Uczniowie z zaburzeniami zachowania

UCZNIOWIE Z TRUDNOŚCIAMI
W ZACHOWANIU
JAK USPRAWNIAĆ PRACĘ Z UCZNIAMI, KTÓRZY MAJĄ KŁOPOTY
Z WŁAŚCIWYM ZACHOWYWANIEM SIĘ W SZKOLE?
KRZYWIŃ, 26 KWIETNIA 2016 ROKU.
UCZEŃ „TRUDNY”
OKREŚLENIE „TRUDNY” WYWOŁUJE NEGATYWNE NASTAWIENIE!
KŁOPOTY DZIECKA TO TRZY RODZAJE ZACHOWAŃ:
• ZACHOWANIA DRAŻNIĄCE – ADEKWATNE DO WIEKU,
• ZACHOWANIA NIEPOŻĄDANE – NIEODPOWIEDNIE DO WIEKU I POZIOMU ROZWOJU DZIECKA,
• ZABURZENIA ZACHOWANIA:
A) ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ (ADHD) – NADRUCHLIOWOŚĆ,
IMPULSYWNOŚĆ I ZABURZENIA UWAGI,
B) ZACHOWANIA OPOZYCYJNO-BUNTOWNICZE – NEGATYWIZM, WROGOŚĆ,
BUNTOWNICZOŚĆ, PROWOKACYJNOŚĆ I NISZCZYCIELSTWO,
C) POWAŻNE ZABURZENIA ZACHOWANIA – MIN. TRZY ZACHOWANIA DOPROWADZAJĄCE
DO KONFLIKTU Z PRAWEM: 1) AGRESJA Z UZYCIEM NIEBEZPIECZNYCH PRZEDMIOTÓW,
OKRUCIEŃSTWO WOBEC ZWIERZĄT, ZNĘCANIE SIĘ NAD INNYMI, CELOWE NISZCZENIE
MIENIA, WAGARY.
PRAWIDŁOWE CZY NIEPRAWIDŁOWE ZACHOWANIA
DZIECKA
• EMOCJE – DUŻA LABILNOŚĆ, NEGATYWIZM I WYBUCHY ZŁOŚCI (2-3 ROK ZYCIA), LĘK PRZED
ODRZUCENIEM I NIEPOWODZENIEM – NASTOLATKI,
• ZABAWA – BICIE SIĘ Z RÓWIEŚNIKAMI (3 ROK ŻYCIA),
• WYOBRAŹNIA I MYŚLENIE – POSIADANIE WYIMAGINOWANYCH PRZYJACIÓŁ (3 ROK ŻYCIA),
BARDZOLICZNE PYTANIA DOTYCZĄCE ŚWIATA (4 ROK ŻYCIA).
ZACHOWANIE TRAKTUJEMY JAKO PROBLEMOWE, JEŚLI JEGO NATĘŻENIE, CZĘSTOTLIWOŚĆ,
CZAS UTRZYMYWANIA SIĘ I NASTĘPSTWA ZNACZĄCO ODBIEGAJĄ OD TYPOWYCH ZACHOWAŃ
DZIECI W DANYM WIEKU.
PRZEFORMUŁOWANIE PROBLEMU
SZALEŃSTWO: ROBIĆ TĘ SAMĄ RZECZ WIELE RAZY W TAKI SAM SPOSÓB I OCZEKIWAĆ INNYCH
REZULTATÓW.
ALBERT EINSTEIN
PRZEFORMUŁOWANIE PROBLEMU – KLUCZ
I POCZĄTEK DROGI DO SUKCESU
DZIECKO JEST TRUDNE
leniwe,
nieodpowiedzialne,
Przeformułowanie
problemu
DZIECKO MA PROBLEM;
NAUCZYCIEL MA
PROBLEM
Z ZACHOWANIEM
DZIECKA
NIE WIEM JAK
WDROŻYĆ DZIECKO DO
WYKONYWANIA
PRAC…
„NIC MI SIĘ NIE UDAJE,
PO CO MAM SIĘ
STARAĆ?”
UMYJ ZĘBY.
DO WYKONANIA JEDNEJ CZYNNOŚCI POTRZEBA NAM WIELU ZACHOWAŃ.
ILE ZACHOWAŃ TRZEBA WYKONAĆ, ŻEBY UMYĆ ZĘBY?
MYCIE ZĘBÓW
1.
ZAPALENIE ŚWIATŁA.
2.
NACIŚNIĘCIE KLAMKI.
3.
OTWORZENIE DRZWI DO ŁAZIENKI.
4.
WEJŚCIE DO ŁAZIENKI.
5.
WEJŚCIE DO ŁAZIENKI.
6.
STANIĘCIE PRZED UMYWALKĄ.
7.
CHWYCENIE SZCZOTECZKI.
8.
ODKRĘCENIE WODY.
9.
ZMOCZENIE SZCZOTECZKI.
10.
ODKRĘCENIE PASTY.
11.
PODNIESIENIE SZCZOTECZKI.
12.
WYCIŚNIĘCIE PASTY NA SZCZOTECZKĘ.
13.
ODŁOŻENIE SZCZOTECZKI.
14.
ZAKRĘCENIE PASTY.
15.
ODŁOŻENIE PASTY.
16.
PODNIESIENIE KUBKA.
17.
IDT …
ZMIANA ZACHOWANIA
NAWET NAJWIĘKSZY ROZRABIAKA MA MOMENTY, KIEDY SŁUCHA, CO SIĘ DO NIEGO MÓWI,
WYKONUJE POLECENIA, BAWI SIĘ CICHUTKO SAM.
NIM ZACZNIEMY ZMIENIAĆ ZACHOWANIA, NAUCZMY SIĘ JE SPOSTRZEGAĆ I OPISYWAĆ.
NAGRADZANIE
„NAGRADZANE ZACHOWANIE BĘDZIE SIĘ POWTARZAŁO CZĘŚCIEJ”. ZATEM ZACHOWANIE KSZTAŁTUJĄ JEGO
NASTĘPSTWA.
WZMOCNIENIA (ZWIĘKSZAJĄ CZĘSTOTLIWOŚĆ ZACHOWANIA W PRZYSZŁOŚCI)
POZYTYWNE (DODANIE CZEGOŚ) – CUKIEREK, POCHWAŁA
NEGATYWNE (USUNIĘCIE CZEGOŚ NIEPRZYJEMNEGO) – UNIKNIĘCIE KRZYKU NAUCZYCIELA
KARY (ZMNIEJSZAJĄ CZĘSTOTLIWOŚĆ POJAWIANIA SIĘ ZACHOWANIA W PRZYSZŁOŚCI)
KARA POZYTYWNA (DODANIE CZEGOŚ NIEPRZYJEMNEGO) – ZOSTANIE PO LEKCJI
KARA NEGATYWNA (ODEBRANIE CZEGOŚ PRZYJEMNEGO) – SKRÓCENIE CZASU KORZYSTANIA Z KOMPUTERA.
ZASADA PREMACKA – ZASADA BABCI
WOJTEK ROZMAWIA NA ZAJĘCIACH
• DZIECI, KTÓRE SŁUCHAJĄ PODCZAS ZAJĘĆ, MAJĄ JEDNO ZADANIE MNIEJ DO ZROBIENIA
W DOMU.
PAKIET PRZYWILEJÓW I NAGRÓD W SZKOLE
•
ZWOLNIENIE Z KARTKÓWKI,
•
POZWOLENIE NA JEDZENIE I PICIE W TRAKCIE LEKCJI,
•
MOZLIWOŚĆ KORZYSTANIA Z ZESZYTU NA SPRAWDZIANIE,
•
MOZLIWOŚĆ WYBORU TEMATU LEKCJI,
•
SIEDZENIE W WYBRANYM MIEJSCU W KLASIE,
•
OSTANIE PIĘĆ MINUT LEKCJI JAKO ZABAWA,
•
WYBÓR FORMY ZALICZENIA,
•
BYCIE BOCZNYM SĘDZIOM NA WF-IE,
•
JAKO PIERWSZY WCHODZI DO KLASY,
•
PRAWO DO WYBORU GRY NA WF-IE,
•
LEKCJA NA DWORZE.
JAK CHWALIĆ?
• OPIS ZACHOWANIA – OPISUJEMY TO, CO WIDZIMY. SKUPIAMY SIĘ NA POZYTYWACH I TYM,
CO WZMACNIAMY.
• NAZWA CECHY – WYBIERAMY CECHĘ, KTÓRA SIĘ UWYDATNIA I JAKĄ CHCEMY WZMOCNIĆ,
NP.: „TO SIĘ NAZYWA”, „JESTEŚ …”
• POZYTYWNA EMOCJA – POKAZUJEMY UCZNIOWI, ŻE CIESZYMY SIĘ Z JEGO ZACHOWANIA
ORAZ NAZYWAMY TO, CO ODCZUWAMY, NP.: „CIESZĘ SIĘ”, „ZAIMPONOWAŁAŚ MI”.
SIŁA I MOC ZASAD!
• DZIECKO POTRZEBUJE KONKRETNYCH I JASNYCH INFORMACJI, JAK POWINNO SIĘ ZACHOWYWAĆ.
NAJLEPIEJ JEŚLI ZASADA ZAWIERA WSKAZÓWKĘ, JAKIEGO ZACHOWANIA OCZEKUJEMY.
• ZASADY FORMUŁUJEMY KRÓTKO.
• ZASADY FORMUŁUJEMY POZYTYWNIE (NAJLEPIEJ BEZ PARTYKUŁY „NIE”)
• DZIECKO MOŻE PRZYSWOIĆ JEDNOCZEŚNIE JEDNĄ LUB DWIE ZASADY.
• SYSTEM ZASAD JEST DYNAMICZNY.
• ZASADY OBOWIĄZUJĄ OBIE STRONY.
• ZASADY POWINNY BYĆ PRZYPOMINANE TAK CZĘSTO, JAK TO JEST POTRZEBNE.
• ZASAD TRZEBA PRZESTRZEGAĆ ZAWSZE.
ZASADA: SZANUJEMY PORZĄDEK.
• CHOWAMY BUTY DO SZAFKI.
• PO ZABAWIE KŁADZIEMY ZABAWKI NA ICH MIEJSCE.
• UBRANIA WIESZAMY NA WIESZAKU.
• …
PRZYPOMINANIE ZASAD
METODA 1-2-3
WYLICZANIE:
1. GDY POJAWI SIĘ TRUDNE ZACHOWANIE, PODNIEŚĆ PALEC I POWIEDZ „RAZ”,
2. JEŚLI DZIECKO NIE REAGUJE, PODNIEŚĆ PLAEC I POWIEDZ „DWA”,
3. JEŚLI DZIECKO NIE REAGUJE, PODNIEŚĆ PALEC I POWIEDZ „TRZY, PRZERWA”.
ZASTOSUJ TIMEOUT
(WCZEŚNIEJ DZIECI MUSZA WIEDZIEĆ, CO ZROBIMY, GDY POJAWI SIĘ NIEWŁAŚCIWE ZACHOWANIE. TRZEBA
PRZYGOTOWAĆ MIEJSCE DLA DZIECKA, NP.: MATERAC, KRZESŁO W NUDNYM MIEJSCU.)
SKUTECZNE POLECENIA. JAK SPRAWIĆ, ŻEBY DZIECI
WYKONYWAŁY NASZE POLECENIA?
• 6 KROKÓW SKUTECZNEGO WYDAWANIA POLECEŃ:
• 1 KROK: PODCHODZIMY DO DZIECKA.
• 2 KROK: ZDOBYWAMY JEGO UWAGĘ (DOTYKAMY RAMIENIA)
• FORMUŁUKJEMY JEDNOZNACZNE, DWU-, TRZYWERAZOWE POLECENIE.
• PROSIMY DZIECKO, BY POWTÓRZYŁO POLECENIE.
• POWTZRAMY POLECENIE RAZ, A NASTĘPNIE PROSIMY, BY DZIECKO JE POWTÓRZYŁO.
• DOPILNOWUJEMY WYKONANIA POLECENIA. (MOŻNA JE WZMOCNIĆ).
PROWOKACJE
KTO PROWOKUJE, PONOSI KONSEKWENCJĘ!
KOZIOŁ OFIARNY – ŁATWO GO SPROWOKOWAĆ, GWARANTUJE DOBRĄ ZABAWĘ, CZĘSTO ZA PRZYZWOLENIEM DOROSŁYCH.
NAUCZYCIEL: DLACZEGO GO UDERZYŁEŚ?
UCZEŃ: BO MNIE PRZEZYWAŁ.
NAUCZYCIEL: DŁUGO CIĘ PRZEZYWAŁ?
UCZEŃ: OD KILKU DNI, DZIŚ NA KAŻDEJ PRZERWIE.
NAUCZYCIEL: MIELIŚMY UMOWĘ, ŻEBYŚ MÓWIŁ O TYM DOROSŁYM.
UCZEŃ: POWIEDZIAŁEM, ALE USŁYSZAŁEM, ŻE SAM NIE JESTEM LEPSZY.
PROWOKACJA
• POWINNA BYĆ UWAŻANA ZA RODZAJ ZACHOWANIA, ZA JAKI PONOSI SIĘ KONSEKWENCJE.
• MOŻEMY MIEĆ TRUDNOŚĆ Z DOSTRZEŻENIEM I WYŁAPANIEM PROWOKACJI.
• CZEŚĆ DZIECI PROWOKUJE W BIAŁYCH RĘKAWICZKACH.
KONSEKWENCJE
MUSZĄ BYĆ STOSOWANE WEDŁUG ŚCIŚLE OKREŚLONYCH ZASAD.
1.
KONSEKWENCJE STOSUJEMY NATYCHMIAST.
2.
KONSEKWENCJE NALEŻY DOPROWADZIĆ DO KOŃCA.
3.
KONSEKWENCJA MUSI MIEĆ OGRANICZENIE CZASOWE, A DZIECKO MUSI WIEDZIEĆ, KIEDY
SIĘ KOŃCZY.
4.
KONSEKWENCJA MUSI POWODOWAĆ DYSKOMFORT U DZIECKA.
ILU NAUCZYCIELI TYLE ZASAD?
W SZKOLE SPOTYKA SIĘ WIELU UCZNIÓW. KAŻDY Z NICH MA INNE WYOBRAŻENIE TEGO, JAK
MOŻNA, A JAK NIE MOŻNA ZACHOWYWAĆ SIĘ W KLASIE.
TO OD DZIAŁAŃ NAUCZYCIELA ZALEŻY, CZY SPRÓBUJE PRZEKONAĆ UCZNIÓW DO JEDNEGO
SYTEMU ZASAD.
BY TAK SIĘ STAŁO, MUSZĄ BYĆ KRÓTKIE, JASNE I CZĘSTO POWTARZANE.
ZASADY I KONSEKWENCJE
ZASADA
KONSEKWENCJA
• PRACE ZALICZENIOWE SĄ ODDAWANE W TERMINIE ,
• KAŻDY DZIEŃ SPÓŹNIENIA TO 0,25 OCENY NIŻEJ,
• KOMÓRKI NA LEKCJI SĄ WYŁĄCZONE,
• RODZICE ODBIERAJĄ KOMÓRKĘ W SEKRETARIACIE.
• WYCHODZIMY Z KLASY W PARACH,
• PÓJŚCIE DO OSTATNIEJ PARY.
• LEKCJA KOŃCZY SIĘ NA ZNAK NAUCZYCIELA,
• OSOBA, KTÓRA WSTANIE WCZEŚNIEJ, WYCHODZI OSTATNIA.
• UŻYWAMY TYLKO ŁADNYCH SŁÓW,
• JEDEN WULGARYZM KOSZTUJE WYJAŚNIENIE DWÓCH
TRUDNYCH TERMINÓW Z DANEGO PRZEDMIOTU.
• PRZYCHODZIMY NA ZAJĘCIA PUNKTUALNIE, CZYLI PRZED
NAUCZYCIELEM,
• NA LEKCJI MAMY ZESZYT, DŁUGOPIS I PODRĘCZNIK.
• UZNAJEMY ZWOLNIENIA LEKARSKIE PODPISANE PRZEZ
RODZICA ORAZ TELEFON RODZICA DO WYCHOWAWCY.
• SPÓŹNIENIA ODRABIAMY W CZASIE ZAJĘĆ
WYRÓWNAWCZYCH.
• SIADAMY W ŁAWCE SPOKOJNEJ PRACY, UZUPEŁNIONY ZESZYT
DAJEMY DO SPRAWDZENIA NAUCZYCIELOWI,
• ZAWSZE DZWONIMY DO RODZICA, JEŚLI KOGOŚ NIE MA W
SZKOLE.
JAK ZMIENIAĆ ZACHOWANIE
Strategie mające
zapobiec zachowaniu
Strategie wygaszania
zachowania
Strategie wzmacniania
zachowania
Zaskocz dziecko – działania
poprzedzające wystąpienie
zachowania
Konsekwencja
Dostrzeganie pozytywów
pochwała, nagroda, system
żetonowy
TRUDNE ZACHOWANIE - ROZMAWIANIE NA LEKCJI
Zadaję zadanie stojąc przy ławce
ucznia
Odesłanie w nudne miejsce –
miejsce spokojnej, samotnej pracy
Pochwała, nagroda, system
żetonowy
TRUDNE ZACHOWANIE - PRZEPYCHANIE SIĘ PRZED INNE DZIECI
Nie otwieram klasy, aż uczeń nie
wykona polecenia
1)Po popchnięciu lub uderzeniu
kolegi musi przez 10 minut siedzieć
sam w ławce spokojnej pracy.
2) Przepychanie oznacza
wchodzenie do klasy jako ostatni
i wychodzenie jako ostatni.
Pochwała za czekanie na swoją
kolej – formułujemy ją zgodnie
z zasadami chwalenia.
ZAMIAST MÓWIĆ, POKAŻ!
ILUSTRACJE Z ZASADĄ, REGUŁĄ, NA KTÓREJ NAM ZALEŻY, OWRACAJA UWAGĘ UCZNIÓW OD
CZYNNOŚCI, ZACHOWAŃ AKTUALNIE WYKONYWANYCH I „UJAŻMIAJĄ” DZIECKO.
STAN PSYCHICZNY DZIECKA
ZROZUMIENIE STANÓW PSYCHICZNYCH DZIECKA DOŚWIADCZAJĄCEGO RÓŻNEGO
RODZAJU KRZYWD, POMAGA
W ZROZUMIENIU JEGO WIELU TRUDNYCH ZACHOWAŃ.
NIE STANOWI FORMY USPRAWIEDLIWIENIA ZACHOWAŃ „TYCH” DZIECI. STANOWI JEDNAK
WYZWANIE I POZWALA NAM NAUCZYCIELOM NA DAWANIE DZIECKU POZYTYWNYCH
DOŚWIADCZEŃ ORAZ DAWANIE MOŻLIWOŚCI OBCOWANIA Z ŻYCZLIWYM DOROSŁYM.
STANY PSYCHICZNE A ZACHOWANIA
• POCZUCIE KRZYWDY, ODRZUCENIA
• POCZUCIE BRAKU WIARY WE WŁASNE SIŁY,
BEZRADNOŚĆ
• POCZUCIE WSTYDU, LĘK PRZED OPINIĄ
INNYCH
• POCZUCIE STRACHU, ZŁOŚCI, GNIEWU
• WYBUCHY ZŁOŚCI, WROGIE NASTAWIENIE, ATAKUJĄCE
ZACHOWANIA, ATAK JEST NAJSKUTECZNIEJSZYM
SPOSOBEM OBRONY,
• BIERNOŚĆ, BRAK MOTYWACJI, LENISTWO „NIC MI SIĘ
NIE UDA”, REZYGNACJA, ZWĄTPIENIE, BRAK
AKTYWNOŚCI, ROLA AGRESORA I OFIARY
• WSTYDZĘ SIĘ SIEBIE, JESTEM DO NICZEGO, WSZYSCY
WIEDZĄ JAKI JESTEM I CO MNIE SPOTKAŁO
• DZIECKO STAJE SIĘ OFIARĄ I SPRAWCĄ PRZEMOCY.
BYCIE SPRAWCĄ PRZEMOCY TO ULGA, ALE I
PRZERAŻENIE, BYCIE OFIARĄ TO DOMINUJĄCE UCZUCIE
KRZYWDY ORAZ UCZUCIE CIERPIENIA.
ZACHOWANIE JEST SPOSOBEM ZABEZPIECZANIA
POTRZEB
• DEFICYT UWAGI = ZADAWANIE PYTAŃ, PRZESZKADZANIE
• ZAGROŻONE POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA = AGRESJA, ATAKOWANIE
• NISKIE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI = PODLIZYWANIE SIĘ, CHCE ŻEBY INNI GO POLUBILI
• NISKA SAMOOCENA = LENISTWO, BRAK AKTYWNOŚCI, ZREZYGNOWANIE
KAŻDY PROBLEM MA ROZWIĄZANIE.
TRZEBA TYLKO ZNALEŹĆ DO NIEGO
DROGĘ!
ŻYCZĘ SKUTECZNEGO SZUKANIA!
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 