Siewkowce Charadrii Zbiornika Dobczyckiego – dynamika przelotu

Chrońmy Przyrodę Ojczystą (4): 11–35, 2006.
MICHAŁ BARAN*, ROBERT GWIAZDA**
*32-400 Myślenice, ul. Słowackiego 12/7
e-mail: [email protected]
**Instytut Ochrony Przyrody PAN
31-120 Kraków, al. Mickiewicza 33
e-mail: [email protected]
Siewkowce Charadrii Zbiornika Dobczyckiego
– dynamika przelotu, struktura gatunkowa
i liczebność w zależności od poziomu wody
Wstęp
W literaturze jest sporo danych o dynamice przelotu ptaków
siewkowych na zbiornikach zaporowych. Ptaki te są zagrożone
ze względu na postępujące znikanie obszarów podmokłych w
Europie. Badania siewkowców w środkowej i południowo-zachodniej Polsce pokazały, że zbiorniki zaporowe mogą być bardzo ważnym środowiskiem dla ptaków migrujących (Stawarczyk i in. 1996, Dyrcz i in. 1998, Janiszewski i in. 1998).
Mało jest danych o tej grupie ptaków ze zbiorników podgórskich, które zwykle nie stwarzają tak dobrych warunków dla
ptaków jak płytkie zbiorniki nizinne. Dane takie posiadamy dla
Zbiornika Otmuchowskiego (Dyrcz 1981), Nyskiego (Stawarczyk i in. 1996) i Mietkowskiego (Dyrcz i in. 1998). Bardzo
niewiele wiadomo o migracji siewkowców na południu kraju.
Fragmentaryczne dane ze Zbiornika Goczałkowickiego (Bocheński 1986) i Rożnowskiego (Krzanowski 1950) nie pozwalają na określenie znaczenia tych zbiorników dla siewkowców w
okresie przelotów. Zbiorniki zaporowe charakteryzują się sezonowymi, a nawet dobowymi zmianami poziomu wody. Czasem
zmiany te są gwałtowne i szybkie. Powoduje to niestabilność
11
środowiska i okresowe jego polepszanie lub pogarszanie. W
przypadku ptaków siewkowych mogą pojawiać się lub zanikać
dogodne obszary żerowiskowe.
Awifauna Zbiornika Dobczyckiego była badana od początku
jego napełnienia (Gwiazda 1989, 1996a, 1996b, 2000). Jest to
zbiornik podgórski, w którym mało jest dogodnych siedlisk dla
ptaków wodno-błotnych. W pierwszych latach istnienia zbiornika ptaki siewkowe były bardzo nieliczne ponieważ brakowało
odpowiednich siedlisk. Najpierw wynikało to z piętrzenia zbiornika, a potem z utrzymywania stabilnego poziomu wody, co
uniemożliwiało żerowanie tej grupie ptaków. W drugiej połowie lat 90-tych sytuacja ta uległa zmianie i przez większą część
roku zbiornik miał obniżony poziom wody zwłaszcza jesienią
(Materek 2000), co powodowało odsłanianie dużych połaci cofki zbiornika.
Celem pracy było określenie znaczenia Zbiornika Dobczyckiego dla siewkowców. W związku z tym zbadano
Ryc. 1. Zbiornik Dobczycki i jego lokalizacja. Zakreskowane obszary
dna pozostawały odsłonięte przy niskim poziomie wody – Dobczyce
Reservoir and its localisation. Cross-hatched bottom area remained
denudated in the low water level.
12
strukturę gatunkową i dynamikę liczebności w zależności
od poziomu wody.
Teren badań
Badania prowadzono na Zbiorniku Dobczyckim (49°52’ N,
20°02’ E, 269 m n.p.m.) (ryc. 1), który został utworzony w 1986
r. na rzece Rabie (prawym dopływie Górnej Wisły), ok. 30 km
na południe od Krakowa. Jego napełnianie zakończono w 1987
roku. Powierzchnia zbiornika przy normalnym poziomie piętrzenia wynosi ok. 985 ha (max 1100 ha), średnia głębokość – ok.
11 m, długość – ok. 10 km, szerokość – ok. 1 km, długość linii
brzegowej – ok. 42 km. Jest to zbiornik podgórski, eutroficzny.
Poziom zbiornika w latach 90-tych ubiegłego wieku i na początku XXI w. nie był stabilny. Na podstawie danych RZGW (Kraków) stwierdzono, że zakres wahań poziomu wody w zbiorniku
w okresie od kwietnia do grudnia w latach 1999-2002 wynosił
1,6-3,0 m, w 2004 r. – 3,6 m, a w roku 2003 wyraźnie więcej,
bo aż 5,6 m. Mediana z dziennych poziomów piętrzenia w tym
okresie była najwyższa w 1999 r. (269,6 m n.p.m.), a najniższa
w 2003 r. (267,2 m n.p.m.). Strefa litoralu jest na Zbiorniku
Dobczyckim wąska ze względu na strome zbocza doliny. Tylko
4,8-5,7% powierzchni zbiornika w 2001 r. i 5,1-5,6% w 2002 r.
miało głębokość poniżej 1 m. Brzegi porastają płaty lasu liściastego i mieszanego oraz zarośla łęgowe. Brak jest większych
obszarów płycizn i szuwarów. Na północ od zbiornika odchodzi
odnoga (Zatoka Wolnicy) o powierzchni 119 ha. Na niewielkich
obszarach rośnie wierzba Salix sp. Makrolity występują głównie
w Zatoce Wolnicy i w kilku mniejszych obszarach na zbiorniku.
Najliczniejsze były trzcina pospolita Phragmites australis, rdest
ziemnowodny Polygonum amphibium, pałka szerokolistna Typha latifolia. Ze względu na to, że jest to zbiornik wodociągowy,
posiada on strefę ochrony bezpośredniej, przez co jego penetracja przez ludzi jest stosunkowo niewielka. Zespół ryb stanowi
19 gatunków (Amirowicz 2000). Najliczniejsze są leszcz Abramis brama, płoć Rutilus rutilus, ukleja Alburnus alburnus, okoń
Perca fluviatilis i sandacz Stizostedion lucioperca. Awifaunę stanowiło ponad 80 gatunków ptaków wodno-błotnych (Gwiazda
2000, M. Baran – dane niepubl.). Najliczniejsze były krzyżówka
13
Anas platyrhynchos i śmieszka Larus ridibundus oraz perkoz
dwuczuby Podiceps cristatus, czapla siwa Ardea cinerea i kormoran Phalacrocorax carbo.
Materiały i metody
Podczas przelotów wiosennych i jesiennych prowadzono regularne kontrole Zbiornika Dobczyckiego w latach 1997-2004
przy zastosowaniu lornetek 15 x 50, 10 x 50 i lunet 20-60 x 66
oraz 25-50 x 60. Łącznie skontrolowano zbiornik 263 razy. Rozkład dekadowy dni obserwacji obrazuje rycina 2. Czas trwania
liczeń i obserwacji wynosił od 30 minut do kilku godzin. Czas
prowadzenia liczeń dostosowany był do aktualnie panujących
warunków, tj. konieczny do spenetrowania obszaru dogodnego
dla siewkowców.
Obserwacje dotyczyły przeważnie obszaru cofki zbiornika
(od ujścia Raby do początku wału w miejscowości Banowice
– 235 wizyt), gdzie panowały najdogodniejsze warunki dla migrujących siewkowców, dlatego dane dotyczące dynamiki przelotu pochodzą wyłącznie z tego obszaru. Najintensywniej liczono ptaki w czasie, kiedy panowały najdogodniejsze warunki do
żerowania – podczas niskiego stanu wody, kiedy to starano się
kontrolować wszystkie odpowiednie dla nich środowiska. Do opisu gatunków wykorzystano również dane pochodzące z Zatoki
Wolnica, którą odwiedzano mniej regularnie, a także inne, pojedyncze obserwacje z innych części zbiornika (łącznie 28 wizyt).
Dynamikę przelotu częściej spotykanych gatunków przedstawiono na histogramach dekadowych, na których pokazano
średnie i maksymalne liczebności w dekadzie.
Dane dotyczące poziomów piętrzenia zbiornika w latach
1999-2004 uzyskano z Regionalnego Zarządu Gospodarki
Wodnej w Krakowie. Poziom piętrzenia w okresie od czerwca do
października był wyraźnie niższy w 2003 r., a najwyższy w 1999
r. (ryc. 2). Analizowano liczebność i strukturę gatunkową siewkowców na Zbiorniku Dobczyckim w latach, kiedy poziom wody
był niski (2003 r.), średni (2002 r.) i wysoki (1999 r.). W związku z tym, że większość liczeń ograniczona była do cofki zbiornika, dane na wykresach i w tabelach dotyczą tylko obszaru
cofki, zaś dane w opisach gatunków dotyczą całego zbiornika.
Powierzchnia cofki, gdzie liczono ptaki wynosiła maksymalnie
ok. 90 ha.
14
Ryc. 2. Liczba kontroli na Zbiorniku Dobczyckim w dekadach
poszczególnych miesięcy w latach 1997-2004 – Number of counts on
the Dobczyce Reservoir in decades of particular months in years 19972004.
Przegląd gatunków
Ostrygojad Haemantopus ostralegus – 2 obserwacje:
11.11.1998 – 1 imm. [Michał Baran – MB], 23.08.2001 – 2 osobniki [Mirosław Kata – MK]. Gatunek umieszczony w Polskiej
Czerwonej Księdze Zwierząt w kategorii narażony na wyginięcie
(VU), skrajnie nielicznie lęgowy i bardzo nielicznie przelotny w
Polsce.
Szczudłak Himantopus himantopus – jedna obserwacja dorosłego osobnika na cofce zbiornika 5.05.2003 [MB, Edward
Bobeł – EB], zaakceptowana przez KF. Gatunek zagrożony w
Europie wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE, wyjątkowo lęgowy i sporadycznie zalatujący w Polsce.
Szablodziób Recurvirostra avosetta – jedna obserwacja dorosłego osobnika żerującego w cofce 27.05.2001 [MB]. Gatunek
zagrożony w Europie wymieniony w Załączniku I Dyrektywy
Ptasiej UE, wyjątkowo lęgowy i bardzo nielicznie przelotny w
Polsce.
Sieweczka rzeczna Charadrius dubius – lęgowa w liczbie kilku par. 91 stwierdzeń, najwcześniejsza obserwacja 16.03.2002
– 1 os. [MB], najpóźniejsza 6.10.2002 – 4 os. [Krzysztof Kus – KK],
zwykle kilka osobników, maksymalnie 15-20 os. 19.05.2002
[MB]. Gatunek nielicznie lęgowy i przelotny w Polsce.
15
Sieweczka obrożna Charadrius hiaticula – dwie obserwacje wiosenne (najwcześniej 16.03.2002 [MB]) i 27 jesiennych
(najpóźniej 11.10.2002 [MB]). Maksymalnie 20-25 ptaków
(3.09.2001 [MB]). Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej
Księdze Zwierząt w kategorii narażony na wyginięcie (VU), bardzo nielicznie lęgowy i przelotny w Polsce.
Siewka złota Pluvialis apricaria – tylko jedno stwierdzenie
ptaka w szacie spoczynkowej 8.10.2002 [MB]. Gatunek zagrożony w Europie wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej
UE. Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt w kategorii wymarły (EXP), regularnie przelotny w Polsce.
Siewnica Pluvialis squatarola – 25 obserwacji w okresie migracji jesiennej we wrześniu (17 stwierdzeń) i październiku (8 stwierdzeń), zwykle kilka osobników, maksymalnie
7 (21.09.2002 [MB]). Gatunek regularnie przelotny w Polsce.
Czajka Vanellus vanellus – stwierdzona 162 razy, przelot
wiosenny zaznaczony głownie w marcu (ryc. 3), pierwsze ptaki
obserwowano już w lutym – 23.02.2000 – 4 ptaki [KK]. Część
obserwacji od marca do lipca dotyczy ptaków lęgowych, stąd
zapewne szczyt liczby stwierdzeń i osobników w czerwcu i lipcu. Przelot jesienny równomiernie rozciągnięty do październi-
Ryc. 3. Dynamika liczebności czajki na Zbiorniku Dobczyckim w
dekadach poszczególnych miesięcy w latach 1997-2004 – Number
dynamics of the Lapwing on the Dobczyce Reservoir in decades of
particular months in 1997-2004.
16
ka (ryc. 3). Ostatnie czajki obserwowano 13.11.2000 – 6 os.
[Robert Gwiazda – RG]. Maksymalną koncentrację 80-90 os.
zanotowano 2.07.2003 [MB]. Gatunek średnio licznie lęgowy
i licznie przelotny w Polsce.
Biegus rdzawy Calidris canutus – 3 sierpniowe obserwacje:
13.08.2002 – 1 juv., 26 VIII 2003 – 3 juv., 31.08.2003 – 1 juv.
[MB]. Gatunek regularnie przelotny w Polsce.
Piaskowiec Calidris alba – stwierdzany ośmiokrotnie, wyłącznie jesienią (sierpień – 1, wrzesień – 6, październik – 1)
przeważnie pojedyncze osobniki. Wyjątkowo w dniach 24-29.09.2000 przebywało stadko 19-20 osobników [MB]. Gatunek regularnie przelotny w Polsce.
Biegus malutki Calidris minuta – tylko jedna obserwacja
wiosenna – 6.05.2003 1 os. w szacie godowej [MB]. Jesienią
22 daty, najwięcej obserwacji z największą liczbą osobników
w pierwszej dekadzie września, najpóźniej 2 ptaki 17.10.2002
[MB]. Największe stado min. 45 os. obserwowano 6.09.1998
[MB]. Gatunek regularnie, ale nielicznie przelotny w Polsce.
Biegus mały Calidris temmincki – 9 stwierdzeń w tym 4 wiosenne (maj) i 5 jesiennych (1 – lipiec, 4 – sierpień), z reguły po
1-2 os. Maksymalnie 5-6 os. 11.05.2002 [MB]. Gatunek regularnie, ale nielicznie przelotny w Polsce.
Biegus krzywodzioby Calidris ferruginea – stwierdzony 14
razy, prawie wyłącznie jesienią w sierpniu i wrześniu, głównie w
upierzeniu młodocianym, maksymalnie 9 ptaków 10.09.2001
[RG]. Jedna obserwacja wiosenna 8.05.2002 – 3 ptaki [MB].
Gatunek regularnie przelotny w Polsce.
Biegus zmienny Calidris alpina – stwierdzony 60 razy. Dwie
obserwacje wiosenne – 7 os. 16.04.2003 [RG], 2 god. 25.04.2003
[MB]. Szczyt przelotu jesiennego przypadał na przełom września
i października, kiedy to stwierdzono też największe stadko 68
os. (25.09.1999 [MB]) (ryc. 4). Podgatunek schinzii zagrożony
w Europie wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE.
Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt w
kategorii zagrożony (EN), skrajnie nielicznie lęgowy i regularnie
przelotny w Polsce.
Biegus płaskodzioby Limicola falcinellus – jedna obserwacja
pojedynczego osobnika (13.07.2003 [Paweł Kołodziejczyk – PK]).
Gatunek regularnie, ale bardzo nielicznie przelotny w Polsce.
17
Ryc. 4. Dynamika liczebności biegusa zmiennego na Zbiorniku
Dobczyckim w dekadach poszczególnych miesięcy w latach 19972004 – Number dynamics of the Dunlin on the Dobczyce Reservoir in
decades of particular months in 1997-2004.
Batalion Philomachus pugnax – łącznie 80 stwierdzeń, maksymalnie 60-70 ptaków 10 i 11.07.2000 [MB]. Przelot wiosenny
zaznaczony słabiej niż jesienny na przełomie kwietnia i maja,
tylko w tych latach, gdy poziom zbiornika był odpowiednio niski. Szczyt przelotu jesiennego notowano w II dekadzie lipca,
drugi słabszy na początku września (ryc. 5). Ostatnie ptaki notowano w pierwszej dekadzie października (1 os. 6.10.X 2002
[KK]). Gatunek zagrożony w Europie wymieniony w Załączniku
I Dyrektywy Ptasiej UE. Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt w kategorii zagrożony (EN), skrajnie
nielicznie lęgowy i regularnie przelotny w Polsce.
Bekasik Lymnocryptes minimus – zaledwie 1 obserwacja:
10.10.2000 1 os. na cofce zbiornika [RG]. Najprawdopodobniej
spowodowane jest to brakiem odpowiednich biotopów, preferowanych przez ten gatunek oraz faktem prowadzenia większości
obserwacji z wału okalającego zbiornik (niemożliwość wypłoszenia tego skrytego ptaka). Gatunek umieszczony w Polskiej
Czerwonej Księdze Zwierząt w kategorii krytycznie zagrożony
(CR), skrajnie nielicznie lęgowy i nielicznie przelotny w Polsce.
18
Ryc. 5. Dynamika liczebności bataliona na Zbiorniku Dobczyckim w
dekadach poszczególnych miesięcy w latach 1997-2004 – Number
dynamics of the Ruff on the Dobczyce Reservoir in decades of particular
months in 1997-2004.
Kszyk Gallinago gallinago – 45 stwierdzeń, zwykle pojedynczych, lub niewielkich grup ptaków. Wiosną zaledwie 3
kwietniowe obserwacje – najwcześniejsza 18.04.2004 – 1 os.
[MB]. Najczęściej spotykany od połowy sierpnia, do pierwszej
dekady października (ryc. 6). Największe skupienie 24 ptaków
26.09.2004 [MB]. Ostatnie 2 ptaki 13.11.2001 [RG]. Liczebności bekasa kszyka prawdopodobnie są niedoszacowane, ze
względu na dość skryty tryb żerowania oraz preferowanie środowisk z roślinnością. Gatunek nielicznie lęgowy, regularnie
przelotny w Polsce.
Dubelt Gallinago media – 2 stwierdzenia pojedynczych ptaków: 3.09.2000 [KK] oraz 25.04.2003 [MB]. Gatunek zagrożony
w Europie wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE.
Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt w
kategorii narażony na wyginięcie (VU), bardzo nielicznie lęgowy,
skrajnie nieliczny na przelotach w Polsce.
Rycyk Limosa limosa – siedem stwierdzeń pojedynczych
ptaków: dwa w okresie migracji wiosennej i pięć w okresie migracji jesiennej. Najwcześniejsza obserwacja: 16.03.2002 [MB].
Gatunek nielicznie lęgowy, regularnie przelotny w Polsce.
Szlamnik Limosa lapponica – jedna obserwacja wiosenna
(16.04.2003 [RG]) i 3 stwierdzenia jesienne młodych ptaków
19
Ryc. 6. Dynamika liczebności kszyka na Zbiorniku Dobczyckim w
dekadach poszczególnych miesięcy w latach 1997-2004 – Number
dynamics of the Snipe on the Dobczyce Reservoir in decades of
particular months in 1997-2004.
(19 i 23.09.2003 oraz 17.10.2003 [MB]). Zwykle pojedynczo,
raz dwóch ptaków (19.09.2003 [MB]). Gatunek zagrożony w
Europie wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE, bardzo nielicznie przelotny w Polsce (poza wybrzeżem).
Kulik mniejszy Numenius phaeopus – trzy lipcowe obserwacje: 11.07.2000 – 1 os. [MB, Jacek Niemiec – JN], 10.07.2003
– 1 [PK], 14.07.2003 – 1 głos [MB, PK]. Gatunek regularnie
przelotny w Polsce.
Kulik wielki Numenius arquata – stwierdzany 16 razy jedynie w sierpniu i wrześniu. Największe stadko 7 ptaków stwierdzono 3.09.2003 [MB]. Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt w kategorii narażony na wyginięcie
(VU), bardzo nielicznie lęgowy, regularnie przelotny w Polsce.
Brodziec śniady Tringa erythropus – stwierdzany jedynie
jesienią, przelot rozciągnięty, rozpoczynający się w czerwcu
(najwcześniej 2 god. 7.06.2003 [MB]). Najwięcej stwierdzeń
w sierpniu i wrześniu z maksymalną liczbą 17-18 osobników
20.08.2003 [MB] (ryc. 7). Ostatnie ptaki obserwowano w drugiej dekadzie października, ze skrajną datą 18.10.2003 – 1 os.
[MB]. Gatunek regularnie ale nielicznie przelotny w Polsce.
20
Krwawodziób Tringa totanus – 47 stwierdzeń. Przelot wiosenny, zaczynający się w marcu (najwcześniej 16.03.2002 – 3
os. [MB]), częściowo nakładał się na obserwacje lęgowych, poje-
Ryc. 7. Dynamika liczebności brodźca śniadego na Zbiorniku
Dobczyckim w dekadach poszczególnych miesięcy w latach 19972004 – Number dynamics of the Spotted Redshank on the Dobczyce
Reservoir in decades of particular months in 1997-2004.
Ryc. 8. Dynamika liczebności krwawodzioba na Zbiorniku Dobczyckim
w dekadach poszczególnych miesięcy w latach 1997-2004 – Number
dynamics of the Redshank on the Dobczyce Reservoir in decades of
particular months in 1997-2004.
21
dynczych par i płynnie przechodził w obserwacje jesienne (ryc.
8). Najpóźniejsza data, podczas której również obserwowano
największe skupienie tego gatunku to 14.10.1997 – 15 ptaków
[RG]. Gatunek nielicznie lęgowy, regularnie ale nielicznie przelotny w Polsce.
Brodziec pławny Tringa stagnatilis – cztery obserwacje:
14.10.1997 – 1 os. [RG], 8.05.2002 – 1 os. [MB], 6.07.2002 – 2
os. [KK], 6.08.2002 – 1 os. [MB]. Gatunek umieszczony w Polskiej
Czerwonej Księdze Zwierząt w kategorii zagrożony (EN), skrajnie
nielicznie lęgowy i bardzo nielicznie przelotny w Polsce.
Kwokacz Tringa nebularia – 98 stwierdzeń, głównie jesiennych. Szczyt przelotu w drugiej dekadzie lipca (ryc. 9). Naj-
Ryc. 9. Dynamika liczebności kwokacza na Zbiorniku Dobczyckim
w dekadach poszczególnych miesięcy w latach 1997-2004 – Number
dynamics of the Greenshank on the Dobczyce Reservoir in decades of
particular months in 1997-2004.
większe stadko 66 os. 14.07.2003 [MB, PK]. Najpóźniejsza data
16.10.2001 – 1 os. [MB, Anna Baran – AB]. Gatunek regularnie
przelotny w Polsce.
Samotnik Tringa ochropus – 8 stwierdzeń w okresie migracji wiosennej (najwcześniejsza obserwacja – 16.03.2002 [MB])
i 34 w okresie migracji jesiennej. Zwykle pojedynczo lub kilka
osobników (maksymalnie 8 os – 14.07.2003 [MB, PK]). Gatunek
nielicznie lęgowy, regularnie przelotny w Polsce.
22
Łęczak Tringa glareola – najliczniejszy brodziec, stwierdzony
95 razy. Przelot wiosenny słabiej zaznaczony od jesiennego, ze
szczytem w pierwszej dekadzie maja (ryc. 10). Jesienny szczyt
Ryc. 10. Dynamika liczebności łęczaka na Zbiorniku Dobczyckim w
dekadach poszczególnych miesięcy w latach 1997-2004 – Number
dynamics of the Wood Sandpiper on the Dobczyce Reservoir in decades
of particular months in 1997-2004.
liczebności na przełomie czerwca i lipca, kiedy to koncentracje
ptaków dochodziły do 120-130 os. – 30.06.2003 [MB] (ryc. 10).
Ostatnie łęczaki stwierdzono w pierwszej dekadzie października 10.10.2000 – 6 ptaków [RG]. Gatunek zagrożony w Europie wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE. Gatunek
umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt w kategorii
krytycznie zagrożony (CR), skrajnie nielicznie lęgowy i regularnie przelotny w Polsce.
Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos – lęgowy, stwierdzany
regularnie – 133 razy, najwcześniejsza obserwacja 15.04.2004
[RG], najpóźniejsza – 17.10.2002 [MB], zwykle obserwowano po
kilka ptaków, maksymalnie ok. 30 os. (15.08.1998 [MB]). Gatunek nielicznie lęgowy, regularnie przelotny w Polsce.
Kamusznik Arenaria interpress – 3 stwierdzenia: 9
i 10.08.1998 – 1, 20.08.2003 – 1 juv. [MB]. Gatunek regularnie
ale nielicznie przelotny w Polsce.
23
Płatkonóg szydłodzioby Phalaropus lobatus – dwa stwierdzenia: 3 ptaki w szacie godowej żerujące w cofce zbiornika
(31.05.2002 [MB]) i 1 młodociany osobnik w Zatoce Wolnicy
(10.09.2002 [MB]). Gatunek zagrożony w Europie wymieniony
w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE, skrajnie nielicznie przelotny w Polsce (poza wybrzeżem).
Liczebność i struktura gatunkowa zespołu siewkowców
w zależności od poziomu wody
W trakcie badań stwierdzono występowanie na Zbiorniku
Dobczyckim 32 gatunki siewkowców. Wszystkie zaobserwowane
gatunki siewkowców podlegają ochronie gatunkowej. Dziewięć z
nich należy do gatunków wymagających szczególnej ochrony w
Europie (Zał. I Dyrektywy Ptasiej UE), a 10 należy do gatunków
zagrożonych w naszym kraju, wpisanych do Polskiej Czerwonej
Księgi Zwierząt (Głowaciński 2002). Regularnie stwierdzano
przeloty 3 gatunków wymagających szczególnej ochrony w Europie wg Dyrektywy Ptasiej (biegus zmienny, batalion, łęczak)
i 3 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (sieweczka
obrożna, biegus zmienny, batalion). Największą liczbę gatunków stwierdzano w sierpniu (do 13 gatunków w 2003 r.). Liczba
gatunków stwierdzonych w 2003 r. (niski poziom wody) wynosiła 26, w 2002 r. (średni poziom wody) 23, a w 1999 r. (wysoki
poziomi wody) tylko 14. Średnia ważona liczba obserwowanych
gatunków w okresie od czerwca do października przy niskim
poziomie wody wynosiła 5,3 gatunku (SD=1,79, N=5), a przy
wysokim – 2,8 gatunku (SD=1,12, N=5).
W okresie 1999-2004 11 gatunków (sieweczka rzeczna, sieweczka obrożna, czajka, biegus zmienny, batalion, kszyk, brodziec śniady, kwokacz, łęczak, krwawodziób i brodziec piskliwy) stwierdzono w każdym roku badań (tab. 1). Udział czajki
w zespole siewkowców w tym okresie wynosił 36,5%, a łęczaka
18,0% (tab. 2). Ponad 5% udziału w zespole siewkowców osiągały jeszcze batalion, biegus zmienny, brodziec piskliwy, kwokacz i sieweczka rzeczna (tab. 2).
Liczebność siewkowców na Zbiorniku Dobczyckim w okresie
przelotu jesiennego była wyższa niż w okresie przelotu wiosennego. Przy niskim poziomie wody siewkowce były liczniejsze niż
24
przy wysokim. Od czerwca do października 2003 r. mediana
liczebności wynosiła 51 os. (N=33), z maksimum 258 os. ptaków siewkowych. W tym samym okresie w roku 2002 mediana liczebności wyniosła 32 (N=33), z maksimum 133 os., a w
roku 1999 mediana – 11 os. (szczyt=77, N=13). Na Zbiorniku
Dobczyckim stwierdzono wyraźnie wyższe liczebności czajki
i łęczaka, a także bataliona i brodźca piskliwego przy niskim
poziomie wody (tab. 3). Natomiast nie stwierdzono takiej wyraźnej zależności dla biegusa zmiennego.
Dyskusja
Zebrane wyniki wskazują na to, że powstanie Zbiornika Dobczyckiego stworzyło nowe środowisko dla siewkowców, którego wcześniej w nie było w dolinie rzeki Raby. Podobnego obszaru nie ma w promieniu wielu dziesiątków kilometrów. Przy
niższym stanie wody siewkowce, w tym gatunki rzadkie, mogły
wykorzystywać go jako dogodne żerowisko i miejsce odpoczynku w trakcie migracji.
Liczba stwierdzonych gatunków siewkowców na Zbiorniku
Dobczyckim jest niższa niż na Zb. Turawskim (39 gat.; Stawarczyk i in. 1996), Zb. Nyskim (38 gat.; Stawarczyk i in.
1996) oraz Zb. Jeziorsko (37 gat.; Janiszewski i in. 1998) i
Zb. Mietkowskim (37 gat.; Dyrcz i in. 1998). Natomiast jest wyraźnie wyższa niż na innych, dużych zbiornikach podgórskich:
Zbiorniku Otmuchowskim (24 gat.; Dyrcz 1981), Zbiorniku
Orawskim (18 gat.; Feriancová-Masárová 1962), Zbiorniku Liptowska Mara (9 gat.; Feriancová-Masárová, Ferianc
1979), a także niektórych zbiornikach nizinnych położonych
w środkowej i południowej Polsce: Zbiorniku Sulejowskim (23
gat.; Markowski 1982), Zbiorniku Włocławskim (21 gat.; Nowysz-Wesołowska 1976), Zbiorniku Zegrzyńskim (17 gat.;
Dombrowski i in. 1990) czy Zbiorniku Rybnik (9 gat.; Rojek
2005). Na wysoką liczbę stwierdzonych gatunków, a także ich
liczebność zasadniczy wpływ mają duże wahania poziomu wody
i tworzenie rozległych obszarów odkrytego błotnistego dna
zwłaszcza jesienią.
W trakcie badań raz stwierdzono szczudłaka – gatunek sporadycznie zalatujący i dwukrotnie dubelta, który jest skrajnie
25
26
31
26
44
Philomachus pugnax
1
Calidris teminckii
18
3
92
99
184
230
641
821
4
1
8
13
88
138
63
45
173
693
44
5,6
276,2
2003
1
43
44
40
11
42
121
122
47
2,7
268,8
2002
Calidris canutus
30
32
172
95
202
27
3,0
269,4
2001
Limicola falcinellus
Calidris minuta
42
Actitis hypoleucos
132
31
Trigia nebularia
Calidris alpina
6
500
2,8
1,6
100
269,2
2000
269,6
1999
Tringa glareola
Vanellus vanellus
Mediana poziomu piętrzenia w okresie
IV-X [m n.p.m.] – Median of water level
Zakres wahań wody w okresie IV-X [m]
– Range of water level changes
Liczba kontroli – Number of controls
Rok – Year
4
2
35
55
15
45
43
164
27
3,8
268,3
2004
Tab. 1. Mediana i zakres poziomów piętrzenia zbiornika w okresie IV-X oraz liczebność siewkowców na
Zbiorniku Dobczyckim w latach 1999-2004. – Median and range of water levels in the period from April to
September and abundance of waders on the Dobczyce Reservoir in 1999-2004.
27
1
1
Arenaria interpres
135
1
109
Limosa laponica
1
42
5
3
51
30
4
7
4
10
2
30
1
42
Himantopus himantopus
42
16
Charadrius dubius
Recurvirostra avosetta
1
Charadrius hiaticula
32
30
14
Pluvialis squatarola
69
1
16
2
Pluvialis apricaria
1
8
15
Tringa stagnatilis
Lymnocryptes minimus
2
11
7
28
Tringa ochropus
17
2
Gallinago gallinago
3
1
8
3
4
6
3
Limosa limosa
19
4
2
Phalaropus lobatus
Calidris ferruginea
Haematopus ostralegus
39
1
3
Numenius arquata
Calidris alba
1
20
9
Numenius phaeopus
Tringa totanus
22
1
1
Gallinago media
Tringa erythropus
36
14
10
66
11
3
5
5
Tab. 2. Suma liczebności (No), liczba stwierdzeń (Ns), średnia liczebność
na jedną obserwację i udział w zespole poszczególnych gatunków
siewkowców na Zbiorniku Dobczyckim w latach 1999-2004 – Total
abundance (No), number of records (Ns), average number per one
record and share in assemblages of the particular species of waders
on the Dobczyce Reservoir in 1999-2004.
Gatunek – Species
No
(os.)
Średnia
Udział
liczebność (os.)
– Share
– Average number
(%)
Ns
Vanellus vanellus
2400
128
18,8
36,5
Tringa glareola
1186
70
16,9
18,0
Calidris alpina
496
55
9,0
7,5
Philomachus pugnax
489
65
7,5
7,4
Tringa nebularia
488
79
6,2
7,4
Charadrius dubius
380
79
4,8
5,8
Actitis hypoleucos
331
105
3,2
5,0
Gallinago gallinago
179
39
4,6
2,7
Charadrius hiaticula
137
28
4,9
2,1
Tringa erythropus
75
31
2,4
1,1
Tringa totanus
74
38
1,9
1,1
Calidris minuta
73
19
3,8
1,1
Tringa ochropus
67
29
2,3
1,0
Pluvialis squatarola
57
20
2,8
0,9
Calidris alba
46
8
5,8
0,7
Calidris ferruginea
34
11
3,1
0,5
Numenius arquata
21
10
2,1
0,3
Calidris teminckii
19
9
2,1
0,3
Limosa limosa
7
7
1,0
0,1
Calidris canutus
5
3
1,7
0,08
Tringa stagnatilis
4
3
1,3
0,06
Numenius phaeopus
3
2
1,5
0,05
Phalaropus lobatus
3
1
3,0
0,05
28
Gallinago media
2
1
2,0
0,03
Arenaria interpres
Lymnocryptes
minimus
Limicola falcinellus
Haematopus
ostralegus
Pluvialis apricaria
Recurvirostra
avosetta
Himantopus
himantopus
Limosa laponica
1
1
1,0
0,02
1
1
1,0
0,02
1
1
1,0
0,02
1
1
1,0
0,02
1
1
1,0
0,02
1
1
1,0
0,02
1
1
1,0
0,02
1
1
1,0
0,02
nieliczny na przelotach (Tomiałojć, Stawarczyk 2003). Szablodziób, odnotowany raz wiosną 2001 r., należy do gatunków
bardzo nielicznie przelotnych. Siewka złota, piaskowiec, kamusznik, kulik wielki i kulik mniejszy były odnotowane rzadziej niż na zbiornikach Śląska czy Zb. Jeziorsko (Stawarczyk
i in. 1996, Dyrcz i in. 1998, Janiszewski i in. 1998). Rycyk
był spotykany bardzo rzadko podobnie jak na innych zbiornikach. Obserwacja ostrygojada w listopadzie, a także obserwacja
brodźca pławnego w październiku należą do najpóźniejszych w
kraju (Tomiałojć, Stawarczyk 2003).
W czasie przelotu wiosennego i jesiennego dominowała czajka. W czasie przelotu jesiennego zdecydowanie dominowała
czajka oraz łęczak. Do dominantów należał także batalion i
kwokacz. Zestaw gatunkowy jest typowy dla wnętrza kraju i
podobny jak na innych zbiornikach zaporowych południa Polski (Stawarczyk i in. 1996, Dyrcz i in. 1998). Zdecydowanie
różni się od wybrzeża, gdzie dominuje biegus zmienny (Gromadzka 1997). Czajka należała do najliczniej stwierdzanych
siewkowców na zbiornikach Śląska (Dyrcz 1981, Stawarczyk
i in. 1996, Dyrcz i in. 1998) oraz zbiornikach środkowej Polski
(Nowysz-Wesołowska 1976, Dombrowski i in. 1990, Janiszewski i in. 1998). Na Zbiorniku Zegrzyńskim w okresie
przelotów wiosennych dominowały czajka, batalion i rycyk, a w
okresie koczowania i przelotów jesiennych – czajka (Dombrowski i in. 1990).
29
Tab. 3. Średnia liczebność wybranych gatunków siewkowców przy
różnych poziomach wody w Zbiorniku Dobczyckim w okresie VI-X
– Average abundance of the selected wader species in different water
levels on the Dobczyce Reservoir in the period VI-X.
Poziom wody – Water level
Wysoki
– High
(1999)
2,0
Średni
– Average
(2002)
20,8
Niski
– Low
(2003)
26,6
Tringa glareola
2,0
18,5
44,5
Tringa nebularia
4,5
3,1
13,8
Philomachus pugnax
1,6
3,9
7,1
26,4
7,6
10,0
1,9
2,7
3,9
Gatunek
Vanellus vanellus
Calidris alpina
Actitis hypoleucos
Stwierdzone liczebności siewkowych nie należały do wysokich (Tomiałoć i Stawarczyk 2003) Maksymalna liczebność
czajki w okresie jesiennego przelotu wynosiła tylko 80-90 os.,
łęczaka 130 os., bataliona 60-70 os., a biegusa zmiennego – 68
os. Maksymalne liczebności czajki występowały jesienią (październik) i wynosiły na Zbiorniku Turawskim – 1930 os. (Stawarczyk i in. 1996), na Zbiorniku Mietkowskim – 3745 os.
(Dyrcz i in. 1998), na Zbiorniku Nyskim – 5230 os.(Stawarczyk i in. 1996), a na Zbiorniku Jeziorsko – 7500 os. (Janiszewski i in. 1998). Łęczak był także liczniejszy na wyżej wymienionych zbiornikach niż na Zbiorniku Dobczyckim. Maksymalne liczebności występowały w lipcu lub sierpniu i wynosiły
odpowiednio: 428 os., 300 os., 480 os., 780 os. (Stawarczyk
i in. 1996, Dyrcz i in. 1998, Janiszewski i in. 1998). Trzeba
jednak zaznaczyć, że powierzchnia wynurzonego dna w cofce
Zbiornika Dobczyckiego była znacznie mniejsza niż na zbiornikach Śląska czy na Zbiorniku Jeziorsko.
Dynamika przelotu niektórych gatunków siewkowców na
Zbiorniku Dobczyckim była nieco inna niż na Zbiorniku Nyskim czy Zbiorniku Turawskim (Stawarczyk i in. 1996). Szczyt
liczebności czajki na Zbiorniku Dobczyckim przypadał na ko30
niec czerwca, a na zbiornikach śląskich we wrześniu i w październiku. Dla łęczaka odnotowano dwa szczyty liczebności na
Zbiorniku Dobczyckim: w początku lipca i w połowie września,
a na Zbiorniku Nyskim stwierdzono szczyty w połowie lipca i na
początku lub w połowie sierpnia. Szczyty liczebności bataliona
były na Zbiorniku Dobczyckim w połowie lipca i w początku
września, a na Zbiorniku Nyskim i Zbiorniku Turawskim zanotowano trzy szczyty: na przełomie lipca i sierpnia, w końcu
sierpnia i w połowie września. Szczyt liczebności kszyka odnotowano we wrześniu na Zbiorniku Dobczyckim i w pierwszej lub
drugiej połowie sierpnia na Zbiorniku Turawskim. Dla brodźca śniadego stwierdzono szczyt liczebności w połowie sierpnia
lub początku września na Zbiorniku Dobczyckim, a największe
koncentracje na Zbiorniku Turawskim miały miejsce w połowie
września lub na przełomie września i października.
Znaczne wahania poziomu wody na Zbiornikach Otmuchowskim i Mietkowskim przyczyniały się do dużego zróżnicowania
miejsc żerowania i odpoczynku dla siewkowców. Płycizny oraz
muliste, świeżo wynurzone dno stanowiły dużą powierzchnię
na Zbiorniku Otmuchowskim (Dyrcz 1982, Dyrcz i in. 1998).
Na Zbiorniku Zegrzyńskim strefy te były bardzo małe, stąd liczebność siewkowców na tym zbiorniku była bardzo mała (Dombrowski i in. 1990). Na Zbiorniku Wonieść w okresie letnim
poziom wody był stopniowo obniżany, co powodowało tworzenie płycizn i odsłanianie bagnistych obszarów dna (Kuźniak,
Lorek 1991). Stwierdzono duże różnice w liczebności i liczbie
gatunków w zależności od poziomu wody. Przy niskich stanach,
gdy odsłaniały się błotniste obszary wynurzonego dna, warunki
żerowiskowe dla siewkowych były znacznie lepsze. Liczebność
siewkowców na Zbiorniku Mietkowskim przy niskim poziomie
wody była znacznie wyższa niż przy wysokim. Liczebność czajki przy niskim poziomie wody osiągała średnio 178 os i 262
os. w zależności od roku, a przy wysokim tylko 0,1 os. i 17
os. (Dyrcz i in. 1985). Średnia liczebność biegusa zmiennego przy niskim stanie wody wynosiła 134 os. i 42 os., a przy
wysokim nie stwierdzono gatunku lub średnio 2 os. (Dyrcz
i in. 1985). Dla bataliona liczebności wynosiły 10,5 os. i 1,2 os.
przy niskim poziomie wody i brak stwierdzenia lub 1 os. przy
wysokim (Dyrcz i in. 1985). Fakt, że stwierdzono wyższą liczeb31
ność biegusa zmiennego w okresie wysokiego poziomu wody był
spowodowany tym, że w drugiej połowie września i na początku
października, tj. w okresie migracji tego gatunku, poziom wody
był obniżony o ok. 1 m w stosunku do normalnego poziomu
piętrzenia. Wynika stąd, że obniżenie poziomu wody na zbiorniku, a co za tym idzie odsłanianie dna, stwarza dogodne siedlisko do żerowania siewkowców.
W okresie piętrzenia zbiornika i stabilnego poziomu wody
stwierdzono występowanie na Zbiorniku Dobczyckim zaledwie
10 gatunków siewkowców (Gwiazda 1989, 1996b). W początkowym okresie istnienia zbiornika stwierdzono większe stado
brodźców piskliwych liczące 38 os. (8.05.1990 [RG]).
Naturalna sukcesja w zbiorniku, w tym zarastanie makrofitami, powoduje niekorzystne zmiany dla siewkowcow. Natomiast korzystne są podmokłe, otwarte obszary preferowane
przez tę grupę ptaków. Wahania poziomu wody w zbiorniku
zaporowym opóźniają proces zarastania, ponieważ większość
roślin wodnych i błotnych wymaga stabilnego poziomu wody. W
roku 2003 w wyniku utrzymującego się niskiego poziomu wody
od wczesnej wiosny do zimy większość obszaru cofki zbiornika,
która była głównym miejscem zatrzymywania się i żerowania
siewkowców, zarosła krzaczastymi formami wierzby Salix sp.
Ponadto aktualne plany mówią o przebudowie cofki zbiornika i utrzymywaniu stabilnego poziomu piętrzenia zbiornika.
Wszystkie powyższe czynniki mogą spowodować zniszczenie
miejsc żerowania i odpoczynku dla tej zagrożonej grupy ptaków
w okresie przelotu. Siewkowce będą więc prawdopodobnie znów
bardzo nielicznie zatrzymywać się na Zbiorniku Dobczyckim w
okresie migracji. Utrzymywanie niższego poziomu wody na tym
zbiorniku w okresie od początku lipca do połowy października
byłoby korzystne dla siewkowców poprzez stworzenie dogodnego obszaru żerowiskowego na trasie wędrówek pomiędzy terenami lęgowymi a zimowiskami. Wydaje się, że pogodzenie eksploatacji wodociągowego zbiornika zaporowego z potrzebami
rzadkich i chronionych gatunków siewkowców jest możliwe.
Wnioski
1. Bogactwo gatunkowe siewkowców na Zbiorniku Dobczyckim było duże (stwierdzone 32 gatunki w okresie badań).
32
2. Liczebność siewkowców na Zbiorniku Dobczyckim była
stosunkowo mała (maksymalnie 258 os.).
3. Najliczniej występującymi gatunkami były czajka i łęczak, które stanowiły ok. 50% zespołu. Stwierdzono również w
okresie przelotów rzadkie gatunki takie jak szczudłak, szablodziób i dubelt.
4. Stwierdzono, że poziom wody ma wpływ na liczbę gatunków i liczebność przebywających na zbiorniku siewkowców.
Przy niskim poziomie wody (2003 r.) w zbiorniku stwierdzono występowanie 26 gatunków siewkowców, a przy wysokim
(1999 r.) zaledwie 14 gatunków. Mediana liczebności wynosiła
przy niskim poziomie wody 51 os., a przy wysokim tylko 11 os.
Utrzymywanie się niskiego poziomu wody w okresie wędrówek
jest korzystne dla tej grupy ptaków.
5. Przy niższym poziomie wody liczebność bataliona,
brodźca piskliwego czajki i łęczaka była wyższa.
Składamy podziękowania Regionalnej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w Krakowie za udostępnienie danych poziomów piętrzenia Zbiornika Dobczyckiego w latach 1999-2004. Serdecznie dziękujemy także
wszystkim obserwatorom, którzy udostępnili swoje materiały do tej
pracy. Byli nimi w kolejności alfabetycznej: Anna Baran, Edward Bobeł, Mirosław Kata, Krzysztof Kus, Paweł Kołodziejczyk, Jacek Niemiec.
SUMMARY
Waders Charadrii of the Dobczyce reservoir
– passage dynamics, species composition
and numbers in relation to water level
The birds counting was carried out in 1997-2004 on the submoutain,
eutrophic Dobczyce Reservoir. Changes of water level during a year
and between years are characteristic of the reservoir. The number of
recorded waders species was quite big (32 species), but the numbers was
small (max. 258 ind.) comparing to other reservoirs. Eleven species of
waders were recorded in each year. The most numerous were Lapwing
Vanellus vanellus and Wood Sandpiper Tringa glareola, consisting
more than 50% of waders community. Relative numerous were Dunlin
33
Calidris alpine, Ruff Philomachus pugnax, and Greenshank Tringa
nebularia as well. Lapwing and Common Sandpiper Actitis hypoleucos
were the most frequent recorded in the wader assemblages. Rare
species, such as Black-winged Stilt Himantopus himantopus, Avocet
Recurvirostra avosetta and Great Snipe Gallinago media were recorded
on this reservoir. Nine recorded species require special protection in
Europe (Appendix I of Birds Directive EU) and 10 belong to threatened
ones, included in the Polish Red Data Book of Animals. Results show
that many species of waders migrate in southern Poland. The number
of species and numbers are related to water level. Twenty six species
with median of numbers 51 ind. was recorded in low water level and
only 14 species with median of numbers 11 ind. in high water level.
Dobczyce Reservoir can play an important role for waders during
migration.
PIŚMIENNICTWO
Bocheński Z. 1986. Development and structure of the Goczałkowice
Reservoir ekosystem. XV. Birds. Ekol. Pol., 34 (3), 523-535.
Borowiec M., Stawarczyk T., Witkowski J. 1981. Próba uściślenia metod oceny liczebności ptaków wodnych. Not. Orn., 22: 47-61.
Dyrcz A. 1981. Ptaki Zbiornika Otmuchowskiego. Acta zool. crac.,
25 (4): 69-102.
Dyrcz A. 1985. Ocena wpływu poziomów piętrzenia na Zbiorniku
Mietkowskim na siedliska ptaków wodnych i wodno-błotnych. Chrońmy Przyr. Ojcz. 26-38.
Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk. T., Witkowski J. 1991.
Ptaki Śląska – monografia faunistyczna. Wrocław.
Dyrcz A., Kołodziejczyk P., Martini K., Martini M. 1998. Ptaki
Zbiornika Mietkowskiego. Ptaki Śląska 12: 17-80.
Feriancová-Masárová Z. 1962. Význam Oravskej Priehrady pre
ťah a hniezdenie vodného vtáctva. Biológia (Bratislava) 17, 5; 340-354.
Feriancová-Masárová
Z.,
Ferianc
O.
1979.
Vplyv
novovybudovanej priehrady Liptovská Mara na postupné zmeny
v druhovom zloženi a v kvantite vtactva Liptovskej Kotliny. Biológia
(Bratislava), 34, 5: 405-412.
Głowaciński Z. 2002. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków.
Gromadzka J. 1987. Migration of waders in Central Europe. Sitta
1: 97-115.
34
Gwiazda R. 1989. Initial stage of bird settlement on the Dobczyce
dam reservoir (Vistula basin, southern Poland). Acta Hydrobiologica 31,
3-4: 373-384.
Gwiazda R. 1996a. Awifauna lęgowa Zbiornika Dobczyckiego w
pierwszych latach jego istnienia. Chrońmy Przyr. Ojcz. 52, 3: 64-73.
Gwiazda R. 1996b. Bird assemblages and the diet of waterwofl
at the Dobczyce dam reservoir in the first years of its existence. Folia
zoologica 45, 2: 161-169.
Gwiazda R. 2000. Awifauna i inne kręgowce. W: Starmach J. i Mazurkiewicz-Boroń G. (red.). Zbiornik Dobczycki: Ekologia – Eutrofizacja
– Ochrona. Zakł. Biol. Wód PAN, Kraków, pp. 149-162.
Janiszewski T., Włodarczyk R., Bargiel R., Grzybek J., Kaliński A., Lesner B., Mielczarek S. 1998. Awifauna zbiornika Jeziorsko
w latach 1986-1996. Not. Orn. 39: 121-150.
Krzanowski A. 1950. Ptaki Jeziora Rożnowskiego. Ochrona Przyrody 19: 178-185.
Kuźniak S., Lorek G. 1991. Zbiornik „Wonieść” ostoja ptaków
wodnych i błotnych. Chrońmy Przyr. Ojcz. 47 (6): 56-62.
Markowski J. 1982. Ptaki Doliny Pilicy – projektowanej strefy Krajobrazu Chronionego. Ochr. Przyr. 44: 163-217.
Materek T. 2000. Hydrologia dopływów i zbiornika. W: Starmach
J., Mazurkiewicz-Boroń G. (red.). Zbiornik Dobczycki. Ekologia-Eutrofizacja-Ochrona. ZBW PAN, Kraków, p. 15-34.
Nowysz-Wesołowska W. 1976. Obserwacje ptaków wodno-błotnych zbiornika zaporowego na Wiśle pod Włocławkiem w okresie wędrówek. Acta zool. crac., 21: 501-525.
Rojek M. 2005. Ptaki Zbiornika Rybnickiego i okolicy w latach 1994-2005. Scripta Rudensia 14: 15-29.
Stawarczyk T., Grabiński W., Karnaś A. 1996. Migracja siewkowych Charadriiformes na Zbiornikach Nyskim i Turawskim w latach
1976-94. Ptaki Śląska 11, 39-80.
Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. I. PTPP „Natura”, Wrocław.
35
&KURęP\3U]\URGč2MF]\VWĈ62109
Erratum
MICHAŁ BARAN, ROBERT GWIAZDA
Siewkowce Charadrii Zbiornika Dobczyckiego
– dynamika przelotu, struktura gatunkowa
i liczebność w zależności od poziomu wody
Waders Charadrii of the Dobczyce Reservoir – passage dynamics,
species composition and numbers in relation to water level
Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 62 (2006), 4: 11–35
Rycina 1 na stronie 12 została wydrukowana nieprawidłowo.
Poprawna wersja ryciny jest przedstawiona poniżej.
A printing error occurred in figure 1 on page 12. The correct version
of this figure is shown below.
Ryc. 1. Zbiornik Dobczycki i jego lokalizacja. Zakreskowane obszary
dna pozostawały odsłonięte przy niskim poziomie wody – Dobczyce
Reservoir and its location. Cross-hatched bottom area remained
denudated by the low water level.
109