Astma oskrzelowa
advertisement
Co wiemy ??? Określenie astma pochodzi od słowa greckiego, oznaczającego świszczący oddech. Świsty nad płucami słyszane przez chorego lub jego otoczenie są podstawowym objawem średniociężkiego napadu astmy. Innymi objawami są: kaszel, duszność, uczucie braku powietrza i ściśnięcia klatki piersiowej. W ciężkim napadzie astmy oddychanie jest prawie niemożliwe. Wówczas najczęściej konieczne jest leczenie w warunkach szpitalnych. Nadwrażliwe oskrzela reagują często na tak niewielkie bodźce, jak zimne powietrze lub wysiłek fizyczny. Mięśnie ściany oskrzela kurczą się, przekrój oskrzeli staje się węższy, a powietrze przedostaje się przez nie z trudem. Wysiłkowi przy oddychaniu zaczyna towarzyszyć uczucie braku powietrza. Czasami dochodzi do niego bardzo szybko, o czym każdy z chorych na astmę wie z własnego doświadczenia. W napadzie astmy przez oskrzela przedostaje się znacznie mniej powietrza niż u osoby zdrowej. Światło oskrzeli jest zwężone, mięśnie kurczą się, błona śluzowa jest obrzęknięta, lepki śluz dodatkowo zaczopowuje drogi oddechowe. Błona śluzowa oskrzeli, będąca w stanie ciągłego zapalenia, jest obrzęknięta, co dodatkowo ogranicza światło oskrzeli. Śluz wyścielający oskrzela jest u chorych na astmę szczególnie lepki, ciągliwy i zatyka drobne drogi oddechowe. Zwężenie światła oskrzeli odczuwane jest jako brak powietrza. Uczucie to może w ciągu kilku minut narastać, aż do wrażenia duszenia się. Uczuciu całkowitego braku powietrza nie towarzyszy utrudnienie w zaczerpnięciu wdechu, lecz wysiłek przy wydychaniu powietrza z płuc. Zbyt duża ilość powietrza pozostaje w płucach i nie udaje się jej usunąć. To jest przyczyną odczucia, że nie można nabrać tak głębokiego wdechu, jak ma się ochotę: płuca są już częściowo wypełnione powietrzem. Powietrze przepływające przez zwężone drogi oddechowe wydaje typowy, świszczący odgłos spotykany u wielu chorych na astmę. Osoba mająca silną duszność i uczucie, że klatka piersiowa jest ściśnięta, usiłuje oddychać coraz szybciej. To tylko pogarsza sytuację, szybsze oddychanie wymaga bowiem więcej wysiłku. U wielu astmatyków w trakcie silnego napadu pojawia się zasinienie twarzy. Powodem sinicy jest zbyt mała ilość powietrza docierająca do pęcherzyków płucnych, a co za tym idzie niedostateczna ilość tlenu we krwi. ??? Strach… Postrzeganie ruchów oddechowych Koncentracja na rękach : - gładzenie kończyn - pytania o temperaturę rąk - działania receptorowe Hamulec wargowy Pozycja ułatwiająca oddychanie Manualna pomoc wydechowa Stłumienie bodźca kaszlowego - Odwracanie uwagi - świadome oddychanie - postrzeganie ciała - świadome ruchy - oddychanie „ziewające” - samodzielne chwyty za dolny brzeg żeber - pozycje ułatwiające oddychanie Po wielu latach trwania choroby dochodzi do zmian degeneracyjnych w błonie śluzowej oskrzeli. Stwierdza się dużą ilość płynu gromadzącą się w błonie śluzowej, co zwiększa jeszcze jej obrzęk. Rzęski, które u osób zdrowych wyściełają powierzchnię błony śluzowej, są nieruchome lub w ogóle ulegają zanikowi. W ciężkiej astmie, powiększony obraz powierzchni oskrzela przypomina pusty krajobraz księżycowy z licznymi kraterami. Dziecko Szkoła WF Sport Nadopiekuńczość Częstość występowania EIA (astma wysiłkowa) u sportowców waha się w granicach 15-30%. Częstszą zapadalność notuje się u sportowców trenujących sporty zimowe. Astma wysiłkowa u sportowców wyczynowych występuje znacznie częściej (49%) niż u osób nietrenujących (28%). Najwięcej chorych na astmę sportowców odnotowujemy w narciarstwie biegowym, pływaniu, kolarstwie. Najrzadziej objawy EIA występują u trenujących nurkowanie i podnoszenie ciężarów. • Dane: „Astma i Sport” Wacław Droszcz Mechanizm skurczu oskrzeli w astmie wysiłkowej nie został do końca wyjaśniony. Wiadomo że istotną rolę w jego patomechanizmie odgrywa nasycenie wdychanego powietrza parą wodną oraz jego temperatura. Natomiast ciężkość występujących dolegliwości w głównej mierze zależy od utraty wody w drogach oddechowych. Wyróżniamy dwie teorie mechanizmu skurczu oskrzeli. Wysiłek fizyczny → wzrost wentylacji → utrata wody → ochłodzenie dróg oddechowych → wzrost stężenia jonów → wzrost osmolarności wydzieliny oskrzelowej → degranulacja mastocytów i bazofilów w błonie śluzowej oskrzeli → uwalnianie mediatorów → Reakcja skurczowa oskrzeli Wysiłek fizyczny → wzrost wentylacji → utrata ciepła → ochłodzenie dróg oddechowych → kompensacyjny skurcz naczyń krwionośnych w czasie wysiłku → wazodylatacja po zaprzestaniu wysiłku → obrzęk i przekrwienie błony śluzowej oskrzeli → Zaburzenia wentylacji Objawy astmy wysiłkowej są zazwyczaj takie same, jak w przypadku astmy alergicznej, lecz występują w trakcie lub po zakończeniu wysiłku i po skończonej aktywności fizycznej utrzymują się przez kilkanaście minut. Napady choroby występują częściej wtedy, gdy powietrze jest zimne i suche lub przy wysokim stężeniu alergenów wziewnych (np. pyłków roślinnych lub zanieczyszczeniu powietrza). Osoby ze słabą kondycją fizyczną i z częstymi infekcjami płuc bardziej narażone są na wystąpienie astmy wysiłkowej. Może jednak zdarzyć się, że choroba nie będzie wykryta przez długi czas, z powodu nietypowego przebiegu. Próbę wysiłkową można wykonywać przy wykorzystaniu biegu, marszu, jazdy na rowerze, biegu na bieżni ruchomej. Bieganie, bardziej niż jazda rowerem, wywołuje powysiłkowy skurcz oskrzeli u dzieci - optymalny czas trwania próby od 4 do 8 minut. Astmy nie można wyleczyć, ale prawidłowe leczenie zazwyczaj pozwala kontrolować chorobę. Jeszcze 20 lat temu choremu na astmę wysiłkową zakazywano większych wysiłków, a tym bardziej przekreślano szanse na karierę sportową, gdyż aktywność fizyczna w astmie powoduje ostre napady duszności. Z czasem stwierdzono, że sport wyczynowy jest możliwy, dzięki stosowaniu się do pewnych zasad. Tonja Harding : amerykańska mistrzyni w łyżwiarstwie figurowym z krótką karierą bokserską Gary Roberts : kanadyjski hokeista, 21sezonów w NHL W 1997r. u polskiego chodziarza, Roberta Korzeniowskiego, wtedy już złotego medalisty z Atlanty, stwierdzono astmę wysiłkową. Ataki duszności pojawiały się głównie podczas treningów. Nie przeszkodziło mu to jednak w zdobyciu jeszcze trzech złotych medali olimpijskich (20km i 50km w Sydney w 2000r.; 50km w Atenach w 2004r.) Obecnie jest inicjatorem wielu akcji pod hasłem: „wygraj z astmą” promujących podejmowanie wysiłku sportowego u dzieci chorych na astmę. - Mark Spitz dziewięciokrotny medalista olimpijski w pływaniu. - Amy Van Dyken złota medalistka w pływaniu (Atlanta 1996). Musiała ona, co najmniej raz w roku byd hospitalizowana z powodu zaostrzenia astmy. Zastanawiające jest też i to, że Amy Van Dyken miała, jak na pływaczkę, stosunkowo niskie wskaźniki spirometryczne, szczególnie te, które świadczą o oporach w drogach oddechowych (35-69% normy). - Otylia Jędrzejczak mistrzyni olimpijska, podwójna wicemistrzyni olimpijska, mistrzyni Świata i Europy, trzykrotna rekordzistka świata, rekordzistka Europy - Tom Dolan trzykrotny medalista olimpijski, wielokrotny rekordzista świata, specjalista stylu zmiennego Musimy wygrać !!! Kuna P., Kupczyk M., Astma wysiłkowa i powysiłkowy skurcz oskrzeli – diagnostyka i leczenie [w:] Przewodnik Lekarza, nr 10, 2000r., str. 64-71. Gawlik R., Pitsch T., Astma wysiłkowa [w:] Alergia, nr 4/15, 2002r. Carlsen K., Delgado L., Astma, nadwrazliwosc oskrzelowa i uprawianie sportu http://www.alergosan.pl/teksty/beta2-mimetyki.html http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ Obrazy: www.getyourpics.com Wacław Droszcz „Astma” wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2007 Radosław Gawlik, Paweł Pitsch „Patofizjologia, leczenie i zapobieganie napadom astmy powysiłkowej” Alergia Astma Immunologia 2003 (83-88) Opr. mgr Marek Gerlic
