Juliusz Słowacki – dedykacje

Juliusz Słowacki – dedykacje
Program wydarzeń kulturalno – edukacyjnych
15, 16 i 19 października 2009
Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny; wejściówki do odebrania
od dnia 25.09.2009r. w miejscach prezentacji poszczególnych imprez:
Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej, Studio PR im. A. Osieckiej,
Muzeum Literatury, teatr Kamienica, Stowarzyszenie Dziennikarzy RP –
Klub Krytyków (ul. Foksal 3/5 ; IIIp).
15 października 2009 r.
1. „Język giętki. Juliusza Słowackiego romans z polszczyzną.” – wykład
prof. Andrzeja Markowskiego.
„Poezja Słowackiego (i ta w wierszach czy poematach, i ta w dramatach) to
poezja słowa. Poeta nowatorsko posługuje się różnorodnymi środkami
językowymi, wykorzystując bogactwo leksykalne i stylistyczne polszczyzny, która
staje się dlań tworzywem przemyślanych, a zarazem lekkich i wyrafinowanych
konstrukcji poetyckich. Często też bawi się, gra słowem i wciąga do tej gry
czytelników, którzy dziś może nawet lepiej niż w jego czasach rozumieją, na
czym zasadza się Słowackiego „język giętki” . Warto więc przyjrzeć się językowi
utworów twórcy Balladyny, poznać główne cechy tego języka, posłuchać tego, co
o polszczyźnie Słowackiego sądzili jej badacze.”
/prof. Andrzej Markowski/

prezentacja spektaklu Teatru Telewizji:
FANTAZY
reż. Gustaw Holoubek
1971r.; czas: 122’21’’
w obsadzie m.in.: Gustaw Holoubek, Zdzisław Mrożewski, Irena Kwiatkowska,
Jan Englert, Andrzej Szczepkowski, Jan Świderski.
Godz. 17.00
„Teatr Kamienica”
Al. Solidarności 93
00-144 Warszawa
tel. 022 624 01 99
Wstęp wolny. Wejściówki do odbioru od dnia 25.09.2009 r.
1
2. Prezentacja realizacji dramatów J. Słowackiego w Teatrze Telewizji –
wybitne przedstawienia w reżyserii i z udziałem wybitnych
artystów.
Wprowadzenie (słowo wstępne) – Janusz Majcherek.
„Juliusz Słowacki za życia nie doczekał się sukcesów w teatrze. Jego dramaty
były, owszem, znane i czytane, ale znaczna większość z nich – z wyjątkiem
takich, jak Mazepa czy Maria Stuart - długo nie mogła przybrać kształtu
scenicznego. Po części decydowały
o tym względy cenzuralne i
emigrancki status poety, po części – nieprzygotowanie techniczne i artystyczne
polskich scen do realizacji śmiałych i nowatorskich wizji Słowackiego.
W gruncie rzeczy dopiero w dwudziestym wieku artyści nowoczesnego już teatru
zaczęli mierzyć się z niezwykłą wyobraźnią autora, inscenizując zarówno jego
teksty, by tak rzecz, kanoniczne – na przykład Kordiana, Balladynę,
Horsztyńskiego, jak i trudne,wizyjne projekty dramatyczne z okresu
mistycznego: Księdza Marka, Sen srebrny Salomei, Księcia Niezłomnego czy
Samuela Zborowskiego. Najgłośniejsze przedstawienia dramatów Słowackiego
stworzyli wielcy reżyserzy i inscenizatorzy, wyznający najróżniejsze estetyki i
idee teatralne – od teatru monumentalnego do teatru ubogiego:Leon Schiller,
Erwin Axer, Konrad Swinarski, Adam Hanuszkiewicz, Tadeusz Kantor, Jerzy
Grotowski, Jerzy Jarocki. Pokolenia najwybitniejszych aktorów stworzyły w
repertuarze Słowackiego niezapomniane role.
Teatr Telewizji ma w tej mierze własne zasługi i osiągnięcia. Niemal cały dorobek
dramatyczny Słowackiego doczekał się wystawień na scenie telewizyjnej,
niektóre utwory mają nawet dwie, trzy wersje. Te starsze są z reguły bardziej
tradycyjne, skupione na aktorach i poetyckim słowie. Te nowsze wykorzystują
środki techniczne Teatru Telewizji do poszukiwania współczesnej formy
artystycznej dla wizji Słowackiego. Reżyserzy wychodzą z kamerą poza studio i
sztuczną dekorację i sytuują akcję w plenerze, posługując się językiem
filmowym, co zwłaszcza w przypadku dramatów mistycznych, jak Ksiądz Marek
czy Sen srebrny Salomei otwiera niezwykłe możliwości. Tak czy inaczej, za
każdym razem mamy do czynienia z ważnymi realizacjami, w których dzieło
poety spotyka się z kunsztem najlepszych aktorów i reżyserów.”
/Janusz Majcherek/
1/ godz. 15.30 (sala kinowa)
KORDIAN
reż. Gustaw Holoubek
1980r.; czas 95’51’’
w obsadzie m.in. : Gustaw Holoubek, Marek Kondrat, Anna Dymna, Andrzej
Szalewski, Piotr Fronczewski, Zbigniew Zapasiewicz…
2/ godz. 17.30 (sala kinowa)
MAZEPA
reż. Gustaw Holoubek
1969r.; czas 110’ 55’’
w obsadzie m.in. : Aleksandra Śląska, Gustaw Holoubek, Ignacy Gogolewski,
Jerzy Kamas, Halina Kossobudzka…
3/ godz. 19.30 (sala kinowa)
HORSZTYŃSKI
2
reż. Zbigniew Zapasiewicz
1995r.; czas: 105’ 37’’
w obsadzie m.in. : Zbigniew Zapasiewicz, Olga Sawicka, Ignacy Gogolewski,
Michał Żebrowski, Henryk Bista, Władysław Kowalski
Godz. 15.30-21.00
Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej
ul. Jezuicka 4
00-281 Warszawa Stare Miasto
[email protected]
tel. 022 831 53 93
Wstęp wolny. Wejściówki do odbioru od dnia 25.09.2009 r.
3. Spektakl teatralny – „Liryki” w wykonaniu Krzysztofa Kolbergera i Anny
Romantowskiej z muzyką Fryderyka Chopina – przy fortepianie Rafał Odrobina.
Spektakl wypełnią wiersze dotykające filozofii, będące zapisem odczuć pejzażu,
dźwięków, obrazów i barw w interpretacji wyjątkowych Artystów oraz wspaniała
muzyka.
„Juliusz Słowacki to poeta o wielu twarzach. Melancholik, sentymentalista,
mistyk, filozof, egzystencjalista. Jego wiersze, czytane dziś na nowo, potrafią
zaskoczyć aktualnością i głębią refleksji. Choć od lat czytany w szkołach i na
uniwersytetach, pozostaje wciąż pisarzem do odkrycia. W 200-lecie śmierci jego
twórczość domaga się nowego namysłu, wykraczającego poza prostą akceptację,
że oto jest jeden z naszych Wieszczów.”
/Jarosław Klejnocki/
Godz. 18.00
Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza
Rynek Starego Miasta 20
00-272 Warszawa
tel. 022 831 76 92
Zaproszenia do odbioru od dnia 25.09.2009 r.
4. Warsztaty dla młodzieży – „Czytanie Beniowskiego”
Przeznaczone dla młodzieży licealnej oraz nauczycieli jako atrakcyjna forma
metodyczna pracy nad tekstem poematu. Warsztaty przeprowadzone przez
aktorów Teatru im. Słowackiego w Krakowie we współpracy z nauczycielami
języka polskiego. Scenariusz – Wojciech Skibiński, Jerzy Światłoń i Maciej
Jackowski.
„Warsztaty teatralne z Beniowskiego Juliusza Słowackiego będą miały na celu
przeprowadzenie, na wybranych fragmentach, pewnego rodzaju procesu
teatralnego. Począwszy od analizy tekstu, tworzenia postaci, kończąc na
poszukiwaniach formy spektaklu teatralnego. Będzie to próba udramatyzowania
poematu, rozbudowania jego części narracyjno-dygresyjnej w kierunku żywej
akcji teatralnej z zachowaniem scen w nim już zawartych.
3
Mamy nadzieję, że ten sposób spojrzenia na poemat pokaże uczestnikom
warsztatów jak na różne sposoby można interpretować tekst, a zarazem być
zgodnym z myślą autora”
/Wojciech Skibiński/

prezentacja spektaklu Teatru Telewizji:
BENIOWSKI
reż. Adam Hanuszkiewicz
1966r.; czas: 51’26’’
w obsadzie m.in. : Andrzej Zaorski, Alicja Pawlicka, Mariusz Dmochowski, Zofia
Kucówna, Adam Hanuszkiewicz…
Godz. 16.00
Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej
ul. Jezuicka 4
00-281 Warszawa Stare Miasto
Zapisy do udziału w warsztatach prosimy przesyłać na e-mail:
[email protected]
Szczegółowe informacje pod numerem telefonu:
022 831 53 93 oraz 698 644 742
16 października 2009 r.
1. Sesja naukowa dot. twórczości Słowackiego przygotowana przez dr Tomasza
Miłkowskiego z udziałem znawców poezji romantycznej –
„Kordian nie chce zejść ze sceny” - wprowadzenie (czyli krótki rys obecności
Słowackiego w teatrze przed i po roku 1989) – dr Tomasz Miłkowski.
Czy rzeczywiście Kordian schodzi ze sceny, ktoś go do tego przymusza albo
sam nie może już znieść towarzystwa? Czy nie ulegamy jakiemuś wmówieniu,
mistyfikacji w obawie, że usuwa się spod nóg solidny grunt romantycznej
tradycji, tak ważnej w polskiej kulturze nowoczesnej, tak ważnej w teatrze
modernistycznym i postmodernistycznym? Czy nie nazbyt przedwcześnie
ogłoszono przezwyciężenie paradygmatu romantycznego, czy doświadczenia
ostatniego dwudziestolecia nie potwierdzają podobnej – choć zmodyfikowanej –
obecności wzorców romantycznych w polskiej dramaturgii i w polskim teatrze? Co
więcej, czy nie zlekceważono związków z tradycją romantyczną przez negację,
opozycję, polemikę – uwikłanie bowiem w spór z pewną tradycją, utożsamianą
jako paradygmat romantyczny jest świadectwem żywej obecności romantycznych
przeklętych pytań w świadomości zbiorowej.
4
„Tropem Lilli Wenedy i Fantazego. Głosy teatru – glosy polityki” – dr
Jadwiga Opalińska.
Pytania o wzajemne relacje sceny teatralnej i politycznej w okresie polskiego
romantyzmu nabrały szczególnego sensu. Historia odebrała obu ówczesnym
scenom autonomię. A też ta sama historia nadała literaturze wyjątkową misję.
Słowacki podejmując w Lilli Wenedzie i Fantazym dyskurs ideologiczny,
wprowadza własny, wielobarwny, a jednocześnie niezwykle precyzyjny język
przekazu. Warto się temu przyjrzeć, bo jest to spór – zwierciadło. I odbija się w
nim nie tylko światło romantycznej genealogii, ale również widać nie jeden bliski
naszym dzisiejszym rozterkom ślad.
„Horyzonty pękają jak flaszki. Hanuszkiewicz i Słowacki” - red. Justyna
Hofman-Wiśniewska.
Z busolą dźwiękową tekstu Słowackiego, z jego muzyką przy uchu Adam
Hanuszkiewicz w teatrze swoim odrywa się od zniewolenia wieszczem. Dokonuje
odkrycia, że atrament
w piórach romantycznych poetów rzeczywiście
śpiewa. I ten jego śpiew on usłyszał. Dzisiaj. Po swojemu. Adama
Hanuszkiewicza inscenizacje dramatów Słowackiego to doczytywanie poety przez
teatr współczesny, poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, co znaczy ta partytura
dziś? Teatr Hanuszkiewicza jest wpisywaniem się w nerw współczesności, nerw i
puls dnia codziennego Polaka i człowieka. Inscenizując dramaty dawne zawsze
wchodzi w dyskurs
z dzisiaj.
„Od Balladyny do Kordiana – Słowacki w autorskim teatrze Janusza
Wiśniewskiego” – dr Tomasz Miłkowski.
Janusz Wiśniewski, począwszy od swego pierwszego samodzielnego spektaklu,
debiutu reżyserskiego Balladyną w poznańskim Teatrze Nowym (1979), co
pewien czas wraca do Słowackiego. Poza Balladyną, którą zrealizował także dla
Teatru TV (1993), inscenizował nader rzadko wystawianego Samuela
Zborowskiego (1999)
i Kordiana (2006). Artysta, uważany za jednego z
koryfeuszy teatru narracji plastycznej, wraca do literatury, także do innych
klasyków, zwłaszcza do "Fausta" Goethego. Dlaczego sięga po klasyków, nawet
jeśli traktowanych jedynie pretekstowo lub jako impuls do własnych wypowiedzi?
Wiśniewski wyjaśniał tę zagadkę wewnętrzną potrzebą: „Czuję potrzebę od
jakiegoś czasu dotykania wielkich tekstów”. Jakie są rezultaty tych spotkań ze
Słowackim? Jak dramaturgia Juliusza Słowackiego znosi formułę teatru
autorskiego Janusza Wiśniewskiego?
„Moje trzy Balladyny” – dr Jarosław Kilian.
Jarosław Kilian wraz ze swym ojcem Adamem, autorem scenografii, trzykrotnie
wracał do Balladyny, pierwszy raz inscenizował dramat Słowackiego w Szczecinie
(1991), dwie kolejne premiery miały miejsce w Warszawie: w Teatrze
Powszechnym (1994) i Teatrze Polskim (2004). Jarosław Kilian (reżyseria)
idealnie przeniknął świat wyobraźni swego ojca Adama (scenografia), od lat
przecież nawiązującego do źródeł kultury ludowej, niskiej, jarmarcznej. W
kolorowych papierkach, wycinankach, koniach z drewna, kiczu odnajduje świat
5
żywy, tworząc z niego swoje kolaże. Stają się one zwierciadłem współczesnej
kultury, z jednej strony wykorzenionej i wykolejonej z pradawnych kolein, z
drugiej strony próbującej tuszować swoje braki krzykliwym ornamentem. Tę
właściwość stylistyki Adama Kiliana spożytkował reżyser, wprowadzając wiele
oryginalnych rozwiązań i groteskowych zderzeń.
Sesję zakończy odtworzenie z taśm archiwalnych Teatru Polskiego Radia
fragmentu poematu „Beniowski” w wykonaniu Zbigniewa Zapasiewicza.
Godz. 12.00
Centrum Multimedialne w Warszawie przy ul. Foksal 3/5 w Domu Dziennikarza.
Tel. 022 826 79 45 oraz 698 644 742
Wstęp wolny. Wejściówki do odbioru od dnia 25.09.2009 r. w
Stowarzyszeniu Dziennikarzy RP – Klub Krytyków ul. Foksal 3/5 (IIIp)
Warszawa oraz Stołecznym Centrum Edukacji Kulturalnej ul. Jezuicka 4 ;
00-281 Warszawa Stare Miasto, tel. 022 831 53 93
2. Koncert „Zamyślenie” autorskie jazzowe kompozycje inspirowane m.in.
wierszami J. Słowackiego.
Projekt „Zamyślenie” wykonywany jest przez zespół: Wojciech Majewski - piano,
Robert Majewski - trąbka, Jacek Niedziela - kontrabas, Paweł Dobrowolski –
perkusja, Henryk Miśkiewicz – saksofony.
Godz. 19:00
Studio Polskiego Radia im. A. Osieckiej
ul. Myśliwiecka 3/5/7
Warszawa
Wstęp wolny. Wejściówki do odbioru od dnia 25.09.2009 r.
3. Prezentacja realizacji dramatów J. Słowackiego w Teatrze Telewizji –
wybitne przedstawienia w reżyserii i z udziałem wybitnych
artystów.
Wprowadzenie (słowo wstępne) – Janusz Majcherek.
1/ godz. 15.30 (sala kinowa)
KSIĄDZ MAREK
reż. Krzysztof Nazar
1997r.; czas: 93’02’’
w obsadzie m.in. : Krzysztof Globisz, Daniel Olbrychski, Magdalena Cielecka,
Janusz Gajos, Jan Frycz, Artur Żmijewski…
2/ godz. 17.30 (sala kinowa)
SEN SREBRNY SALOMEI
reż. Krzysztof Nazar
1994r.; czas 119’03’’
w obsadzie m.in. : Daniel Olbrychski, Andrzej Grabowski, Jerzy Radziwiłowicz,
Olgierd Łukaszewicz, Jerzy Trela, Mirosław Baka…
6
3/ godz. 20.00 (sala kinowa)
KSIĄŻĘ NIEZŁOMNY
reż. Jerzy Krysiak
1998r.; czas 62’ 11’’
W obsadzie m.in. : Wojciech Klata, Wojciech Pszoniak, Magdalena Cielecka,
Mirosław Baka…
Godz. 15.30-21.00
Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej.
ul. Jezuicka 4
00-281 Warszawa Stare Miasto
[email protected]
tel. 022 831 53 93
Wstęp wolny. Wejściówki do odbioru od dnia 25.09.2009 r.
19 października 2009 r.
1. Sesja naukowa dot. możliwości interpretacyjnych i estetycznych
KORDIANA Juliusza Słowackiego pt.: „Trzy telewizyjne inscenizacje
KORDIANA a pojemność interpretacyjna dramatu romantycznego.”
KORDIAN- INTERPRETACJE
„Ważne sceniczne interpretacje Kordiana wyznaczają historię teatru polskiego.
Dramat napisany przez 24 letniego Słowackiego w 1834 roku rozczytywany był
przez kolejne pokolenia reżyserów i aktorów.
Stopniowo jednak Kordian zamieniał się w dzieło historyczne, coraz mniej
zrozumiałe, skazane na skostnienie, wtłoczone w obowiązkowy kanon lektur,
później wykreślone nawet ze spisu szkolnych książek i przeniesione na zakurzone
półki.
Dariusz Kosiński napisał, że po 1989 roku Kordian odesłany został do lamusa
wraz z całą "problematyką narodowo -wyzwoleńczą". "Zawsze można mieć
nadzieję -pisał dalej Kosiński-, że do tego lamusa zajrzy jakiś poszukiwacz
przygód i przeczyta Kordiana na nowo, by ze zdumieniem odkryć, jak bardzo
skandaliczne i nieproste jest to rzekomo pomnikowe dzieło"
Kordian pozostaje najważniejszym z buntowników w literaturze polskiej.
Rzuca wyzwanie światu, buntuje się przeciw domowi rodzinnemu i tradycji,
odrzuca miłość, religię, kompromisy i miraże polityki, wreszcie wyrzeka się
terroru i zbrodni. Wadzi się z Bogiem
i stacza walkę z Szatanem.
Czy ten bunt Kordiana, czy jego niezgoda na świat bliska jest współczesnej
wrażliwości? Czy możliwe są jeszcze nowe, współczesne interpretacje Części
pierwszej trylogii?
Czy konstrukcja dramatu stanowi wciąż dziś wyzwanie dla teatru?.
Kordian - napisał Słowacki- świadczy, żem jest rycerzem tej napowietrznej
walki, która się o narodowość naszą toczy"
Chcemy wierzyć ,że ta "napowietrzna walka" wciąż toczy się o umysły i serca
dzisiejszych Polaków.
Że Kordian to nie tylko pomnik literatury i historyczny
7
portret postaci przypisanej do jednego momentu dziejów, ale żywe dzieło, w
którym dostrzeżemy współczesnego bohatera.”
/Jarosław Kilian/
W dyskusji ilustrowanej filmami z inscenizacji „Kordiana” udział wezmą Ignacy
Gogolewski, Jan Englert, Artur Tyszkiewicz, Prof. Dariusz Kosiński, Prowadzenie
Jarosław Kilian.
Godz. 12.00
Sala im. Jerzego Kreczmara
Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza
ul. Miodowa 22/24
00-246 Warszawa
Zaproszenia.
Logistyka projektu
1. Termin - 15, 16 i 19 października 2009 roku
2. Miejsca Studio Polskiego Radia im. A. Osieckiej
ul. Myśliwiecka 3/5/7
00-977 Warszawa
„Teatr Kamienica”
Al. Solidarności 93
00-144 Warszawa
Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej
ul. Jezuicka 4
00-281 Warszawa Stare Miasto
Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza
Rynek Starego Miasta 20
00-272 Warszawa
Centrum Multimedialne w Domu
Dziennikarza
ul. Foksal 3/5
00-366 Warszawa
Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza
ul. Miodowa 22/24
00-246 Warszawa
8