Portret kibica
advertisement
Chrzanowska Leonarda Celina Białystok 4 Portret kibica Autorski program profilaktyczny Współpraca: konsultacja merytoryczna nauczyciel wychowania fizycznego Brunon Borek „Wystarczy, że dana jest nam szansa, byśmy mogli stać się tym, czym chcemy” Jose Ortega y Gasset Cel ogólny Kształcenie i rozwijanie zainteresowań sportem, umiejętności właściwej oceny negatywnych zjawisk społecznych oraz stymulacja akceptowanych społecznie zachowań. Od autora Poczucie zagrożenia i braku bezpieczeństwa związane ze wzrastającą przemocą i agresją dotyczą nas wszystkich. Problem agresji wśród kibiców leży w kręgu zainteresowań nie tylko profesjonalistów. Wzrost zachowań agresywnych zmusza do zastanowienia się nad sposobami przeciwdziałania powstaniu takich postaw. Nie wdając się w rozważania dotyczące mechanizmów tworzenia się zachowań agresywnych autor programu chce zwrócić uwagę na potrzebę działań profilaktycznych. Znajomość zagadnienia stanowi ważną podstawę planowania pracy opiekuńczowychowawczej ukierunkowanej na przeciwdziałanie agresywnym zachowaniom dzieci i młodzieży. Sport, który powinien być źródłem radości, zdrowia, pozytywnych emocji, który kształci osobowość człowieka, sferę emocjonalno- wolicjonalną i intelektualnosprawnościową, jest świetnym sposobem spędzenia czasu wolnego, rekreacji- wyzwala w wielu młodych ludziach, szczególnie pseudokibicach agresję, złość, przemoc, wandalizm, okrucieństwo. Powstaje pytanie, jak eliminować brutalne zachowania, jak łagodzić napięcia emocjonalne, jak uczyć sztuki przegrywania, radzenia sobie z porażką. Kto i w jakim wieku rozwojowym naszych dzieci powinien uczyć je otwartej komunikacji, umiejętności wyrażania uczuć, umiejętności interpersonalnych, właściwej samooceny, umiejętności radzenia sobie w sytuacjach stresogennych, trudnych, radzenia sobie z presją wywieraną przez grupę rówieśniczą. Należy zaznaczyć, że wychowanie dziecka spoczywa głównie na rodzicach. Rodzina jest pierwszą, najważniejszą instytucją wychowania naturalnego o niepowtarzalnym wpływie wychowawczym. To w niej dziecko uczy się alfabetu życia. Rodzice dysponują największym arsenałem środków wychowawczych. Ich zachowania i postawy życiowe stanowią główne źródło naśladowania dla młodych ludzi. Zadaniem szkoły jest wspomaganie rodziców w procesie opiekuńczowychowawczym, wskazanie na potrzebę prowadzenia profilaktyki wychowawczej. Z tą myślą powstał autorski program profilaktyczny „Portret dobrego kibica” zawierający scenariusze do cyklu zajęć dla uczniów klasy szóstej szkoły podstawowej i pierwszej klasy gimnazjum. 2 Realizację programu przewiduje się na zajęciach lekcyjnych, ścieżkach edukacyjnych, zajęciach pozaszkolnych, w kołach zainteresowań. Zaangażowani są w nim rodzice, zaproszeni goście- sportowcy, kluby sportowe, pracownicy policji, psycholog, pedagog, nauczyciele. Metody i techniki pracy profilaktyczno- wychowawczej są różnorodne aktywizujące i integrujące zarówno zespoły klasowe i społeczność szkolną. Techniki aktywizujące są bardzo atrakcyjną formą zajęć. Stosując je korzystamy z naturalnych skłonności uczniów do uczestnictwa w ćwiczeniach całym sobą. Autor ma nadzieję, że przedstawiony program profilaktyczny wskaże młodemu człowiekowi właściwą drogę i pomoże rozumieć i uwierzyć, że możliwy jest sport bez nienawiści. Leonarda Celina Chrzanowska nauczyciel pedagog szkolny Konstrukcja tematyczna programu profilaktycznego „Portret dobrego kibica” Zajęcia 1 Temat: Zapoznanie uczniów z filozofią programu profilaktycznego „Portret dobrego kibica”, z konstrukcją tematyczną oraz metodami i technikami prowadzenia zajęć, czasem trwania programu. Zapoznanie z zasadami współpracy- podpisanie kontraktu z zespołem klasowym. Ogłoszenia konkursu na: najlepsza pracę twórczą „ Portret dobrego kibica” najciekawsze hasło „Mówimy NIE agresji wśród kibiców” najlepszy plakat „Kibicowanie bez agresji i nienawiści” najlepszą piosenkę „ Wierzymy, że możliwy jest sport bez nienawiści” najciekawszą prezentację kodeksu etycznego kibica Informacje o organizowanych konkursach nadawane są przez szkolny radiowęzeł. Zajęcia 2 Temat: Przyczyny agresywnych zachowań kibiców i sposoby ich niwelowania. Poznanie zdania uczniów na temat przyczyn agresji wśród kibiców. Ukazanie skutków agresywnych zachowań. Niwelowanie zachowań agresywnych i uległych. Kształcenie umiejętności odbioru zwrotnych informacji. Kształcenie umiejętności rozumienia, identyfikacji ze swoją drużyną. Integracja zespołu klasowego. Zajęcia 3 Temat: Opracowanie Kodeksu etycznego kibica. Właściwe rozumienie kibicowania swojej drużynie i szacunku dla przeciwnika. Kształcenie sfery emocjonalno- wolicjonalnej. Stymulowanie rozwoju pozytywnych cech osobowości, zasad, norm, reguł postępowania obowiązujących dobrego kibica. 3 Integracja zespołu klasowego. Zajęcia 4 Temat: Autoportret idealnego kibica. Kształcenie sfery społecznej, poznawczej, emocjonalnej, wolicjonalnej. Kształcenie umiejętności stosowania w życiu zasady fair- play. Kształcenie umiejętności odbioru zwrotnych informacji. Kształcenie umiejętności ponoszenia odpowiedzialności za własne zachowanie w grupie. Umiejętność samooceny i samoakceptacji. Umiejętność ponoszenia odpowiedzialności za zespół kibicujących. Zajęcia 5 Temat: Sportowiec, którego podziwiam. Ukazanie cech dobrego sportowca, trening, wysoka sprawność fizyczna, praca nad samym sobą, odnoszenie sukcesów w dziedzinie sportu, który uprawia, reprezentowanie klubu, miasta, kraju, walory osobowe, stosowanie w życiu zasady fair- play, świadomość własnych predyspozycji fizycznych i psychicznych (siła woli, umiejętność działania w zespole). Zajęcia 6 Temat: Zachowujemy się asertywnie. Umiemy mówić NIE zachowaniom agresywnym i uległym. Nabywanie umiejętności zachowań asertywnych. Uczenie się umiejętności radzenia sobie z presją ze strony grupy rówieśniczej. Zajęcia 7 Konferencja prasowa „Sto pytań do... zaproszonych sportowców, przedstawicieli klubów sportowych, psychologa, pracownika policji, nauczyciela wychowania fizycznego”. Ukazanie jakie bogactwo w nasze życie wnosi uprawianie sportu i kibicowanie innym. Zajęcia 8 Szkolny dzień sportu. Zakończenie realizacji programu profilaktycznego. Uroczysty apel sportowy. Zapalenie znicza olimpijskiego przez najlepszego sportowca szkoły. Udział zaproszonych gości (sportowców, przedstawicieli klubów sportowych, rodziców, nauczycieli). Przedstawienie wyników prac konkursowych. Wręczenie dyplomów i nagród. Przedstawienie deklaracji opracowanej przez uczestników programu. Bal sportowca. Zajęcia edukacyjne dla rodziców- warsztaty 4 Zajęcia 1 „Jak zapobiegać i niwelować szerzące się zachowania agresywne- przemoc, chuligaństwo, okrucieństwo wśród kibiców?- Metaplan. Zajęcia 2 Jak uczyć nasze dziecko radzenia sobie z porażką, trudnej sztuki przegrywania, asertywnej odmowy, jak oprzeć się presji grupy rówieśniczej, jak kształcić umiejętność właściwego rozumienia identyfikacji ze swoją grupą, jak uczyć się umiejętności ponoszenia odpowiedzialności za własne zachowanie w grupie?- spotkanie z psychologiem. Zajęcia3 Zapoznanie rodziców z filozofią programu, tematami i metodami prowadzenia zajęć, czasem trwania programu. Poznanie zdania rodziców na temat potrzeby prowadzenia pracy profilaktycznej. SCENARIUSZE ZAJĘĆ 5 Kontrakt z klasą Każdy uczeń ma obowiązek uczestniczenia w zajęciach. Nie spóźniamy się na zajęcia. Każdy uczeń ma prawo do wyrażania swojego zdania, swojej opinii na każdy temat. Podczas zajęć wszyscy czujemy się bezpiecznie. Słuchamy uważnie tego, co mówią inni. Nie mówimy wszyscy naraz. Nikogo nie krytykujemy, nie osądzamy pochopnie. Odnosimy się do innych tak, jak chcemy aby się do nas odnoszono. Jesteśmy uczciwi wobec siebie i innych. Nie obrażamy się na innych. Grupowo podejmujemy decyzje. Klasa jest zwarta, ale nie ogranicza niezależności uczniów. Od realizatora programu oczekujemy: akceptacji, życzliwości, zrozumienia, współdziałania, pomysłowości, stanowczości, uczciwości i zaufania. 6 Temat: Przyczyny agresywnych zachowań kibiców i sposoby ich niwelowania. Cele: Poznanie zdania uczniów na temat przyczyn agresji wśród kibiców. Ukazanie skutków agresywnych zachowań. Niwelowanie zachowań agresywnych i uległych, umiejętność zachowań asertywnych. Kształcenie umiejętności właściwego rozumienia identyfikacji ze swoją grupą. Integracja zespołu, nabywanie umiejętności reagowania w sytuacjach trudnych, konfliktowych. Metody i techniki prowadzenia zajęć: Zajęcia warsztatowe z zastosowaniem technik aktywnych- metaplan, praca indywidualna, praca w grupach zadaniowych. Pomoce: „Kontrakt”, cztery plansze w czterech kolorach: żółta- „Jak jest?”, różowa- „Jak powinno być?”, zielona- „Dlaczego tak nie jest?”, niebieska- „Co zrobić, aby przeciwdziałać agresywnym zachowaniom kibiców sportowych?”; karteczki samoprzylepne w kolorze żółtym, różowym, zielonym i niebieskim, długopisy, „czarodziejska skrzynka”, emblematy piłeczek w czterech kolorach, taśma magnetofonowa z nagraniem piosenki „Wierzymy, że możliwy jest bez nienawiści sport”. Czas trwania- 2 razy 45 minut; 10 minut przerwa. Przebieg zajęć 1. Ćwiczenie integrujące „Krąg uczuć” Uczestnicy zajmują miejsca na krzesełkach ustawionych w kręgu. Począwszy od prowadzącego każdy uczeń podaje dłoń swojemu koledze i kończy zdanie, np. „Życzę ci... radości, uśmiechu” i inne. Umieszczenie przez prowadzącego „Kontraktu” na widocznym miejscu. Przypomnienie zasad, które będą obowiązywały w czasie prowadzenia wszystkich zajęć. Kontrakt jest spisany na planszy. Do jego przestrzegania zobowiązani są na pierwszym spotkaniu prowadzący zajęcia i każdy uczestnik zajęć. Kontrakt pierwszy podpisał prowadzący. Możliwość odwołania się do kontraktu jest bardzo ważna dla uczniów i dla prowadzącego. 2. Podanie tematu zajęć: „Jakie waszym zdaniem są przyczyny agresywnych zachowań kibiców?” Zastosowanie techniki metaplanu. Na tablicy prowadzący umieszcza planszę koloru żółtego z napisem „Jak jest?” Podział na grupy. Uczniowie z „czarodziejskiej skrzynki” losują kolorowe piłeczki w czterech kolorach. Według kolorów dzielą się na grupy. 7 Grupy wybierają swoich liderów. Każdy uczestnik otrzymuje żółtą karteczkę samoprzylepną. Na niej wyraża swoje stanowisko. Technika metaplanu aktywizuje każdego ucznia, zobowiązując go do przedstawienia własnego stanowiska, zdania, daje mu poczucie bezpieczeństwa, gdyż odpowiedzi są anonimowe. Następnie w grupach prowadzona jest mini dyskusja, liderzy przyklejają karteczki na planszy i przedstawiają opracowane stanowiska grup dzieląc się swoimi refleksjami. W rezultacie na planszy przedstawione są cztery stanowiska. Prowadzący na tablicy umieszcza planszę w kolorze różowym z napisem „Jak powinno być?”. Uczestnicy otrzymują różowe karteczki samoprzylepne i podobnie jak w pierwszym przypadku przedstawiają swoje stanowisko i dzielą się uwagami. Liderzy przyklejają odpowiedzi na planszy i odczytują zdania kolegów na ten temat. Prowadzący organizuje sprawnie mini dyskusję. Kolejno umieszczana jest przez prowadzącego plansza w kolorze zielonym z napisem „Dlaczego tak nie jest?”. Uczestnicy na zielonych karteczkach zamieszczają odpowiedzi. Praca uczniów i omówienie zagadnienia przebiega jak wyżej. Następnie prowadzący umieszcza na tablicy planszę z napisem „Co zrobić, aby zmienić agresywnie nacechowane nienawiścią zachowania kibiców sportowych?”. Uczestnicy na niebieskich karteczkach samoprzylepnych przedstawiają swoje propozycje. Omówienie problemu przebiega jak w powyższych sytuacjach. Wspólna narada „Co należy zrobić, aby przeciwstawić się agresji kibiców?”. W zależności od specyfiki klasy i atmosfery narada- dyskusja może trwać dłużej lub krócej, nie powinna jednak przekroczyć 10 minut. Wnioski z narady wpisuje wybrany uczeń na planszy „Mówimy NIE agresji wśród kibiców”. Marsz po obwodzie koła w rytm piosenki „Wierzymy, że możliwy jest bez nienawiści sport”. Ewaluacja „Z czym kończymy zajęcia?” Jak uczestnicy czuli się w trakcie zajęć? Jak je oceniają? 8 Temat: Opracowanie Kodeksu etycznego kibica Cele: Wypracowanie Kodeksu etycznego kibica. Kształcenie sfery emocjonalno- wolicjonalnej uczniów. Właściwe rozumienie kibicowania swojej drużynie i szacunek dla przeciwnika. Stymulowanie rozwoju pozytywnych cech osobowości, zasad, norm, reguł postępowania obowiązujących dobrego kibica. Integracja zespołu klasowego. Metody i techniki prowadzenia zajęć: Zajęcia warsztatowe z zastosowaniem technik aktywizujących, praca indywidualna, praca w małych i większych zespołach zadaniowych, „Giełda pomysłów”, technika kuli śniegowej, herb, ćwiczenia integracyjne. Pomoce: tablica, kreda, karteczki samoprzylepne w 4 rozmiarach od małej do coraz większej, plansze z emblematem herbu, długopisy. Czas trwania: 2 razy 45 minut; przerwa- 10 minut. Przebieg zajęć 1. Ćwiczenia integracyjne „Podaj swój ruch” (rozwija spostrzegawczość, zapamiętywanie, koncentrację- gra pantomimiczna). Uczniowie siedzą w kręgu. Pierwsza osoba wykonuje prosty ruch np. klaszcze. Zadaniem następnej osoby jest powtórzenie ruchów poprzedników i wykonanie następnego. 2. „Giełda pomysłów” Tablica jest podzielona na dwie części. Na jednej z nich prowadzący wpisuje jakie zachowania kibiców wywołują protest, oburzenie, inne przykre uczucia. W drugiej części prowadzący wpisuje takie zachowania kibiców, które uczniowie chcieliby naśladować. Prowadzący wpisuje na tablicy wszystkie pomysły uczniów bez odrzucania i komentarzy. Giełdę pomysłów przeprowadza się w trzech etapach: wytworzenie pomysłów ze zwróceniem uwagi na ilość, nie na jakość ocena, analiza zgłoszonych pomysłów- wybór pomysłów przez głosowanie zastosowanie pomysłów i rozwiązań w praktyce 3. Zastosowanie techniki „Śniegowej kuli”. Przed zastosowaniem tej techniki należy przeliczyć liczbę uczniów i przeanalizować podział grup. Technika ta polega na przechodzeniu od pracy indywidualnej do pracy grupowej. Każdy uczeń ma możliwość przedstawienia swojego zdania, zdobywa nowe doświadczenia, ćwiczy i śledzi proces uzgadniania stanowisk. Każdy uczestnik otrzymuje małą karteczkę i wpisuje 9 na niej dowolne postanowienie, zasadę do kodeksu etycznego kibica. Następnie uczniowie łączą się w pary, otrzymują większą karteczkę i ustalają wspólne stanowisko. Pary łączą się w czwórki, analizują swoje stanowiska i ustalają wspólne zasady, które wpisują na większą kartkę papieru. Czwórki łączą się w ósemki, analizują przedstawione stanowiska i ustalają wspólne zasady. Grupy kończą pracę jednocześnie. Następuje prezentacja opracowanych zasad przez liderów grup. Następnie wybrany lider wpisuje do herbu listę zasad, które są przestrzegane przez większość społeczności klasowej (do 10 zasad). Kodeks etyczny kibica zostaje odczytany. Prowadzący zwraca uwagę na znaczenie herbu. Herb jest symbolem tego, kim się jest. Na zakończenie programu profilaktycznego w Dniu Sportu zostaną przedstawione najciekawsze prezentacje „Kodeksu etycznego kibica”. 4. Ćwiczenie integracyjne „Przyjazna iskierka”. Uczestnicy stoją w kręgu. Podają sobie dłonie. Prowadzący zapowiada, że przekazuje w krąg iskierkę przyjaźni, która ma wrócić do jego rąk. Następnie ściska dłoń stojącego po jego prawej stronie ucznia, który przekazuje uścisk dalej. Gdy iskierka wróci do prowadzącego, uczestnicy trzymając się za ręce podnoszą je do góry i wykonują okrzyk „Mówimy NIE agresji”. Rundka 5. Z czym kończymy zajęcia? Co interesowało uczniów najbardziej? 10 Temat: Autoportret idealnego kibica. Cele: Kształcenie sfery społecznej, poznawczej, emocjonalno- wolicjonalnej. Kształcenie umiejętności stosowania w życiu zasady fair- play. Kształcenie umiejętności odbioru zwrotnych informacji. Kształcenie umiejętności ponoszenia odpowiedzialności za własne zachowanie w grupie. Umiejętność samooceny i samoakceptacji. Umiejętność ponoszenia odpowiedzialności za zespół kibicujących. Integracja zespołu klasowego. Metody i techniki prowadzenia zajęć: Zajęcia warsztatowe z zastosowaniem technik aktywizujących „Karta danych osobowych”, promyczkowe uszeregowanie tzw. słoneczny promyk, metaplan, zajęcia integracyjne. Pomoce: „Karta danych osobowych”- kserokopie, koło z napisem „określenia charakteryzujące kibiców sportowych”, po 3 żółte samoprzylepne karteczki dla każdego ucznia (słoneczne promyki), kartki samoprzylepne w kolorze zielonym, plansze z napisami „Jakim jestem kibicem?”, „Jakim chciałbym być kibicem?”, długopisy. Czas trwania- 2 razy 45 minut, przerwa- 10 minut. Przebieg zajęć 1. Ćwiczenia integracyjne- autoprezentacja „Symbol mówiący o mnie”. Uczestnicy siedzą w kręgu na krzesełkach. Począwszy od prowadzącego kończą zdanie. Symbol mówiący o mnie to... np. słońce, serduszko, otwarta dłoń i inne. 2. Karta danych osobowych. Każdy uczeń otrzymuje „Kartę danych osobowych”. W konturze portretu należy wpisać w odpowiednich ramkach swoje imię, ulubiony sposób spędzania czasu wolnego, ulubioną dyscyplinę sportową, uprawianą dyscyplinę sportową, dyscyplinę której uczeń kibicuje. Kartę danych osobowych uczeń przykleja do ubrania i przedstawia się swoim kolegom. 3. Autoportret idealnego kibica. Zastosowanie techniki „Promyczkowe uszeregowanie”. Cel: Utworzenie listy cech osobowości i określeń charakteryzujących kibiców sportowych np. agresywny, opanowany, wybuchowy, skłonny do bójek, szukający zaczepki, sprawiedliwy, kulturalny, szanujący siebie i innych, asertywny, umiejący radzić sobie z porażką, umiejący ponosić odpowiedzialność za własne zachowanie w grupie i inne. 11 Uczniowie siedzą w kręgu, wewnątrz którego leży narysowane i wycięte koło z napisem „Określenia charakteryzujące kibiców sportowych”. Prowadzący rozdaje uczniom po 3 żółte kartki. Zadaniem każdego z nich jest zastanowienie się jakimi cechami charakteryzują się kibice sportowi. Jeden chętny uczeń odczytuje opracowane przez siebie cechy i układa je obok wyciętego koła. Następnie uczniowie, którzy mają takie same lub podobne określenia układają je w promyczek. Uczniowie odczytują cechy i określenia, których jeszcze nie było i układają w kolejne promyczki aż do wyczerpania żółtych kartek. Uwagi organizacyjne: W celu uniknięcia zamieszania podczas prezentacji prowadzący pilnuje ustalonej kolejności (rundka). Cechy podobne układane są w jednym promyczku. Decyzje co do układu cech podobnych podejmują uczniowie. Zastosowanie techniki metaplanu. Korzystając z opracowanych cech osobowości i określeń charakteryzujących kibiców sportowych uczniowie dokonują samooceny. Na kartkach samoprzylepnych wpisują cechy odnoszące się do niego (praca indywidualna). Prowadzący zbiera kartki i umieszcza je na planszy z napisem „Jakim jestem kibicem?”. Mini dyskusja, omówienie, dzielenie się refleksjami. Następnie uczniowie otrzymują karteczki samoprzylepne i tworzą listę cech, które chcieliby nabyć (do 10 pozycji). Karteczki są przyklejone na planszy z napisem „Jakim chciałbym być kibicem?”. Uczniowie dzielą się swoimi refleksjami. Podkreślenie przez prowadzącego takich cech charakteru jak: odpowiedzialność, opanowanie negatywnych emocji, radzenie sobie z porażką, przyznanie pierwszeństwa lepszemu, odpowiedzialność za własne zachowanie w grupie. 4. Ćwiczenie integracyjne „Rakieta”. Ćwiczenia rozluźniające. Uczestnicy stoją w kręgu. Wykonują przysiad, a następnie naśladują start rakiety, wyskakując w górę i wykonując okrzyk „Wierzymy, że możliwy jest sport bez nienawiści”. 5. Ewaluacja. Prowadzący pyta uczestników o wrażenia z zajęć. Co było dla nich w tych zajęciach najważniejsze? 12 Temat: Sportowiec, którego podziwiam. Cele: Ukazanie cech dobrego sportowca: trening, wysoka sprawność fizyczna w dziedzinie, którą uprawia, praca nad sobą, odnoszone sukcesy, walory osobowe, stosowanie zasady fair- play, reprezentowanie klubu, miasta, kraju. Umiejętność działania w zespole. Świadomość własnych predyspozycji fizycznych i psychicznych. Integracja zespołu klasowego. Metody i techniki prowadzenia zajęć: Zajęcia warsztatowe z zastosowaniem technik aktywizujących: burza mózgów, technika niedokończonych zdań. Praca indywidualna, praca w małych zespołach zadaniowych. Czas trwania: 2 razy 45 minut; 10 minut- przerwa. Materiały i pomoce: Karteczki samoprzylepne, mazaki, długopisy, „niedokończone zdania”- kserokopie, plansza z napisem „Jakimi cechami charakteru powinien odznaczać się dobry sportowiec?”. Przebieg zajęć 1. Ćwiczenie integracyjne „Zgadnij, jaką przedstawiam dyscyplinę sportową?”- ćwiczenie przełamuje onieśmielenie, pobudza ekspresję ruchową, ukazuje najbardziej ulubione przez uczniów dyscypliny sportowe. Uczniowie siedzą w kręgu na krzesełkach. Chętni uczestnicy przedstawiają pantomimicznie ulubioną przez siebie dyscyplinę sportową, pozostali zgadują. 2. Burza mózgów „Jakimi cechami charakteru powinien odznaczać się dobry sportowiec?” Celem „burzy mózgów” jest wytworzenie jak największej ilości pomysłów w krótkim czasie. „Burza mózgów” wyzwala w uczestnikach potencjał twórczy, aktywizuje zespół. Zasady „burzy mózgów”: wszystkie pomysły są przyjmowane i zapisywanie bez oceniania; położenie nacisków na ilość pomysłów; zachęcenie do podawania pomysłów (aktywizacja); głosowanie (uczeń ma prawo głosować 2 razy) Wypisanie na planszy wybranych cech charakteru dobrego sportowca. 3. Ćwiczenie „Sportowiec, którego podziwiam”. 13 Każdy uczeń otrzymuje karteczkę samoprzylepną. Wpisuje na niej nazwisko i imię ulubionego sportowca, którego osiągnięcia, styl życia wydają mu się atrakcyjne. Chodząc po sali szuka kolegów, którzy wybrali tego samego sportowca. 4. Technika niedokończonych zdań. Każdy uczeń otrzymuje kartkę z niedokończonymi zdaniami. Należy je dokończyć. 1) Mojego ulubionego sportowca podziwiam za... 2) Imponuje mi on ponieważ... 3) Chciałbym mieć takie cechy charakteru jak ... 4) Chciałbym go naśladować w ... 5) Dobry sportowiec powinien ... 6) Aby osiągnąć sukces w sporcie należy ... Prezentacja opracowanych stanowisk przez chętnych uczniów. 5. Ćwiczenie integracyjne „Wszyscy, którzy ...”. Krzesełka ustawione w kręgu (o jedno mniej niż uczestników zabawy). Jedna osoba stoi w jego środku, reszta siedzi na krzesełkach. Osoba stojąca mówi np. „niech wszyscy, którzy umieją pływać zamienią się miejscami” lub „kto gra w koszykówkę niech zamieni się miejscami” ... Podczas gdy uczestnicy zamieniają się miejscami, osoba stojąca w środku koła sama próbuje usiąść. Ten, kto zostaje bez krzesełka prowadzi zabawę dalej. Rundka „Z czym kończymy zajęcia? Co nauczyłem się cenić w sportowcu? Jak uczniowie czuli się w trakcie zajęć?”. Uczniowie mają za zadanie przygotować ilustracje, fotografie, wycinki z gazet o ulubionych przez siebie sportowcach w celu wykonania gazetki ściennej na temat” „Sportowiec, którego podziwiam”. 14 Temat: Zachowuję się asertywnie. Umiem mówić NIE zachowaniom agresywnym i uległym. Cele: Nabywanie umiejętności zachowań asertywnych. Uczenie się umiejętności radzenia sobie z presją ze strony grupy rówieśniczej. Metody i techniki prowadzenia zajęć: Zajęcia warsztatowe z zastosowaniem technik aktywnych. Praca indywidualna, praca w małych 4- osobowych grupkach, techniki graficzne, drama, mini dyskusja. Czas pracy: 2 razy 60 minut; 10 minut przerwa. Materiały i pomoce: emblematy piłek, emblematy twarzy wyrażających agresję, uległość, asertywność. Plansze „Etapy odmawiania”, „Sposoby odmawiania”, plansza „Twoje prawa asertywnego zachowania się”, emblematy dłoni- kserokopie, kaseta z nagraniem piosenki „Gdyby tak wróżką być”. Przebieg zajęć 1. Ćwiczenie integrujące- „Grupowy uścisk”. Uczniowie stoją w kole i trzymają się za ręce. Na dany sygnał w przyjaznym geście kładą ręce na ramiona sąsiadów. 2. Podział na 4 grupy. Marsz po obwodzie koła w rytm piosenki „Gdyby tak wróżką być”. Podział uczniów przez prowadzącego: I grupa- szacunek, II grupa- otwartość, III grupa- wiara w siebie, IV grupa- odwaga. 3. Ćwiczenie „Kiedy mówić NIE” Uświadomienie uczniom prawa do odmowy. Analiza sytuacji, w których należy powiedzieć NIE. Każdy uczeń otrzymuje emblemat piłki podzielonej na 4 części. Praca indywidualna W pierwszej części uczeń w kilku zdaniach przedstawia sytuację, w której był namawiany do udziału w agresywnym zachowaniu się wobec kolegów i zgodził się, chociaż nie miał na to ochoty. W drugiej uczeń wpisuje, co jego zdaniem na tym zyskał, że nie odmówił namowom kolegów. W trzeciej części uczeń wpisuje co stracił. W czwartej części uczeń wpisuje, co by się stało, gdyby powiedział NIE. Następnie w grupach uczniowie analizują swój bilans zysków i strat. 15 Omówienie. Prowadzący informuje, że posiada czarodziejski wehikuł czasu i może cofnąć czas i wrócić do opisanych przez uczniów sytuacji. Chętni uczniowie wypowiadają się, czy w analizowanych sytuacjach zachowaliby się ponownie tak samo, czy też powiedzieliby NIE. Ćwiczenie „Jak nauczyć się powiedzieć NIE?” Prowadzący mówi, że odmawiania można się nauczyć i że są sytuacje, w których należy odmówić. Pomaga w tym umiejętność zwana asertywnością. Dzięki niej można otwarcie wyrażać swoje myśli, uczucia, poglądy, szanując przy tym poglądy innych. Opis sytuacji: „Drużyna przegrała mecz piłki nożnej, bo bramkarz nie obronił piłki. Po meczu dochodzi do awantury. Kibice chcą ukarać zawodnika, namawiając grupę osób do bójki”. Dlaczego nie odmówiłem? Krótka narada w grupach. Liderzy grup przedstawiają powody braku odmowy np. „bałem się, że mnie wyśmieją, nazwą tchórzem, mięczakiem itp.”. Ta sama sytuacja: Narada w grupach „Co pomaga mi w odmowie?” „Wiem, że skrzywdzę kolegę, mam wsparcie ze strony innego kolegi, zdaję sobie sprawę, iż pobicie zawodnika niczego nie rozwiąże, każdy ma prawo do błędu i inne”. Techniki graficzne. Prowadzący umieszcza na tablicy emblematy twarzy wyrażających agresywność, uległość, asertywność. Zadaje pytanie: „jakie zachowania przedstawiają rysunki?” Dopasowanie nazw do rysunków (napisy z określeniami zachowań: agresywność, uległość, asertywność). Mini dyskusja- jak nauczyć się mówić NIE? Co pomaga w odmowie? Prowadzący umieszcza planszę z „Etapami odmawiania”. Zastanów się czy: to, co proponuje Tobie druga osoba (grupa osób) jest dobre; czy jest to bezpieczne, nie grozi Twojemu lub cudzemu zdrowiu; zanim podejmiesz decyzję opanuj emocje; pomyśl, jaki skutek przyniesie brak asertywnej odmowy. Jeżeli uznasz, że propozycja jest zła, przekonaj samego siebie, że potrafisz powiedzieć NIE. Prowadzący umieszcza na tablicy planszę „Sposoby odmawiania”. Możesz: • grzecznie i stanowczo powiedzieć NIE bez tłumaczenia się; • możesz powiedzieć NIE, to mi nie odpowiada, nie zrobię tego; • możesz nie wchodzić w sytuację, którą Ci proponują; • możesz odejść bez dyskusji. Drama: Odgrywanie scenek przedstawiających zachowania agresywne, uległe, asertywne. Scenki są efektowną metodą ułatwiającą uczniom zrozumienie uczuć, myśli, jakie dana sytuacja w kimś wywołuje. Uczniowie mają praktyczną możliwość wypróbowania nowych sposobów zachowań asertywnych. Uczniowie powinni mieć swobodę reakcji podczas gry. 16 Prowadzący informuje uczniów o zasadach odgrywania scenek: 1) Aktorzy są zaczarowani i odczarowywani. 2) Nie przeszkadzamy aktorom w grze. 3) Scenkę można przerwać, jeżeli grający będą potrzebowali pomocy przy braku pomysłów. 4) Scenki uczą umiejętności radzenia sobie w trudnej sytuacji, asertywnego odmawiania, a nie oceny gry aktorów. 5) Aktorów nagradzamy oklaskami. Prowadzący przedstawia założenia wyjściowe do scenki. „Drużyna przegrała mecz, bo bramkarz nie obronił piłki. Po meczu dochodzi do awantury. Trzech kibiców namawia kolegę do pobicia zawodnika. Są źli, chcą go ukarać”. W scence biorą udział chętni uczniowie. Pozostali uczniowie określają zachowanie. I. Pierwsza scenka przedstawia zachowanie agresywne. II. Druga scenka przedstawia zachowanie uległe. III. Trzecia scenka przedstawia zachowanie asertywne. Omówienie scenek. Określenie przedstawionego zachowania. Rozpoczynamy od pytań do osób grających. - Jak czuje się osoba odmawiająca? Czy trudno było powiedzieć NIE? Jak czuły się osoby namawiające? Jakie skutki przyniosły zachowania osób namawiających i osoby, która odmówiła? Refleksja- ewaluacja zajęć przeprowadzona metodą „Tarczy strzeleckiej”. Każdy uczeń ma po 4 strzały („cenki”). Uczniowie przyklejają cenki na tarczy w wybranych polach. POMOCE WIEDZA ZAANGAŻOWANIE ATMOSFERA 17 Scenariusz konferencji prasowej Sto pytań do... psychologa, pedagoga, przedstawiciela Zarządu Klubu Jagiellonia, sportowca, pracownika policji, nauczyciela wychowania fizycznego Miejsce spotkania- sala gimnastyczna. Organizacja spotkania Goście na konferencję prasową zostali zaproszeni osobiście przez realizatora programu i szkolnych dziennikarzy sekcji sportowej. Na sali znajduje się ekspozycja plakatów „Kibicowanie bez agresji i nienawiści” oraz hasło „Mówimy NIE agresji wśród kibiców”- twórczość własna uczniów. Na głównej ścianie znajduje się plansza z napisem „Sto pytań do...”. Goście zajmują miejsca przy stolikach, na których znajdują się wizytówki osób zaproszonych na konferencję. Dziennikarze szkolni posiadają identyfikatory. Zajmują wyznaczone miejsca. Uczniowie siedzą na krzesełkach. W sali jest nagłośnienie. Przebieg konferencji prasowej Dziennikarze szkolni witają przybyłych gości. Informują o realizowanym programie „Portret dobrego kibica”. Przedstawiają cel spotkania- ukazanie, jakie bogactwo w nasze życie wnosi uprawianie sportu i kibicowanie innym. Kształcenie umiejętności właściwej oceny negatywnych zjawisk społecznych oraz stymulacja akceptowanych społecznie zachowań. Grupa dziennikarzy informuje, że do konferencji prasowej przygotowali się wszyscy uczestnicy programu profilaktycznego „Portret dobrego kibica”. Każdy uczeń mógł przedstawić pytanie, problem, który go interesuje. Pytania zostały zebrane, uporządkowane, przepisane na komputerze i na spotkaniu „Sto pytań do ...” grupa dziennikarska w imieniu społeczności szkolnej będzie je zadawała. Rozpoczyna się konferencja prasowa. Po wyczerpaniu pytań przewidziane są również pytania zadawane z sali. Następnie grupa dziennikarska prosi o złożenie podpisów wybranym kolorem mazaka przez gości na przygotowanej planszy „Sto pytań do...”, prosi również o wpisanie się do kroniki szkolnej. W trakcie składania podpisów uczniowie wykonują piosenkę własnej twórczości „Wiemy, że możliwy jest sport bez nienawiści”. Grupa dziennikarzy prezentuje planszę „Sto pytań do...” z podpisami gości. Jedna z zaproszonych osób odczytuje wpis do kroniki. Na zakończenie konferencji dziennikarze szkolni proszą gości o podzielenie się swoimi odczuciami. Realizator programu dziękuje uczestnikom konferencji. 18 Przewidywane ramy czasowe na realizację programu „Portret dobrego kibica” Czas trwania realizacji programu- 3 miesiące. Realizacja programu profilaktycznego z zespołem klasowym: 6 zajęć po 2 godziny lekcyjne, 1 zajęcia po 2 godziny zegarowe. Szkolny Dzień Sportu. Zakończenie i realizacja programu- 5 godzin lekcyjnych. Razem- 20 godzin lekcyjnych. Realizacja programu profilaktycznego z rodzicami 3 sesje dla rodziców- 5 godzin lekcyjnych. Realizacja programu profilaktycznego z nauczycielami- 2 godziny lekcyjne. 19 Harmonogram działań związanych z realizacją programu profilaktycznego „Portret dobrego kibica” Zadania do wykonania Osoba prowadząca Współpraca Zapoznanie Rady Pedagogicznej z filozofią programu profilaktycznego „Portret dobrego kibica”. Przedstawienie tematyki oraz metod i form jej realizacji. realizator programu Przedstawienie terminu realizacji programu. realizator programu Rekrutacja klas, w których będzie realizowany program. realizator programu rada pedagogiczna Realizacja programu profilaktycznego z zespołem klasowym. realizator programu Organizacja i przeprowadzenie Szkolnego Dnia Sportu. realizator programu nauczyciele w- f wychowawcy klas szóstych, nauczyciele w- f wychowawcy, nauczyciele w- f Przydział zadań do realizacji związanych z organizowaniem konkursów na: najlepszą pracę twórczą „Portret dobrego kibica” najciekawsze hasło „Mówimy NIE agresji i nienawiści w sporcie” najlepszy plakat „Mówimy NIE agresji wśród kibiców” najciekawszą piosenkę „Wierzymy, że możliwy jest sport bez nienawiści” najciekawszą prezentację „Kodeksu etycznego kibica” rada pedagogiczna nauczyciele języka polskiego, wychowawcy, opiekun koła dziennikarskiego realizator programu nauczyciele języka polskiego, opiekun koła dziennikarskiego wychowawcy, opiekun koła plastycznego realizator programu opiekun koła muzycznego opiekun koła żywego słowa 20 wychowawcy, realizator programu Zajęcia edukacyjne dla rodziców realizator programu, psycholog wychowawca, rodzice Grażyna Hejft psycholog Rzeczywistość stawia przed nami coraz to nowe wyzwania i problemy, rodzi zjawiska społeczne, którym należy stawiać czoła poprzez ich identyfikację, poznanie i przeciwdziałanie. Jednym z takich, stale narastających problemów jest agresja na stadionach i wokół nich, od paru lat towarzysząca radosnej, pięknej i szlachetnej sportowej rywalizacji. Przemoc i chuligaństwo wśród kibiców rodzi niebezpieczeństwa, którym wszyscy winniśmy zapobiegać w miarę swoich możliwości i kompetencji. Program „Portret dobrego kibica” autorstwa Pani Leonardy Chrzanowskiej jest odpowiedzią wieloletniego i doświadczonego pedagoga szkolnego na trafnie odczytane zapotrzebowanie społeczne. Program ten zawiera- oprócz czytelnie sformułowanego celu ogólnego (a także celów szczegółowych)- przemyślane, skorelowane ze sobą i adekwatne, ciekawe metody i formy pracy. O atrakcyjności programu stanowi także konieczność angażowania przy jego realizacji całej społeczności szkoły, nie tylko nauczycieli i uczniów, ale także rodziców. Daje on uczniom możliwość realizowania się w wielu sferach, aktywizuje ich rozwój, kształtuje akceptowane społecznie i pożądane formy zachowań. Nauczyciele mogą dzięki niemu obserwować i poznać swoich uczniów w innych niż typowe sytuacjach, relacjach i działaniach. Rodzice- oprócz wiedzy o zjawisku agresji na stadionach, mogą w ramach tego programu poznawać zachowania własnych dzieci i aktywnie współpracować ze szkołą. 21 Program „Portret dobrego kibica” pozwala- co bardzo ważne obecnie- na integrację społeczności klasowych i społeczności szkolnej, na uczenie dzieci kształcącego i rozwijającego sposobu spędzania wolnego czasu. PSYCHOLOG Grażyna Anna Hejft Kodeks etyczny kibica 1. Dobry kibic identyfikuje się ze swoim zespołem, drużyną. 2. Właściwie rozumie kibicowanie swojej drużynie. 3. W kibicowaniu swojej drużynie stosuje zasadę fair- play. 4. Cechuje go szacunek do przeciwnika. 5. Potrafi radzić sobie z porażką, z przegraną zespołu. 6. Nie stosuje agresji i przemocy wobec przeciwników. 7. Potrafi oprzeć się presji grupy w sytuacji namawiania do zachowań agresywnych, przemocy wobec przeciwników. 8. Mówi asertywnie NIE! Chuligaństwu, okrucieństwu, wandalizmowi. 9. Rozumie skutki agresywnych, chuligańskich zachowań pseudokibiców. 10. Potrafi opanować negatywne emocje, złość, niechęć, rozczarowanie związane z przegraną jego zespołu. 11. Ponosi odpowiedzialność za własne zachowanie i za zachowanie swojego zespołu, swoich kolegów. 12. Umie właściwie, rozsądnie zachować się w sytuacjach trudnych, konfliktowych. 13. Promuje zdrowy, aktywny styl życia. 14. Rozumie, że sport jest źródłem radości i zdrowia, a nie przemocy i okrucieństwa. Opracował nauczyciel wychowania fizycznego Brunon Borek 22 Kodeks etyczny sportowca Sportowiec właściwie realizuje obowiązek szkolny. Na wszystkie lekcje zawsze jest przygotowany. Promuje zdrowy, aktywny, bezpieczny styl życia. Przejawia aktywność ruchową połączoną z racjonalnym odżywianiem się i rozkładem zajęć. 5. Zachęca innych do aktywności fizycznej, do uprawiania sportu i rekreacji. 6. Wspiera kolegów w podejmowaniu aktywności fizycznej. 7. Jest dobrym kolegą. 8. Dba o dobre imię swojej drużyny, zespołu. 9. Jest zawsze gotowy do pomocy innym. 10. Zachowuje się odpowiedzialnie w każdej sytuacji, podejmuje odpowiedzialne decyzje. 11. Czuje się odpowiedzialny za siebie i za zespół. 12. Umie radzić sobie w sytuacjach trudnych, nowych, stresogennych. 13. Posiada umiejętność współpracy z zespołem. 14. Posiada umiejętność podporządkowania interesów osobistych- interesom zespołu. 15. Przejawia postawę prospołeczną. 16. Nie łamie reguł gry dla własnych korzyści. 17. Nie gardzi słabszymi, mniej sprawnymi rówieśnikami. 18. Jest wrażliwy, ambitny, wyrozumiały. 19. Jest zdecydowany, odważny, pewny siebie. 20. Potrafi opanować negatywne emocje, kontroluje uczucie złości i agresji. 21. Posiada adekwatną samoocenę, samoakceptację, zna poczucie własnej wartości, posiadanych kompetencji. 22. Postępuje zawsze zgodnie z zasadami fair- play: zachowuje szacunek dla reguł gry z szacunkiem odnosi się do nauczycieli i kolegów niezależnie od ich poziomu sprawności szanuje graczy z własnej i przeciwnej drużyny uznaje prymat jakości gry nad jej wynikiem zachowuje poprawne stosunki interpersonalne nie wyśmiewa się z przeciwników nie stosuje przemocy rozumie istotę właściwej rywalizacji umie docenić przeciwnika potrafi pogodzić się z porażką, z przegraną dojrzale rozumie istotę współzawodnictwa 23. Posiada umiejętność własnej oceny negatywnych zjawisk społecznych. 1. 2. 3. 4. 23 24
