TEOLOGIA DOGMATYCZNA
advertisement
Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 1 TEOLOGIA DOGMATYCZNA 1. Wielka godność człowieka w świetle objawienia Bożego: stworzenia na obraz i podobieństwo Boże (KKK 1699n) Powołanie człowieka to życie w Duchu Świętym. Godność osoby ludzkiej wynika ze stworzenia na obraz i podobieństwo Boże. Wypełnia się w powołaniu do Boskiego szczęścia. Osoba ludzka dąży i dostosowuje się do tego szczęścia. Ludzie całe swoje życie czynią wzrastaniem do doskonałej miłości przez dobrowolny wybór i świadome czyny. a. Człowiek obrazem Boga. Chrystus samym sobą objawia nam w pełni człowieka, ale człowiek jest zniekształcony grzechem pierworodnym. Obraz Boży jest obecny w każdym człowieku i jaśnie we wspólnocie osób na podobieństwo osób boskich. Człowiek jest jedynym stworzeniem na ziemi, którego Bóg chciał dla niego samego i przeznaczył go do szczęścia wiecznego. Człowiek dzięki rozumowi potrafi zrozumieć porządek rzeczy, a dzięki woli jest zdolny do kierowania samym sobą. Dzięki duszy oraz rozumowi, woli i sumieniu jest obdarzony wolnością. Za pośrednictwem rozumu, człowiek poznaje głos Boga. Człowiek jednak już na początku uległ pokusie i popełnił grzech (rana grzechu pierworodnego). Chrystus przez mękę odkupił nas od grzechu. Wierzący w Chrystusa staje się Synem Bożym. Idąc za Jego przykładem czyni dobro i osiąga świętość. - Stary Testament – Nauka o człowieku jako obrazie Bożym stanowi rdzeń antropologii starotestamentalnej (Rdz1,26n, Mdr2,23, Syr17,3). Autor natchniony wyrażał uprzywilejowane miejsce człowieka w stworzeniu oraz dał mu władzę rządzenia światem. Człowiek nie jest jednak bezpośrednim, fizycznym i materialnym przedstawicielem Boga. Według większości interpretatorów podobieństwo człowieka do Boga wynika ze zdolności działania: Bóg stwarza i porządkuje świat, a człowiek go uprawia i nim zarządza. Podobieństwo istnieje na płaszczyźnie dynamicznej, a nie ontologicznej, w działaniu, a nie w bycie. Człowiek jest jedyną istotą ziemską mogącą nawiązać dialog z Bogiem. Jest stworzony przez Boga jako niezniszczalny i nieśmiertelny. - Nowy Testament – W Nowym testamencie idea obrazu Bożego ukazana jest chystocentrycznie. Obraz człowieka w pełni realizuje się po zmartwychwstaniu. Dzięki naszemu podobieństwu do Boga, będziemy mogli go widzieć takim, jakim jest. - Teolodzy – Św. Ireneusz mówił o podobieństwie cielesnym człowieka do Boga, którego wzorem jest Słowo. Otrzymany obraz należy jednak ciągle doskonalić. Św. Klemens Aleksandryjski wyróżnia istnienie trzech rodzajów obrazu Bożego: Logosu, chrześcijanina i każdego człowieka. Grzegorz z Nyssy mówił, że podobieństwo do Boga tkwi bardziej w duszy, a niżeli w ciele (wolność, niezniszczalność, duchowość). Św. Augustyn mówiąc o stworzeniu człowieka na obraz Boga ma na myśli stworzenie go na obraz Trójcy Świętej (przez uczestnictwo). Św. Tomasz mówi o podobieństwie duszy i ciała (substancjalność). b. Tajemnica człowieka. (Warzeszak, r.II) Człowiek zawdzięcza cały swój byt, całą istotę wolnemu, stwórczemu aktowi Boga. Nie ma tu sprzeczności pomiędzy poznaniem empirycznym (ewolucjonizm umiarkowany), a nauką wynikającą z Ob- Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 2 jawienia. W Piśmie Świętym nie ma wyraźnej wypowiedzi na temat szczególnego działania Boga przy zaistnieniu poszczególnych ludzi. Spośród czterech interpretacji stwarzania poszczególnych ludzi: kreacjonizmu (Bóg daje duszę człowiekowi w momencie poczęcia), generacjonizmu (dusza pochodzi od rodziców), preegzystencjonizmu (dusze istniały już wcześniej – jaku u Platona) i emanacjonizmu (dusza emanuje z Boga), Kościół popiera jedynie kreacjonizm. Nowy człowiek powstaje w jednym i jednoczesnym akcie Boga i rodziców. Człowiek jest stworzony na obraz Boga, jest zdolny pokochać Stwórcę i jest przeznaczony do zbawienia i odnowienia. Ma w sobie boskie ziarno, zaród wieczności. (KDK) c. Obraz Boży w człowieku podstawą godności ludzkiej. Człowiek jest stworzony przez Boga, nie jest więc rezultatem ślepej ewolucji biologicznej. Każdy przedstawia indywidualną, stwórczą myśl Bożą i osobową odpowiedź na osobowe wezwanie Boga. Stanowi to najgłębszy fundament godności ludzkiej. Godność każdego człowieka wobec Boga jest podstawą jego godności w obliczu ludzi. Dopiero w Chrystusie otwiera się nam cała tajemnica godności i wielkości człowieka. d. Człowiek jako osoba. Człowiek oprócz świadomości posiada również samostanowienie. Każda osoba jest niepowtarzalna ponieważ zawiera w sposób fundamentalny własne wezwanie Boga wołającego po imieniu. Człowiek nie może zrealizować się całkowicie, jeśli nie spotka osoby absolutnej, czyli Boga. 2. Grzech pierworodny i jego skutki (błędy i nauka Kościoła) Bóg jest nieskończenie dobry i wszelkie Jego dzieła są dobre. Dla nieśmiertelności Bóg stworzył człowieka; uczynił go obrazem swej własnej wieczności. A śmierć weszła na świat przez zawiść diabła i doświadczają jej ci, którzy do niego należą. (Mdr2,23) Nie jest istotne kiedy i gdzie człowiek popełnił grzech pierworodny. Ważne jest jednak na czym ten grzech polegał. Rzeczywistość grzechu, a zwłaszcza grzechu pierworodnego, wyjaśnia się dopiero w świetle Objawienia Bożego. Bez tego poznania Boga, jakie ono nam daje, nie można jasno uznać grzechu. Tylko poznanie zamysłu Bożego wobec człowieka pozwala nam zrozumieć, że grzech jest nadużyciem wolności, której Bóg udzielił osobom stworzonym (KKK 387). Dopiero Śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa pozwalają nam poznać sens starotestamentalnej historii o grzechu pierworodnym. Trzeba poznać Chrystusa jako źródło łaski, by uznać Adama za źródło grzechu. Duch-Paraklet, posłany przez Zmartwychwstałego, przyszedł przekonać świat o grzechu, objawiając tego, który jest jego odkupicielem (KKK 388). Środowisko Nowego Testamentu rozumiało ten grzech jako osobiste odwrócenie się od Boga. Grzech ten jest wypowiedzeniem zaufania Bogu, nieposłuszeństwem, a także pokusą by własną mocą osiągnąć to, co jest zastrzeżone tylko Bogu. Jest zniszczeniem relacji z Bogiem. Harmonia pierwotnej sprawiedliwości, przewidziana dla człowieka w zamyśle Bożym, została utracona przez grzech pierwszych rodziców (KKK 379). Nauka o grzechu pierworodnym jest nie rozdzielnie związana z Objawieniem. Nie można więc naruszyć objawienia grzechu pierworodnego nie naruszając misterium Chrystusa. Człowiek kuszony przez diabła pozwolił, by zamarło w jego sercu zaufanie do Stwórcy i nadużywając swojej wolności, okazał nieposłuszeństwo przykazaniu Bożemu (KKK 397). Popełniając grzech człowiek przedłożył siebie nad Boga, wzgardził Bogiem. Pierwszy grzech powoduje kolejne wykroczenia. Wszyscy ludzie są uwikłani w grzech Adama. Przez nieposłuszeństwo jednego człowieka wszyscy stali się grzesznikami. (Rz5,19) Apostoł przeciwstawia powszechności grzechu Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 3 i śmierci powszechność zbawienia w Chrystusie. Grzech dotyka natury ludzkiej i będzie przekazywany całej ludzkości przez zrodzenie. Jest zatem grzechem zaciągniętym, a nie popełnionym. Natura ludzka przez ten grzech nie jest całkowicie zepsuta, lecz zraniona w swoich siłach naturalnych. Po upadku człowiek nie został opuszczony przez Boga, a wprost przeciwnie, Pan Bóg wzywa go do siebie i zapowiada zwycięstwo nad złem (Protoewangelia). Gdzie wzmógł się grzech, tam jeszcze obficiej wylała się łaska. (Rz5,20) a. Błędy – Pelagiusz utrzymywał, że człowiek, opierając się na naturalnej sile swojej wolnej woli, bez koniecznej pomocy łaski Bożej może prowadzić życie moralnie dobre. Grzech Adama sprowadził jedynie do złego przykładu. Pelagiusz twierdził, że Bóg dał mu taką moc wolnej woli, że może samodzielnie wybierać pomiędzy dobrem i złem. Grzech w tym człowiekowi nie przeszkadza. Pelagiusz uznawał łaskę oraz przebaczenie grzechów, jednakże łaska ułatwiała jedynie spełnianie dobra, które człowiek może z własnej natury zrealizować. Wpływ zbawczy Chrystusa ma jedynie charakter zewnętrzny (wpływ nauki i dobrego przykładu). Źródłem grzechu u Pelagiusza jest zły przykład a nie zrodzenie. Chrzest nie może gładzić grzechu pierworodnego skoro ochrzczeni rodzice rodzą grzeszne dzieci. [Synod w Orange - 529r.] – Reformatorzy nauczali, że człowiek jest radykalnie zepsuty, a jego wolność całkowicie unicestwiona przez grzech pierworodny. Utożsamiali oni ten grzech ze skłonnością do zła. Według nich grzech pierworodny jest złym postępowaniem, postawą i źródłem wszystkich grzesznych czynów. Człowiek jest usprawiedliwiony tylko zewnętrznie, a wewnątrz pozostaje grzesznikiem. Teologia protestancka nie zajmuje się grzechem pierworodnym, jako czynem historycznym, ani sprawą jego dziedziczenia. Według K. Bartha grzechu pierworodnego nie dziedziczymy, ale pochodzi on z samego podmiotu, jest on dokonującym się, w pełni wolitywnym, w pełni odpowiedzialnym czynem życiowym każdego człowieka. [Sobór Trydencki – 1546r.] – Prawosławni akceptują popełnienie osobistego grzechu, nazywanego pierworodnym, przez pierwszego człowieka, odrzucając dziedziczenie tego osobistego grzechu. Nie przyjmują więc powszechności grzechu pierworodnego. Wychodzą bowiem z założenia, że grzech jako bunt przeciwko Bogu jest aktem woli i dlatego jest wyłącznie grzechem osobowym, a nie grzechem natury. A skoro tak, to aby mógł zaciążyć na kimś grzech, musi sam go popełnić. Duża część teologów prawosławnych rozpatrując Rz5,12nn i 1Kor15,22 twierdzi, że między Adamem a jego potomkami istnieje solidarność w śmierci, tak jak istnieje solidarność w życiu między Zmartwychwstałym, a ochrzczonymi. Teologowie prawosławni, za Teodorytem z Cyru, nie przyjmują również udzielania chrztu dzieciom „na odpuszczenie grzechów”, gdyż – jak twierdzą – jest ono ubocznym efektem chrztu. Odpuszczenie grzechów następuję przy chrzcie dorosłych, ale chodzi tu już o grzechy osobiste. Kościół ma chrzcić dzieci, aby dać im nowe nieśmiertelne życie, jakiego nie są w stanie przekazać im ich śmiertelni rodzice. Baniu & Woju b. Ex Universa 2003 Strona 4 Nauka Kościoła – Została sprecyzowana przede wszystkim w Vw. głównie pod wpływem refleksji św. Augustyna przeciwko pelagianizmowi [Synod w Kartaginie – 418 i w Orange – 529] oraz w XVIw. w opozycji do reformacji. – Synod w Kartaginie – 418 – stwierdza, że śmierć Adama wynikała nie z jego natury, ale była karą za jego grzechy. Synod ten stwierdza grzeszny stan potomstwa Adama, podkreślając konieczność łaski Chrystusa dla upadłego człowieka. Synod w Orange – 529 – uzupełnia tą naukę określając grzech pierworodny jako brak wolności i śmierć duszy. – Św. Augustyn mówi, że upadek pierwszego człowieka był popełniony w najwyższym stanie wolności umysłu i że brak jej nie umniejszał. Był to tak duży grzech, że poprzez niego cała natura upadła, dlatego też nie tylko cała natura jest grzeszna ale i wydaje na świat grzeszników. – Innocenty III – twierdzi, że grzech pierworodny, który bez zgody zostaje ściągnięty na człowieka, zostaje odpuszczony człowiekowi bez konieczności jego osobistej zgody, mocą sakramentu. Natomiast grzech aktualny, który zostaje popełniony za zgodą, nie zostaje odpuszczony bez osobistej zgody. Karą za grzech pierworodny jest brak oglądania Boga, zaś karą za grzechy osobiste jest udręka wiecznego piekła. – Scholastyka. Dla Św. Anzelma grzech jest obrazą wymierzoną przeciw chwale Boga, grzech pierworodny to brak sprawiedliwości pierwotnej. Św. Tomasz odróżnia wymiar formalny od materialnego grzechu pierworodnego, materialnie utożsamia grzech z pożądliwością, formalnie z brakiem sprawiedliwości pierwotnej. Grzech Adama porusza wolę każdego człowieka poruszeniem zrodzenia. Chrystus naprawia zło grzechu Adama. Solidarność w Adamie staje się czymś uprzednim w stosunku do jedności w Chrystusie. – Sobór Lioński – 1274 – twierdzi, że dusza w grzechu traci widzenie uszczęśliwiające, tzn. zostaje skazana na piekło. Naukę ta podtrzymuje Sobór Florencki. – Sobór Trydencki – 1546 – przyjął i doprecyzował naukę synodów z Kartaginy i Orange. Twierdzi on, że skutkiem grzechu nie była tylko śmierć cielesna, ale również „niewola szatana”. Sobór broni nauki katolickiej przeciwko nauce Lutra, że grzech nie zniszczył natury, ale ją osłabił. Adam utracił dla potomstwa świętość i sprawiedliwość oraz sprowadził je do stanu śmierci i grzechu, który jest śmiercią duszy. Sobór podkreśla absolutną konieczność Chrystusa do zbawienia oraz istnienie grzechu pierworodnego w każdym nieochrzczonym człowieku. Mówi, że grzech pierworodny jest jeden i został przekazany człowiekowi przez zrodzenie. Sobór ukazuje związek grzechu pierworodnego z chrztem dzieci. Ci, którzy nie mogli zgrzeszyć osobiście otrzymują chrzest także dla odpuszczenia grzechów, aby przez odrodzenie zostało w nich obmyte to, co otrzymali przez zrodzenie. Udzielona we chrzcie łaska gładzi grzech pierworodny. Sobór w opozycji do Lutra rozwija naukę o pożądliwości, twierdząc, że istnieje ona w człowieku tak przed, jak i po chrzcie – pozostaje bowiem dla walki. Fakt skłonności do zła prowadzi zaś do stwier- Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 5 dzenia, że pożądliwość, która pozostaje w człowieku nie może być uważana za grzech w ścisłym tego słowa znaczeniu. – Współczesne – Interpretacja prawna – Wszyscy ludzie są wciągnięci w specjalny pakt, jaki Bóg zawarł z Adamem, który spełniał rolę głowy moralnej rodzaju ludzkiego. Gdyby Adam nie zgrzeszył, przekazałby swym potomkom obok istnienia fizycznego również wyniesienie do porządku nadprzyrodzonego. – Interpretacja egzystencjalistyczna – B. Häring potwierdza rzeczywisty wpływ Adama na swe potomstwo. Wyjaśnia go przy pomocy kategorii egzystencjalistycznych i personalistycznych „solidarności”, jaką cały rodzaj ludzki jest złączony wobec swego pochodzenia od Boga. Grzech pierworodny istotowo polega więc na solidarności, jaka wiąże każdego człowieka, w momencie jego narodzenia, w królestwie grzechu, jaki wszedł na świat począwszy od upadku Adama, aż do naszych czasów. – Ujęcie personalistyczno-ewolucyjne Flicka-Alszaghiego – Bóg daje człowiekowi wolność i stawia go wobec pierwotnego wyboru. Człowiek odrzuca jednak Boży plan, przeciwstawia się mu i oddala od Niego. Grzech zalewa świat. Gdyby zaś propozycja Boża została przyjęta, ludzkość żyjąc w łasce doszłaby do zupełnie innej doskonałości. Ewolucja jednak nie zatrzymała się, a jedynie posuwa się po innej linii, według planu odkupienia, pod znakiem tajemnicy paschalnej. – Ujęcie K. Rahnera – Ludzkość pierwotna miała spełniać funkcję pośredniczącą w przekazywaniu wiary. Wraz z grzechem (pierwszym - fundamentalnym) straciła tę funkcję i otwarła proces historyczny grzechu. – Ujęcie kard. J. Ratzingera – Grzech Adama to nie chęć upodobnienia się do Boga, ale sposób, w jaki chciał się upodobnić – pycha, ignorancja. To co się stało z pierwszym człowiekiem, dziś dzieje się z całą ludzkością, która stawia się jako największa część wszelkiej rzeczywistości. Bóg przychodzi jednak do człowieka przez człowieka – we wspólnocie wiernych. Do nas należy to, aby naszą wiarą być pośrednikami Boga w świecie. – Ujęcie o. J. Salija OP – Człowiek wycofał się z postawy zawierzenia Bogu i zaczął uzurpować sobie Boską władzę nad prawem moralnym – odtąd każdy grzech zawiera w sobie te elementy. 3. Tajemnica Trójcy Świętej (rozwój dogmatu) a. Błędy i herezje antytrynitatrne – pojawiły się w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. - Modalizm – przyjmuje bóstwo Syna, lecz nie jako Boga, ale jako sposób „objawiania” się Ojca. Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 6 - Subordynacjonizm – przyjmuje rzeczywistą różnicę pomiędzy Osobami boskimi, ale nie są one sobie równe – Chrystus jest niższy od Ojca. - Macedonianizm – był kontynuacja arianizmu – zaprzeczenie bóstwa Ducha Świętego. b. Wiara w Trójcę Świętą w pierwszych wiekach chrześcijaństwa – Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. (Mt28,19) – Kościół udziela chrztu w imię Trójcy Świętej oraz wyznaje wiarę w Trójcę Świętą. W tekstach liturgicznych Kościół zwraca się do Ojca przez Syna w Duchu Świętym. Powstaje modlitwa Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu. Tertulian stworzył określenie Trójcy, jako una substantia tres personae – jedna natura, trzy osoby. c. Rozstrzygnięcia Soboru Nicejskiego – 325 – Sobór stwierdza jedność istoty Ojca i Syna. Twierdzi, że Jezus jest Synem Bożym i prawdziwym Bogiem. Syn pochodzi z Ojca – z substancji Ojca – przez zrodzenie. Syn jest zrodzony, a nie stworzony. Sobór używa zamiennie terminów ousia i hypostasis. d. Ojcowie Kapadoccy – Grzegorz z Nazjanzu i Grzegorz z Nyssy – Odróżnili terminy ousia i hypostasis .Ousia odnosili do natury (substancja wspólna wszystkim jednostkom danego rodzaju), a hypostasis do osoby (odrębna jednostka, indywiduum). Trójcę świętą ujęli w sformułowaniu mia ousia tres hypostasis. Do Ducha Świętego odnieśli oni stwierdzenie, ze jest On homousios z Ojcem i Synem – w odpowiedzi na herezje głoszące, że Duch Święty jest bytem stworzonym. e. Sobór Konstantynopolitański – 381 – Poszerzył nicejski artykuł wiary o Duchu Świętym. Potwierdził bóstwo Ducha Świętego nazywając Go Panem – Kyrios (odnoszone do Boga). Stwierdził również, że Duch Święty jest Ożywicielem – Vivificans. Następnie stwierdza, że Duch Święty pochodzi od Boga Ojca. Pojęcia Filioque jeszcze nie używa. Bóstwo Ducha Świętego podkreśla stwierdzeniem, że Jemu należy się cześć i uwielbienie. Można się do Niego modlić na równi z Bogiem Ojcem i Synem Bożym. f. Św. Augustyn – psychologiczne wyjaśnienie Trójcy Świętej – zrodzenie Syna ma naturę intelektualną – analogicznie, jak w człowieku Słowo pochodzi z pamięci. Duch Święty jest w Trójcy Miłością, jak naucza Pismo święte, Miłość pochodzi od Ojca i Syna, nie jako obraz (jak Syn), ale jako dar, wspólnota, więź. Syn narodził się z Ojca, a Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna. g. Sobór Florencki – 1439-1442 – Duch Święty pochodzi odwiecznie z Ojca i z Syna – przez to posiada swoja istotę od Obydwu równocześnie. Pochodzi odwiecznie od Obydwu jako od jednej zasady i przez jedno tchnienie. Potwierdził dogmat za Soborem Laterańskim IV – 1215 – w ostatnich czasach potwierdził go również papież Paweł VI w Wyznaniu wiary Ludu Bożego. h. Spór Wschodu z Zachodem – problem Filioque (od Ojca i Syna) i per Filium (od Ojca przez Syna) – spór rozpoczął się w VIIw. za papieża Marcina I, który użył formuły Filioque w liście do Kościoła wschodniego. W Kościele prawosławnym Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 7 cały czas utrzymuje się per Filium. Dla Kościoła Katolickiego Duch Święty pochodzi jednocześnie od Ojca i Syna, którzy stanowią jedno w sobie. 4. Tajemnica Słowa Wcielonego (unia hipostatyczna i jej konsekwencje) Słowo stało się ciałem (J1,14), aby nas zbawić i pojednać nas z Bogiem. Ojciec posłał swojego Syna jako ofiarę przebłagalną za nasze grzechy (jako Zbawiciela świata). Nasza upadła natura potrzebowała podniesienia. Słowo stało się ciałem, abyśmy poznali w ten sposób miłość Bożą, by być dla nas wzorem świętości, by uczynić nas uczestnikami boskiej natury. Wcielenie nie oznacza, że Jezus jest po części Bogiem i człowiekiem, ani że jest pomieszaniem obu, ale że stał się prawdziwie człowiekiem, pozostając prawdziwie Bogiem. Święty Cyryl Aleksandryjski przeciwstawiając się Nestoriuszowi na Soborze Efeskim – 431 – stwierdził, że Słowo jednocząc się przez unię hipostatyczną z ciałem ożywianym Duszą rozumną stało się człowiekiem. Monofizyci twierdzili, że natura ludzka po wcieleniu została przejęta przez Boską (przestała istnieć) – twierdzenia te zostały potępione na Soborze Chalcedońskim – 451 – potwierdził on unię hipostatyczną uznając Jezusa jako prawdziwego Boga i prawdziwego człowieka (z wyjątkiem grzechu). Przed wiekami Syn został zrodzony z Ojca jako Bóg, w ostatnich czasach, jako człowiek z Maryi dziewicy. Dwie natury bez pomieszania i bez rozłączenia – zjednoczenie w jednej hipostazie. W tajemniczym zjednoczeniu wcielenia przybrana natura nie uległa zniszczeniu. Zarówno w swojej duszy, jak w swoim ciele Chrystus wyraża po ludzku boskie życie Trójcy. Dusza ludzka, którą przyjął Syn Boży jest wyposażona w prawdziwie ludzkie poznanie, jako takie nie mogło być ono ograniczone. Ludzkie poznanie Chrystusa w pełni uczestniczyło w znajomości wiecznych zamysłów. Słowo przyjęło w pełni ograniczenia człowieka (dał się zobaczyć), podkreślając jednocześnie wielkość i godności człowieka. Chrystus, jako Słowo Wcielone realizował swą potrójną misję: królewską (pasterska), prorocką (nauczycielska) i kapłańską. a. b. Koncepcje chrystologii - Chrystologia „wywyższenia” (oddolna – szkoła Antiocheńska)- rozważanie tajemnicy Chrystusa od postaci człowieka Jezusa z Nazaretu, w którego słowach i czynach rozpoznajemy Objawiającego się Syna Bożego, wywyższonego przez Ojca (Dz2,22-24; Dz2,33) - Chrystologia „uniżenia” („preegzystencji”, odgórna – szkoła aleksandryjska)rozważanie tajemnicy Chrystusa od Boskiej Osoby Słowa, przyjmującego ludzką naturę, w której objawia się jako odwieczny Syn Boży (J1,14; Flp2,6-11) - Chrystologia integralna (koncentryczna) – punktem wyjścia fakt zmartwychwstania (Dz4,33), z którego można wnioskować zarówno w człowieczeństwie Jezusa, jak i o Boskiej transcendencji Jego Osoby Misterium Wcielenia i Jego motywy (J1,14) - Wcielenie – zjednoczenie osobowe dwóch natur: Boskiej i ludzkiej w jednej osobie Syna Bożego, nastąpiło w momencie zwiastowania (poczęcie – Łk1,35)- sobór Nicejski 325r., sobór Efeski 431r., sobór Chalcedoński 451r.; przyjęcie ludzkiej natury przez Osobę Syna Bożego (Ga4,4) Baniu & Woju c. d. Ex Universa 2003 Strona 8 - Teoria historyczna (św. Tomasz)- głównym motywem Wcielenia wybawienie ludzi z grzechu - Teoria transhistoryczna (Duns Szkot) – dzieło Wcielenia centralnym momentem w planach Bożych, ukoronowaniem człowieka i szczytem stworzenia (T. de Chardin) - Teoria eklektyczna – Chrystus ukoronowaniem historii zbawienia i stworzenia - Dwie natury i jedna osoba Boska – Jezus Bogiem- Człowiekiem – sobór Efeski 431r., sobór Chalcedoński 451r., sobór Konstantynopolitański II 553r., sobór Konstantynopolitański III 681r. - Dwie wole i dwa działania (J6,38)- Konstantynopolitański III 681r. - Nieprzemijający charakter ludzkiej natury w Chrystusie- sobór Chalcedoński 451r. Przymioty zjednoczenia osobowego (unii hipostatycznej): - Największe z dzieł Bożych – więzią łączącą jest Osoba Syna Bożego, przybierająca jako własną – ludzką naturę; - Największe dzieło łaski Bożej – natura ludzka dostępuje zjednoczenia z naturą Boską w Osobie Jezusa Chrystusa; - Dzieło stworzone – rzeczywista relacja dwóch pełnych, integralnych natur posiadających swą osobową odrębność; - Trwałe zjednoczenie osobowe; - Najwyższy rodzaj kultu (cultus latriae)- uwielbienie najwyższej łaski Świętość Chrystusa (unia hipostatyczna i łaska uświęcająca) - Aspekt negatywny – wolność od grzechu (1P2,22)- sobór Efeski 431r., sobór Chalcedoński 451r., sobór Florencki 1441r. - Aspekt pozytywny – bliskość i zjednoczenie z Bogiem; uczestnictwo w Boskiej naturze (świętość ontologiczna); stan miłości Boga (świętość moralna)- Chrystus Pośrednikiem Łask (J1,16) 5. Tajemnica Odkupienia Pierwszym rodzicom Bóg, po ich upadku wzbudził w nich nadzieję zbawienia przez obietnicę odkupienia (Konstytucja Dei Verbum). Z największego zła moralnego, jakie kiedykolwiek mogło być popełnione, z odrzucenia i zabicia Syna Bożego spowodowanego przez grzechy wszystkich ludzi, Bóg, w nadmiarze swojej łaski wyprowadził największe dobro: uwielbienie Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 9 Chrystusa i nasze Odkupienie. Zło nie staje się mimo to dobrem. (KKK 312) Imię Jezus (hebr. Bóg zbawia) oznacza, że samo imię Boga jest obecne w osobie Jego Syna, który stał się człowiekiem dla powszechnego i ostatecznego odkupienia grzechów. Jest to imię Boże, jedyne które przynosi zbawienie. Nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni (Dz4,12). Św. Paweł mówi o Jezusie, że Jego to ustanowił Bóg narzędziem przebłagania przez wiarę mocą Jego krwi (Rz3,25). Chrystus (hebr. Mesjasz namaszczony) ukazuje Jego Boskie posłanie. Sam Jezus określa się jako Syn Boży. To wyznanie pojawia się już w zawołaniu setnika wobec ukrzyżowanego Jezusa: Prawdziwie ten człowiek był Synem Bożym (Mk15,39). Całe życie Chrystusa jest misterium Odkupienia. Odkupienie przychodzi do nas przede wszystkim przez krew Krzyża, ale to misterium jest obecne w dziele całego życia Chrystusa; jest już w Jego wcieleniu, przez które stawszy się ubogim, ubogacił nas swoim ubóstwem; w Jego życiu ukrytym, w którym przez swoje poddanie naprawia nasze nieposłuszeństwo; w Jego słowie, przez które oczyszcza słuchaczy; w Jego uzdrowieniach i egzorcyzmach, przez które On wziął na siebie nasze słabości i nosił nasze choroby (Mt8,17); w Jego Zmartwychwstaniu, przez które nas usprawiedliwia. Całe życie Chrystusa jest misterium rekapitulacji w Nim jako Głowie. Wszystko, co Jezus uczynił, powiedział i wycierpiał, miało na celu na nowo skierować człowieka do jego pierwotnego powołania. Św. Ireneusz mówi, że kiedy Syn Boży przyjął ciało i stał się człowiekiem, dokonał w sobie nowego zjednoczenia długiej historii ludzkiej i dał nam zbawienie. To więc, co utraciliśmy w Adamie, czyli bycie na obraz i podobieństwo Boże, odzyskujemy w Jezusie Chrystusie. Śmierć Chrystusa jest równocześnie ofiarą paschalną, która wypełnia ostateczne odkupienie ludzi przez Baranka, który gładzi grzechy swiata (J1,29) i ofiarą Nowego Przemierza, przywracająca człowiekowi komunię z Bogiem oraz dokonującą pojednania z Nim przez Krew Przeymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów (Mt26,28.) Ofiara Chrystusa jest jedna; dopełnia i przekracza wszystkie ofiary. Przede wszystkim jest On darem Boga Ojca, ponieważ Ojciec wydaje swego Syna, aby pojednać nas ze sobą. Jest ona również ofiarą Syna Bożego, który stał się człowiekiem; dobrowolnie i z miłości ofiaruje On swoje życie Ojcu przez Ducha Świętego, aby naprawić nasze nieposłuszeństwo. Miłość do końca(por. J13,1) nadaje ofierze Chrystusa wartość odkupieńczą i wynagradzającą, ekspiacyjną i zadośćczyniącą. Żaden człowiek, nawet najświętszy, nie był w stanie wziąć na siebie grzechów wszystkich ludzi i ofiarować się za wszystkich. Istnienie w Chrystusie Boskiej Osoby Syna, która przekracza i jednocześnie obejmuje wszystkie osoby ludzkie oraz ustanawia Go Głową całej ludzkości, umożliwia Jego ofiarę odkupieńczą za wszystkich. Chrystus stąpił do otchłani śmierci, aby umarli usłyszeli głos Syna Bożego, i ci, którzy usłyszą, żyli (J5,25). Jezus, Dawca życia, przez śmierć pokonał tego, który dzierżył władzę nad śmiercią, to jest diabła, i wyzwolił tych wszystkich, którzy całe życie przez bojaźń śmierci podlegli byli niewoli. Od tej chwili Chrystus Zmartwychwstały ma klucze śmierci i otchłani, a na Jego imię zgina się każde kolano istot niebieskich i ziemskich, i podziemnych. Jako sakrament Kościół jest narzędziem Chrystusa. W Jego ręku jest on narzędziem odkupienia wszystkich i sakramentem zbawienia. Jezus poniósł śmierć na odkupienie naszych przewinień, grzechów i przestępstw, stał się człowiekiem dla powszechnego i ostatecznego odkupienia grzechów. Chrystus był jedynym, który odpuszczał winy i darował grzechy co było zastrzeżone tylko dla Boga co oznaczało że sam musiał być Bogiem. Śmierć Jezusa jest jedyna i ostateczną ofiarą. Wypełnia ona ostatecznie odkupienie ludzi z grzechów, jest ofiarą nowego przymierza oznaczającą pojednanie z Bogiem. Żaden człowiek nawet najświętszy nie mógł by wziąć na siebie grzechy wszystkich ludzi ale mógł to zrobić Jezus Chrystus jako prawdziwy człowiek i jako prawdziwy Bóg. Chrystus odkupił cały lud, przez swoją męczeńską śmierć zwyciężył Pana śmierci – Szatana i wyrwał ludzi spod jego władzy (tych co umarli przed Chrystusem). Odkupienie jest źródłem władzy jaką Chrystus ma nad Kościołem w Duchu Świętym. Chrystus realizuje przez nią Tajemnicę miłości Boga do człowieka. Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 10 Maryja przyjmując objawienie Gabriela oddała się całkowicie osobie i dziełu swego Syna, by w zjednoczeniu z nim, dzięki łasce Bożej, służyć tajemnicy Odkupienia. Całe życie Jezusa Chrystusa jest misterium odkupienia. Przychodzi ono do nas przez krew Krzyża, i jest obecne w całym życiu Jezusa od momentu wcielenia. Maryja jako Matka Jezusa służy w tajemnicy odkupienia. 6. Boże Macierzyństwo Maryi (Siudy 76nn) Opisy potwierdzające Boże macierzyństwo Maryi znajdujemy w Piśmie Świętym. Ewangelie podają opis nawiedzenia św. Elżbiety. Macierzyństwo Maryi jest jej uczestnictwem w dziele zbawienia. Syn Boży jest zrodzony z niewiasty (Ga4,4). Maryja daje nam nowe stworzenie: jak przez nieposłuszeństwo Ewy wszedł grzech, tak przez posłuszeństwo Maryi dokonało się zbawienie, pisze św. Ireneusz z Lyonu. Maryja jest jedynym ziemskim rodzicem Jezusa (posiadanie ciała i możliwości dziedziczenia jej cech somatycznych i psychicznych). Włącza się w ten sposób w dzieło odkupienia. Boże macierzyństwo jest podstawą wszystkich innych jej przywilejów. Przez zrodzenie Chrystusa Maryja staje się pośrednio matką Jego Mistycznego Ciała – Kościoła (J19,26n) i podstawą duchowego macierzyństwa wszystkich ludzi. Jest matką ludzi, służy Jezusowi (warunek odrodzenia), współpracuje z miłością, by wierni rodzili się w Kościele (św. Augustyn). Wstawia się za ludźmi u Syna. Maryja włącza się w Tajemnicę Krzyża – znak zbawienia. Jest modelem pierwszej chrześcijanki – miłowanie Jezusa, całkowite zawierzenie i zaangażowanie w Jego Ewangelię. a. Sobór Efeski – 431 – Theotokos – z gr. Matka Boga – w sposób nierozłączny wpisany jest w teologie Wcielenia Jezusa Chrystusa. Istniał konflikt pomiędzy św. Cyrylem a Nestoriuszem (patryjarcha Konstantynopola), który zwalczał tytuł Theotokos. Twierdził, że powinno być Christotokos . Negował możliwość przypisania właściwości dwóch natur w jednej osobie Jezusa Chrystusa. Św. Cyryl kładzie nacisk przede wszystkim na jedność Słowa Wcielonego. Unia hipostatyczna zjednoczyła boskość i człowieczeństwo Chrystusa. Już w łonie Maryi Słowo złączyło się z człowiekiem, w momencie poczęcia – stąd tytuł Theotokos. Zrodzenie przyszło poza wszelkim kontaktem seksualnym, na płaszczyźnie czysto duchowej. Słowo przyszło w chwili poczęcia! b. Sobór Chalcedoński – 451 – potwierdził dogmat Theotokos – mówiła o tym również tradycja wcześniejsza: Aleksander z Aleksandrii, Grzegorz z Nazjanzu i Św. Ambroży. c. Plan zbawienia - Gdyby Maryja (jako Theotokos) nie urodziła Jezusa Chrystusa jako człowieka, nie byłby On w pełni człowiekiem. Nie mógłby nas zbawić jako ludzi, nie będąc prawdziwym człowiekiem. d. Pismo Święte – nie ma tu wyraźnego stwierdzenia Theotokos, ale wiemy, że Jezus Chrystus jest prawdziwym Bogiem (1J5,20) i Maryja jest matką Jezusa Chrystusa (Mt1,18) – czyli Theotokos. e. Ujęcia mariologii: Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 11 - Chrystocentryczne – Maryja człowiekiem szczególnie blisko związanym z przychodzącym na świat Chrystusem - Zbawicielem – obdarzenie wyjątkowymi łaskami - Eklezjocentryczne – Maryja człowiekiem powołanym w Bożym planie zbawienia do spełnienia szczególnych zadań – rola w społeczności Kościoła 7. Maryja w tajemnicy Kościoła (Siudy 203nn) Już dla Św. Ambrożego (IVw) Maryja jest typem Kościoła. Do Konstytucji Dogmatycznej o Kościele Lumen Gentium włączono tezy Maryjne potwierdzając jej głęboki związek z Kościołem. Rozdział VIII zatytułowano Boża Dziewica i Kościół. Maryja jest Matką dziewiczą ponieważ uwierzyła w Słowo Boga. Dziewictwo przyporządkowane jest macierzyństwu, bezwzględnym oddaniu się bez zastrzeżeń swym matczynym obowiązkom. Kościół naśladuje Maryję w jej dziewictwie, gdy nieskazitelnie i w czystości dochowuje wiary danej Oblubieńcowi. Kościół naśladuje Maryję w jej macierzyństwie stając się również matką dzięki przyjmowanemu z wiarą Słowu Bożemu. Ponieważ przez przepowiadanie i chrzest rodzi do nowego i nieśmiertelnego życia synów z Ducha Świętego poczętych i z Boga zrodzonych. Maryja jest Niepokalanie Poczęta (Łk1,28) – oparcie na Boskim macierzyństwie - jest wolna od grzechu pierworodnego i przepełnienia Łaską (Pius IX - 1854). Pełnia łask ukazała się we Wniebowzięciu (Pius XII – 1.XI.1950). a. b. Maryja jest: - Matką – przyczynowość – papież Paweł VI na zakończenie Soboru Watykańskiego II uroczyście ogłosił Maryję, Matką Kościoła. Maryja, jako że narodziła Głowę Kościoła – Jezusa Chrystusa, a potem uczestniczyła w narodzinach Kościoła, może być nazwana Matką Kościoła. Oto Matka Twoja (J19). Maryja jest Matką Kościoła (Paweł VI 21 XI 1964r.) w porządku łaski i zarazem duchową matką wszystkich ludzi (Rdz3,15). Boża Rodzicielka jest pierwowzorem Kościoła w porządku wiary, miłości i doskonałego zjednoczenia z Chrystusem (KK63) - Członkiem – immanentność – jest w Kościele – połączona z ludźmi, gdyż fizycznie pochodzi z naszego rodu, z rodu Adama; przed Kościołem – wyprzedza Kościół w świętości, w otrzymaniu Ducha Świętego, w zbawieniu i cierpieniu – współcierpi z Chrystusem; ponad Kościołem – góruje nad wszystkimi swoją świętością, Niepokalanym Poczęciem, jest tuż po Chrystusie. - Typem – wzorczość – jest jedną osobą, a Kościół ludem. Jest wzorem wiary, miłości i doskonałego zjednoczenia z Chrystusem. Kościół naśladuje Maryję w jej dziewictwie i macierzyństwie. Maryja jest idealnym odzwierciedleniem, typem Kościoła. Dziewictwo fizyczne i duchowe Baniu & Woju c. Ex Universa 2003 Strona 12 - Virgiritas in partum – dziewictwo przed poczęciem i zrodzeniem Jezusa (Mt1,18-25; Łk1,26n; Łk1,34n)- symbol nicejsko-konstantynopolitański, synod Laterański - 649r, KK57, „credo” Pawła VI - Vergiritas in partu – dziewictwo w czasie zrodzenia Jezusa – św. Ambroży, św. Augustyn, KK 57 - Vergiritas post partum – dziewictwo po narodzeniu Jezusa – św. Hieronim, św. Ambroży, św. Augustyn Maryja w dziele odkupienia - Obiektywne – faza przygotowawcza – zrodzenie Syna Bożego, wychowanie, moralne wspieranie - Subiektywne – Pośredniczka łask (Mediatrix) przez Chrystusa i w Chrystusie 8. Dzieło usprawiedliwienia człowieka grzesznego (wiara-nadzieja-miłość) (KKK1987nn) Usprawiedliwienie nie jest tylko odpuszczeniem grzechów (aspekt negatywny), lecz także odnowieniem i uświęceniem wewnętrznego człowieka (aspekt pozytywny – współumieranie i współzmartwychwstanie z Chrystusem (Rz6,6-13) przez dobrowolne przyjęcie łaski i darów, przez co człowiek staje się z niesprawiedliwego sprawiedliwym, z nieprzyjaciela przyjacielem, aby był dziedzicem życia wiecznego według nadziei – sobór Trydencki - 1546. Stworzenie człowieka na obraz i podobieństwo Boga: obraz – rzeczywistość Boża wciśnięta w sercu człowieka, podobieństwo – łaska uświęcająca; grzech – człowiek pozostaje obrazem a traci podobieństwo. Łaska Ducha Świętego, to moc usprawiedliwienia człowieka, tzn. obmycia z grzechów i udzielania „sprawiedliwości Bożej przez wiarę w Jezusa Chrystusa” (Rz3,22) i przez Chrzest (Rz6,8-11) – udział w Męce Chrystusa (umieranie dla grzechu) i w Jego Zmartwychwstaniu (rodzenie do nowego życia)- włączenie w Ciało Chrystusa – Kościół. Sobór Trydencki – 1546 – w dekrecie O Usprawiedliwieniu mówił o działaniu uprzedzającym sakrament. a. Elementy konstytutywne usprawiedliwienia usprawiedliwienie (dyspozycja) zgoda współdziałanie przygotowanie nawrócenie poruszenie ze strony Boga. b. Natura usprawiedliwienia Dobrowolne przyjęcie – przygotowanie do usprawiedliwienia (wiara, uczynki) Istotny element w wierze – dobrowolne przyjęcie prawdy Przyjaźń z Bogiem c. Przyczyny usprawiedliwienia Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 13 Sprawcza (główna) sprawcą usprawiedliwienia jest Bóg Zasługująca – tajemnica Wcielenia Syna Bożego – tajemnica Paschalna Celowa – chwała Boża i zbawienia człowieka Narzędziowa – sakramentalna struktura Kościoła (chrzest i pokuta) Formalna – sprawiedliwość Boża – wynik przybycia do człowieka Osób Boskich d. Skutki formalne usprawiedliwienia Uczestnictwo w Bożej naturze (2P1,4; J1,16) Dziecięctwo Boże (Rz8,12-17) Zamieszkanie Boga w człowieku Przyjaźń z Bogiem e. Przymioty usprawiedliwienia Darmowość Nadprzyrodzoność Dobrowolność Nierówność – „usprawiedliwienie jest nierówne i może wzrastać”(Ef4,7) Niepewność – „nikt nie może być pewny pewnością wiary, że jest usprawiedliwiony”, chyba że Bóg mu to objawił (pewność wiary – Chrystus Bóg i człowiek Utracalność – „łaska usprawiedliwienia jest utracalna i w rzeczywistości jest tracona przez jakikolwiek grzech śmiertelny” f. Dary otrzymane w usprawiedliwieniu (dary Ducha św.) Mądrość – uchwycenie chrześcijańskiego sensu życia Rozum – głębsze wniknięcie w tajemnice objawienia Umiejętność – rozeznanie wewnętrzne Rada – ukształtowanie sądu Męstwo – wprowadzenie w życie rad ewangelicznych (strona pozytywna), walka z pokusami (strona negatywna) Pobożność (wiedza) – ukształtowanie życia jako służby Bogu i bliźniemu Bojaźń Boża – odwrócenie się od grzechu z miłości do Boga g. Dzieło usprawiedliwienia człowieka Nawrócenie Uwolnienie od grzechu – miłosierdzie Boże – pojednanie człowieka z Bogiem Przyjęcie sprawiedliwości Bożej przez wiarę w Jezusa – wszczepienie w serce człowieka wiary, nadziei i miłości Wysłużenie przez Mękę Chrystusa Współpraca łaski Bożej z wolnością człowieka Najdoskonalsze dzieło miłości Bożej objawionej w Jezusie Chrystusie i udzielanej przez Ducha Świętego Narodziny „wewnętrznego człowieka”(Rz7,22)- uświęcenie h. Cnoty teologiczne otrzymane w momencie usprawiedliwienia Wiara – uznanie, przyjęcie prawdy objawionej przez Boga, otwarcie na łaskę – konieczna do zbawienia (Rz5,1); Bóg jako prawda; siedziba wiary – umysł Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 14 Nadzieja – ufne pragnienie osiągnięcia wiekuistego szczęścia i środków prowadzących do tego celu, w oparciu o konieczną pomoc Bożą, dawaną przez Chrystusa – konieczna konieczność środka do zbawienia; Bóg jako dobro dla nas; siedziba nadziei- duchowa władza woli Miłość – absolutna dobroć Boga udzielająca się stworzeniom rozumnym jako Jego dzieciom; konieczna konieczność środka do uzyskania usprawiedliwienia pozasakramentalnego i osiągnięcie zbawienia; Bóg jako dobro samo w sobie; siedziba miłości – uczucia 9. Kościół jako zgromadzenie Eucharystyczne (rola sakramentów w życiu Kościoła) a. b. Kościół zgromadzeniem eucharystycznym – Eucharystia centrum życia Kościoła - Ostatnia wieczerza – ustanowienie przez Chrystusa eucharystycznej Ofiary Ciała i Krwi swojej dla utrwalenia Ofiary Krzyża- powierzenie pamiątki swej Męki i Zmartwychwstania umiłowanej Oblubienicy- Kościołowi – sakrament miłosierdzia, znak jedności, węzeł miłości, uczta paschalna, w której „spożywamy” Chrystusa, a dusza napełnia się łaską i otrzymuje zadatek przyszłej Chwały (KL47) Wieczerza Pańska jest zapowiedzią uczty niebieskiej. - Eucharystia – źródło i szczyt życia Kościoła – wszystkie sakramenty, kościelne posługi i dzieła apostolstwa wiążą się z Eucharystią i do niej zmierzają – jest w niej zawarte duchowe dobro Kościoła, sam Chrystus, nasza Pascha. Przez celebrację Eucharystii jednoczymy się z liturgią niebieską i uprzedzamy życie wieczne, gdy Bóg będzie wszystkim we wszystkich (1Kor15,28). Jest komunią życia z Bogiem i jednością ludu Bożego, szczytem działania, przez które Bóg w Chrystusie uświęca świat, szczytem kultu, jaki ludzie w Duchu Św. oddają Chrystusowi, a przez Niego Ojcu. Eucharystia jest dziękczynieniem składanym Bogu przez i z Chrystusem w liturgii Kościoła – ofiarą uwielbienia w imieniu stworzenia. Eucharystia celebrowana jest w zgromadzeniu wiernych, które jest widzialnym znakiem Kościoła. Jest pamiątką Męki i Zmartwychwstania, Świętą i Boską liturgią – centralnym miejsce w liturgii Kościoła, jej najgłębszym wyrazem (najświętszy sakrament), uobecnieniem jednej ofiary Chrystusa Zbawiciela i włączeniem w nią ofiary Kościoła. Eucharystia tworzy Kościół – Kielich błogosławieństwa, który błogosławiony, jest udziałem (koinonia) we Krwi Chrystusa. Chleb, który łamiemy, jest udziałem (koinonia) w Ciele Chrystusa. Ponieważ jeden jest chleb, przeto my, liczni, tworzymy jedno Ciało. Wszyscy bowiem bierzemy z tego samego chleba (1Kor10,16n). Msza święta jest uczestnictwem Kościoła, Ciała Chrystusa, w ofierze swojej Głowy, a poprzez Komunię - zjednoczeniem z Chrystusem i uczestnictwem w Jego Ciele i Krwi we wspólnocie z Nim – na łamaniu chleba. Rola sakramentów w życiu Kościoła Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 15 - Sakramenty Chrystusa - „moce, które wychodzą” z zawsze żywego i ożywiającego Ciała Chrystusa - arcydzieło Boże w nowym i wiecznym Przymierzu Boga z człowiekiem. - Sakramenty Kościoła – – – przez Kościół - Kościół sakramentem działania Chrystusa dzięki posłaniu Ducha św. – „Kościół jest w Chrystusie nie jako sakramentem czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego...” (KK1) dla Kościoła – budowanie Kościoła – ukazują i udzielają ludziom, zwłaszcza w Eucharystii, tajemnicę komunii Boga Miłości, Jedynego w Trzech Osobach Chrzest, bierzmowanie, sakrament święceń kapłańskich – wyciśnięcie charakteru sakramentalnego („pieczęć”) – upodobanie do Chrystusa i Kościoła, urzeczywistnianie przez Ducha św. – pozytywna dyspozycja do pojęcia łaski, obietnica, zapewnienie opieki Bożej oraz powołania do kultu Bożego i służby Kościołowi – Sakramenty wiary - uświęcenie człowieka, budowanie Mistycznego Ciała Chrystusa – Kościoła, oddawanie czci Bogu, pouczenia, wzrost, umocnienie, wyrażenie i rozwój wiary w Kościele (lex credenti- prawo modlitwy prawem wiary) – Sakramenty zbawienia – działają ex operato („przez sam fakt spełnienia czynności”), mocą zbawczego dzieła Chrystusa, dokonanego raz na zawsze – urzeczywistnianie przez moc Bożą – Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego – – – – Sakramenty uzdrowienia – – – Chrzest – fundament życia chrześcijańskiego: odpuszczenie grzechów, dziecięctwo Boże, wszczepienie w Chrystusa i Kościół, niezatarte duchowe znamię Bierzmowanie – dopełnienie łaski chrztu: głębsze zakorzenienie w dziecięctwie Bożym, ściślejsze zjednoczenie z Chrystusem, pomnażanie darów Ducha św., udoskonalenie więzi z Kościołem, udzielanie szczególnej mocy Ducha św. do darowania świadectwa wiary słowem i czynem Eucharystia – dopełnienie wtajemniczenia chrześcijańskiego: umocnienie więzów miłości z Chrystusem, Kościołem, uczestnictwo w ofierze Chrystusa, założonej raz na zawsze Ojcu na Krzyżu Pokuta i pojednanie: przebaczenia zniewagi wyrządzonej Bogu, pojednanie z Kościołem Namaszczenie chorych: szczególny dar Ducha św., zjednoczenie z męką Chrystusa, łaska eklezjalna, przygotowanie do ostatniego przyjścia Sakramenty w służbie komunii Baniu & Woju Ex Universa 2003 – – Strona 16 Kapłaństwo (sakrament święceń): upodobanie do Chrystusa dzięki specjalnej łasce Ducha św., udział w potrójnej funkcji Chrystusa: królewskiej, prorockiej i kapłańskiej Małżeństwo: „konsekwencja do obowiązków swego stanu i godności”- znak związku Chrystusa i Kościoła 10. Treść artykułu: „wierzę w życie wieczne” Człowiek wierzący łączy własną śmierć z śmiercią Jezusa Chrystusa i traktuje ją jako przejście do Niego do wieczności, do życia wiecznego. Jezus przez swoją śmierć na krzyżu i zmartwychwstanie otworzył nam niebo. a. Sąd szczegółowy – Polega na odniesieniu życia człowieka do życia Chrystusa, zaraz po śmierci człowiek w sądzie szczegółowym otrzymuje „zapłatę” i albo idzie do nieba, czyśćca albo zostaje potępiony. b. Niebo – jest celem ostatecznym i spełnieniem najważniejszych dążeń człowieka. Każdy wierny zmarły – ochrzczony – jeśli umarł w łasce uświęcającej (nie ma nic do odpokutowania) od razu zanim jeszcze nastąpi Sąd Ostateczny może oglądać Boga widzeniem intuicyjnym, a także twarzą w twarz. Kontemplacja Boga twarzą w twarz jest nazywana „Wizją uszczęśliwiającą” c. Końcowe oczyszczenie – czyściec - Naukę wiary o czyśćcu sformułował Kościół na soborze Florenckim i Trydenckim opierając się na tekstach Pisma Św. ( 1Kor 3,15 ), mówiących o ogniu oczyszczającym. Człowiek jeśli umierając nie do końca oczyścił się ze swoich win przechodzi przed sądem właśnie takie oczyszczenie. Nauka ta opiera się na ST (2Mch12,45) „Dlatego właśnie Juda Machabeusz sprawił że złożono ofiarę przebłagalną za zabitych...”. d. Piekło - Zasadnicza kara wieczna polega na oddzieleniu od Boga. Sam Bóg nie przeznacza nikogo na wieczne potępienie, to człowiek przez swój wolny wybór zła skazuje się na ogień wieczny. Już Pan Jezus mówił o tych, którzy odrzucają wiarę i sami zatracają swe ciało i duszę ( Mt 10,28 ). Kościół wzywa do odpowiedzialności i nawrócenia bo nie znamy dnia ani godziny. e. Sąd ostateczny - Sąd ostateczny nastąpi w momencie powtórnego przyjścia Chrystusa na ziemię i nikt tylko sam Bóg zna dokładnie datę tego momentu. Wszyscy żywi i umarli usłyszą głos wołający na sąd ostateczny i zostaną rozliczeni ze swoich czynów tak dobrych jak i złych i pójdą albo do raju albo na wieczne potępienie (J5,28-29). f. Nadzieja Nowego Nieba i Nowej Ziemi – Na końcu świata cały wszechświat zostanie odmieniony i ci, którzy dostąpią łaski zbawienia będą królować razem z Jezusem Chrystusem jako głową w chwale wiecznej – będzie nowe niebo i nowy świat.
