WSPÓŁPRACA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Z ADMINISTRACJĄ RZĄDOWĄ I SAMORZĄDOWĄ LIGA KOBIET POLSKICH 14 GRUDNIA 2013 R. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich ŹRÓDŁO DANYCH Dane źródłowe pochodzą z publikacji Raport końcowy - Diagnoza obecnej sytuacji kobiet i mężczyzn 50 + na rynku pracy w Polsce w ramach prac nad projektem "Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+" realizowanych przez Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich ze Środków EFS zainicjowanym przez Departament Analiz Ekonomicznych i Prognoz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 2 DZIAŁANIA LKP Z MPIPS 1. 2. 3. 4. Program FIO – Wzmocnienie potencjału organizacyjnego LKP. ASOS – Między nami pokoleniami. Rada społeczna 50+ w ramach projektu Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+ Rada polityki senioralnej Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 3 RADA SPOŁECZNA 50+ Rada społeczna 50+ funkcjonuje w ramach projektu „Solidarność pokoleń”, którego celem jest osiągnięcie w perspektywie do 2020 r. wskaźnika zatrudnienia osób w wieku 55-64 lata na poziomie 50% (na koniec 2012 r. 38,7%, stopa bezrobocia w tej grupie wiekowej 7,4 %) Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 4 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Demografia: W ciągu ostatnich 5 lat trwanie życia osób 45+ wydłużyło się o 1 rok. Struktura wieku populacji: wśród osób w wieku 15-69 lat udział osób 50+ wzrósł z 31,9% do 34,1%. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 5 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Kapitał ludzki: Wykształcenie, kompetencje i umiejętności osób po 50-tym roku życia często nie przystają do oczekiwań pracodawców. W grupie wieku 25-49 lat niemal 30% legitymuje się wykształceniem wyższym, podczas gdy w grupie 50+ tylko 12%. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 6 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Kapitał ludzki – co na minus: nie musi obniżać się z wiekiem (zdrowie, zdolności kognitywne, siła fizyczna). Wśród osób w wieku 50+ w Polsce najsilniejszy spadek widoczny jest w przypadku sprawności fizycznej i kompetencji komputerowych Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 7 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Kapitał ludzki – co na plus: samoocena, zdolności interpersonalne - współpraca w grupie, łatwe nawiązywanie kontaktów ze współpracownikami, komunikatywność, Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 8 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Kapitał ludzki – co na plus: umiejętność rozwiązywania konfliktów, kompetencje organizacyjne i kierownicze, przedsiębiorczość. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 9 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Uczenie się przez całe życie: Od lat bardzo niska jest aktywność edukacyjna dorosłych Polaków. Na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej, Polska plasuje się na jednym z ostatnich miejsc. Zdecydowanie bierną edukacyjnie grupą są również osoby w wieku 45/50+. Zaobserwować można systematyczny spadek aktywności szkoleniowej i samokształceniowej w grupach wieku powyżej 45 lat Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 10 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Uczenie się przez całe życie: 1/3 Polaków w wieku 50-59/64 nigdy w życiu nie uczestniczyła w kursach, szkoleniach. Wraz z wiekiem spada również chęć do aktywności edukacyjnej. Wśród osób w wieku 18-34 lata chęć taką deklarowało około 31%, w grupie wieku 35-49 lat jest to 21%, zaś w grupie 50-59/64 lata – jedynie 10%. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 11 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Uczenie się przez całe życie: W grupie wieku 50-59/64 lata częściej wskazywanym powodem rezygnacji ze szkoleń było przekonanie, że: w tym wieku nie ma sensu się dokształcać (15% wobec 2% w młodszych grupach wieku). ograniczenia spowodowane – ok. 10% wskazań. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich stanem zdrowia 12 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Osoby w wieku 50+ wobec Internetu: wśród prawie 13 mln Polaków w wieku 50+ z Internetu korzysta zaledwie 21,6% (2,8 mln), mimo że 40% posiada do niego dostęp w domu. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 13 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Zarządzanie wiekiem: w firmach nadal stosunkowo rzadko spotykane jest zarządzanie wiekiem i długofalowe planowanie kariery zawodowej uwzględniające spersonalizowane plany szkoleniowe i systematyczną ocenę kompetencji. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 14 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Zarządzanie wiekiem: Stosunkowo niewiele polskich firm stosuje rozwiązania, które ułatwiają pracę pracownikom 50+ i zwiększają jej efektywność, tym samym stosują różnego rodzaju metody zarządzania, które uwzględniają wiek pracowników. 85% pracodawców w ogóle nie zna koncepcji zarządzania wiekiem. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 15 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Zarządzanie wiekiem: Stosunkowo niewiele polskich firm stosuje rozwiązania, które ułatwiają pracę pracownikom 50+ i zwiększają jej efektywność, tym samym stosują różnego rodzaju metody zarządzania, które uwzględniają wiek pracowników. 85% pracodawców w ogóle nie zna koncepcji zarządzania wiekiem. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 16 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Zarządzanie wiekiem: Największa część społeczeństwa polskiego doświadcza gorszego traktowania ze względu na wiek oraz płeć. Największe znaczenie w procesie rekrutacji ma dla zatrudniających niepełnosprawność. Trudności w dostępie do pracy mają osoby niewidome oraz niesłyszące, nieco mniejsze – osoby poruszające się na wózku inwalidzkim. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 17 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Organizacje pozarządowe: W Polsce według badań GUS działa ponad 76 tysięcy organizacji pozarządowych, wśród których: 68 tysięcy stanowią stowarzyszenia i inne organizacje członkowskie, 7 tysięcy – fundacje, prawie 2 tysiące – społeczne podmioty wyznaniowe Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 18 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Organizacje pozarządowe - funkcje: aktywizują społecznie nieaktywne zawodowo osoby 50+, dla wielu z nich aktywność społeczna jest kontynuacją lub alternatywą dla pracy zawodowej; organizują wolontariat, z którego korzystać mogą także osoby 50+; wspólnie z pracodawcami organizują wolontariat pracowniczy, który może być przygotowaniem do przejścia z kończącej się aktywności zawodowej w aktywność społeczną; Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 19 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Organizacje pozarządowe - funkcje: wspierają i organizują aktywność edukacyjną osób 50+, dzięki czemu mogą one podnosić i uzupełniać swoje kompetencje społeczne i kwalifikacje zawodowe; aktywizują zawodowo nieaktywne osoby 50+; tworzą miejsca pracy dla osób 50+. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 20 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Indywidualna przedsiębiorczość: Z badań Bilans Kapitału Ludzkiego – edycja II wynika, iż 14% osób z grupy wieku 55-59/64 lata prowadzi własną pozarolniczą działalność gospodarczą, a 11% działalność gospodarczą rolniczą. Osoby w wieku 50+, częściej decydują się na pracę w formie własnej działalności (łącznie 25% badanych) niż młodsze grupy wieku (np. w grupie osób w wieku 25-34 lata działalność gospodarczą prowadzi tylko 13%, wśród osób w wieku 35-44 lat odsetek ten wynosi 17%. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 21 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Indywidualna przedsiębiorczość: Według raportu Banku Światowego „Doing Business” z 2012, założenie nowej działalności gospodarczej w Polsce wymaga dopełnienia 6 procedur, trwa 32 dni, kosztuje 17,3 % dochodu osobistego oraz wymaga wkładu finansowego w wysokości co najmniej 14% własnych dochodów. Na tle 183 krajów ocenianych w rankingu pod względem łatwości założenia nowej firmy, Polska zajmuje dalekie 126 miejsce. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 22 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Sprawowanie opieki przez osoby pracujące: Najczęstszymi opiekunami osób starszych są kobiety w wieku 50-69 lat, które zajmują się swoimi starszymi rodzicami lub teściami. Sprawuje ją 31% kobiet i 20% mężczyzn. Opieka ta ma na ogół charakter ciągły (codziennie lub rzadziej – kilka dni w tygodniu) oraz pochłania najczęściej powyżej 10 godzin tygodniowo. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 23 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Sprawowanie opieki przez osoby pracujące: Negatywny wpływ na opiekuna ma sytuacja, gdy osoba starsza jest leżąca i wymaga całodobowej pełnowymiarowej opieki oraz sytuacja, w której kontakt z tą osobą jest utrudniony lub wręcz niemożliwy w wyniku zaawansowania choroby wpływającej znacząco na sprawność umysłową takiej osoby (najczęściej: Alzheimera, Parkinsona czy demencji - otępienia). Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 24 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Sprawowanie opieki przez osoby pracujące: Wpływ opieki na samopoczucie i zdrowie osób badanych jest tym bardziej znaczący im większe jest poczucie osamotnienia w wykonywaniu obowiązków opiekuńczych. Im więcej osób zaangażowanych jest w opiekę, tym mniejsze jest obciążenie psychiczne i fizyczne opiekuna W skład takiej opieki wchodzi pielęgnacja, mycie, karmienie, podawanie lekarstw, ubieranie, wizyty lekarskie, sprzątanie, gotowanie. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 25 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Sprawowanie opieki przez osoby pracujące: Wyzwaniem jest wsparcie tych, którzy z jednej strony będą musieli nadmiernie angażować się w opiekę swoich starszych bliskich członków rodzin z powodu niemal nieistniejących rozwiązań, które by wspierały ich w tej opiece, ale z drugiej strony – przede wszystkim w świetle zmian przepisów o podwyższeniu wieku emerytalnym – na konieczność łączenia opieki z pracą. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 26 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Zdrowie po 50+: O ile 43% Szwedów i 36% Szwedek w wieku 50+ ocenia swój stan zdrowia jako bardzo dobry lub doskonały, w Polsce jest to jedynie niecałe 10% mężczyzn i 6% kobiet Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 27 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Zdrowie po 50+: W przypadku grupy w wieku 55-59 lat, ponad 50% mężczyzn i prawie 50% kobiet wskazuje, że ma długotrwałe problemy zdrowotne (m.in. prawie 50% kobiet i prawie 40% mężczyzn wskazuje na podniesione ciśnienie krwi/nadciśnienie). Problem z cukrzycą ma ponad 14% kobiet i ponad 12% mężczyzn. W Polsce, w 2011 r. około 30% mężczyzn i około 20% kobiet paliło papierosy. Z problemem otyłości spotykamy się w Polsce niemal dwukrotnie częściej niż w krajach zachodnich. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 28 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Zdrowie po 50+: Innym problemem wśród grupy osób w wieku 55-59 lat jest bezzębie, które występowało ogółem u 14,1% respondentów, w tym 16,2% kobiet i 11,6% mężczyzn. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 29 RADA SPOŁECZNA 50+ diagnoza Zdrowie po 50+: U 24,4% osób w wieku 55-59 lat stwierdzono podejrzenie łagodnych zaburzeń poznawczych, a u 3,8% otępienie w lekkim stopniu nasilenia. Dodatkowo klinicznie znaczące objawy depresji stwierdzono u prawie 20% osób z grupy 55-59 lat oraz dla porównania u 29,7% osób starszych (65 i więcej lat). Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 30 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: O ważnej roli kapitału ludzkiego dla rozwoju kraju świadczy to, że jedną z dziewięciu sektorowych strategii jest „Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020” (SRKL). Jej celem ogólnym jest rozwijanie kapitału ludzkiego poprzez wydobywanie potencjału osób w taki sposób, by mogły one w pełni uczestniczyć w życiu społecznym, politycznym i ekonomicznym na wszystkich etapach życia. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 31 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: W ramach działań na rzecz wydłużenia okresu aktywności zawodowej i zapewniania lepszej jakości funkcjonowania osób starszych planowany jest szereg działań mających na celu: ograniczanie czynników zniechęcających do zatrudniania bądź utrzymywania w zatrudnieniu osób w wieku 50+; Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 32 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: efektywna aktywizacja zawodowa niepracujących; dostosowanie rynku pracy do struktury demograficznej, w szczególności wzrostu liczby osób w wieku 50+ elastyczne wśród podejście pracujących m.in. przez do pracy oraz czasu dostosowanie miejsc pracy do możliwości starszych pracowników; Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 33 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: wyrównywanie szans różnych grup społeczno- demograficznych na rynku pracy, w tym osób niepełnosprawnych; rozwój opieki instytucjonalnej nad dziećmi i osobami wymagającymi wsparcia umożliwiając lepsze godzenie ról rodzinnych i zawodowych; Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 34 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: stworzenie warunków do rozwoju „srebrnej gospodarki”; promowanie edukacji osób starszych, zarówno w ramach i się uczenia pozaformalnego, z formalnego, uwzględnieniem jak rozwoju kompetencji cyfrowych; Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 35 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: rozszerzenie oferty edukacyjnej adresowanej do seniorów i dopasowanie jej do potrzeb tej grupy wieku; rozwój kreatywności i innowacyjności osób uczących się; Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 36 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: ukierunkowanie kształcenia i szkolenia na zdobywanie kompetencji kluczowych; upowszechnienie uczenia się dorosłych i lepszej dostępności kształcenia ustawicznego; Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 37 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: rozwój krajowego systemu kwalifikacji oraz systemu walidacji; rozszerzenie stosowania narzędzi cyfrowych w kształceniu i szkoleniu; rozwijanie poradnictwa edukacyjno-zawodowego Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 38 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju - cele: Dostosowanie kompetencji oraz podniesienie kwalifikacji osób 45+ z perspektywy potrzeb rynku pracy Uczenie się przez całe życie jako czynnik wspierający aktywność zawodową Wykorzystanie wiedzy, doświadczenia i umiejętności osób 50+ w rozwoju kompetencji młodszych pracowników Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 39 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: Uwzględnienie w rozwoju krajowego systemu kwalifikacji wspierania aktywności edukacyjnej osób po 50-tym roku życia. Rozwój idei i umiejętności zarządzania wiekiem. Wsparcie finansowe (dotacje i/lub pożyczki) oraz doradczo-konsultacyjne dla pracodawców wdrażających lub doskonalących rozwiązania w sferze długofalowego zarządzania wiekiem i planowania kariery zawodowej. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 40 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: Rozwiązania mające na celu wspieranie utrzymania dobrego stanu zdrowia i kondycji fizycznej pracowników, jako podstawy zdolności do pracy: profilaktyka zdrowotna pracowników; odpowiednie wykorzystanie obowiązkowych badań okresowych do diagnozowania potencjalnych problemów zdrowotnych; upowszechnianie idei i możliwości uczestnictwa pracowników w zajęciach fizycznych i rekreacyjnych. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 41 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: Rozwiązania mające na celu wspieranie utrzymania dobrego stanu zdrowia i kondycji fizycznej pracowników, jako podstawy zdolności do pracy: profilaktyka zdrowotna pracowników; odpowiednie wykorzystanie obowiązkowych badań okresowych do diagnozowania potencjalnych problemów zdrowotnych; upowszechnianie idei i możliwości uczestnictwa pracowników w zajęciach fizycznych i rekreacyjnych. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 42 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: Przełamywanie stereotypów dotyczących starszych pracowników i promowanie wizerunku osób starszych, jako aktywnych, kompetentnych funkcjonować również w i wydajnych, środowiskach mogących rozwojowych i innowacyjnych. Jak to zrobić? Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 43 RADA SPOŁECZNA 50+ strategia Strategia Rozwoju Kraju: Kampanie informacyjno-promocyjne skierowane do społeczeństwa, w szczególności pracodawców przełamujące negatywne stereotypy dotyczące pracowników 50+ i promujące ich atuty; Upowszechnianie pozytywnych i dobrych przykładów dotyczących zatrudniania jak i aktywności starszych pracowników, np. poprzez konkursy na najstarszego pracownika; Specjalne honorowanie (np. poprzez wywiady prasowe, telewizyjne) pracodawców stosujących efektywne rozwiązania związane z zarządzaniem wiekiem. Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 44 RADA SPOŁECZNA 50+ Podsumowanie: Dla młodych „I Ty kiedyś będziesz podpierał się laseczką” Dla starszych: „Ten, kto ma spokojne i pogodne usposobienie, łatwiej przyjmuje starość” Platon Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 45 Alicja Kaszuba KOORDYNATOR DS. PROMOCJI DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Projekt współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich