Obrazy walk powstańczych w "Nad Niemnem" i "Gloria victis" Eliza Orzeszkowa posłużyła sie obrazem pogrzebowym w swoich dzielach i staly sie one wowczas pretekstem do wyrazenia uczuć patriotycznych. Dwukrotnie pojawił sie zbiorowy pogrzeb powstańców w takich utworach, jak: "gloria victis" i "Nad Niemnem". W pierwszym utworze leśne drzewa, świadkowie walk, cierpień i nadziei ludzkich. opowiadają wiatrowi, który odwiedził bezimienną leśną mogiłę epizod z powstania styczniowego. Do miasteczka na Polesiu przybył Marian Tarłowski z siostrą Anielą, by uczyć w szkole i prowadzić badania przyrodnicze. Marian zaprzyjaźnili się z Jagminem i razem wstąpili do oddziału. Stoczyli bohaterską walkę pod dowództwem Traugutta, który wziąwszy na ramiona krzyż narodu swego, poszedł za idącym ziemia tą słupem ognistym i w nim zgorza.. Marian został ranny i przeniesiony do szpitala polowego. Rosjanie wymordowali lekarze i chorych. Na ratunek przybył Jagmin, który także poległ. Oboje zostali pochowani w bezimiennej mogile. Po latach siostra Marcysia-Aniela odwiedzając grób powstańcow postawila krzyż na mogile i cała jej wówczas postać wyrażała ból i cierpienie, a wiatr zerwał się i krzyknął: "Gloria victis". Autorka nazwała ten utwór „Gloria victis” co znaczy „Chwała zwyciężonym",ponieważ bohaterowie złożyli ofiarę z samych siebie dając świadectwo istnienia narodu. Przegrali z przewagą wojskową wróga, jednak zwyciężyli swoją moralnością. Specyficznym elementem utworu jest narracja - narratorem jest przyroda, a odbiorcą wiatr. Eliza Orzeszkowa składa pamięć poległym i wyraża przekonanie, że poniesione ofiary nie były daremne, a przyszłość doceni ich wielkość. W utworze pt. „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej również ukazana jest problematyka związana z powstaniem styczniowym. Jego symbolem jest zbiorowa mogiła powstańcza w korczyńskim lesie. W tej mogile spoczywa jeden z trzech braci Korczyńskich - Andrzej oraz Jerzy Bohatyrowicz, brat Anzelma. Pamięć o poległym mężu zachowuje pani Andrzejowa, traktuje go jako narodowego bohatera. Mimo to ich syn Zygmunt wyrósł na kosmopolitę, dla którego całkiem obce są sprawy własnego narodu. Jest oderwanym od życia egoistą, który powstanie określa mianem "romantycznych małrzonek". W obu tych utworach mogiły powstańców pełnią ważną funkcje.Są symbolem walki o dobro ojczyzny, wspólnych ideałów i celów. Podczas powstania styczniowego zacierały się ślady warstw społecznych, wszyscy są równi . Przekazują i przypominają ważne wartości jak praca, miłość czy równość ludzi. Niestety, o niektórych wartościach ludzie pragną zapomnieć, ale im się to nie udaje.
