Starzenie się śladów daktyloskopijnych naniesionych tłuszczami

Z PRAKTYKI
Starzenie się
naniesionych
śladów
daktyloskopijnych
tłuszczami
Wprowadzenie
Starze nie się ś lad ów daktyloskopijnych to proces
skomplikowany, zależny od wielu czynników. Najważ­
niejsze z nich, mające wpływ na żywotność śladów daktyloskopijnych , to: temperatura, wilgotność , zapylenie ,
nasłonecznienie, rodzaj podłoża, na które naniesiono
ślad daktyloskopijny, a także rodzaj substancji, jaką ślad
pozostawiono. Nie do końca znane są zależności mię­
dzy poszczególnymi czynnikami oraz ich faktyczny
wpływ na starzen ie się śladów daktyloskopijnych 1.
Dotychczasowe badan ia nad żywotnością śladów
daktyloskopijnych rzuciły nieco światła na starzen ie się
śladów linii papilarnych i dały odpowiedż na podstawowe py1ania związane z tyrn zaqadnien iemś , Badania te
prowadzone były przede wszystkim na śladach naniesionych substancją potowo-tłuszczową bądż śladach
potowych. Pozwoliło to na wyselekcjonowanie tzw.
znamion starości śiadów daktyloskopijnych.
Bazując na dotąd przeprowadzonych badaniach
oraz dotychczasowym stanie wiedzy, autor przeprowadził badania nad starzeniem s ię ś ladów linii pap ilarnych
naniesionych czterema rodzajam i tłuszczów spożyw­
czych 3. Celem badań było ustalen ie wpływu rodzaju
substancji , którą naniesiono ślad dakty loskopijny, na
starzenie się tego śladu. Sprawdzono także, czy prawdziwa jest hipoteza głosząca, że ślady daktyloskopijne
naniesione tłuszczami starzeją się w podobny sposób
jak ślady naniesione substancją potowo-tłuszczową, tyle że woln iej; oraz czy pojawiają się istotne różnice
w starzeniu się śladów naniesionych poszczególnymi
rodzajami tłuszczów.
Materia! i metody badawcze
Plan eksperymentu
Badania prowadzone były w pokoju o wymiarach :
3,5 m x 2 m x 2,5 m znajdującym się w bloku mieszkalnym. Było to pomieszczenie zamknięte. Zmierzono trzy
parametry: temperaturę , wilgotność powietrza oraz zapylenie. Średnia dobowa temperatura wyniosła 21,5
stopn ia Celsjusza, średnia dobowa wilgotność to 69%,
a zapylenie 0,11 mg/m 3 . Ślady nanoszono na szklane
płytki o wymiarach 7,5 cm x 2,5 cm .
Zmiennymi zależnymi były: liczba przerw w ciągłości
linii papilarnych oraz szerokość tych linii. Zmienną niezależną stanowił rodzaj substancji, jaką naniesiono śla­
dy daktyloskopijne.
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 268
(kw lecień--ezerwiec)
2010
Substancji, które posłużyły do pozostawienia śl a ­
dów, było pięć: substancja potowo-tłuszczowa oraz
cztery rodzaje tłuszczów spożywczych . Dwa tłuszcze
były pochodzenia zwierzęcego: masło (Osełeczka górska) i smalec (Smalec wieprzowy Jagr) . Kolejne dwa
- oliwa (Extra oliwa z oliwek Helcon) i olej rzepakowy
(Kujawski) - to tłuszcze roślinne . Tłuszcze roślinne były cieczami , zaś zwierzęce ciałami stałymi , dlatego zostały roztopione w celu łatwiejszego naniesienia ich na
opuszki palców, a następn ie odbicia ich na szklanych
płytkach,
Sposób nanoszenia. ujawniania i zabezpieczania
śladów daktyloskopijnych
Badania trwały 30 dni. 30 listopada 2008 roku pozostawiono po 24 ślady każdym rodzajem substancji. Nanoszenie ich polegało na dociskaniu prawego kciuka
mężczyzny do szklanej pły1ki przez trzy sekundy ze
średnią siłą nacisku .
Ślady nan iesione substancją potowo-tłuszczową pozostawiano w od st ę p ac h p ięc i om inutowych po każ do­
razowym umyc iu rąk , a następn ie potarciu ich o włosy.
Działanie to miało na celu uzyskanie podobnej ilości
substancji potowo-tłuszczowej, która znajdowała się na
opuszkach palców.
W celu pozostawienia śladów tłuszczami naniesiono
tłuszcze (w formie płynnej) za pomocą pędzelka malarskiego na opuszkę prawego kciuka. Aby uzyskać podobną ilość tłuszczu , zanurzano końcówkę pędzelka w każ­
dym rodzaju tłuszczu na 1 sekundę, a następnie równomiernie rozprowadzano tłuszcz po opuszce kciuka.
Ślady ujawn iano za pomocą proszku magnetycznego MagnaJet Grey. Proszek nanoszono na ś lady pędz­
lem magnetycznym. Po ujawnianiu ślady przenoszone
były na folię daktyloskopijną Transparent - Przezroczysta firmy Foma Bochemia . Następnie ślady zeskanowano (na skanerze Epson Perfection V350) w rozdzielczości 800 dpi i poddano obróbce komputerowej.
Ślady ujawn iano co 5 dni, licząc od 30 listopada
2008 roku (5, 10, 15,20,25 i 30 grudnia). W każdym
z tych dn i ujawn iono i zabezpieczono po cztery ślady
naniesione każdym rodza jem substancji. Każdego
dnia ujawniano więc po dwadz ieścia ś ladów (4 pfy1ki x
5 substancji). Łącznie po 30 dnłach ujawniono sto
dwadzieścia śladów plus pięć odbitek kontrolnych, po
jednej dla każdego rodzaju substancji (ujawnione i zabezpieczone zaraz po pozostawieniu 30 listopada
2008 roku).
55
Z PRAKTYKI
Sposób pomiaru zm iennych zale żn ych
Zbadano liczbę przerw w ciąg łości linii papilarnych.
Przerw nie liczono na całej powierzchni ś lad u, a jedynie w obrębie okręgu , którego średn ica przecinała ok.
16 linii papilarnych (ryc. 1). Ok rą g wyznaczono od centrum wzoru ( pęt licowego), tak że jego dolna podstawa
stykała si ę z wierzchołkiem pętl i cy stanowiącej owo
centrum. Za p rzerwę uznawano tylko taki zanik ciągło­
ści linii papilarnych , którego szerokość była większa niż
szerokość linii papilarnej.
Ryc. 1. O krąg . w obrębie którego poszukiwano przerw w ciągłości linii
papilamych
Fig. 1. Circle where gaps were searclled
ż ródlo (ryc. 1-4): autor
Szerokość linii papilarnych zbadano dla śladów naniesionych każdy rn rodzajem substancji, a ujawnionych
5, 10, 25 i 30 grudnia 2008 roku. Sze rokość zmierzono
dla dwóch linii papilarnych w śl a dz ie . P i e rw sz ą z nich
była 10 linia papilarna, li cz ąc od centrum wzoru, d r u g ą
zaś 13 linia papilarna, li cz ą c od centrum wzoru. Na k aż­
dej z tych linii dokonano pięciu pomiarów szerokości
w odstęp ach co jeden milimetr, a następnie wycią gnię ­
to z nich ś rednią . S z e ro ko ść linii papilarnych zbadano
za pomocą programu komputerowego Graphlog.
W yniki
Badając szerokość linii papilarnych, zaobserwowano, że po 5 dniach od pozostawienia śladów szerokość
linii papilarnych w śladach naniesionych wszystkimi
substancjami była bardzo zbliżo n a i kształtowała się na
poziomie ok. 0,4 mm. Po 10 dniach nie stwierdzono
znaczących różn ic. Po 25 dniach szerokość linii papilarnych w śl ad a c h naniesionych sub sta n cj ą potowo-tłuszcz ową, w porównaniu do dnia 5, zm niejszyła się .
Natomiast sz ero koś ć linii papilarnych śladów naniesie -
56
nych tłuszczam i nie zm ieni ła się znacząco w porównaniu z dniem 5. W 30 dniu różn i ca między śladami naniesionymi tłuszczami a ś ladam i potowo-tłuszczowymi
była już bardzo wyrażna . Linie papilarne śladów potowo -tłuszczowych były o około połowę węższe n iż śla­
dów naniesionych tłuszczami. Szerokość linii papilarnych w śladach naniesionych tł u sz c zam i był a zb li żo na.
Zmiany szerokości linii papilarnych w trakcie starzenia
się przedstawia rycina 2.
Jeśli chodzi o liczbę przerw w ciąg łości linii papilarnych, stwierdzono, że ś l a dy naniesione tłuszczami starzeją się inaczej aniżel i ś la dy naniesione substancją
potowo-tłuszczową. W tych pierwszych wraz z upływa ­
j ą cy m czasem liczba przerw s ię zmniejsza, natomiast
w ślada ch potowo-tłuszczowych liczba przerw s ię
zwiększa . W p iątym dniu nie stwierdzono znaczących
różn ic w liczbie przerw pomiędzy substancjami. Dziesiątego dnia w śladach naniesionych tłuszczami zaobserwowano zwiększenie liczby przerw (bardzo wyraż ne
w śladach naniesionych masłem). Po pi ętnastu dniach
liczba przerw w tł u s zcz a c h spadła, natomiast przy substancji p ot owo-tłusz cz ow ej minimalnie się zwię kszyła .
Najwięcej przerw wi dać b yło w ślad ach naniesionych
masłem, a najmniej tym razem w śla dach pozostawionych smalcem. Podobna liczba przerw wystę powała
w śladac h naniesionych olejem i su bsta ncją potowo- tł uszczo wą . W trzydziestym dniu w śladach naniesionych tłuszczami pochodzenia zwierzęcego : masłem
i smalcem, liczba przerw była niemal identyczna. Ślady
naniesione o liwą miały więcej przerw niż ślady pozostawione olejem, w obydwu przypadkach przerw było
jednak mniej niż w śladach naniesionych tłuszczami
zwierzęcym i. Natomiast widać w tym dniu kolosalną
różnicę p omiędzy śladam i naniesionymi s ubstancją potowo - tłuszczową a ślada mi naniesionymi tł u s z cz am i
(oko ło 40 przerw). W ś ladach pozostawionych każdym
rodzaje m tł u sz c zu zaobse rwowano spadek liczby
przerw w stosunku do dnia p i ąteg o , dziesi ąt ego oraz
dwudziestego piąt ego. Zmiany pokazano na rycinie 3.
Dysk usja wyników
Przeprowadzone badania d ają podstawę twierdze niu, że rodzaj substancji, ja ką naniesiono ślad , ma duży wpływ na starzenie s ię ś l adów daktyloskopijnych.
Ślady naniesione tłuszczami starzeją się zupełnie inaczej n iż ślady naniesione substancją potowo-tłuszczo­
wą. Przedstawia to rycina 4.
W przypadku śladów naniesionych róż nym i rodzajami tłuszczów proces starzenia przebiega podobnie. Na
skutek osia daj ącego kurzu w ś ladac h naniesionych
tłuszczami liczba przerw si ę zmniejsza zamiast z w i ę k­
szać . Wi ększe wi ąz anie pyłu na ś la d ac h naniesionych
tłuszczami jest wynikiem dużej lepko ś ci , ja ką
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 268
(kwiecleń-czerwiec)
2010
Z PRAKTYKI
0.55
~
~.
::
0 .5
Q..&S
,;
- -n osi.
"
"" 03O"5
-
]
u
~
~
e
~
- - ::;r H!lIH
- - ók:.a
- - oloe ;
03
- - r(·t;j ~·. o-tłu::z ( z (> ~·. a
02 5
~
1),2
5dni
sodm
25dni
I o dru
Ayc. 2. Zmiany szerokości linii papilarnych w trakcie starzenia
Fig. 2. Changes ot (inger tlp wkith during ageing
się
o.
70
60
~ 50
~
•"-
"O
"
30
~
./
-,
/
/~,
''/
\.'-
-:
~
'---""'-
20
.,/
- M asło
--
-
./
<:
""'-
10
Sm"'H
-
0 11,",'"
-
OI-e J
-
P oło ,', o- tłU SZ C Z O " , l!I
O
s dm
10dn i
15 dni
liczb~
20 dOl
25 dni
30dn l
dni
Ryc. 3. Zmiana liczby przerw w trakcie starzenia s ię
Fig. 3. Changing line interruptions number ot during ageing
odznaczają s ię śl a d y tłuszcz owe .
do
śladów
potowo-tłu szczowych ,
W
przec iwieństw i e
ślady
naniesione
tłuszczam i , nawet po trzydziestu dniach od momentu
naniesienia, mają dużą lepkość . Sprawia to, że w momencie ujawniania ślad jest już pokryty drobinami kurzu, a proszek jeszcze dodatkowo ślad uwidacznia. Następuje więc swoista kumulacja drobin proszku i drobin
kurzu. Efektem jest zwiększen ie czytelnośc i śladu , który stał s ię , co ciekawe, wyraźniejszy, niź to było w momencie, gdy ś lad był świeży.
Badania pokazały, że w tempie starzenia się ś ladów
daktyloskopijnych nan iesionych różnymi rodzajam i
tłuszczów nie ma wyrażnych różnic. Zachowana jest
prawidłowość , że z czasem liczba przerw w śladach
maleje. Wydaje się , że pochodzenie tłuszczu (tłuszcz
roślinny i zwierzęcy) nie ma większego znaczenia dla
procesu starzenia się śladów daktyloskopijnych. Nie
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 268 (kwiecieli-czerwiec) 2010
stwierdzono bowiem konsekwentnych różn ic m iędzy
ś l ad am i naniesionymi tłus zczam i roś linnymi i zwierzę­
cymi.
Nieznaczne zwiększanie s ię szerokoś ci linii papilarnych w śiadach naniesionych tłuszczami można tłuma­
czyć tym, że przypuszczalnie z czasem tłuszcz rozchodzi się na boki. Badając zmiany w szerokości linii papliarnych śladów naniesionych różnym i substancjami,
trzeba brać teź pod uwagę ich skład chemiczny. Skoro
substancja potowo-tłuszczowa składa s ię przeważn ie
z potu, którego głównym składnik iem jest woda, to na
skutek jej wyparowania linie papilarne ulegają zwęże ­
niu. Zawiera ona także zdecydowanie mniej kwasów
tłuszczowych niż tłuszcze . Wody w tłuszczach jest niewiele, dlatego po jej odparowaniu linie papilarne nie
ulegają zwężeniu, a ich szerokość pozostaje na takim
samym poziomie albo nawet się zwiększa" .
57
Z PRAKTYKI
A
2 K. Ban iuk: Ocena wieku śladów linii papilarnych w prak-
B
tyce krym inal isty czne j, Un iwersyt et Ł ódzki 1978, nie publik o wana praca doktorsk a .
3 Chemia zywności , [red.] Z.E. Sikorski , Wyd. Naukowo-Technlczne, Warszawa 2002 .
4 S. Nyrek: Chemia organiczna, PWN , Warsz awa 1974.
c
D
r,
. .. ~
I
, :.
..
...
....
śladów daktyloskop ijnych naniesionych substancją
A - ujawnionych po 5 dniach, B - ujawnionych po 30
dniach; oraz ś ladów daktyloskopijnych nan iesionych mastem: C - ujawnionych po 5 dniach, D - ujawn iOf'lych po 30 dn iach .
Fig. 4. Sebaceus finger marks :
A - re vealed etter 5 days, 8 - revealed etter 30 days ; with butter fingerprinrs. C - reveal ed etter S days. D - revealed after 30 days
Ayc. 4. Zestawienie
potowo-tłuszczową:
Wnioski
• Ślady daktyloskopijne nanies ione tłuszczami stainaczej n iż ś lady naniesione substancją potowo- tłuszc zową . W śladach potowo-tłuszczowych liczba
przerw wraz z wiekiem śladu wzrasta, a linie papilarne
ule gają zwężen i u , zaś w śladach naniesionych tł u sz­
czami liczba przerw, wraz z wiek iem śladu , się zmniej sza , a szerokość linii papilarnych nie zmienia się albo
nieznacznie zwiększa.
• Ślady pozostawione różnymi rodzajami tłuszczów
(maslo, smalec , oliwa czy olej) starzeją s ię w podobny
sposób. Co prawda , poja wiają s ię niewielkie róż ni c e ,
jednak nie są bardzo znaczące . Nie stw ierdzono konsekwentnych różnic pom iędzy ś ladami nan iesionym i
tłuszczami pochodzen ia roślin n e g o a śladam i naniesionymi tłuszczami pochodzenia zw ierzęcego .
rzeją się
Streszczenie
Ce/em badań było sprawdzenie, czy śla dy daktyloskopijne naniesione tłu szcza m i starzeją s ię podobnie jak ślady naniesionesubstanc]; po tmPO- tłuszczową . Badania prouadzono na śladach daktyloskopijnych pozostawionych 4 rodzajami tłu szczów (mas ło.
olej, smalec. oliwa). Ślady ujawniano proszkiemferronmgnetycznym co 5 dni. od 30 Xl 2008 r. Zmiennymi za teźnvmi by ły: liczba przenv w ciągłości linii papilarnych oraz szerokość tych linii.
Stwierdzono, że śłady naniesione tłu szczami sta rzeją się odmiennie n iż ślady naniesione s u bs tancją potowo-tłu szczową .
W śladach potowo-tłu szczowych liczba przerw wraz z wiekiem
śladu wzras ta, a linie papilarne zwężają s ię, znś w śladach naniesionych tł u szcza m i liczba przerw, wraz z wiekiem śladu , się
zmniejsza, a szerokość linii papilarnych nie zmienia s ię albo nieznacznie zwiększa . Natomiast nie znobserwowano konsekwentnych różnic w starzeniu się śladów naniesionych tł u sz cza m i
zwierzęcymi i roślin nym i . Zależy tood lepkości śladu i zapylenia.
SłOWd kluczowe: daktyloskopia, wiek śladu, ślady tłu ste,
starzenie s ię śladów.
S" m mdry
The aim of the study was to verify a proposition that ftnger
marks with deposit of fats age slotver but in a similar way as
sebaceous marks. The experiments were performed on ft11ger
ma rks made withfour types offats (bulier, rape-seed oil,lard, olive
oil). Test marks uxre deveIoped with ferromagnetic powder I!l.lt!'ry
5 dnys storting on 30 Nooember. 2008. The dependent variabies
included 'lumber of interrupticns in linesand line width.
lt was determined that fat marks age in a different ma/mer
than sebaceous 011es. In the sebaceolls marks number of line interrupiians increases wilh agrof a markand Iines became narrower while in thefat marks the number of interruptions decreases
and line tuidth did not change ar slightIy increased. No significant differences werefound between ageing of animol and vegetabIefat marks. The process dependcdon viscosity of marks and
level of dustiness.
Keywords: fi tlgerprint exatnination, latent age, fat marks,
aging of laten/s.
Autor pragnie serdecznie
sławowi
podz iękować
Prof. dr. hab. Miro-
Owocowi za pomoc w realizacji i opis ie
badań
oraz
dr. Szymonowi Matusze wskiemu za pomo c w redakcji tego ar-
Marci n Mazurek
PRZYPISY
tykułu . Artykuł
jest sprawozdan iem z
tyloskop ijnych naniesionych
1 K. Ban iuk: Metodyka badań wieku śladów linii papilar-
b ad a ń
w ramach pracy magisterskiej pt. "Starzenie
róż n ym i
wykon ywanych
się śladów
substancjami".
dak-
Pracę
obroniono w Katedrze Kryminalistyki W PiA UAM w Poznan iu.
nych, "Problemy Kryminalistyki" 1986, nr 174, s. 570.
58
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 268 {kwrecren-czerwtecj 2010