Metodyka nauczania informatyki
advertisement
Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Metody nauczania czyli jak uczyć? 1 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Metoda nauczania - sposób pracy nauczyciela z uczniem Wincenty Okoń - „celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnościami posługiwania się nią w praktyce, a także rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych”. 2 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Dobór metod nauczania zależy od wielu czynników: •specyfiki danego przedmiotu (a nawet konkretnych lekcji), •dotychczasowego poziomu wiedzy uczniów i ich wieku, •posiadanych środków dydaktycznych, •stworzenia uczniom warunków do ich samokształcenia, •indywidualnych predyspozycji nauczyciela. • 3 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Metody nauczania - klasyfikacje I. (Johan Herbart) od żywego postrzegania do abstrakcyjnego myślenia i od niego do praktyki metody oparte na obserwacji i pomiarze, oparte na słowie, oparte na czynnościach praktycznych. 4 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Metody nauczania - klasyfikacje II. (W. Okoń) koncepcja wielostronnego nauczania - uczenia się metody podające (uczenie się gotowych treści przez opowiadanie, wykład, odczyt, pogadankę, dyskusję, prace z książką), metody problemowe (rozwiązywanie zagadnień przez stosowanie: wykładu problemowego, metody problemowej i metod aktywizujących, wśród których bardzo popularne są gry dydaktyczne), metody eksponujące - to przeżywanie określonych wartości przez: pokaz, film, program komputerowy, itd.), metody praktyczne - wykonywanie czynności praktycznych. 5 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Metody nauczania z punktu widzenia dydaktyki ogólnej metody asymilacji wiedzy (podające, pasywne): wykład (opis, opowiadanie), pogadanka, dyskusja, praca z tekstem, nauczanie programowane; metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy (aktywne, heurystyczne): klasyczna metoda problemowa, metody sytuacyjne, burza mózgów, gry dydaktyczne, zawierające w sobie badanie, naprowadzanie, szukanie odpowiedzi, weryfikowanie hipotez, eksperymentowanie; 6 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Metody nauczania z punktu widzenia dydaktyki ogólnej metody waloryzacyjne (eksponujące): przeżywanie określonych wartości przez: pokaz, film, program komputerowy, tworzenie, uczestniczenie, wartościowanie; metody ćwiczeniowe (praktyczne): wykorzystanie teorii w praktyce, ćwiczenia w opanowaniu umiejętności. 7 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Zastanówmy się przez chwilę: - Czy i jak aktywizujemy uczniów na lekcjach informatyki (lub na lekcjach innych przedmiotów) poprzez korzystanie z odpowiednich programów komputerowych? (jakie to programy, jak to robimy, czy np. znamy program Cabri) - Czy i jak wykorzystujemy programy komputerowe do zindywidualizowania nauczania? 8 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Zastanawiając się jak uczyć informatyki, jakie metody stosować do jakich tematów - warto mieć na uwadze [źródło: National Training Laboratories, Bethel Maine, USA, za “Enterprise Education Experience” Durham University Business School] Stopień zapamiętywania przy wykorzystaniu różnych źródeł przekazu Źródło przekazu WYKŁAD Stopień zapamiętania 5% CZYTANIE 10% PRZEKAZ AUDIOWIZUALNY 20% DEMONSTRACJA 30% DYSKUSJA 50% ĆWICZENIE 75% 9 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Spojrzenie wstecz Zasady w nauczaniu 10 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska We współczesnej szkole mamy przygotowywać uczniów do pracy w zespole, a jednocześnie realizować interdyscyplinarność w praktyce szkolnej. Nauczyciele elementów informatyki sięgając po tematy różnych zagadnień, z różnych przedmiotów i wykorzystując przy ich realizacji narzędzia technologii informacyjnej właściwie są osobami praktycznie realizującymi tę interdyscyplinarność. 11 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Równoważne umiejętności kluczowe - które uczeń powinien zdobyć w zreformowanej szkole: 1.Rozwiązywanie problemów 2.Korzystanie ze źródeł informacji 3.Praca zespołowa 5.Uczenie się 4.Komunikacja interpersonalna Wszystkie równoważne - dlatego na pięciokącie i wszystkie łączą się ze wszystkimi 12 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Informatyka jest przedmiotem właściwym, aby w trakcie zajęć realizować nauczanie interdyscyplinarne. Jedną z metod aktywnego kształcenia uczniów jest metoda projektów. Projekt daje możliwość zwiększenia aktywności uczniów, jest atrakcyjny. Dzieci i młodzież najlepiej budują swoją wiedzę na podstawie przeżytego przez siebie doświadczenia. Uczą się badać, pracować prawie nad każdym tematem. Mają możliwość nauczenia się planowania swojej pracy, rozwiązywania problemów, wyszukiwania informacji i wyrażania siebie na wiele sposobów. 13 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Projekt jest to obszerne zadanie realizowane samodzielnie przez uczniów, a przygotowywane i kierowane przez nauczyciela. Ze względu na wykonawców projektu można wyróżnić: projekt klasowy, realizowany przez całą klasę, projekt grupowy, realizowany przez grupy uczniów i projekt indywidualny, realizowany samodzielnie przez każdego ucznia. Od tradycyjnego zadania domowego projekty różnią się przede wszystkim tym, że uczniowie sami zdobywają informacje o jakimś (szerszym niż zwykle) zagadnieniu, opracowują je (nie tylko w typowej formie pisemnej), a następnie prezentują wyniki swej pracy innym. 14 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Można w tym miejscu przypomnieć lekcję z nauczania początkowego zaprezentowaną kilka lat temu na konkursie, na temat wykorzystania narzędzi informatycznych wspomagających nauczanie. Lekcja dotyczyła legend warszawskich. Uczniowie jednej ze szkół czytali legendy warszawskie, odwiedzili miejsca związane z tymi legendami, a następnie podzieleni na małe grupy tworzyli przy pomocy komputera książeczkę z rysunkami odnoszącymi się do tych legend; każda grupa rysowała stronę odnoszącą się do jednej legendy. Wówczas jeszcze w sposób jawny nie mówiło się o nowej reformie, a nauczycielka pokazała wspaniały przykład wplecenia narzędzi informatycznych w tok lekcji, który tak naprawdę był większym projektem, integrującym wiele treści, realizującym wiele celów nauczania i był bardzo atrakcyjny dla uczniów Kliknij tu, a przełączysz się do opisu lekcji 15 Metodyka nauczania informatyki Plan pracy G. Gregorczyk, M. Rostkowska 1. Wchodzę do Paint Brush 2.Wykonuję rysunek: 3. "Wycinam" rysunek: 4. Wchodzę do: 16 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Na lekcjach informatyki, jeśli jest taka sposobność staramy się pracować metodą projektów, tzn. uczniowie pod kierunkiem nauczyciela realizują jakieś duże zadanie, np. tworzą własne strony edukacyjne w internecie (sami wybierają temat, narzędzie, ewentualnie tworzą to w grupie np. dwuosobowej) Podczas realizacji projektu korzystamy z narzędzi informatycznych. Od strony narzędzi informatycznych chcemy, aby uczniowie właściwie nauczyli się korzystać z zasobów sieci internet, posługiwali się edytorem tekstu, arkuszem kalkulacyjnym, współopracowywali i projektowali bazę danych oraz poznali użycie języka programowania do rozwiązywania podstawowych algorytmów. 17 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Nauczyciel jest tu osobą przygotowującą uczniów, kierującą nimi, dokonuje krótkiego wprowadzenia, wskazuje (dostarcza) źródła informacji, jasno precyzuje problem, rozdziela zadania dla członków grupy, stawia wymagania, ocenia prace uczniów (wcześniej ustalając z nimi jasne kryteria). 18 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska No Sage on the Stage But Guide on the Side 19 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Podczas takiej pracy nauczyciel jest osobą organizującą pracę, konsultantem czuwającym nad całością, wspomaga uczniów, doradza i ocenia ich. Uczniowie zaś muszą sami aktywnie poszukiwać informacji, doskonalić swoje umiejętności, uczą się pracować w grupie, komunikować się ze sobą. Nauczyciel może tematów do pomysłów poszukiwać w najbliższym otoczeniu uczniów, lub takich z którymi się oni zetkną w dalszym życiu 20 i nauce. Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Byłoby wspaniale, gdyby nauczyciele informatyki mogli i starali się konsultować z nauczycielami innych przedmiotów, aby wraz z nimi wymyślali zadania i przykłady, które poprzez zastosowanie narzędzi informatycznych byłyby dla uczniów lepiej poznane i zrozumiane. 21 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Oto pomysł zaczerpnięty z zajęć internetowych dla nauczycieli. Tzw. projekt pocztowy. Zrealizowany z uczniami I klasy Liceum podczas czterech godzin lekcyjnych. Uczniowie korzystali już z przeglądarki internetowej, wiedzą o podstawowych usługach internetowych oraz próbnie przesłali po jednym liście do kolegi, aby zapoznać się z programem do odbierania i wysyłania poczty elektronicznej. Opracowywali również różne dokumenty w edytorze. Potrafią korzystać ze schowka w środowisku Windows, czyli potrafią znalezione teksty w internecie przekopiować do dokumentu Worda. Umieją także zapisać wybrany na stronie internetowej rysunek na swoim dysku i dalej umieścić go w swoim dokumencie. 22 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Uczniowie otrzymują od nauczyciela trzy dokumenty: plan pracy, Instrukcja zestaw tematów do opracowania, Tematy kilka adresów internetowych. Gdy uczniowie mają te dokumenty przed oczami nauczyciel jeszcze raz omawia z nimi podstawowe założenia i tłumaczy jeśli coś jest nie zrozumiałe. Np. ustala, że opracowany przez uczniów dokument będzie miał około 2 stron, podkreśla, że nie powinni porozumiewać się ustnie między grupami. Ustala ustnie sposób zakończenia pracy. Gdy wszystkie opracowania zostaną przez koordynatora przesłane na konto nauczyciela, każda grupa będzie musiała przedstawić reszcie klasy to co zrobiła. 23 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Następnie dzieli uczniów na grupy po dwóch siedzących obok siebie i przydziela im nazwy kontynentów. Wypisuje jednocześnie na tablicy obok nazwy grupy nazwy kont uczniów do niej należących, po to, żeby uczniowie tworząc swoją książkę adresową uniknęli pomyłek. Nauczyciel podaje również swoje konto pocztowe. Następnie uczniowie zaczynają pracę. Ktoś z uczniów nie może znaleźć w programie pocztowym opcji do założenia książki adresowej. Głośno się oto pyta. Nauczyciel wtedy mówi, żeby z pytaniami zwracać się do niego też przez pocztę. Nauczyciel obserwuje pracę uczniów. Po jakimś czasie wysyła do wszystkich grup pytanie, czy mają już zatwierdzony temat. Z obserwacji wynika, że uczniowie są bardzo zaangażowani w to czym się zajmują. Myślę, że przez najbliższe cztery lata nauki w liceum poczta elektroniczna będzie przez nich bez żadnych oporów używana. 24 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Każde z tych zadań ma na celu nie tylko nauczenie pewnych prostych umiejętności praktycznych, lecz przede wszystkim kształcenie wielu tzw. wyższych umiejętności umysłowych, do których między innymi należą umiejętności: • analizy sytuacji problemowej • określenia istoty problemu, • wyboru właściwej metody i narzędzi do rozwiązywania tego problemu, • oceny skuteczności wybranego sposobu postępowania, 25 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Każde z tych zadań ma na celu nie tylko nauczenie pewnych prostych umiejętności praktycznych, lecz przede wszystkim kształcenie wielu tzw. wyższych umiejętności umysłowych, do których między innymi należą umiejętności: • zmiany postępowania, jeżeli nie daje ono właściwych efektów, • jasnego przedstawienia i interpretacji wyników pracy nad problemem. 26 Metodyka nauczania informatyki G. Gregorczyk, M. Rostkowska Koniec Dziękuję za uwagę 27
