Dr n. wet. Artur Stopyra, lek. wet. Zdzisław Peczyński *, dr n. wet. Justyna Radwińska Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie *Katedra Chirurgii i Rentgenologii Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu WarmińskoMazurskiego w Olsztynie Dynamiczna stymulacja komórek pulsującym polem magnetycznym a tolerancja wysiłkowa koni rajdowych Streszczenie Jednymi z bezpiecznych metod pozwalających zwiększyć tolerancję wysiłkową koni, bez negatywnych skutków zdrowotnych, są zabiegi fizykoterapeutyczne, w tym magnetoterapia. Badania przeprowadzono w celu oceny skuteczności dynamicznego stymulowania Komorek pulsującym polem magnetycznym za pomocą urządzenia Celinemed® Animalis 2.0 E-I w kształtowaniu tolerancji wysiłkowej koni rajdowych. Określano liczbę tętna, oddechów i stężenie mleczanów przed i po wysiłku oraz po 10 min rozprężania przed zastosowaniem stymulacji i po 3 tygodniach zabiegów. Słowa kluczowe konie, wysiłek, pole magnetyczne DYSKUSJA Na sukces konia sportowego składa się wiele czynników. Oprócz odpowiedniego żywienia, doboru optymalnych metod metod treningu, ważny jest potencjał zwierzęcia, jego odziedziczone po przodkach zdolności do długotrwałego wysiłku. Ta tolerancja wysiłkowa będąca pochodną możliwości gromadzenia tlenu i substancji energetycznych w mięśniach oraz tempa utylizowania produktów przemian metabolicznych nierozerwalnie wiąże się z pracą układów krążenia i oddechowego. Dostarczają one substratów i usuwają produkty przemian biochemicznych, a jednocześnie są wskaźnikiem zdolności zwierzęcia do wykonywania pracy fizycznej. Określając liczbę tętna i oddechów, można ustalić stopień przystosowania konia do określonej formy wysiłku, jego zdolność powysiłkowego powrotu do spoczynkowej homeostazy (4, 5). Wysiłki trenerów, hodowców koni sportowych mają na celu optymalizację współpracy mięśni, układu krążenia i oddechowego, co pozwoli na pokonanie dużego wysiłku fizycznego bez negatywnych skutków dla zdrowia. Efekt ten coraz częściej próbuje się osiągnąć, wspomagając trening zabiegami fizykalnymi, które mają na celu usprawnienie krążenia krwi, wymiany gazowej i przyspieszenie tempa przemian metabolicznych. Stosowane przed, jak i po wysiłku często także mają działanie uspokajające i zmniejszają pobudzenie nerwowe związane z udziałem w zawodach (6). Efekt relaksacji i uspokojenia obserwowany był u wszystkich koni doświadczalnych. Zastosowana w doświadczeniu dynamiczna stymulacja Komorek pulsującym polem magnetycznym dała efekty zbliżone do opisywanych u ludzi przez Janczaka i wsp. (7). Stosując magnetostymulację i magnetoterapię, uzyskali skrócenie czasu restytucji powysiłkowej. Sieron i wsp. stwierdzili, że pole magnetyczne, przenikające przez wszystkie struktury organizmu działa ogólnie na wiele procesów fizycznych i psychicznych, powoduje usprawnienie przemiany materii i wydzielania wewnętrznego. Przez zwiększenie stężenia jonów wapniowych i wodorowych aktywizuje ono makrofagi. Zmienne pole magnetyczne nasila procesy dyfuzji oraz wychwytu tlenu przez hemoglobinę, poprawiając oddychanie tkankowe, ma działanie wazodilitacyjne i angiogenetyczne, co powoduje zmniejszenie długu tlenowego, a tym samym zwiększa tolerancję wysiłkową (8). Opisywane działanie magnetostymulacji potwierdza także Wojnowski (9), dodając działanie rozrzedzające krew, które szczególnie po dużym wysiłku, zapobiega wystąpieniu zespołu DIC. Stwierdzony podczas restytucji powysiłkowej u koni doświadczalnych spadek liczby tętna i oddechów, większy niż u zwierząt kontrolnych potwierdza opisywane działanie pulsującego pola magnetycznego także na organizm koni. Potwierdza to zanotowane, większe obniżenie stężenia kwasu mlekowego w grupie doświadczalnej podczas 10-minutowego rozprężania po wysiłku. Szybsze obniżenie wartości badanych parametrów wskazuje na polepszenie transportu i dyfuzji tlenu oraz utylizacji mleczanów, a tym samym skrócenie długu tlenowego u koni poddanych działaniu pulsującego pola magnetycznego (10). Zbliżone wyniki opisali u ludzi Sieroń i wsp. (8) oraz Paluszak (11), stosując pola magnetyczne o częstotliwości od kilku do 3000 Hz. W przeprowadzonym doświadczeniu pole magnetyczne jest nośnikiem częstotliwości stymulujących procesy fizjologiczne w komórkach, więc opisywane efekty są suma działania pola magnetycznego i rezonansu wywołanego ściśle dobranymi częstotliwościami. Oprócz zmian wartości badanych parametrów po rozprężaniu, także wartości powysiłkowe uległy zmianie po stymulacji polem magnetycznym. Zmniejszyła się liczba tętna i oddechów, a także stężenie kwasu mlekowego w porównaniu do grupy kontrolnej. Wyniki takie, uzyskane po jednakowej dla obu grup, próbie wysiłkowej, potwierdzają zwiększenie tolerancji wysiłkowej u zwierząt doświadczalnych. Zapraszamy do zapoznania się z całością artykułu w konkretnym wydaniu „Weterynaria w Praktyce”