Pieter Bruegel (Brueghel) starszy (ok

Pieter Bruegel (Brueghel) starszy (ok. 1525 w Broghel koło Bredy, zm. 9 września 1569 w
Brukseli) – malarz niderlandzki. Zwano go "Chłopskim" ze względu na tematykę jego
obrazów. Zachowały się zapisy, wskazujące że urodził się w Broghel koło Bredy, nie jest
jednak jasne czy chodzi o miasto Breda w Holandii czy o belgijskie miasto Bree, po łacinie
zwane Breda. Od 1559 zaczął pomijać literę 'h' w swym nazwisku podpisując obrazy jako
Bruegel.
Naukę rozpoczynał w pracowni Pietera Coecka van Aelsta, następnie terminował u Claude'a
Doriziego w Mechelen i i Hier. Cock'a. W roku 1551 został z tytułem mistrza przyjęty do
cechu malarzy Antwerpii. Podróżował po Włoszech i Francji, po powrocie mieszkał
okresowo w Antwerpii, w końcu na stałe osiadł w Brukseli w roku 1563.
W roku 1563 ożenił się z Mayeken, córką swego pierwszego nauczyciela Pietera Coecka.
Miał z nią dwóch synów – Pietera Brueghela młodszego (zw. Piekielnym) i Jana Brueghela
(zw. Aksamitnym). Obaj synowie zostali malarzami, chociaż nie uczyli się od swego ojca
(jeden miał 5 lat, a drugi około roku, gdy Pieter starszy zmarł).
Malował przede wszystkim pejzaże, zapełnione postaciami chłopskimi (stąd przydomek).
Czerpał motywy z codziennego życia ludu: wesela, uczty, biesiady, kiermasze, z Biblii,
ilustrował przysłowia. Często wskazywany jako pierwszy malarz zachodni malujący pejzaże
dla nich samych, a nie tylko jako tło dla alegorii religijnych. Malował stylem prostym, nie
poddając się dominującej wówczas modzie włoskiej. Często nawiązywał do stylu Boscha.
Najsławniejsze jego obrazy znajdują się w muzeum wiedeńskim.
Za wikipedia.pl
Pieter Bruegel starszy najwybitniejszy malarz niderlandzki XVI w., zwany Chłopskim ze względu na tematykę jego obrazów. Urodzony ok.
1528-30 we wsi Brueghel pod Bredą (?).
Jego życiorys opiera się na niewielu źródłach i dokumentach, w przeciwieństwie do rozległej twórczości, która obejmuje obrazy, rysunki,
sztychy, a dzięki sygnaturom i datowaniu jest do pewnego stopnia uporządkowana. Ważne, choć nie zawsze pewne, wskazówki daje
książka Karela van Mandera ("Schilderboek", Alkmar, 1604), niderlandzki odpowiednik słynnych "Żywotów" Vasariego. Rok urodzenia
zrekonstruowano na podstawie przyjęcia do Bractwa św. Łukasza w Antwerpii w 1551.
Po podróży do Włoch w latach 1552-54 (?) współpracując z wydawcą i drukarzem Cockiem przyłączył się do kręgów humanistów. Jego
rysunki były ryte przez Hieronima Cocka, a także Filipa Gelle i Pietera van der Heydena.
Dopiero od 1557 pracował intensywnie jako malarz. Po zawarciu małżeństwa z Meycken Cocke, córką Pietera Cocke van Aelsta, w 1563
roku przeniósł się do Brukseli.
Jego wczesna twórczość to przede wszystkim rysunki do serii rycin dla wydawnictwa Cocka. W serii wielkich pejzaży, która ukazała się
jako sztychy w 1555 roku, wykorzystał swe wrażenia z podróży do Włoch, np. Brzeg rzeki, 1552 (Luwr, Paryż). Krajobraz jest tu widziany z
góry, w przestrzennej rozciągłości. Natura sprawia wrażenie ciągle zmieniającej się, brak tu wielkich mas, którymi będzie budować w
obrazach "kosmiczne" pejzaże. W rysunkach pejzażowych z Alp śledził zjawiska świetlne.
Jego świat rozszerzył się o ikonografię, której używał Hieronim Bosch, np. Siedem cnót, ok. 1557, podkreślając związki XVI w. z tematyką
i tradycją obrazowania ważną dla malarstwa niderlandzkiego. Rozwijanie poszczególnych form, kształtowanie ich na nowo, jak też
łączenie w syntezy było typowe dla talentu Bruegela. W jednym z przypisywanych mu obrazów Zatoka morska, 1557 (National Gallery,
Waszyngton) nie jest to tylko wycinek krajobrazu, ale całość widziana w organicznym związku.
Od 1559 roku artysta zaczął pomijać literę 'h' w swym nazwisku podpisując obrazy jako "Bruegel".
Szczyt swej twórczości pejzażowej osiągnął w 6 obrazach „Kalendarza”, z których każdy przedstawia dwa miesiące. W rozproszonym
świetle pokazał trudno uchwytną atmosferę każdej pory roku i pogody.
W "obrazach-rojowiskach", jak Walka karnawału z postem, 1559 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń) Bruegel ukazał "świat na opak",
całe błazeństwo i szaleństwa ludzi.
Obrazami Triumf śmierci czy Szalona Małgorzata, ok. 1562-68 (oba Prado, Madryt) kontynuował twórczość Boscha. Pojawiają się tam i
w innych obrazach trudne do zniesienia skrajności, żądza mordu, demony, strach.
W obrazie Rzeź niewiniątek w Betlejem, ok. 1565 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń) połączył biblijną scenę z krajobrazem i
współczesnymi kostiumami. Ok. 1560 dokonał syntezy, np. Krajobraz z upadkiem Ikara, ok. 1558 (Musee Royaux des Beaux-Arts,
Bruksela), w którym postacie są zasymilowane z pejzażem pod względem przestrzennym, barwnym i formalnym.
W Krainie pasibrzuchów, 1567 (Alte Pinakothek, Monachium) pojawiły się tendencje moralizatorskie, które malarz doprowadził do
zenitu w Przypowieści o ślepcach, 1568 (Museo e Gallerie Nazionali di Capodimonte, Neapol) tak, że obraz stał się powszechnym
symbolem duchowego zaślepienia.
Sceny wiejskie, jak: Wiejski taniec i Chłopskie wesele, 1568 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń), rozgrywają się w cieniu szubienic i kół
tortur.
Twórczość Bruegela została doceniona jeszcze za życia artysty. Habsburgowie zbierali jego obrazy, stąd wspaniała kolekcja Wiejski taniec
w Wiedniu.
Chrześcijańsko-humanistyczna etyka jego prac została wyrażona ponadczasowymi środkami artystycznymi. Obraz Budowa wieży Babel
(I), 1563 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń) był odczytywany jako ostrzeżenie przed głupotą i zarozumiałością.
W obrazach Bruegela poszukiwano wydarzeń historycznych, czasami je znajdowano. Gdy umarł, 5.09.1569 w Brukseli, pisano, że w
swych pracach zawarł „więcej myśli niż malarskiego rzemiosła”.
Dziś sądzimy, że, jak u każdego genialnego twórcy, mamy raczej do czynienia z równowagą. Ważne ogólnoludzkie treści zostały ukazane
poprzez sugestywną wizję plastyczną.