Raport z kardiochirurgii w Polsce

KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE KARDIOCHIRURGII
Prof.dr hab.med.Marian Zembala
Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii SUM
Śląskie Centrum Chorób Serca
ul.M.Skłodowskiej-Curie 9; 41-800 Zabrze
Tel/fax +48 32 278 43 34
SCCS/KCH/
/12
E-mail: [email protected]
Zabrze, 14 września 2012 r.
Szanowni Państwo,
Panie, Panowie,
Drodzy Pacjenci,
Witam serdecznie i z przyjemnością informuję o widocznym w naszym kraju rozwoju kardiochirurgii
dorosłych i dzieci. Jest to zasługa bardzo ambitnego i dobrze wyszkolonego środowiska
kardiochirurgicznego, które pomimo, że stosunkowo skromne, bowiem liczy tylko 240 specjalistów
kardiochirurgów, 229 specjalistów kardioanestezjologów, 177 perfuzjonistów oraz znakomicie
wyszkolone zespoły pielęgniarek operacyjnych, intensywnej terapii i pracujących w oddziałach,
gwarantuje wysoki poziom i dobrą jakość leczenia. Przypominam, że w Polsce mamy 37 oddziałów
kardiochirurgii rozmieszczonych we wszystkich województwach kraju, dzięki czemu dostęp do
leczenia kardiochirurgicznego jest stosunkowo dobry, a czas oczekiwania na zabiegi planowe nie
jest dłuższy niż 2-3 miesiące (z wyjątkiem województwa kujawsko-pomorskiego). Jest to więc czas
porównywalny do czasu oczekiwania w takich krajach europejskich jak Wielka Brytania, Norwegia
lub Francja. Przypominamy, że chorzy w trybie ratującym życie są przyjmowani w trybie
natychmiastowym, natomiast tryb pilny oznacza czas oczekiwania nie dłuższy niż kilka dni. O trybie
przyjęcia pacjenta decyduje stan chorego i ocena konsultującego kardiochirurga, który może
zdecydować o pozostawieniu chorego w szpitalu i przegotowaniu do zabiegu w oddziale
kardiologicznym współpracującym z kardiochirurgią, lub bezpośrednio w oddziale kardiochirurgii,
jeżeli bezpieczeństwo chorego i jego stan tego wymaga.
Największa koncentracja ośrodków kardiochirurgicznych znajduje się w Warszawie, gdzie wykonuje
się 16,6% wszystkich operacji serca w Polsce, a referencyjnymi oddziałami są Instytut Kardiologii
w Warszawie oraz Centrum Zdrowia Dziecka, wspierane przez inne akademickie ośrodki
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Do krajowych ośrodków referencyjnych nalezą również śląskie ośrodki kardiologicznokardiochirurgiczne w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu i Szpitalu Klinicznym w KatowicachOchojcu, gdzie w każdym z tych ośrodków wykonuje sie 10-12 operacji serca dziennie, a łącznie
ponad 4800 operacji serca u dorosłych i dzieci rocznie. Pozostałe silne ośrodki kardiochirurgiczne to
KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE KARDIOCHIRURGII
Prof.dr hab.med.Marian Zembala
Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii SUM
Śląskie Centrum Chorób Serca
ul.M.Skłodowskiej-Curie 9; 41-800 Zabrze
Tel/fax +48 32 278 43 34
E-mail: [email protected]
Kraków (2800 operacji w dwóch ośrodkach) oraz Wrocław (2100 operacji serca), Poznań (1780)
Łódź (1350), Bydgoszcz (1170), Szczecin (1100), Rzeszów (1000), Białystok (619), Lublin (600), Opole
(580), Kielce (550), Olsztyn (480), Nowa Sol (470), Zamość (380), Radom (200) i Bielsko Biała dla
zabezpieczenia południowej części województwa śląskiego i województwa małopolskiego.
Kardiochirurgia dziecięca jest wykonywana w takich ośrodkach referencyjnych kraju jak: Centrum
Zdrowia Dziecka w Warszawie, Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, Szpital Akademickim
w Krakowie – Prokocimiu, ale także w Szpitalu Dziecięcym ŚUM w Katowicach-Ligocie, Gdańsku,
Szpitalu Uniwersyteckim w Poznaniu, Śląskim Centrum Chorób Serca, wyspecjalizowanym
w zakresie zabiegów transplantacji serca i płuc u dzieci, mechanicznego wspomagania krążenia,
oraz zabiegów wrodzonych wad serca u dzieci i dorosłych (GUCH).
Wykonując wszelkie typy operacji kardiochirurgicznych u dorosłych i dzieci, we współpracy
z wiodącymi ośrodkami europejskimi i amerykańskimi, coraz rzadziej istnieje konieczność
kierowania polskich pacjentów na bardzo kosztowne leczenie w ośrodkach zagranicznych. Rozwój
polskiej kardiochirurgii pozwala już od roku 2010 drastycznie zredukować, do niezbędnego
minimum, przesyłanie chorych do leczenia za granicę na koszt polskiego płatnika. Wszystko po to,
aby w warunkach wciąż skromnego i nadal niewystarczającego budżetu przeznaczyć więcej
środków na polską medycynę, w tym także kardiochirurgię i transplantacje.
Takie rozważne i pragmatyczne działania nie wykluczają możliwości leczenia w ośrodkach
zagranicznych, ale na koszt samego leczącego lub ze środków pozabudżetowych, co nawet
w najbogatszych krajach jest dowodem społecznej wrażliwości dla chorego, i nobilituje ofiarodawcę
nie uszczuplając środków publicznego płatnika. Przykład społeczeństwa Holandii, gdzie ze środków
społecznych (zbiórki społeczne w ramach POLEN-PROJECT) w latach 1980-2004 wykonano
bezpłatnie operacje serca u 526 polskich dzieci z wrodzonymi wadami serca powinien nas do takich
dobroczynnych działań, we współpracy z mediami, mobilizować do działania, zamiast oczekiwać, że
za wszystko jest gotowy zapłacić dysponujący ograniczonymi środkami publiczny płatnik.
Świadectwem dużej aktywności polskiej kardiochirurgii niechaj będą następujące dane pochodzące
z Ogólnopolskiego Rejestru Operacji Kardiochirurgicznych „KROK”.
KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE KARDIOCHIRURGII
Prof.dr hab.med.Marian Zembala
Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii SUM
Śląskie Centrum Chorób Serca
ul.M.Skłodowskiej-Curie 9; 41-800 Zabrze
Tel/fax +48 32 278 43 34
E-mail: [email protected]
Kardiochirurgia Polska w roku 2011 i ważniejsze zadania w roku 2012
1. W roku 2011 wykonano ogółem w 37 ośrodkach w kraju 26 255 operacji serca, co oznacza wzrost
o 1200 operacji w porównaniu z rokiem poprzednim. Na ten wzrost składają się głównie chorzy ze
stenozą aortalną, tętniakami aorty i pozawałowym CABG+MI.
2. Godny podkreślenia jest fakt, że operacje serca u chorych w wieku starszym, chorych trudnych
z obciążeniami, powyżej 75 roku życia, było 4091 tj wzrost o prawie 700 w porównaniu z rokiem
poprzednim (2010), w tym powyżej 80 roku życia 1171 chorych, tj. wzrost o 325 (!!!), z frakcją EF
poniżej 30% (!!!) 887 chorych, tj. wzrost o 117 w porównaniu z rokiem 2010.
3. Operacje nabytych wad zastawkowych w liczbie 4578, tj. wzrost o 270, i duży rozwój operacji
małoinwazyjnych.
4. Operacji pomostowania aortalno-wieńcowego wykonano 13792, tj. wzrost o 641. Liczba
wieńcowych operacji bez krążenia to 6059. Wyrazy uznania należą się wobec operacji
małoinwazyjnych MIDCAB/TECAB, które wykonano w liczbie odpowiednio 140/55, oraz
hybrydowych operacji wieńcowych, których wykonano 208. Działa to wszystko dobrze, i to dobry
znak naszej dobrej współpracy HEART TEAM oraz wytycznych ESC 2010 dotyczących
rewaskularyzacji serca.
5. Trudniejsze zawsze operacje skojarzone - chorzy starsi obciążeni (wada + CABG - liczba 2271
operacji rocznie wzrost o 120.
6. Operacji wad wrodzonych serca przeprowadzono 2698, co oznacza wzrost o 47, w tym operacje
bez krążenia pozaustrojowego u dzieci do 1 m-ca życia – 322, tj. spadek o 46; od 1 miesiąca do
roku – 284, tj. spadek o 10 operacji; od 1 roku do 18 lat – 170 operacji, tj. spadek o 2 operacje.
Operacje wrodzonych wad serca w krążeniu pozaustrojowym do 1 miesiąca życia przeprowadzono
w liczbie 221, tj. spadek o 47; od 1m-ca do 1 roku- 636, tj. spadek o 79 operacji; od 1 roku do 18 lat812 operacji, tj. wzrost o 155(!), i powyżej 18 roku życia – 234, tj. wzrost o 61 operacji. Wykonują je
głównie Warszawa Anin i Zabrze, czyli kliniki zajmujące się wrodzonymi wadami serca u dorosłych
GUCH. Referencyjnymi oddziałami kardiochirurgii dla hipoplazji lewego serca są ośrodki
kardiochirurgii dziecięcej w Łodzi (Centrum Zdrowia Matki Polki), Krakowie-Prokocimiu, Warszawie
(Centrum Zdrowia Dziecka).
7. Operacji tętniaków aorty wykonano w Polsce 1343, tj. wzrost o 85. To wyjątkowo trudna grupa
chorych, zwłaszcza w operacjach pilnych, ratujących życie pacjentów z rozwarstwieniami aorty.
Cieszy rozwój operacji tętniaków piersiowo-brzusznych we współpracy z chirurgami naczyniowymi i
ośrodkami zagranicznymi.
8. Transplantacje serca- 81, tj. wzrost o 3, głównie w Zabrzu (36), Warszawie (24), Krakowie(10),
Poznaniu (7), Gdańsku (3), oraz transplantacje płuc – Zabrze (11).
KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE KARDIOCHIRURGII
Prof.dr hab.med.Marian Zembala
Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii SUM
Śląskie Centrum Chorób Serca
ul.M.Skłodowskiej-Curie 9; 41-800 Zabrze
Tel/fax +48 32 278 43 34
E-mail: [email protected]
9. Małoinwazyjne zabiegi zastawkowe, aortalne - 217 (!!), mitralne - 44, trójdzielne - 55, stentgrafty
aortalne – 61, tj. wzrost o 21 + 13 do łuku (procedura Ministerstwa Zdrowia) + 10 łuk hybrydowy,
stengraft + kardiochirurgiczna wideotorakoskopowa ablacja – 36. Liczba tych zabiegów to wielki
postęp, chociaż ciągle jest tych zabiegów za mało, bowiem dotyczą opornego na leczenie, także
elektrofizjologiczne, objawowego migotania przedsionków
10. BAZA KARDIOCHIRURGII – to 1026 lóżek w 37 ośrodkach. W 76 salach operacyjnych wzrost o 6,
w porównaniu z rokiem 2010, pooperacyjnych łóżek - jest ich obecnie 396. Wzrost o 29 liczby
operacji na 1 sale – obecnie jest to 316 operacji na 1 salę rocznie, co dobrze świadczy o
wykorzystaniu istniejących zasobów.
11. Samodzielnych pracowników nauki wśród kardiochirurgów jest 44. (wzrost o 5), z doktoratem
mamy 206 lekarzy (wzrost o 5) liczba operacji jaka przypada na specjalistę - 110 rocznie, tyle samo
przypada na szkolącego się pod kierunkiem kardiochirurga rezydenta
Najważniejsze obecnie zadania w kardiochirurgii jeszcze w bieżącym roku :
1. Wprowadzić, wspólnie z kardiologami w kraju i we współpracy z Ministerstwem Zdrowia (Zabrze
Warszawa - Anin i Gdańsk) i zarejestrować komory osiowe do wspomagania serca. Od miesiąca nie
produkowane są komory typu Religa w Zabrzu, z powodu zaprzestania przez firmę amerykańską
Medtronic produkcji sztucznych zastawek typu Medtronic-Hall. Obecnie zabezpieczenie w kraju
polega na wykorzystaniu u dzieci pomp Berlin Heart, a u dorosłych pomp osiowych. Niezależnie od
tego, trwają intensywne prace nad uruchomieniem kolejnej generacji nowych pomp
pneumatycznych w Zabrzu ale najkorzystniejsze dla chorego są pompy długoterminowe, z którymi
chory może funkcjonować w domu poza szpitalem.
2. Uporządkować warunki świadczeń w kardiochirurgii, zgodnie ze zgłoszonymi kilka miesięcy temu
postulatami zmian
3. Wprowadzić wspólnie z kardiologami i Ministerstwem Zdrowia dostępność do nowych
technologii (MitraClip) w rekonstrukcji pozawałowej niedomykalności mitralnej u chorych
objawowych udokumentowanego wysokiego ryzyka zgodnie z wytycznymi ESC z roku 2012.
4. Zwiększyć liczbę zabiegów TAVI wykonywanych w Polsce przez kardiologów i kardiochirurgów u
chorych bardzo trudnych wysokiego ryzyka do 250-280 w roku 2013.
5. Wystąpić o zwiększenie środków na świadczenia w kardiochirurgii na rok 2012 i 2013, wobec
obiektywnego wzrostu liczby zabiegów u objawowych chorych z chorobami serca, zarówno ze
strony Ministerstwa Zdrowia (procedury, których liczba wzrosła) i NFZ, z powodu wzrostu liczby
objawowych chorych do operacji.
KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE KARDIOCHIRURGII
Prof.dr hab.med.Marian Zembala
Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii SUM
Śląskie Centrum Chorób Serca
ul.M.Skłodowskiej-Curie 9; 41-800 Zabrze
Tel/fax +48 32 278 43 34
E-mail: [email protected]
7. Wprowadzić, we współpracy z Prof. Opolskim i Centralą NFZ, możliwość rozliczenia hospitalizacji
w NFZ dla zabiegów MITRACLIP.
6. Przygotować do uruchomienia nowy Ogólnopolski Rejestr Kardiologiczno-Kardiochirurgiczny
zabiegów alternatywnych u chorych wysokiego ryzyka - TAVI, MITRACLIP.
7. Przeznaczyć część środków z programu POLKARD na uzupełnienie płatności za zabiegi, na które
nie starcza środków, takie jak MitraClip (program), TAVI (nowy program, uzupełniający), sztuczne
komory osiowe, czy zabiegi kardiochirurgiczne, na które nie starczy środków w Ministerstwie
Zdrowia w tym roku i kolejnym.
Prof. Marian Zembala
Konsultant krajowy w dziedzinie kardiochirurgii