Co wiemy ???
Określenie astma pochodzi od słowa
greckiego, oznaczającego świszczący oddech.
Świsty nad płucami słyszane przez chorego
lub jego otoczenie są podstawowym objawem
średniociężkiego napadu astmy. Innymi
objawami są: kaszel, duszność, uczucie
braku powietrza i ściśnięcia klatki piersiowej.
W ciężkim napadzie astmy oddychanie jest
prawie niemożliwe. Wówczas najczęściej
konieczne jest leczenie w warunkach
szpitalnych.
Nadwrażliwe oskrzela reagują często na tak
niewielkie bodźce, jak zimne powietrze lub
wysiłek fizyczny. Mięśnie ściany oskrzela
kurczą się, przekrój oskrzeli staje się węższy,
a powietrze przedostaje się przez nie z
trudem. Wysiłkowi przy oddychaniu zaczyna
towarzyszyć uczucie braku powietrza.
Czasami dochodzi do niego bardzo szybko, o
czym każdy z chorych na astmę wie z
własnego doświadczenia.
W napadzie astmy przez oskrzela przedostaje
się znacznie mniej powietrza niż u osoby
zdrowej. Światło oskrzeli jest zwężone,
mięśnie kurczą się, błona śluzowa jest
obrzęknięta, lepki śluz dodatkowo
zaczopowuje drogi oddechowe.
Błona śluzowa oskrzeli, będąca w stanie
ciągłego zapalenia, jest obrzęknięta, co
dodatkowo ogranicza światło oskrzeli. Śluz
wyścielający oskrzela jest u chorych na
astmę szczególnie lepki, ciągliwy i zatyka
drobne drogi oddechowe.
Zwężenie światła oskrzeli odczuwane jest jako
brak powietrza. Uczucie to może w ciągu kilku
minut narastać, aż do wrażenia duszenia się.
Uczuciu całkowitego braku powietrza nie
towarzyszy utrudnienie w zaczerpnięciu wdechu,
lecz wysiłek przy wydychaniu powietrza z płuc.
Zbyt duża ilość powietrza pozostaje w płucach i
nie udaje się jej usunąć. To jest przyczyną
odczucia, że nie można nabrać tak głębokiego
wdechu, jak ma się ochotę: płuca są już
częściowo wypełnione powietrzem.
Powietrze przepływające przez zwężone drogi
oddechowe wydaje typowy, świszczący odgłos
spotykany u wielu chorych na astmę. Osoba
mająca silną duszność i uczucie, że klatka
piersiowa jest ściśnięta, usiłuje oddychać coraz
szybciej. To tylko pogarsza sytuację, szybsze
oddychanie wymaga bowiem więcej wysiłku. U
wielu astmatyków w trakcie silnego napadu
pojawia się zasinienie twarzy. Powodem sinicy
jest zbyt mała ilość powietrza docierająca do
pęcherzyków płucnych, a co za tym idzie niedostateczna ilość tlenu we krwi.
???
Strach…
Postrzeganie
ruchów
oddechowych
Koncentracja
na rękach :
- gładzenie kończyn
- pytania o temperaturę rąk
- działania receptorowe
Hamulec
wargowy
Pozycja
ułatwiająca
oddychanie
Manualna
pomoc
wydechowa
Stłumienie
bodźca
kaszlowego
-
Odwracanie uwagi
- świadome oddychanie
- postrzeganie ciała
- świadome ruchy
-
oddychanie „ziewające”
- samodzielne chwyty za
dolny brzeg żeber
- pozycje ułatwiające
oddychanie
Po wielu latach trwania choroby dochodzi do
zmian degeneracyjnych w błonie śluzowej
oskrzeli. Stwierdza się dużą ilość płynu
gromadzącą się w błonie śluzowej, co
zwiększa jeszcze jej obrzęk. Rzęski, które u
osób zdrowych wyściełają powierzchnię błony
śluzowej, są nieruchome lub w ogóle ulegają
zanikowi. W ciężkiej astmie, powiększony
obraz powierzchni oskrzela przypomina pusty
krajobraz księżycowy z licznymi kraterami.
Dziecko
Szkoła
WF
Sport
Nadopiekuńczość
Częstość występowania EIA (astma wysiłkowa) u
sportowców waha się w granicach 15-30%.
Częstszą zapadalność notuje się u sportowców
trenujących sporty zimowe. Astma wysiłkowa u
sportowców wyczynowych występuje znacznie
częściej (49%) niż u osób nietrenujących (28%).
Najwięcej chorych na astmę sportowców
odnotowujemy w narciarstwie biegowym,
pływaniu, kolarstwie. Najrzadziej objawy EIA
występują u trenujących nurkowanie i
podnoszenie ciężarów.
•
Dane: „Astma i Sport” Wacław Droszcz
Mechanizm skurczu oskrzeli w astmie wysiłkowej
nie został do końca wyjaśniony. Wiadomo że
istotną rolę w jego patomechanizmie odgrywa
nasycenie wdychanego powietrza parą wodną oraz
jego temperatura. Natomiast ciężkość
występujących dolegliwości w głównej mierze zależy
od utraty wody w drogach oddechowych.
Wyróżniamy dwie teorie mechanizmu skurczu
oskrzeli.
Wysiłek fizyczny → wzrost wentylacji →
utrata wody → ochłodzenie dróg
oddechowych → wzrost stężenia jonów →
wzrost osmolarności wydzieliny oskrzelowej
→ degranulacja mastocytów i bazofilów w
błonie śluzowej oskrzeli → uwalnianie
mediatorów →
Reakcja skurczowa oskrzeli
Wysiłek fizyczny → wzrost wentylacji →
utrata ciepła → ochłodzenie dróg
oddechowych → kompensacyjny skurcz
naczyń krwionośnych w czasie wysiłku →
wazodylatacja po zaprzestaniu wysiłku →
obrzęk i przekrwienie błony śluzowej
oskrzeli →
Zaburzenia wentylacji
Objawy astmy wysiłkowej są zazwyczaj takie same,
jak w przypadku astmy alergicznej, lecz występują
w trakcie lub po zakończeniu wysiłku i po
skończonej aktywności fizycznej utrzymują się
przez kilkanaście minut. Napady choroby
występują częściej wtedy, gdy powietrze jest zimne
i suche lub przy wysokim stężeniu alergenów
wziewnych (np. pyłków roślinnych lub
zanieczyszczeniu powietrza). Osoby ze słabą
kondycją fizyczną i z częstymi infekcjami płuc
bardziej narażone są na wystąpienie astmy
wysiłkowej.
Może jednak zdarzyć się, że choroba nie będzie
wykryta przez długi czas, z powodu nietypowego
przebiegu.
Próbę wysiłkową
można wykonywać
przy wykorzystaniu
biegu, marszu, jazdy
na rowerze, biegu na
bieżni ruchomej.
Bieganie, bardziej niż
jazda rowerem,
wywołuje powysiłkowy
skurcz oskrzeli u dzieci
- optymalny czas
trwania próby od 4 do
8 minut.
Astmy nie można wyleczyć,
ale prawidłowe leczenie
zazwyczaj pozwala
kontrolować chorobę.
Jeszcze 20 lat temu choremu na astmę
wysiłkową zakazywano większych wysiłków,
a tym bardziej przekreślano szanse na
karierę sportową, gdyż aktywność fizyczna
w astmie powoduje ostre napady duszności.
Z czasem stwierdzono, że sport wyczynowy
jest możliwy, dzięki stosowaniu się do
pewnych zasad.
Tonja Harding : amerykańska
mistrzyni w łyżwiarstwie figurowym
z krótką karierą bokserską
Gary Roberts : kanadyjski hokeista,
21sezonów w NHL
W 1997r. u polskiego chodziarza, Roberta
Korzeniowskiego, wtedy już złotego
medalisty z Atlanty, stwierdzono astmę
wysiłkową. Ataki duszności pojawiały się
głównie podczas treningów. Nie
przeszkodziło mu to jednak w zdobyciu
jeszcze trzech złotych medali olimpijskich
(20km i 50km w Sydney w 2000r.; 50km
w Atenach w 2004r.)
Obecnie jest inicjatorem wielu akcji
pod hasłem: „wygraj z astmą”
promujących podejmowanie wysiłku
sportowego u dzieci chorych na astmę.
- Mark Spitz dziewięciokrotny medalista olimpijski w
pływaniu.
- Amy Van Dyken złota medalistka w pływaniu
(Atlanta 1996). Musiała ona, co najmniej raz w roku
byd hospitalizowana z powodu zaostrzenia astmy.
Zastanawiające jest też i to, że Amy Van Dyken miała,
jak na pływaczkę, stosunkowo niskie wskaźniki
spirometryczne, szczególnie te, które świadczą o
oporach w drogach oddechowych (35-69% normy).
- Otylia Jędrzejczak mistrzyni olimpijska, podwójna
wicemistrzyni olimpijska, mistrzyni Świata i Europy,
trzykrotna rekordzistka świata, rekordzistka Europy
- Tom Dolan trzykrotny medalista olimpijski,
wielokrotny rekordzista świata, specjalista stylu
zmiennego
Musimy
wygrać !!!
Kuna P., Kupczyk M., Astma wysiłkowa i powysiłkowy skurcz
oskrzeli – diagnostyka i leczenie [w:] Przewodnik Lekarza, nr
10, 2000r., str. 64-71.
Gawlik R., Pitsch T., Astma wysiłkowa [w:] Alergia, nr 4/15,
2002r.
Carlsen K., Delgado L., Astma, nadwrazliwosc oskrzelowa i
uprawianie sportu
http://www.alergosan.pl/teksty/beta2-mimetyki.html
http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/
Obrazy: www.getyourpics.com
Wacław Droszcz „Astma” wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa
2007
Radosław Gawlik, Paweł Pitsch „Patofizjologia, leczenie i
zapobieganie napadom astmy powysiłkowej” Alergia Astma
Immunologia 2003 (83-88)
Opr. mgr Marek Gerlic
