Trzęsienia ziemi

Trzęsienia ziemi.
Jednymi z najbardziej przerażających zjawisk natury są trzęsienia ziemi.
Trzęsienia ziemi są to naturalne, krótkie i gwałtowne wstrząsy oraz drgania skorupy ziemskiej
spowodowane wyzwalaniem się energii w powłoce ziemskiej. Ta energia może powodować
nagłe przesunięcia segmentów powłoki, erupcje wulkanów oraz sztuczne wybuchy.Większość
niszczących trzęsień jest jednak wynikiem przesunięć powloki. Płyta może najpierw się zgiąć
i później, kiedy napięcie urośnie do wystarczająco dużego poziomu, złamać się – trzasnąć i
przeskoczyć na nową pozycję. W procesie pękania są wytwarzane wibracje zwane falami
sejsmicznymi. Fale te wędrują zewnetrzną warstwą skorupy ziemskiej od źródła trzęsienia,
wzdłuż powierzchni.Skutki trzęsienia ziemi zależą od siły wstrząsów, głębokości, na której
powstają, oraz od rodzaju skał na powierzchni ziemi.
W czasie trzęsień ziemi największe zniszczenia występują w rejonie epicentrum. Tak właśnie
określa się miejsce na powierzchni skorupy ziemskiej, położone bezpośrednio nad ogniskiem
trzęsienia ziemi, czyli miejscem, w którym w skorupie ziemskiej następuje pęknięcie będące
bezpośrednią przyczyną trzęsienia ziemi. Wielkie straty i liczne ofiary powodują silne
trzęsienia ziemi o epicentrach położonych w obszarach dużych miast lub w ich
sąsiedztwie.Siła trzesienia ziemi zazwyczaj wyrażana jest w skali Richtera. Rozpiętosc skali
Richtera wynosi od 0 do 9 stopni, ale jest to tzw. skala otwarta, czyli możliwe są trzęsienia
ziemi o jeszcze większej sile drgań. Ilekroć intensywność trzęsienia ziemi wzrasta o jedną
jednostkę, oznacza to, że grunt trzęsie się 10-krotnie silnej, a ognisko trzęsienia wyzwala 30krotnie więcej energii. Podana niżej skala wskazuje na prawdopodobne skutki trzęsienia ziemi
dla poszczególnych stopni intensywności.
Stopien
Możliwe skutki
1Wykrywalne tylko za pomocą sejsmografów
2-3Ledwie odczuwalne przez ludzi
4-5Może spowodować niewielkie szkody
6Dość niszczycielskie
7Duże trzęsienie ziemi
8-9Bardzo niszczycielskie trzęsienie ziemi
Wibracje wytwarzane przy trzęsieniu ziemi są wykrywane, zapisywane i mierzone przez
przyrządy nazywane sejsmografami. Zygzakowata linia tworzona przez sejsmograf nazywa
się sejsmogramem i odzwierciedla zmiany nasilenia wibracji odpowiadając na każde zmiany
w ruchu powierzchni ziemi pod zainstalowanymi przyrządami. Z danych wyrażanych przez
sejsmograf naukowcy mogą określić czas, epicentrum, głębokość oraz rodzaj trzęsień i mogą
oszacować, jaka ilość energii została uwolniona.
Czy wiesz, że...
Do prognozowania trzęsień ziemi zaczęto używać satelitów – sieci odbiornikuw systemu
znanego jako GPS (ang. Global Positioning System – globalny system lokalizacji). W skład
systemu wchodzą obecnie 24 specjalne satelity. Nadawane przez nie sygnały o najmniejszych
nawet drgnięciach ziemi trafiają do parabolicznych anten systemu, skąd kablem są
przekazywane do odbiorników i komputerowych centrów analizy pomiarów. Obecnie wokół
Los Angeles istnieje 40 takich ośrodków analizy (na całym świecie jest ich 110).
Najstarsze trzęsienie ziemi, którego opisy zachowały się do dzisiejszego dnia, miało
miejsce w Chinach, w roku 1177 przed narodzeniem Chrystusa. Chiński „Katalog trzęsień
ziemi” opisuje tuzin różnych wielkich trzęsień w Chinach w ciągu kolejnych kilku tysięcy lat.
Wzmianki o trzęsieniach w Europie pochodzą z 580 roku przed Chrystusem, ale
najwcześniejsze, które zostało opisane, miało miejsce w połowie XVI wieku.
Silne trzęsienia ziemi (rejestrowane przez wiele stacji sejsmologicznych) pojawiają się co
52 dni na lądzie i co 28 na dnach oceanu. Ich skutkiem jest pękanie ścian, zawalanie się
budynków, powstawanie szczelin w ziemi, zapadanie się terenu.
WIĘKSZE TRZĘSIENIA ZIEMI NA ŚWIECIE
Data
Miejsce
Liczba ofiar śmiertelnych
1906
San Francisco (USA)
50 000
1908
Messyna i Reggio (Włochy) 100 000
1920
Gansu (Chiny)
180 000
1923
Tokio i Jokohama (Japonia) 150 000
1933
Indie
200 000
1939
Turcja
23 000
1960
Maroko
14 000
1962
Iran
14 000
1976
Chiny
250 000
1988
Armenia
25 000
1990
Iran
40 000
1999
Izmir (Turcja)
15 000
2001
Gudżarat (Indie)
30 000
Trzęsienia ziemi w Polsce są bardzo rzadkie i niezbyt silne, nie wywołują poza tym
większych zniszczeń i strat materialnych. Mają one w niewielkim stopniu charakter typowych
trzęsień tektonicznych wywołanych naprężeniami w skorupie ziemskiej. Najczęściej są to
trzęsienia zapadowe spowodowane przez cztery czynniki przedstawione poniżej:
osiadanie stropu wyrobisk górniczych na obszarach kopalnianych (np. Górny Śląsk),
zapadanie się stropów próżni krasowych (np. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska),
zapadliska w obrębie solnych formacji diapirowych (np. Pomorze),
ruchy wielkich mas ziemnych na skutek procesów osuwiskowych (np. Karpaty).
TRZĘSIENIA ZIEMI NA TERENIE POLSKI OD 1932 ROKU
DataMiejsce
1932środkowa Polska
1935Czarny Dunajec
1966okolice Zakopanego
1980Bełchatów
1992Beskid Niski