Show publication content!

Projekt systemowy współfinansowany
przez Unię Europejską ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013,
Priorytet IX, Działanie 9.4.
Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty
www.nauczyciele.org.pl
„Źródło życia”
„Jak skutecznie i atrakcyjnie kształcić proekologiczne
postawy i zachowania od najmłodszych lat”
Opracowała Irena Olszewska-Żywno
Podstawowe wiadomości



70% powierzchni Ziemi pokrywa woda
97% wszystkich wód na Ziemi znajduje się w
oceanach
3% (pozostałe) to woda pitna; z tego 2,997%
wody pitnej jest niedostępne dla człowieka,
ponieważ występuje ona w postaci lodu
(lodowce) lub jest zbyt głęboko pod ziemią
Podstawowe wiadomości – c.d.

0,003% to pitna woda, do której mamy
dostęp. Są to jeziora, rzeki, płytko
przepływające wody gruntowe, para wodna
w atmosferze i wilgoć ziemi
Adaptacja z Hands-on-Nature
Stany skupienia
Woda występuje najczęściej w postaci
cieczy, jednak może być ona również
ciałem stałym (lód lub śnieg),
a także gazem (para wodna).
Prawie wszystkie substancje mogą
przechodzić z jednego stanu skupienia
w inny.
http://www.woda.ovh.org/Stanyskupienia.htm
Stany skupienia c.d
Wyróżnia się następujące przejścia fazy wody:
 ze stanu stałego w ciekły - topnienie
 ze stanu ciekłego w stały - krzepnięcie
 ze stanu ciekłego w gazowy - parowanie
 ze stanu gazowego w ciekły - skraplanie
 ze stanu stałego w gazowy - sublimacja
 ze stanu gazowego w stały – resublimacja

http://www.woda.ovh.org/Stanyskupienia.htm
Stan stały –
lód lub śnieg
Lód lub śnieg występują w tzw. temp. topnienia -
poniżej 0 °C. W przyrodzie występują w zimie lub
cały czas na obu biegunach. Mają właściwości jak
każde ciało stałe tzn. mają określony kształt, trudno
zmienić ich objętość. Lód powstaje ze schłodzonej
wody, czyli przez krzepnięcie lub przez resublimację.
Lód tak samo jak woda i para wodna nie ma koloru,
w dotyku jest zimny i jest ciałem kruchym, np. kiedy
uderzymy kawałek lodu młotkiem, rozkruszy się na
wiele drobnych kawałków.
http://www.woda.ovh.org/Stanyskupienia.htm
Stan stały – lód lub śnieg c.d.

Zjawisko zmiany obj. podczas przechodzenia z fazy
ciekłej do fazy stałej wody (lód) pełni bardzo istotną
rolę w przyrodzie. W szczególności dotlenienie gleby
poprzez rozsadzanie zmarzniętych brył ziemi oraz
zjawisko pękania skał. Śnieg podobnie jak lód
powstaje ze schłodzonej wody lub pary wodnej. Ma
kolor biały, co można zauważyć podczas zimy. Na
śniegu można wykonywać wiele sportów jak
narciarstwo lub snowboard.
http://www.woda.ovh.org/Stanyskupienia.htm
Stan ciekły – woda
Woda występuje pomiędzy temp.0 °C i 100 °C.
Jest ona najważniejszym składnikiem kuli ziemskiej.
Bez niej nie mogłyby rosnąć rośliny, żyć zwierzęta
oraz ludzie. Woda jest wykorzystywana przez
człowieka w wielu gałęziach przemysłu. Ma ona takie
same właściwości jak inne ciecze. Nie ma
określonego kształtu nie jest ściśliwa. Powstaje ona
przez schłodzenie pary wodnej czyli skraplanie lub
ogrzewanie lodu czyli topnienie.
http://www.woda.ovh.org/Stanyskupienia.htm
Stan ciekły – woda c.d.
Woda występuje w postaciach jezior, rzek,
oceanów itp. Woda jest rozpuszczalnikiem dla
wielu ciał stałych np. dla cukru, soli, wapnia.
Woda zajmuje więcej powierzchni na kuli
ziemskiej niż kontynenty. Ludzie niestety nie
potrafią docenić tej wspaniałej cieczy
i wrzucają do wody chemikalia, odpady
radioaktywne itp. Woda była przedmiotem
wielu badań, które osiągnęły światową sławę.

http://www.woda.ovh.org/Stanyskupienia.htm
Stan gazowy
para wodna
Para
występuje w każdej temperaturze.
Im większa powierzchnia swobodna tym woda
szybciej paruje. Para wodna tworzy się przez
parowanie i powyżej 100 C czyli temp. wrzenia
oraz przez sublimację czyli zamianę lodu w
parę. Często para wodna mylona jest z mgłą;
mgła to drobne kropelki wody, para wodna
natomiast jest niewidoczna i tworzy się
wszędzie.
http://www.woda.ovh.org/Stanyskupienia.htm
Stan gazowy para wodna c.d.
W krajach cieplejszych występuje więcej pary wodnej,
niż w krajach chłodniejszych, dlatego Europejczykowi
trudno jest się zaaklimatyzować w Afryce lub w Azji.
Parę wodną wykorzystuje się w silnikach parowych,
używana jest też w saunach do gorących kąpieli
parowych. Zjawisko parowania
jest
jednym
z podstawowych czynników istnienia przyrody. Woda,
parując, tworzy obłoki pary w formie chmur, które
schłodzone opadają na ziemię pod postacią deszczu.

http://www.woda.ovh.org/Stanyskupienia.htm
Biologiczna rola wody



Woda jest podstawowym rozpuszczalnikiem
związków ustrojowych, niezbędnym
uzupełnieniem pokarmu każdego organizmu,
uczestniczy w przebiegu większości reakcji
metabolicznych.
Jest środkiem transportu
wewnątrzustrojowego, np. produktów
przemiany materii, substancji odżywczych,
hormonów, witamin, enzymów.
Uczestniczy w regulacji temperatury, ciśnienia
osmotycznego, pH.
Biologiczna rola wody c.d.
Bierze udział w reakcjach hydrolizy.
Utrzymuje właściwe wymiary i kształty
komórek, warunkując ich jędrność,
tzw. turgor.
Stanowi środowisko płynne, niezbędne
do usuwania końcowych produktów
przemiany materii.
Biologiczna rola wody c.d.


Woda jako substancja niezbędna do
życia, w tym również podstawowy
składnik organizmów żywych, powinna
podlegać szczególnej ochronie.
Jej ilość zmienia się w zależności
od wieku oraz stanu organizmu.
Biologiczna rola wody – c.d.


Liście roślin zawierają 80-90% wody,
w owocach soczystych ilość ta
dochodzi do 95%, w komórkach
niektórych glonów jest jej nawet 98%.
Do produkcji w tony roślin uprawnych
potrzeba średnio 400-900 cm3 wody.
Biologiczna rola wody – c.d.


Hektar pszenicy zużywa w okresie
wegetacji 3 750 ton wody, a hektar
kapusty około 8 000 ton.
Dzienne
zapotrzebowanie
bydła
rogatego na wodę to 15–80 litrów.
Biologiczna rola wody – c.d.

Zawartość wody w płodzie sięga 90%,
u noworodka 80%. W organizmie
człowieka dorosłego woda stanowi 2/3
jego masy. Człowiek nie może żyć
bez wody: strata 6-8% wody
w stosunku do masy ciała powoduje
omdlenie, niedobór 10% wywołuje
halucynacje, utrata 12-20% ogólnej
ilości wody prowadzi do śmierci.
Biologiczna rola wody – c.d.

Dzienne zapotrzebowanie człowieka
na wodę jest równe 1,5-2,5 litra.
W obliczu takich danych stwierdzenie,
że woda jest podstawą życia,
przestaje być sloganem.
Zawartość wody
w owcach i warzywach
Zawartość wody w organizmach
Główne czynniki
zanieczyszczenia wody




Czynniki powodujące choroby – dostające się
do wody z domowych ścieków i odchodów zwierząt
Odpady organiczne potrzebujące tlenu do
procesu rozkładu powodowanego przez różne
bakterie
Nieorganiczne chemikalia – kwasy, rtęć, ołów
i rozpuszczalne sole
Materie nieorganiczne zawierające rozpuszczalne w wodzie azotany i fosforany powodujące
szybki rozwój glonów w wodzie
Adaptacja z Hands–on-Nature
Główne czynniki
zanieczyszczenia wody – cd.




Chemikalia organiczne takie jak tworzywa
sztuczne, oleje, pestycydy, środki czystości i inne
detergenty zarówno rozpuszczalne jak i nierozpuszczalne w wodzie
Osady takie jak drobiny gleby, skał i innych materiałów organicznych i nieorganicznych, które
przedostają się do wody
Substancje radioaktywne, które są rozpuszczalne w wodzie i mają zdolność bioakumulacji
w organizmach w momencie gdy znajdują się
w przewodzie pokarmowym
Adaptacja z Hands–on-Nature
Główne czynniki
zanieczyszczenia wody – cd.

Woda może się także zanieczyszczać z powodu
wysokich temperatur, które obniżają ilość tlenu
w wodzie i sprawiają, że życie roślinności
i zwierząt wodnych jest znacznie utrudnione.
Adaptacja z Hands–on-Nature
BIURO PROJEKTU
Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli
ul. Gen. J. Sowińskiego 68, p. 35
70-236 Szczecin
tel.: 091/435 06 29
e-mail: [email protected]
www.nauczyciele.org.pl