny, związki o różnej strukturze). Metody syntezy substancji
czynnej leków o działaniu przeciwhistaminowym w tym: antagonistów receptora H1 (pochodne
etylenodiaminy, benzhydrylowe pochodne piperazyny, pochodne benzimidazolu, pochodne 2aminoetanolo i 3-aminopropanolu, pochodne fenotiazyny, pochodne układów trójpierścieniowych,
leki o różnej budowie) antagonistów receptora H2 (pochodne pięcioczłonowych układów
heterocyklicznych), leków hamujących uwalnianie histaminy (pochodne benzopiranu).
Ćwiczenia laboratoryjne z syntezy i technologii środków leczniczych
– zapoznanie się z metodami redukcji stosowanymi przy syntezie substancji czynnych leków;
– praktyczne wykonanie katalizatora niklu Raneya;
– obliczanie teoretycznej ilości wodoru potrzebnej przy katalitycznej redukcji wysokociśnieniowej
(sposób jej odczytywania z manometru);
– znajomość związków heterocyklicznych w budowie leku;
– ugruntowanie wiadomości z zakresu identyfikacji związków organicznych na podstawie widm 1H
NMR, IR, MS.
11. Efekty kształcenia (umiejętności praktyczne i kompetencyjne)
Chemia medyczna
– umiejętność racjonalnego posługiwania się metodami poszukiwania związku wiodącego i jego
modyfikacji strukturalnych zwiększających potencjał działania;
– umiejętność prawidłowego odczytywania i interpretacji podstawowych parametrów określających
aktywność ligandu;
– umiejętność wykorzystywania analizy SAR i QSAR do projektowania optymalnej struktury
ligandu;
Synteza i technologia środków leczniczych
– znajomość metod redukcji, ze szczególnym uwzględnieniem redukcji katalitycznej;
– umiejętność praktycznego wykonania katalizatora redukcji niklu Raneya W-4;
– znajomość związków heterocyklicznych w syntezie leków;
– pogłębienie wiadomości z zakresu spektroskopowych metod identyfikacji związków leczniczych.
12. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej
Wykłady:
– J. B. Taylor Introductory Medicinal Chemistry John Wiley, 1981.
– R. B. Silverman The organic Chemistry of drug design and drug action Academic Press, 1992.
– C. Hansach Hansach Analysis and Related Approaches in Methods and Principles in Medicinal
Chemistry; Weinheim 1987.
– R. F. Rekker, R. Mannholed Calculation of Drug lipophilicity Weinheim 1991.
– H. P. Rang, M. M. Dale, J. M. Ritter Pharmacology Churchill Livingstone (Third Edition), 1996.
– T. Kaczyński, D. Tkaczyńska Synteza i Technologia Chemiczna Leków Warszawa, 1984.
– B. Kotełko, R. Guryn Metody Wytwarzania Syntetycznych Środków Leczniczych Łódź, 1997.
13. Kierownik przedmiotu – prof. dr hab. Ryszard Glinka
osoby prowadzące:
– wykład – dr hab. Krzysztof Walczyński (chemia medyczna); dr hab. Roman Guryn (synteza i
technologia środków leczniczych);
– ćwiczenia laboratoryjne – dr hab. Roman Guryn; mgr Marek Staszewski.
1. Wydział Farmaceutyczny
2. Kierunek farmacja
3.Technologia postaci leku II
4. Nazwy przedmiotów, które muszą być zaliczone przed rozpoczęciem zajęć z technologii postaci
leku II: technologia postaci leku I
5. Liczba godzin – 140 (wykłady – 35; laboratoria – 105)
6. ECTS – 11
7. Założenia i cele przedmiotu
Przygotowanie studenta do samodzielnego wykonania stałej doustnej postaci leku (kapsułka,
tabletka, drażetka, granulat) oraz siedmiu podstawowych leków.
8. Metody dydaktyczne
Wykład, także wykład z pokazem (wykład monograficzny z prezentacją wybranych postaci leków).
Zajęcia laboratoryjne (ćwiczenia praktyczne z wykładem wprowadzającym do realizowanego
segmentu technologii postaci leku).
9. Sposób i warunki zaliczenia przedmiotu
Zaliczenie nauczanego przedmiotu następuje po zdaniu egzaminu i zaliczeniu praktyk
wakacyjnych. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich bloków
ćwiczeniowych. Zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych odbywa się na podstawie kolokwiów
cząstkowych. Materiał egzaminacyjny obejmuje treści zawarte w wykładach i wszystkich blokach
ćwiczeniowych.
10. Treści programowe
Wykłady:
obejmują swoim zakresem w semestrze zimowym podstawową informację z zakresu technologii
stałych doustnych postaci leku (granulaty, kapsułki i tabletki) i technologii leku parenteralnego,
łącznie z zasadami konserwacji leków i ich przechowywaniem (wraz z oceną ich trwałości). W
semestrze letnim jest omawiana technologia półstałych form leków podawanych na skórę i błony
śluzowe. W wykładach uwzględniono postęp technologiczny w zakresie wytwarzania systemów
terapeutycznych liposomów i emulsji kosmetycznych.
Ćwiczenia – bloki tematyczne z zakresu:
– Pracownia Technologii Postaci Leku (granulaty, kapsułki, tabletki);
– Pracownia Technologii Leku Parenteralnego (wlewy, fiolki, ampułki, iniekcje).
Zaliczenie obejmuje znajomość substancji pomocniczych, metod otrzymywania granulatów i
tabletek, technik powlekania a także metod badania dostępności farmaceutycznej i interpretacji
uzyskanych rezultatów. Obowiązuje biofarmaceutyczna interpretacja przeprowadzonych badań
(LADME).W przypadku technologii leku parenteralnego student wykonuje 7 rodzajów leków
parenteralnych w opakowaniach jedno- i wielorazowych (wielodawkowych), a także przeprowadza
kontrolę fizykochemiczną wykonanych preparatów. Zaliczenie obejmuje oddanie prawidłowo
wykonanych i oznaczonych preparatów oraz sprawdzenie wiadomości teoretycznych dotyczących
leku parenteralnego.
Ćwiczenia- bloki tematyczne z zakresu:
Pracownia Kosmetyki Farmaceutycznej (Pracownia Półstałych Postaci Leku podawanych na skórę i
błony śluzowe). Ćwiczenia są realizowane w oparciu o własny przewodnik do ćwiczeń M. M.
Zgoda, J. Kołodziejska, M. Godlewska „ Metody badania wybranych środków farmaceutycznych i
kosmetyków” Wydawnictwo Kwieciński, Łódź, 2008.
Pracownia Badania Trwałości i Tożsamości Leku Parenteralnego. W ramach zagadnień będących
przedmiotem bloku ćwiczeniowego „Analiza fizykochemiczna płynów parenteralnych”
rozwiązywane są zadania dotyczące przygotowania i stosowania płynów parenteralnych; ciśnienie
osmotyczne, izotonia, doprowadzenie roztworów hipotonicznych do izotonii, wyrównanie
niedoborów elektrolitów w przypadku zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej.
11. Efekty kształcenia (umiejętności praktyczne i kompetencyjne)
– zaprojektowanie i praktyczne wykonanie stałej doustnej postaci leku (tabletka, kapsułka,
granulat);
– wytworzenie preparatu do podawania parenteralnego (wlew niskodawkowy, ampułki);
– wytworzenie i zbadanie wg FP VIII preparatu podawanego na skórę i błony śluzowe;
– umiejętność uniknięcia niezgodności w fazie farmaceutycznej;
– oszacowanie i interpretacja aplikacyjna dostępności farmaceutycznej wykonanej dla stałej postaci
leku (tabletka) i preparatu dermatologicznego (maść, hydrożel).
12. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej
Wykłady:
– European Pharmacopeia 5,0 Vol. 1-2; suplement 1-8.
– J. Swarbrick, J. C. Boylan Encyclopedia of Pharmaceutical Technology Vol.1–19.
– J. Swarbrick, J. C. Boylan Encyclopedia of Pharmaceutical Technology Secondo Editio, Vol. 1–3.
– F. D. Snell, L. S. Ettre Encyclopedia of Industial Chemical Analysis Vol. 1–14.
– L. Krówczyński Technologia postaci leków PZWL, 1969.
– L. Krówczyński Zarys technologii postaci leku PZWL, 1977.
– L. Krówczyński, A. Danek Zarys farmacji klinicznej, PZWL 1982.
– R. Allen Fizyka ciał amorficznych PWN, 1994.
Ćwiczenia:
– M. M. Zgoda Materiały do ćwiczeń z technologii stałych postaci leku. Granulaty i tabletki AM
Łódź, 1997.
– M. M. Zgoda, J. Kołodziejska, M. Godlewska Metody badania wybranych środków
farmaceutycznych i kosmetycznych Łódź, 2008.
– Farmakopea VII Tom I.
– Farmakopea Polska – monografie
– S. Janicki, A. Fiebig, M. Sznitowska Farmacja stosowana Wydawnictwo Literackie, PZWL,
Warszawa, 2003.
– T. Stożek, E. Rybacki Substancje pomocnicze w technologii postaci leku Wydawnictwo
Literackie, PZWL, Warszawa, 1980.
– R. Kaliszan, S. Janicki, J. Petrusewicz Leki synonimowe Wydawnictwo Medyk, 1996.
– R. H. Muller, G. E. Hidebrand Technologia nowoczesnych postaci leku Wydawnictwo Literackie,
PZWL, Warszawa, 2003.
– Praca zbiorowa Dostępność farmaceutyczna i dostępność biologiczna leków Wyd. Ośrodek
Informacji Naukowej Polfa w Warszawie.
– European Pharmacopeia 5,0 Vol. 1–2; suplement 1–8.
– J. Swarbrick, J. C. Boylan Encyclopedia of Pharmaceutical Technology Vol.1–19.
– J. Swarbrick, J. C. Boylan Encyclopedia of Pharmaceutical Technology Secondo Editio, Vol. 1-3.
– F. D. Snell, L. S. Ettre Encyclopedia of Industrial Chemical Analysis Vol. 1–14.
– M. J. Groves, W. P. Olson, M. H. Anisfeld Sterile Pharmaceutical Manufacturing Volume 1,
Interpharm Press, 1991.
13. Kierownik przedmiotu – prof. dr hab. n. farm. Marian Mikołaj Zgoda
osoby prowadzące:
– wykład – prof. dr hab. n. farm. Marian Mikołaj Zgoda;
– ćwiczenia – prof. dr hab. n. farm. Marian Mikołaj Zgoda; dr n. farm. Justyna Kołodziejska; dr n.
farm. Michał K. Kołodziejczyk; dr n. farm. Marcin Woskowicz; dr n. farm. Michał Nachajski; dr n.
farm. Małgorzata Godlewska; dr n. farm. Wojciech Linka; dr n. farm. Aneta Berner-Strzelczyk.
1. Wydział Farmaceutyczny
2. Kierunek farmacja
3. Toksykologia
4. Nazwy przedmiotów, które muszą być zaliczone przed rozpoczęciem zajęć z toksykologii:
chemia ogólna i nieorganiczna, chemia organiczna, chemia analityczna, biofizyka, fizjologia,
patofizjologia, biochemia, farmakologia i farmakodynamika.
5. Liczba godzin – 90 (wykłady – 20; laboratoria – 70).
6. ECTS – 7
7. Założenia i cele przedmiotu
Poznanie roli i zadań współczesnej toksykologii. Pojęcie trucizny – ksenobiotyku i jej losów w
organizmie (wchłanianie, rozmieszczanie ustrojowe, biotransformacja i wydalanie) w zależności od
drogi podania i właściwości fizykochemicznych ksenobiotyków. Reakcje I i II fazy metabolizmu w
tym inhibicja i indukcja enzymów mikrosomalnych. Mechanizmy działania toksycznego. Odległe
efekty toksyczne. Ocena toksyczności ksenobiotyków (toksykometria) obejmująca: badania i ocenę
toksyczności ostrej, podostrej, podprzewlekłej, przewlekłej oraz działania rakotwórczego,
mutagennego, genotoksycznego i teratogennego. Zapoznanie z elementami toksykologii zawodowej
i środowiskowej. Toksykomanie. Współczesna analiza toksykologiczna – metody izolacji,
wykrywania i oznaczania ksenobiotyków w materiale biologicznym i elementach środowiska.
8. Metody dydaktyczne
Wykład.
Zajęcia laboratoryjne.
9. Sposób i warunki zaliczenia przedmiotu
Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń (laboratorium) tj. uzyskanie
minimum 7 na 14 punktów oraz pozytywnej oceny z kolokwium. Egzamin z toksykologii jest
pisemny i obejmuje materiał wykładowy.
10. Treści programowe
Wykłady:
Wprowadzenie podstawowych pojęć toksykologicznych, pojęcie trucizny – ksenobiotyku i rys
historyczny toksykologii jako nauki. Szczegółowe omówienie losów trucizny w ustroju
(wchłanianie, dystrybucja ustrojowa i wydalanie) w zależności od drogi podania i właściwości
fizykochemicznych ksenobiotyków. Biotransformacja trucizn obejmująca reakcje I i II fazy
metabolizmu w tym inhibicja i indukcja enzymów mikrosomalnych w aspekcie efektów działania
toksycznego. Ocena i klasyfikacja toksyczności ksenobiotyków: toksykometria obejmująca:
badania i ocenę toksyczności ostrej, podostrej, podprzewlekłej, przewlekłej oraz działania
rakotwórczego, mutagennego, genotoksycznego i teratogennego. Zasada „3R” i metody
alternatywne do oceny działania toksycznego. Mechanizmy toksyczności: niedotlenienie tkanek lub
nieprawidłowe wykorzystanie energii spalania; inhibitory reakcji enzymatycznych; zaburzenia
przewodzenia bodźców w układzie nerwowym, aktywne metabolity, działanie toksyczne wolnych
rodników. Mechanizmy efektów odległych ze szczególnym uwzględnieniem kancerogenezy.
Elementy toksykologii zawodowej i środowiskowej. Toksykologia wybranych metali (arsen,
chrom, kadm, nikiel, ołów, rtęć, glin, mangan). Toksykologia wybranych związków alifatycznych
(produkty destylacji ropy naftowej, heksan, cykloheksan; alkohole, chloropochodne węglowodorów
alifatycznych). Toksykologia wybranych związków aromatycznych (benzen, toluen, ksyleny,
etylobenzen, związki C9, styren, naftalen, hydroksypochodne aromatyczne, nitro- i aminopochodne
aromatyczne,
chlorowcopochodne
aromatyczne,
polichlorowane
bifenyle,
dioksyny,
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne). Toksykologia pestycydów: klasyfikacja
pestycydów, zanieczyszczenie środowiska przez pestycydy, polichlorowane pochodne związków
cyklicznych,
polichlorocyklodieny,
chlorofenole
i
pochodne
kwasów
chlorofenoksykarboksylowych, związki fosforoorganiczne, karbaminiany i pochodne mocznika,
pestycydy ditiokarbaminianowe , inne grupy pestycydów.
Laboratorium analizy toksykologicznej (ćwiczenia):
Izolacja z materiału biologicznego (metoda mineralizacji na mokro) i identyfikacja metali (ołów,
kadm i chrom) metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS). Izolacja z materiału
biologicznego (metoda destylacji z parą wodną)) i identyfikacja trucizn lotnych: cyjanków,
metanolu, etanolu, acetonu, chloroformu, aniliny, fenolu, formaldehydu i aldehydu
trichlorooctowego (reakcje barwne). Oznaczanie etanolu we krwi (metoda enzymatyczna, metoda
Widmarka). Oznaczanie arsenu w moczu i ocena narażenia. Test ekspozycji na anilinę (oznaczanie
szybkości wydalania p-aminofenolu w moczu i wyliczenie dawki wchłoniętej). Izolacja i
identyfikacja leków i alkaloidów w materiale biologicznym (chromatografia cienkowarstwowa i
spektrofotometria w UV), reakcje z odczynnikami osadowymi. Oznaczanie amoniaku w powietrzu
(metodą aspiracyjną), rodzaje i charakterystyka płuczek do pobierania prób powietrza.
11. Efekty kształcenia (umiejętności praktyczne i kompetencje)
– wykonanie analizy toksykologicznej obejmującej izolację i identyfikację trucizny z materiału
biologicznego;
– umiejętność oceny narażenia na truciznę w oparciu o normatywy higieniczne;
umiejętność oceny działania toksycznego na podstawie odpowiednio dobranych badań
toksykometrycznych;
– umiejętność przewidywania hipotetycznej siły działania toksycznego ksenobiotyku w oparciu o
jego budowę fizyko-chemiczną.
12. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej
Wykłady:
– Jerzy K. Piotrowski (red.) Podstawy toksykologii. Kompendium dla studentów szkół wyższych
WNT Warszawa 2006 (II wyd. 2008).
– Witold Seńczuk (red.) Toksykologia współczesna PZWL, 2005.
Laboratorium:
– T. Dutkiewicz Chemia toksykologiczna. Podręcznik dla studentów farmacji wyd. II uzup.
Warszawa 1974.
– Instrukcje do ćwiczeń (wypożyczane na rewers w Zakładzie Toksykologii).
13. Kierownik przedmiotu – prof. dr hab. n. farm. Andrzej Sapota
osoby prowadzące:
– wykłady – prof. dr hab. n. farm. Andrzej Sapota; prof. dr hab. n. farm. Jadwiga A. Szymańska; dr
n. farm. Marzenna Nasiadek; dr n. farm. Elżbieta Bruchajzer; dr n. farm. Anna Kilanowicz;
– dr n. farm. Marzenna Nasiadek; dr n. farm. Elżbieta Bruchajzer; dr n. farm. Anna Kilanowicz; dr
n. farm. Barbara Frydrych; dr n. farm. Adam Daragó; dr n. biol. Jolanta Jajte.