kryteria ocen z przyrody
advertisement
KRYTERIA OCEN Z PRZYRODY KLASA IV CELUJĄCY Ocena WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA UCZNIA Obserwowanie zjawisk i procesów zachodzących w środowisku przyrodniczym; wykonywanie doświadczeń oraz wykorzystanie przyrządów i modeli. Wiedza ucznia znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania. Twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania. Wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne. Bogaty zasób słownictwa. Wykorzystanie źródeł informacji, odczytywanie zapisów słownych, graficznych, umownych znaków. Wyjaśnianie zjawisk i procesów przyrodniczych; wskazywanie związków przyczynowo-skutkowych. Wykorzystanie wiadomości i umiejętności praktycznego działania. Potrafi wykorzystywać różnorodne źródła informacji do pozyskiwania szerszej wiedzy o omawianym problemie. Staje się badaczem. Charakteryzuje go samodzielność i samokształcenie. Oryginalność wypowiedzi przy zadaniach problemowych. Samodzielnie rozwiązuje sytuacje problemowe wymagające wiedzy z różnych działów. Uczeń praktycznie stosuje umiejętności logicznego myślenia, analizowania, porównywania, syntetyzowania i krytycyzmu. Potrafi rozwiązywać problemy z samodzielnym projektowaniem eksperymentów, doświadczeń i pomiarów. Samodzielnie wykonuje doświadczenia i pomoce, które można wykorzystać na lekcjach. Opiekuje się hodowlami szkolnymi. Uczestniczy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych. 1 BARDZO DOBRY Porównuje cechy budowy obserwowanych organizmów w tym człowieka. Wskazuje przykłady codziennych zachowań ludzi najbliższego otoczenia, które szkodzą środowisku lub je chronią. Wyznacza poziomice modelu pagórka. Wyznacza kierunek północny na podstawie obserwacji Gwiazdy Polarnej. Określa kierunek wiania wiatru. Wykazuje doświadczalnie działanie ciśnienia atmosferycznego. porównuje substancje i odróżnia ich cechy istotne ze względu na możliwość praktycznego zastosowania, np. przewodnictwo cieplne od drugorzędnych, np. barwa. Zaprojektuje proste doświadczenie ilustrujące różne rodzaje oddziaływań i ich skutki, obrazujące potwierdzenie prostoliniowego rozchodzenia się światła oraz wykazujące, że stan skupienia substancji zależy od temperatury. Samodzielnie dobierze do planowanych pomiarów termometr z odpowiednią skalą i określi jego dokładność. Odczytuje informacje o składzie żywności na jej opakowaniu, rozpoznaje symbole odróżniające produkty i opakowania obciążające środowisko. Ustala skalę liczbową dla rysowanego planu. Odczytuje nazwy własne wielkich form ukształtowania powierzchni na mapie hipsometrycznej Polski. Opisuje wpływ czynników środowiska na zdrowie człowieka. Podaje przykłady wzajemnych związków zachodzących między naturalnymi składnikami środowiska przyrodniczego. Wymienia składniki potrzebne do odżywiania rośliny i wskazuje drogę ich pobierania. Odróżnia odżywianie i trawienie. Wyjaśnia jak pokarm i tlen docierają do komórek. Wyjaśnia wpływ odżywiania na rozwój dziecka. Wyjaśnia na przykładach zjawisko powstawania cienia. Wyjaśnia zasadę działania termometru rtęciowego. Orientuje się w najbliższej okolicy według obiektów. Oblicza odległość w terenie posługując się skalą liczbową i mianowaną. Buduje prosty obwód elektryczny i steruje pracą jego urządzeń za pomocą wyłączników. Projektuje śniadanie dla różnych grup ludzi. Wyznacza, planuje trasę zwiedzania posługując się planem miasta. Posługuje się podziałką liniową do obliczania odległości w terenie. Rysuje profil terenu na podstawie mapy poziomicowej. Opracowuje regulamin bezpiecznego korzystania z energii elektrycznej. Buduje obwody elektryczne wg schematów i zmienia wielkość prądu w tych obwodach. 2 DOBRY Wskazuje i formułuje spostrzeżenia z prowadzonej obserwacji budowy zewnętrznej roślin kwiatowych i zwierząt. Posługuje się kompasem, aby wyznaczyć kierunki główne. Posługuje się niwelatorem szkolnym do pomiaru wysokości względnej pagórka. Rozpoznaje substancje, z jakich zbudowane są różne ciała i opisuje ich fizyczne właściwości. Wskazuje i rozróżnia w otoczeniu przykłady oddziaływań grawitacyjnych, elektrostatycznych, magnetycznych, sprężystych i mechanicznych. Wskazuje w otoczeniu przykłady potwierdzające prostoliniowość rozchodzenia się światła. Demonstruje powstawanie dźwięku i wykazuje, że rozchodzi się on we wszystkich kierunkach. Opisuje na podstawie obserwacji rozszerzalność ciał stałych i cieczy. opisuje kiełkowanie nasienia i rozwój siewki. Znając jeden kierunek wyznacza pozostałe kierunki główne i pośrednie. Szacuje odległość „na oko” (dopuszczalny błąd 20 %). Mierzy wysokość opadu. Wykazuje doświadczalnie, że źródłem dźwięku są ciała drgające. Określa stan skupienia innych substancji. Wypełnia tabelę. Odczytuje informacje z rysunku i schematu. Czyta zadanie i wyjaśnia, jakie czynności należy wykonać, aby je wypełnić. Ustala cechy poziomicy na podstawie obserwacji ich przebiegu na rysunku poziomicowym. Posługuje się umowną skalą barw wysokościowych do wskazania wielkich form ukształtowania powierzchni na mapie hipsometrycznej Polski. Odczytuje i rysuje schemat prostego obwodu elektrycznego. Odczytuje treści tabeli. Posługuje się tablicami morfologicznymi, np.: do opisania cech budowy liścia lub rozpoznania typów owoców. Odczytuje wysokości bezwzględne na rysunku poziomicowym. Odczytuje na mapie nazwy krain geograficznych Polski. Wymienia składniki niezbędne do życia człowieka, ich rolę w organizmie i sposoby ich pobierania. Wyjaśnia na czym polega wymiana gazowa, odżywianie, trawienie, dojrzewanie organizmu. Opisuje zmiany, jakie zachodzą w środowisku i rozwijającym się organizmie. Wskazuje przykłady wpływu ludzkiej działalności na środowisko. Wymienia cechy budowy, które są przystosowaniem do pełnienia określonych funkcji. Wyjaśnia znaczenie kiełkowania, rozmnażania, trawienia, odżywiania, oddychania. Wskazuje w środowisku przyczyny niektórych zmian: pór roku, gospodarczej działalności ludzi. Wskazuje czynniki środowiska oddziałujące na rozwój hodowlanych roślin. Wymienia przykłady praktycznego zastosowania poznanych oddziaływań. Przygotowuje drugie śniadanie. Wybiera produkty przyjazne środowisku. Posługuje się planem miasta, osiedla, wyszukuje wybrany obiekt na planie. Odczytuje wysokości na mapie hipsometrycznej Polski. Posługuje się substancjami w życiu codziennym, wykorzystuje ich fizyczne właściwości. Szacuje ilość czasu przeznaczonego codziennie na rekreację. Wyznacza kierunki główne i pośrednie do znanych sobie obiektów w najbliższej okolicy. Odczytuje treść mapy turystycznej posługując się legendą. Przewiduje zmiany pogody i uzależnia od nich swoje dalsze działania. Rysuje profil terenu na podstawie mapy poziomicowej. Rozróżnia rodzaje figur. 3 DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY Prowadzi obserwacje. Prowadzi hodowlę rośliny od nasienia. Wskazuje na sobie części ciała i określa położenie ważnych narządów wewnętrznych. Wskazuje i nazywa składniki środowiska, w którym się znajduje; dzieli je na naturalne i przekształcone. Posługuje się lupą. Mierzy – wzrost człowieka, długość stopy, temperaturę ciała. Posługuje się gnomonem do obserwacji widomej (widocznej) drogi Słońca nad widnokręgiem. Wyznacza kierunek północny wykorzystując cień gnomonu w momencie górowania Słońca. Mierzy linijką i taśmą mierniczą odległość (dopuszczalny błąd 10%). Odróźnia pomiary wysokości względnej od pomiarów wysokości bezwzględnej. Obserwuje składniki pogody. Mierzy temperaturę powietrza. Nazywa i rozpoznaje na szkicu/zdjęciu przyrządy służące do pomiarów składników pogody. Określa i nazywa stany skupienia wody występującej w środowisku. Uczeń minimalnie orientuje się w tematyce poruszanej na zajęciach. Duże odstępstwa od tematu. Chaotyczne, niespójne odpowiedzi. Ma braki w wiadomościach i umiejętnościach określonych programem, ale braki te nie przekreślają możliwości jego dalszego kształcenia i rozwijania. Odszukuje w podręczniku wskazany tekst posługując się spisem treści, tytułami rozdziałów i wyróżnieniami tekstu. Podaje rodzaje skal używanych na planach, mapach. Wymienia oznaki dojrzewania płciowego. Organizuje miejsce i warunki do nauki oraz planuje jej czas. Zna średni spadek temperatury powietrza na 100m wysokości. Wymienia źródła dźwięku i światła, wyjaśnia, dlaczego je słyszymy i widzimy. Wskazuje przykłady wpływu trybu życia na zdrowie człowieka. Planuje swój dzień. Pielęgnuje rośliny. Stosuje zasady higieny. Opisuje stan składników pogody na podstawie obserwacji nieinstrumentalnych. Dostosowuje swoje działania do treści komunikatów o pogodzie. Rozróżnia rodzaje opadów. Odróżnia formy terenu. Wymienia przykłady zjawisk atmosferycznych, w których woda występuje w różnych stanach skupienia. Wymienia podstawowe zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych. Biernie uczestniczy w lekcji. Często nie ma zeszytu i nie ma notatek z lekcji. Często jest nieprzygotowany. Uczeń przy dużej pomocy nauczyciela rozwiązuje zadania o niewielkim stopniu trudności. Uczeń nie potrafi sam wykorzystać wiedzy w praktyce. 4 NIEDOSTATECZNY Wypowiedzi niezgodne z tematyką zajęć. Nieznajomość poruszanych zagadnień i terminologii. Nie opanował materiału nauczania przyrody w klasie IV. Brak zeszytu przedmiotowego. Częsta absencja na lekcjach. Bierność, obojętność. współpracuje z grupą nauczycielem. ani Nie z Nawet przy dużej pomocy nauczyciela nie potrafi rozwiązać prostych zadań, wykonać polecenia. 5 KRYTERIA OCEN Z PRZYRODY KLASA V CELUJĄCY Ocena WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA UCZNIA Obserwowanie zjawisk i procesów zachodzących w środowisku przyrodniczym; wykonywanie doświadczeń oraz wykorzystanie przyrządów i modeli. Uczeń wykazuje się wiedzą wykraczającą poza obowiązujące treści programowe. Posiada widzę dotyczącą przyrody kraju ojczystego, posługując się bogatym słownictwem, definicjami. Interesuje się światem zewnętrznym najbliższej okolicy, Polski i świata, jego różnorodnością i pięknem. Biegle zna mapę Polski i Europy. Wykorzystanie źródeł informacji, odczytywanie zapisów słownych, graficznych, umownych znaków. Wyjaśnianie zjawisk i procesów przyrodniczych; wskazywanie związków przyczynowo-skutkowych. Wykorzystanie wiadomości i umiejętności praktycznego działania. Uczeń posiada umiejętności wykorzystania wiedzy z różnych dziedzin do rozwiązywania problemów. Ma podstawę badawczą i pilnie poszukuje rozwiązań problemowych. Twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania, czynnie uczestniczy w przygotowaniach do konkursów szkolnych i pozaszkolnych. Opiekuje się hodowlami szkolnymi. Samodzielnie wykonuje doświadczenia i pomoce, które można wykorzystać na lekcjach. 6 BARDZO DOBRY Opisuje na podstawie obserwacji właściwości mechaniczne ciał stałych, cieczy i gazów. Porównuje wybrane organizmy, ich budowę, czynności życiowe, tryb życia. Porównuje warunki życia w lesie i na polu, w ekosystemie lądowym i wodnym. Wykrywa skrobię w organach roślin. Bada i określa jakość wody. Porównuje właściwości wody i powietrza. Wyjaśnia zmiany w krajobrazie najbliższej okolicy w wyniku oddziaływania człowieka. Wyjaśnia genezę węgla kamiennego i wapienia. Planuje sposoby wykazywania podstawowych właściwości ciał stałych, cieczy i gazów, zademonstrować niektóre z nich. Wyznacza objętość ciała nieforemnego za pomocą menzurki, potwierdza doświadczalnie występowanie wody w przyrodzie (w glebie, powietrzu, organizmach). Planuje i przeprowadza obserwację procesu rdzewienia. Odczytuje i przedstawia schematem budowę zewnętrzną wybranego organizmu, składniki ekosystemu, warstwową budowę lasu. Odszukuje w źródłach pozapodręcznikowych informacje na określony temat. Przedstawia za pomocą schematu krążenie materii w ekosystemie. Określa kierunek spływu rzek w Polsce na podstawie mapy hipsometrycznej. Wskazuje na mapie krajobrazowej granice pasów rzeźby powierzchni w Polsce. Ocenia rolę grzybów i bakterii saprofitycznych w rozkładaniu szczątków organicznych. Podaje przykłady wegetatywnego i płciowego rozmnażania organizmów. Wyjaśnia wpływ roślinności lasu na warunki w nim panujące, podaje przykłady wzajemnych zależności między składnikami ekosystemu. Ocenia ekologiczne znaczenie fotosyntezy i rozkładu szczątków organicznych. Wskazuje przystosowania w budowie roślin i zwierząt do pełnienia czynności życiowych trybu życia. Analizuje skutki ingerencji człowieka w ekosystemy. Wyjaśnia przyczyny niektórych zmian zachodzących w ekosystemach. Wyjaśnia zmiany pięter roślinności w krajobrazach górskich. Wykazuje związek między rzeźbą powierzchni w pasie pojezierzy a zlodowaceniami. Wyjaśnia przyczyny powstawania wybrzeża stromego i mierzejowego na polskim wybrzeżu. Wyjaśnia zmiany następujące w składnikach krajobrazu w następstwie działalności ludzi. Wyjaśnia powstawanie charakterystycznych form rzeźby powierzchni w poznanych krajobrazach Polski. Wykazuje związki między działaniem czynników zewnętrznych a formami rzeźby na przykładzie zjawisk krasowych. Ocenia znaczenie rozpuszczania się powietrza w wodzie. Oblicza odległość między obiektami na mapie Polski posługując się skalą i podziałką mapy. Wykorzystuje w życiu codziennym właściwości ciał stałych, cieczy, gazów. Rozpoznaje szkodniki drzew i ptaki owadożerne. Właściwie stosuje nawożenie roślin doniczkowych, projektuje wykorzystanie gleby na terenach skażonych, rozpoznaje przejawy skażenia środowiska. 7 DOBRY Samodzielnie formułuje cel obserwacji i spostrzeżenia z obserwacji. Wskazuje różnice między obserwowanymi organizmami. Wymienia na podstawie obserwacji różnice między warunkami życia w lesie i na polu. Wykrywa tłuszcze w organach roślin. Opisuje stadia rozwojowe owadów. Wskazuje przystosowania wybranych organizmów do środowiska, pobierania pokarmu, obrony i ucieczki. Rozpoznaje okazy skał: węgiel kamienny, wapień, granit, less, piasek, żwir. Sporządza mieszaniny jednorodne i niejednorodne. Wykonuje prostą obserwację lub doświadczenie na podstawie rysunkowej instrukcji. Nastawia obraz mikroskopowy. Odwzorowuje rysunkiem kształty. Rozpoznaj stadia rozwojowe owadów i żaby. Modeluje działanie kwaśnych deszczy. Umiejscawia na mapie Polski typowe krajobrazy. Wyszukuje w tekście określoną informację. Wykonuje zadanie wg pisemnej instrukcji. Odczytuje i przedstawia zależności pokarmowe (łańcuchy pokarmowe). Odczytuje wysokość bezwzględną punktów wysokościowych na mapie hipsometrycznej Polski. Odczytuje na mapie krajobrazowej nazwy pasów rzeźby powierzchni w Polsce. Odczytuje informacje o ekosystemie z tabel, wykresów, diagramów. Odczytuje wysokość bezwzględną dowolnych punktów na mapie hipsometrycznej Polski. Odczytuje na mapie hipsometrycznej Polski nazwy własne nizin, wyżyn i pasm górskich. Odczytuje i wskazuje na mapie hipsometrycznej Polski nazwy krain geograficznych w pasach rzeźby powierzchni. Opisuje przystosowania organizmów do środowiska. Wskazuje substraty i produkty fotosyntezy i wyjaśnia jej znaczenie. Opisuje rozwój owadów i żaby. Wyjaśnia na czym polega pasożytnictwo i konkurencja oraz podaje ich przykłady. Ustala zależności pokarmowe w ekosystemach. Wymienia piętra roślinne w krajobrazach górskich. Rozpoznaje formy rzeźby w krajobrazie wysokogórskim. Podaje przyczyny, które wpłynęły na rozwój krajobrazu przemysłowego na Wyżynie Śląskiej. Podaje przykłady różnorodności organizmów. Umiejscawia w krainach Polski obiekty o walorach krajoznawczych i kulturowych. Odczytuje treści mapy hipsometrycznej posługując się legendą mapy. Właściwie stosuje zabiegi pielęgnacyjne roślin. Określa położenie krain Polski posługując się kierunkami głównymi i pośrednimi. 8 DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY Odszukuje w tekście określoną informację. Wskazuje na mapie hipsometrycznej Polski obszary nizinne, wyżynne, i górskie. Wskazuje na mapie hipsometrycznej i nazywa rzeki główne w Polsce. Wskazuje na mapie hipsometrycznej i nazywa największe jeziora w Polsce. Przedstawia przykłady wpływu człowieka na ekosystemy. Opisuje dostosowanie się budownictwa na obszarach górskich do warunków klimatycznych. Podaje przykłady wpływu działalności człowieka na naturalne składniki krajobrazu. Wskazuje w otaczającym środowisku przykłady występowania wody, roztworów i mieszanin niejednorodnych. Wskazuje główne przyczyny degradacji środowiska przyrodniczego. Wskazuje przykłady obiektów chronionych w Polsce. Rozdziela składniki niektórych mieszanin. Zapobiega procesowi korozji. Rozpoznaje gatunki charakterystyczne dla wybranych ekosystemów, w tym rośliny uprawne. Odróżnia muchomora od innych grzybów. Ocenia stan środowiska na podstawie wyglądu drzew i ilości szkodników. Stosuje dietę zawierającą dużo warzyw i owoców. Potrafi z pomocą Nauczyciela korzystać z map, odczytywać tabele i wykresy ( o niewielkim stopniu trudności). Rozumie przyrody. ochrony Prowadzi zeszyt przedmiotowy i potrafi korzystać z własnych notatek sporządzonych na lekcjach lub w ramach prac domowych. Uczeń nie opanował wiadomości objętych programem, które są konieczne w procesie dalszego kształcenia. Nawet przy dużej pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać poleceń lub rozwiązać prostych zadań. Jest ciągle nieprzygotowany do lekcji. Biernie uczestniczy w zajęciach lekcyjnych. Nie współpracuje z grupą, a ni z nauczycielem. Nie posiada elementarnej wiedzy na temat własnego regionu, kraju. Nie zna terminów związanych z tematyką lekcji. NIEDOS TATEC ZNY Rozpoznaje kilka gatunków charakterystycznych dla obserwowanego ekosystemu. Opisuje na podstawie obserwacji wybrane organizmy i cechy ich budowy. Wyróżnia warstwy lasu. Ustala stan drzewa na podstawie obserwacji liści, gałęzi. Odróżnia muchomora od innych grzybów. Obserwuje składniki krajobrazu najbliższej okolicy. Rozpoznaje na rycinie typy terenu (równinny, falisty, pagórkowaty, ze wzgórzami). Rozpoznaje na rycinie typowe krajobrazy w Polsce. Rozpoznaje w otoczeniu ciała plastyczne, sprężyste i kruche. Rozdziela składniki mieszanin jednorodnych i niejednorodnych. Wskazuje w otoczeniu przykłady korozji. Rozpoznaje pory roku na podstawie rozwoju roślin. Uczeń w minimalnym stopniu orientuje się w tematyce poruszanej na lekcjach przyrody. Ma braki w wiadomościach. Posiada elementarną wiedzę o własnym regionie i Polsce. konieczność 9 KRYTERIA OCEN Z PRZYRODY KLASA VI CELUJĄCY Ocena WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA UCZNIA Obserwowanie zjawisk i procesów zachodzących w środowisku przyrodniczym; wykonywanie doświadczeń oraz wykorzystanie przyrządów i modeli. Uczeń posiada wiadomości wykraczające poza program nauczania. Posiada rozległą wiedzę o składnikach środowiska przyrodniczego, o regionie, Polsce, Ziemi, budowie materii, o substancjach chemicznych i niektórych zjawiskach i procesach fizycznych. Wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne. Wykorzystanie źródeł informacji, odczytywanie zapisów słownych, graficznych, umownych znaków. Wyjaśnianie zjawisk i procesów przyrodniczych; wskazywanie związków przyczynowo-skutkowych. Wykorzystanie wiadomości i umiejętności praktycznego działania. Korzysta z innych źródeł wiedzy polecanych przez nauczyciela i wyszukiwanych we własnym zakresie. Orientuje się w terenie, biegle posługuje się planem, mapą. Potrafi wyrazić myśli, wyniki badań, efekty działań w pozawerbalnych formach wyrazu (symbole, wykresy, tabele, schematy). Rozumie i potrafi wyjaśnić zależności istniejące w środowisku przyrodniczym. Umie syntetyzować, uogólniać i wyjaśniać związki przyczynowoskutkowe zjawisk, procesów, rzeczy ,materialnych, substancji, organizmów. Ma świadomość wpływu większości rodzajów działalności człowieka na środowisko, jedności środowiska przyrodniczego i współodpowiedzialności za los tego środowiska. Samodzielnie rozwiązuje zadania problemowe. Jest zainteresowany światem, jego różnorodnością, bogactwem i pięknem. Samodzielnie wykonuje doświadczenia i pomoce, które można wykorzystać na lekcji. 10 BARDZO DOBRY Demonstruje zjawisko dyfuzji w cieczach i gazach. Odróżnia ruch ciała od jego spoczynku na podstawie obserwacji zmiany położenia w określonym czasie. Wykonuje pomiary zmiany położenia ciała w czasie. planuje doświadczenie służące rozwiązaniu określonego problemu. Ocenia kwasowość gleby na podstawie gatunków wskaźnikowych. Obserwuje ruchy gwiazd na sferze niebieskiej. Demonstruje przykład równoważenia się sił, opisuje zachowanie się ciała w takiej sytuacji. Demonstruje zjawisko odbicia i załamania światła. Wymienia obserwowane w zwierciadle płaskim cechy obrazów. Wykorzystuje inne źródła przekazu informacji – TV, bazy danych do poszerzania informacji na zadany temat. Odczytuje z wykresu klimatycznego długość trwania klimatycznych pór roku. Wykorzystuje literaturę popularno-naukową, materiały źródłowe do charakterystyki krajobrazu. Posługuje sę rysunkiem, schematem do wyjaśnienia zjawisk geograficznych. Odczytuje geograficzne zapisy przedstawiające działanie sił. Charakteryzuje wybrane grupy organizmów. Analizuje wpływ wybranych czynników środowiska na budowę i czynności życiowe organizmów. Podaje przykłady wpływu energii promieniowania słonecznego na zmiany w krajobrazie. Wykazuje uzależnienia zmian ilości energii słonecznej od kulistego kształtu Ziemi. Przedstawia czynniki rzeźbotwórcze kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi. Wyjaśnia na czym polega infekcja, odporność, zjawisko życia, podobieństwo organizmów i podaje jego przykłady. Wykazuje związek między budową komórki, a jej funkcją. Przedstawia argumenty przemawiające za teorią heliocentryczną. Uzasadnia hipotezę cząsteczkowej budowy materii, demonstruje zmniejszanie objętości dwóch zmieszanych cieczy. Przedstawia schematem układ cząsteczek w ciałach stałych, cieczach i gazach. Wyjaśnia związek między makroskopowymi właściwościami ciał stałych, cieczy i gazów a ich budową cząsteczkową. Stosuje teorię kinetyczno-cząsteczkowej budowy materii do wyjaśnienia powstawania roztworów, spójności ciał, zjawiska zwilżania. Wykazuje związek między działaniem sił a ruchem ciał. Ustala dla konkretnej sytuacji warunki równoważenia się sił, ustala na podstawie obserwacji zachowania się ciała, pod wpływem jakich sił się ono znajduje. Wyjaśnia, w jakich warunkach zachodzi załamanie światła. Wyjaśnia zasadę działania narządu echolokacji u zwierząt. Wskazuje na mapie trasy wypraw odkrywczych. Ocenia jakość wody, gleby i powietrza w swoim otoczeniu i ich wpływ na zdrowie ludzi. Określa prawdopodobne stany pogody w różnych miejscach na Ziemi w tym samym momencie. Wykorzystuje materiały źródłowe, literaturę popularnonaukową i czasopisma do poszerzania wiadomości. 11 DOBRY DOSTATECZNY Bada i ocenia czynniki środowiska (warunki życia) w otoczeniu szkoły. posługuje się skalą porostową i kwasomierzem. Ocenia kwasowość gleby na podstawie gatunków wskaźnikowych. Dokumentuje obserwację. Wskazuje w otaczającym środowisku zjawiska wywołane przyciąganiem cząsteczek. posługuje się modelami do wyjaśniania kulistego kształtu Ziemi, obserwuje dzienny ruch Słońca nad horyzontem w różnych porach roku opisuje rodzaje obserwowanych rodzajów ruchu, klasyfikuje je ze względu na tor i prędkość. demonstruje odbicie dźwięku. Odwzorowuje budowę komórek obserwowanych przez mikroskop. Odróżnia teorię geocentryczną od heliocentrycznej. Wykazuje doświadczalnie, że wysokość dźwięku zależy od długości i grubości struny. Wykonuje obserwacje wg instrukcji słownej i graficznej. Posługuje się prostym sprzętem laboratoryjnym, np. pipetą, menzurką. Demonstruje mechaniczne sposoby zmiany ruchu ciał. Wskazuje w otoczeniu przykłady wpływu tarcia i oporu ośrodka na ruch ciał. Identyfikuje w otoczeniu przykłady odbicia, rozproszenia i załamania światła. Udowadnia za pomocą pokazu, że dźwięki mogą mieć różną wysokość i głośność. Porównuje wielkość powierzchni lądów i oceanów. Wskazuje na mapach – w atlasie i mapach ściennych – zasięgi krajobrazów. opisuje cechy krajobrazu na podstawie treści mapy hipsometrycznej i krajobrazowej. Odróżnia krajobrazy strefowe od astrefowych. Odczytuje formy powierzchni na mapach hipsometrycznych kontynentów. Odczytuje wykresy przebiegu temperatury powietrza i sum opadów. Posługuje się tabelami opisującymi ruch ciał, np. rozkład jazdy. porównuje treść zapisu słownego i graficznego. odnajduje w bibliotece źródła informacji na zadany temat. Projektuje tabelę do zapisu pomiarów zmiany położenia ciała w czasie i wypełnia ją. Dokonuje selekcji informacji. Wykorzystuje tabele, wykresy, diagramy, jako źródło informacji, przy wyborze produktów posługuje się informacją zamieszczoną na opakowaniach środków czystości i higieny, rozpoznaje typ krajobrazu na podstawie ryciny, zdjęcia. Odróżnia krajobrazy naturalne od przekształconych. Rozpoznaje i umiejscawia w poznanych krajobrazach charakterystyczne organizmy żywe. Wskazuje na mapie hipsometrycznej kontynenty i oceany. Posługuje się legendą do odczytania treści mapy krajobrazowej. Odczytuje ze schematu zależności pokarmowe występujące w poznanych krajobrazach. Wyjaśnia, na czym polega widzenie i słyszenie, różnorodność organizmów i podaje jej przykłady. Wskazuje związek między poziomem higieny a zdrowotnością ludzi. Przedstawia argumenty przemawiające za kulistym kształtem Ziemi. podaje przykłady dostosowania się do organizmów żywych do warunków występujących w danym krajobrazie. Przedstawia główne założenia hipotezy cząsteczkowej budowy materii. Rozpoznaje kształty ciał i organizmów, którym ośrodek stawia duży bądź mały opór. Wskazuje przedmioty i urządzenia, w których wykorzystano zjawiska odbicia Światała. Wyjaśnia różnicę budowy roślin i zwierząt, komórki roślinnej i zwierzęcej, odmienności sposobów odżywiania. Przedstawia i wyjaśnia zależności pokarmowe w krajobrazach strefowych. Wskazuje różnice między zdrowiem i chorobą. Wskazuje czynniki chorobotwórcze. Przewiduje skutki lekceważenia zasad higieny. Wskazuje zarazki jako przyczynę choroby zakaźnej. Wyjaśnia główne tezy teorii geocentrycznej i heliocentrycznej. Wskazuje czynniki wpływające na stan środowiska i życie ludzi. Opisuje zmiany pór roku na podstawie rocznego diagramu klimatycznego. Opisuje cechy krajobrazu posługując się mapą krajobrazową. Rozpoznaje w otaczającym środowisku przykłady występowania tarcia pożytecznego i szkodliwego, zmienia je w zależności od potrzeb. Interpretuje dane przedstawione na wykresie lub diagramie. Prognozuje zmiany składników krajobrazu w następstwie niewłaściwej gospodarki człowieka. Oblicza amplitudę temperatury powietrza. Chroni wzrok i słuch przed zbyt silnymi bodźcami. Przestrzega zasad higieny skóry, włosów, paznokci. Unika ryzyka zakażenia robakami. Unika możliwości zakażenia, stosuje domowe sposoby leczenia kataru. Rozpoznaje przedstawicieli wybranych grup zwierząt. Wykonuje wykres liniowy oraz diagram słupkowy ilustrujący wybrane zjawiska geograficzne. Posługuje się dźwiękiem i światłem do przekazywania informacji, wymienia urządzenia do przekazywania informacji dźwiękiem i światłem. 12 DOPUSZCZAJ ĄCY NIEDOST ATECZNY Ma braki w wiadomościach i umiejętnościach określonych programem, a braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia. Nie opanował tych umiejętności i wiadomości, które są niezbędne do dalszego kształcenia. Nie posiada elementarnej wiedzy o regionie, Ziemi, budowie materii, chorobach. Nie zna pospolitych roślin i zwierząt. Prowadzi zeszyt przedmiotowy, potrafi korzystać z własnych notatek sporządzonych na lekcji lub w ramach prac domowych. Zna pospolite gatunki roślin i zwierząt. posiada elementarną wiedzę o regionie, Ziemi, budowie materii, chorobach, higienie. Potrafi odczytać proste tabele i wykresy. Nie korzysta z podręcznika, ani z notatek w zeszycie przedmiotowym. Nie zna i nie potrafi korzystać z mapy, tabel, wykresów. Potrafi przy pomocy nauczyciela rozwiązać proste zadania teoretyczne i praktyczne. Rozumie konieczność ochrony przyrody. Umie poszukiwać prostych rozwiązań dla podstawowych problemów codziennego życia. Często jest nieprzygotowany, brak ćwiczeń i zeszytu przedmiotowego. Nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych o elementarnym stopniu trudności nawet z pomocą nauczyciela. Nie potrafi rozwiązywać prostych problemów życia codziennego. Biernie uczestniczy w lekcji. Nie włącza się do zadań. 13
