Slide 1

William Szekspir urodził się w kwietniu (prawdopodobnie 23) 1564 roku
w Stratford upon Avon. Tak naprawdę ciężko mówić o dokładnych i
prawdziwych datach, bo źródła z czasów Szekspira nie podają nam wszystkiego
dokładnie. Większość jest umowna i ustalona na podstawie badań
szekspirologów. Ojcem Williama był John Shakespeare- rękawnicznik, oraz
lokalny, mniej ważny polityk, matką natomiast była Mary Arden pochodząca
z bogatej rodziny. Uczęszczał do miejscowej szkoły i uczył się tam historii,
retoryki, łaciny i literatury antycznej. Edukację przerwał w momencie, kiedy
ojciec miał problemy finansowe spowodowane nielegalnym handlem. O
wykształceniu Williama nie wiemy tak naprawdę już nic więcej. W młodości
pracował na dworach magnackich, a także był aktorem w mniej ważnych
przedstawieniach. W roku 1582 żeni się z Anną Hathaway, która miała wtedy 26
lat- Szekspir natomiast 18. Z tego, co wiadomo związek ten został zawarty
z przymusu pod wpływem rodziny dziewczyny, która była już w 3 miesiącu
ciąży. W 1583 roku na świat przychodzi Sussana, a w 1585 roku rodzą się
bliźniacy: Hamnet i Judith. Ten pierwszy umiera w 1596 roku, co wpłynęło na
późniejszą twórczość angielskiego poety.
Po narodzeniu bliźniaków w 1585 roku nie wiadomo, co się dzieje ze Szekspirem
w ciągu następnych 8 lat. Szekspirolodzy wysunęli wiele teorii, m.in. była
możliwość, że pisarz został osadzony w więzieniu za kłusownictwo, lub na ten
czas został nauczycielem, albo służył na dworze magnackim.
Najprawdopodobniej jednak dołączył do teatralnej grupy w Londynie, znanej
jako „Trupa Lorda Szambelana”
W roku 1598 po raz pierwszy zagrał w prawdziwej sztuce razem z grupą „Trupa
Lorda Szambelana”. Oprócz tego, że był aktorem w mniej ważnych sztukach
pisał scenariusze, zajmował się finansami grupy, aż w końcu został właścicielem
Globe Theatre. Był doskonałym menadżerem- znalazł sponsora, którym był
jeden z najbogatszych hrabiów i właśnie on opłacał twórczość i dzieła Williama
Szekspira. Pracował także w Blackfriars Theatre- który był stworzony dla elity
i osób z wyższych sfer. W końcu na stałe osiadł w Londynie( żona razem
z dziećmi została w Stratford). Odegrał także ważną rolę w decyzji o rozdziale
majątku podczas ślubu jednego z uczniów z jego córką- w końcu jednak sprawa
znalazła się w sądzie, a sam Szekspir niedużo pamiętał z tamtych czasów.
Patrząc na posiadłości Williama możemy stwierdzić, że jego majątek rósł z roku
na rok.
Wraca do Stratford w 1613 roku, a umiera 23 kwietnia 1613 roku. Zbiegiem
okoliczności jest to, że w tym czasie umiera także hiszpański poeta uważany za
odpowiednika Szekspira. Został pochowany w absydzie w kolegiacie Świętej
Trójcy w Stratford, nie dlatego, że był wybitnym poetą, ale dlatego, że zapłacił za
taki przywilej. Na pomniku przedstawiany jest jako poeta z piórem w ręce- na
epitafium zostały napisane słowa, które nawiązują do starożytnej Grecji i
mitologii, które pokazują najlepsze cechy Williama Szekspira.
Dom rodzinny Szekspira
Nagrobek Williama Szekspira
Pomnik Szekspira w Stratford
23 kwietnia 1564- narodziny Szekspira
1582- ślub Szekspira z Anne Hathaway
1583- na świat przychodzi Sussane
stracone lata
1585- na świat przychodzę bliźniaki Hamnet i Judith
1592- dowiadujemy się o dołączeniu Szekspira do grupy teatralnej
1596- umiera Hamnet, niedługo później przeprowadza się na stałę do Londynu
działalność
teatralna
1613- Szekspir wraca do Stratford
23 kwietnia 1616- William Szekspir umiera
Szekspirolodzy dokonali podział najważniejszych sztuk Szekspira na:
•
•
•
wczesne komedie i kroniki
utwory z okresu pośredniego
późne romanse
Przyjmuje się, że dzieła te powstawały w 1590-1600. Komedie, które pisał na
początku, były wesołe, później ich nastrój się zmienia (być może pod wpływem
śmierci syna). Panuje tam ciemny i gorzki klimat- pojawia się tam dużo zmian ról
i przebieranek.
Najważniejsze z nich to:
„Poskromienie złośnicy”
„Sen nocy letniej”.
W kronikach i historiach Szekspir nie pokazywał wyłącznie walki władców o tron,
ale także tworzył portrety psychologiczne tych osób, Np. „Król Jan” i „Ryszard II”.
Pisał także sztuki, które nawiązywały do starożytności, Np. „Juliusz Cezar”, „Tytus
Andronikus”. Napisał także wtedy jedną z pierwszych tragedii: „Romeo i Julia”.
„Poskromienie złośnicy”- komedia ta powstała w 1594 roku i opowiada o bogatej
rodzinie mieszczańskiej, w której znajdują się dwie córki- starsza pełna złości i
złych humorów i młodsza- piękna i miła. Jednak okrutna matka nie zezwala na ślub
młodszej dopóki starsza nie wyjdzie za mąż.... A wtedy jeden z wielbicieli młodszej
udaje nauczyciela, aby móc być bliżej ukochanej. Komedia kończy się przybyciem
mężczyzny, który jest zakochany w pieniądzach i tylko one się dla niego liczą- musi
on jeszcze zdobyć tylko względy starszej Katarzyny...
„Sen nocy letniej”- jest to historia, która powstała
w 1595 . Pojawiają się tam zakochany pary. Ojciec
jednej z kobiet nie chce zezwolić na ślub- uciekają
do lasu- w to wszystko mieszają się postacie
fantastyczne, takie jak duchy leśne. Wszystko
kończy się szczęśliwie, pary wracają do Aten
i stwierdzają, że to co się przydarzyło było letnim
snem, a nie jawą.
„Romeo i Julia”- powstała w 1595 roku i opowiada
o dwóch zakochanych osobach, które pochodziły ze
zwaśnionych rodów- czyli nikt nie wydałby nigdy
pozwolenia na taki związek. Chcą się potajemnie
pobrać, jednak ich plan kończy się śmiercią
bohaterów i pogodzeniem skłóconych rodów.
„Sen nocy letniej”
Jest to drugi okres twórczości Szekspira, który trwa od ok.1600-1606. Wtedy właśnie
Szekspir pisał przede wszystkim tragedie i dzieła, które pokazują wady ludzi. Wtedy
powstają jedne z ważniejszych dramatów Williama Szekspira, czyli:
„Hamlet”
„Makbet”
„Król Lear”
„Otello”
„Hamlet”- powstał w 1602 roku i opowiada o pokrzywdzonym księciu, który ma
zostać następcą tronu- mści się on na stryju za zabójstwo swego ojca. Szekspir
koncentruje się w tym utworze na obrazie psychicznym bohatera - skupia się na jego
wahaniach dotyczących planowanej zemsty.
„Makbet”- powstał w 1606 roku i jest to utwór opowiadający o najdzielniejszym
rycerzu, którego król darzy wielkim szacunkiem i zaufaniem. Za namową żony
dokonuje jednak zabójstwa władcy- wszystko za sprawą tego, że następcą zostanie
właśnie Makbet.
„Król Lear”- powstał w 1606 roku i jest to utwór opowiadający o monarsze, który ma
trzy córki i postanawia podzielić swój majątek między każdą- niestety kieruje się
pozorami i zamierza podarować najwięcej tej, która najlepiej powie o swoich
uczuciach do ojca. Jedna z nich, która nie powiedziała nic, ponieważ uważała, że jej
miłość do ojca jest nie do opisania, nie dostała żadnego spadku i została wyrzucona
poza granicę kraju. Po pewnym czasie król Lear widzi swoją pomyłkę- jednak jest już
za późno, ponieważ dwie pozostałe córki powoli pozbawiają go władzy w królestwie.
„Otello”- powstał w 1603 roku i co dziwne ma jeden wątek- opowiada o dowódcy
wojsk, który żeni się z pewną kobietą. Pojawia się mężczyzna, który tak rozbudza
w Otellu zazdrość (mówi mu kłamstwa o tym, że żona go zdradza), że dusi własną
małżonkę, a sam niedługo potem popełnia samobójstwo. Zły mężczyzna za taki czyn
zostaje ukarany.
Jest to okres w życiu Szekspira, który trwał od 1606 do samej śmierci pisarza. Pisał
wtedy dużo tragedii antycznych, ale najbardziej znane dzieła tego okresu to:
Cykl 154 sonetów
„Burza”
„Opowieść zimowa”
Sonety- jest ich 154, a wszystkie są podzielone tematycznie i dotyczą innego
problemu. W pierwszych 17 Szekspir namawia pięknego mężczyznę do zawarcia
małżeństwa, aby jego uroda została przekazana kolejnym potomkom. Sonety od 18
do 126 skierowane są do mężczyzny, w którym Szekspir się zakochał( jest to
kontrowersyjny temat, niektórzy uważają, że pisarz mógł mieć zapędy
homoseksualne). Natomiast od 127 do 152 Szekspir pisze o miłości do kochanki,
w której jest zakochany mężczyzna, którego opisywał przez ponad 100 ostatnich
utworów. Ostatnie dwa mają charakter alegoryczny.
„Burza”- to utwór, w którym pojawia się wiele elementów fantastycznych. Opowiada
o kobiecie i mężczyźnie, którzy zostali wygnani na łódce potajemnie zaopatrzoną w
wodę, żywność oraz książki. Na parę lat osiadają na wyspie, gdzie mężczyzna
czarami uwalnia ducha Ariela, który staje się jego sługą i niewolnikiem. Jedyną osobą
na wyspie jest inny mężczyzna, który oprowadza „nowych” po wyspie, jednak zostaje
uwięziony przez głównego bohatera w jaskini za próbę gwałtu. Czarami ściąga ludzi,
którzy przepływali statkiem obok wyspy, a duchowi nakazuje nimi manipulować.
Rozbitkowie próbują zabić mężczyznę, jednak nie udaje im się to. W efekcie planują
wspólny powrót do Włoch.
„Opowieść zimowa”- jest to utwór, którego rodzaj bardzo trudno określić- romans
przeplata się z wieloma cechami tragedii. Jest to opowieść, której akcja rozgrywa się
w długie, zimowe wieczory na Sycylii i w fikcyjnych Czechach, które leżą nad
morzem. Król tego pierwszego państwa doprowadza przez swoją zazdrość do
katastrofy- ginie żona, umiera jego dwóch synów. W efekcie jednak wszyscy
spotykają się pogodzeni i szczęśliwi.





The Globe Theatre – „Teatr Williama
Shakespeare’a”
Założony w 1599 roku przez Richarda i
Cuthberta Burbage w 1599 roku;
Nie działał długo – tylko 45 lat do 1644 roku
Występował tam zespół Lord Chamberlain’s
Men, którego członkiem i udziałowcem był
sam William (tam zaczynał karierę aktorską)
Na jego deskach odbywały się prapremiery
wielu jego sztuk m.in. Hamleta czy Otella.
To jest rekonstrukcja autentycznego Globe Theatre (pod kulą ziemską)
W międzyczasie jego istnienia spłonął w 1613roku, a rok potem został
odbudowany, zamknięto go w 1642 roku, a dwa lata później zburzony.
The Globe jak na zdjęciu widać był amfiteatrem, mieściło się w nim 3000widzów
Na widowni w kształcie okręgu był podział na droższe miejsca siedzące i tańszestojące. Scena o rozmiarach 12x8 miała dwoje tajnych drzwi przez które
tajemniczo wyłaniali się aktorzy (tylko mężczyźni mogli tam grać), ponadto dach,
który był tylko nad sceną, a właściwie sufit (nazywany heavens) był pomalowany
na wzór nieba, dzięki ukrytym w nim drzwiczkom, aktorzy mogli „ulotnić się ze
sceny”




Nazwa wywodzi się od imienia angielskiej
królowej - Elżbiety I
Zrywał z klasyczną regułą trzech jedności –
miejsca, czasu, akcji
Dopuszczał umowność inscenizacyjną , nie
stosował wymagań „decorum”- stosowności,
zbytnio nie stosowano dekoracji, za to
gustowano w kosztownych strojach
Mieszał kategorie estetyczne – Np. tragizm z
komizmem



Bohaterów cechowała zmienność, skrajne
emocjonalne stany
Przedstawienia odbywały się głównie w
pałacach wielkich panów, były dostępne dla
niewielkiego grona publiczności
Początkowo aktorzy grali na podwyższeniu, z
3 stron otaczała ich widownia, z czwartej
garderoba, nad sceną budowano galerie na
której odgrywano sceny balkonowe



Przedstawieniom
towarzyszyła muzyka
Nie występowały
kobiety, role damskie
grali młodzi mężczyźni
W teatrze elżbietańskim
najważniejszą część
widowiska odgrywała
gra aktorska i tekst
dramatu